'mimjlrum fuifje Ciraitncifionis. Pöteft & He locus hicintel-
lig i: Minifter tuit Chriftus Iudxorum: hoe eft,eorum
qui inter promiflianem detenti fueruiït,vti Pater quihai
promififlet,veras etiam efticcreteafqucpisftaret. Pro ve-
ritateDci. Vt'verumoftenderet,-8cexhibertt Patrem qui
pvomifcrat.ytjlabiliretpromifiionespatribusfaftas. Lex qui-
dem non potuitipfasfhbilire : Quomödó igitur non ab-
furdunteft, Chriftum qui promifliones noftrasPatribus
fatftas firmauit, negligcre, ats legem tenere atque tueri,
quae non potuit promiflipnesnobrsferaare? Et vtgentes
pro mifericordiaglorificarentDeum. Iudan etüi promifliones
acceperaht.nihil tarnen per eas adiuti fuiifent nifi Chri-
ftas eas firmaflet. V os autem gentes, in quit, pro fola d e mentia
8c humaniratc debetis Deum glorificare, poft-
quam neque promifliones hab,etis, fed mifèricordia vo-
bis eft communicata qute totüm id quiequid eft,efficit.]
'Qiunto magis igitur mifèricordia perfufi eftis , tantó
teaiores j j ji
eftis Dei.
pterea adijeit, Omnicognitione. Qutppe qui pofritis &
alios adhortari. Non fblum,inquit,opushabetisadmonf
tione, verum alos ctiam inftituendi. Am!items autem feripfi
vobis fratres, a ‘ parte, veluti memoriam fubinde vefirifaciens.
Oporrcbat enim eos qui duriter tra<ftati eflent & obiur-
gati, mitigare, lenitareque quadam excipere. Perfuafus
fum(inquit)dc vobis, veruntamenaudpntiiis feripfi qua-
dantenus. hxc funt placantis verba.neque hie deli jt; esc-
rerum quid ait? Veluti'ad memoriam vobis reubcans: ncc
dixit,do'ccns, neque reminifeens, fed»a'<«»*^»i}V*«*: hoc
eft, p&ululum quiippiam vobis ad memoriam reuocans:
Aliter. Placide, inquit,veluti reminifeens,vel ad merao1-
riam reuocans.’hoc eft,parum recordatus,feu commone-
faciens vos. Talis autem didionumfighificatioprohi-
bet,neomnino^dmemoriamiftaeisreuocet: Vnue non
dicit,doccns,fcd> reminifeens. Pergratiam quadataefimihi
a Deo,vt Jim minifier iefuChrifii inter gentes. Non mens eft
debetis Dco agere gratias , adeoque debitores labor,inquit,fedgratiaDei. Oftendit autem,qubd ne-
, vt exlu-dæisin fidcimbecillesferatis. Id enim que recordarieorumaufusfuiflct.nifi genteseiconcre- j
ingloriamüei cedit.-concordia ve(tra‘, paxque veftra. ditæftiilïenc: pleraqueautem mitigat. Acfantlè tninifir
DilTerit autem hic de fidelibus qui ex gentibusChrifto Euangelium Dei, vtjiat oblatiogentium. Proinde 8c à vobis
acceflcrant: ij enim maxime,ciborüdiferimen ob,feruan-
teSjimpetcbant.IoANHis Chrysostomi. Promiflio
ad Abrahamum fiuftaerat huiufroodi: Tibi dabo ten am,&
infemine tuo benedkenturornnesgentes: Verum fatfti funt ob-
noxij pöente deinceps, quotquotd femine Abrahami de-
fcenderant._Lex enim quam pratergrediebantur , iram
ipfis operabatur, acpromiflioneillositaorbäbat,Pätri-
bus addi&a, Proinde Filius Dei in carnem veniens,co-
operatus eft Patri, vt promifliones illasprteftaret. Vni-
uerfäm enim legem implens in.qua&Circumcifio erat,
atque per orucem eos qui tranlgrcderenturle'gem ,libe-
rans,non peimifitintcrcidercpromiflionem.Qm.im igitur
Chriftum Qrcu'mcifiönis miniftrum dicit,hoc ait;
quodfimulatqueaduehiftetimplefletquelegem,ac (cir-
cumcilus) eilet fadtus fernen Abrahami, difl’oluit male-
I di<ftionem,placauitqüe iram D e i: pronos etiam 8c aui-
| dos hac ratione faciens eos qui promiiliondmin pofte-
rumaoeepturierant. Vt ne igiturdicant illi in iudicium
vocati; Quomodo igitur Chriftus circijmcidebatur,8c
omnem legem obferuabat, li in diuerfum ipfain illam
conuertit,ac tantum non euertit, Refpondcc: Nön vt
permanerct Lex,id egir, verü'm vt earn diflblueret, atque
ab illius nos liberaret malcdi<ftione. Porrb ne hanc ob
remeriftas engeren t gentes,adijeit, gentes propter miie-
ricordiam,Dehmglorificare debere. Q updverbdicit,eft
huiufinodi: IudiEi pro-millionem iane habebant, tu verb
nihil huiuimodi: verum ex fola humanitäre atque d e mentia
feruatuses,quanquam 8cillisnihil profedb,quo
afios excellercnt.obtigiflet ex pronnffioheilla,nifi Chriftus
adueniilet. Gloria autem Dei hoetotumeft, nempe,
coagmentatas eile genres cum Iudans , vt vnanimiter
Deum.pra:dicent,fortiores quoque ,imbccilliores baiu-
1 fcnjrtumejl: Propter hoc confitebor tibi in gehtibus,
2" nomini tuopfallam. Etiterum,dicit: Lataminigentes cum
populoifio.Et ruriiis: Laudate Dominum omnesgentes,laudate
eumonines populi. Ac it er um Efaias dicit: t eflimonium feri-
pturaproducit, oftendenseoagmentari Iudteosgentibus.
Er it radix Ieffe,qua exurgitvt dommeturgenttbus, in eum gentes
jperabtmt. Eric radix leflp: qualis? qua; exurget,vtdomi-
j betör in gerfees. Deus autem Jpeirimpleat vos omni Utitia &
pace. Rurius ad votum 8c precationem venit,inquiens:
Deüs, inquit, liberabit vosamutuapugnamosftitiaque,
Scinfo5licitateindeprouenienteiVt credatis, (frinJpe exu-
beretisjnpotcntiq Spiritusfancti: A nobisenim fidesipfa.ad-
ierendaeft. Hinciamerit nobis cauft omnium bonorum
ipfäinDeum fpes; quam cum qüadani exuberantia illis
exoptat; Vt exuberet,inquit,quod non aliter er;t,nifi
potentia. Q uj igitur lpiritum habet, ömnia habet. Per-
fuafus jumauicin fratres mei , &ipfe ego de vobis, quod vos pleni
JitisjNon opusliabeo difcereab alijs. Bonitate.Bonitatem
appellat.peifedamvirtutem. Quod!adijeit,a««*,id eft,
.cterti, verbum eft inrenfionis. Repleti omni cogmtiöne.
Quid enim, qubd aliquis fratrum amore.dile&ioneque
lincerafla'grat,ii non pollit commode charitatevti ? prononiniuriafane
audiat. Acceptabtlis& fanliificata. Proin- '
de quum mihi minifterium ifthuc, 8c faprum officium
adeoque opus concrediturn,fit ,dabo operamvtfcdulb
perfequar volunratem Dei,qua:eft,vtoblatio vpftra,grata
beneque accepta reddatur. in Spiritu faniio. Quomodo
autem eritis acccptabilcs 8c fimdificati ? Si habetiis,inquit,
fpiritum. Ecqui hoc fit ? per viram irreprehenfibi-
lem. Quare, qui non rede viuunt, Spiritumfandum a
feie abigunt. liabeo igitur gloriationem in Cbriflo lefu, in ijs
^«rfrfdDe«wipemnMj>.Gloriorigitui\noninmeipfo,ueque
in diligentia mea , fed in rebus ad ctdefterp Patrem re-
deuntibus.pertinent?ibulque,Proinde fidd”s in Chriftum,
Patri etiam eximia res eft, 8c ad Patrem pertinct.No» e-
nim audebo loqui quiequam eorumqua non effdeit Chrißus per
we.Quia dixit,Habeogloriationem,M h : Non funtinanes
verborum faftus,qtnE dixi.Nihii enim audeo dicere,pr^-
cereaqute mihi fiintaChuifto tradira,ad gentium lacrum
minifterium,8Cvtipihigentest>bediänt: quin etiam fig-
liorum operationes, 8c prodigiorum demonftrationes
mihi funt traditaj. Seiplum enimhicrm:{usaftolliij,quü
nimium fefe (uprademiferit, Confidentius feripfi vobis,
vt ne velutidvili quopiam profeda oratioreieditiafiat.
Adobedientiamgentium,verbo o “ operex in potentia fignorum &
prodigiorum. Nihil fuum fuifl'e,gltotuim-Chrifti,oftendit.
i» virtutejpiritus Dei. Spiritus fimdi dignitas eft 8c ho.
nor, quod htec eiusvirtute fecerim. Vtita ab Ierufalemfi-
nitimifq3 circmniacentibus locis, ad Illyricum vfque impleuerim
Euangeliui-i Cbrifti. Qux dixit, demonftrat exDifcipulo-,
rum multitudine.Proptprea dixit ^ V a,hoceft, percir-
cuitum: vt uc redam-viam intelligas, fed. omnia qua; Je-
rofolymae circumiacent. Noiidixit autem, pr*dicarev,fed
quodmaius ctt,lmplete. Ipfiirnq^adeb auidus pradiCarimxnon
tarnen vbi nomtnatusejfet Chriftus. £rat mihi honorificuni;
8c glorix mihi ducebam, annunciare Euangelium vbi |
H
nondum nominatusqflct Chriftus. Ecq’uur ita? Vt nc,intj
quit, fuper alienum fundamentum «dificarem..SEVE-
r ' i a n i. Non veluti deprecans, aliorumque Apoftolo-1
rum communioncm deuitans, enimuerp auarum 8cihi-
quum iudicareiry, alienorum operumgloriam mihiar-
ripereacvendicare. Vt ne fuper alienum fundamentum adifi-
carem. Alienum fundamentum, aliorunfpreecönum do-
drinamä^pellat: alien um autem,non qubd diuerla do-
ceantjYerummercedisIaborifcjuc nomine. Sedperinde ac
Jcriptum§Jl,Quibtts non adnunaatum eß,deipfo videbunt, & qui
non audiuerunt,intelligent. Oftendit, quod dum fecerit,
Prophefiam fimul implerit. Proptered & impediebar fape,
ne venirem ad vos. Eius qubd principio dixit, Sape decreui
mecum venire ad vw,nunc rationcm reddit: Ad gentes,
inquit,dodrina 8c prcedicatio, ine hadenusareuit. Nunc Sui.cap.u
autem nondum locum habensin regionibus hü. Videsquodeo- I
rum gloriam, luainve vtilitatem appetens,h«ecnon fed- I
pler^t: neque perinde ac quilpiamobijcerepoflet qubd |
aduletur ipfis ,( ceu magnatibus 8c potentibus? etenirn I
tantumnonhoc(cribit: Operemeo cpmpleto,adeo vt I
Elcemo*
fyna,
iifliil mihi porro tranfigen dum reftet,ad vos venire in a-
nimum induxi. Defiderium autem habens veniendi ad vos iam
inded multisannu,vtJlproficifcarad Hijpanias. Ne videatur
eoS floceipenderc jfi fcribat, quoniam nihil habens quod
agam,ad vos veniam,charitatjs rationem replicat. veniam
ativos. Ne rur fus videatur adplan terdixifle, defiderium habensiam
inded mult is ofmis,commit hiqquod dixit,inquios:
Propterca potiflimum venire volo,vt ad Hifpanias pro-
ficilcar. Speromm,me,ft tratiftero,vifuru»rvos,@-d vobis de-
dmndurn illuc. Ne dieant, p rogdionis tux nos facis o-
ciofum quiddam.8c fuperuacaneum, adeoque fruftra 8c
jleriuinmeumergalerufalem, gratumfiatfanitis. Vt facrifi-
ciummeumacceptabilefiatapudDeumi vtqiieipfi cuni
alacritate & gratiarum adionc recipiant , quae illis ofle-
ram. Vtiyjatitiaveniam advos. Simulatqueicnim libcra-
ttrs fuero aB infidelibus, 8c minifterium meuiij gratuni
extiterit, in lxt'itia, neque quieqiiam in nicerorevetliam:
pervoluntatemDei. Qupdprincipio dixit,id nunc quoque
commem orat, Si qua rattone,projperum iter ttattus fuero veniendi
ad vof.aefimulquiefcamxpudvos. Viden’ ipfurh oinni
vacarefaftu? Non enim dixit,docebovosaucinftituam,
ledjfimul tequiefcam,vel refocillabor: hot: eft,vos,apud
mejperdodrinam,8c ego apudyoSjob fidei yeftrx comvc
turfus chamatem olü oculus p.ouac. Vcrim quia municacionem. Dm autem pacis cm omnibtu wbit.Amcii.
hocnoneratdebitum.aiijeic.SiimtiacvefU'ifaturfueio, I ld vbique Apoftoloionsotc eft,'vc poft adhortatiemem,
quod'Patris « a t magis, qulmptaceptorisaut doftoris. votum adijdat & exoptationem,
Sivtflriprimum cjuadamtenus plenus fuero Id e ft, ex pafte.
Nullam enim tempus,dileófcionem meamerga vos cotri-
C A P V T ' X Ï L
plereiclatutare potcft.Iamvefèafa/efo/ti^mai». Qujtm
dixilTett' Nop potfö Ipcum habcqs in climatibus hilce,
veniam ad vos:*equiamatanMicxt«usefat,di la tniu^ue
aduentum, neiHuiös fis -tfrbifrarentm:, cumftationis luae
cau&mexplicatMimfirMffunSéi. Si.Paulus mimfter eft;
C Ommendo autem vobis Phoeben fororem mftram, mini-
ßram Ecclefu quaefiapud Cencbras, vt ipfam fufeipiatis.
Vide quanti faciat Phoeben: 8c qubd primùm eius memi-
oeiit,8cqubdforojremearn appellat. Ecquid fi forfitan
ref indemagnitudinemcecum feputa. Nbnmodo «au- I Pauliforqrfoeritî'»iO«»iao, Aut.fecundumDominum
£imvuitdiseceïun<aatioiiisfuse„cçterùmeosiuxtacom- vel.perDominuro.Dig»i/ina<t:quemadmodum(inquit)
monefacexe,vtperindequicquamvtaftj, ianciisin Iern- ! dececfanaosacdpere. Dnplice.mautemdeditëiscuran-
iilem degentftms impettiant. Eo-enim refpicit.quum i dioGtalionein.tum quod propter Dominumfufcipicnda
Macedonia & Achaoelôani eieemofynafn riiittentium fit,rum quia É a fta fit .érafiftite ci,in quurevtftriopeuiii-
mentioncmiacit. VUcuiterim Macedonia & Acha'ucowmu- diguerit. ÇonfiderahicApoftoli modeftiam,quaneinim
moncmquundainfaetre. £ommunicationem,rpfam elee- gtauis eft. Nondixitjiberareip&m ab ijs quæeiimmi-
mofynamappellac, quandoquidemipfipetunias,iana i ! nent,. eamve drcumftant.fed, Aftate,,«ƒ//?>«: hoc eft,
autefh tncercbffionem apudDeum contribuant, in f«u- quantum in vobis eft conferte, & manum ei portigire.
pmsfmaosquifuMinleruJdlim. Duplex eil1 impertitionis Uum&ipfamultorumaffiOrixfuit. Ingcns laus, qua: Cola
neceffitas,propter paupertatoin5& vktirtem. plumt emm fufficiebat epm corçmendare. meiqueipfm. Maximum po-
eis cùm & hoc iilisdebeant. Ecquur iftud facere voluerunt, Itremo loco encomium pofirit. Foelix je Vera eft. vr qua:
inquit quippequidqbitoresiuat. Nonigrturvteleemo- potueritproSeH'e, abrefcrcilla^animamPaulifanaam'.
fy ^m verum vtdeirkum mictunc. Sicnim fpirituultbus i- Meiipfius : lioccft,Apoftoli,pr*cbnisverbi,Doaoris
pCorumcommuMCMerMt&tmè,, debfnt,&in u rnMus mmi- retrarum, otbis. Sulutate Priftam & AquiUm, tooptr»this
drureip/it. Deineeps quonwdo iplbrdm debitor«« lints | mens pn Chnfio lefil, quipro anima mcafuam ipfonm ctruicm
redenfec." Propterlplbsimquit.potdfimum v en irO r i- fi,ppofturuqt:quibutnimigofoliil,gratiaiago.Coopciiti](ac-
- • r > .d ...v -:..... rtpit in doi^tinarin tentationibusiin periculis. Ingens
h«ec proféÊtb laus eft, Verumetiam oninesEccleJia gentium.
Vçl propterinttictitionem, velpropter po:uivarum Col-
lationem.Et quoin domo eorurn eJl,Eccleftam .A d e o probatae
via? fuerunt Prifca& Aq.uila, vt 8c dornum fuam Eccle-
fiam fecednc. Vel,qubd totacum domo fua fideles fue-
runt.ficdomura reliquam,Ecclefiamvocat. SdlutàteEpo-
netum, dileclum meum, qupeiï primitU Achaia in Chriftum.
Magnum eft Pauli elfe dile'étum, qui iudicio 8c non ad
gratiam arfiare nouit. Primitias aiitern ipfum vocat.fiue
qubdrpriraus crcdidic, fiuc qubd maioremomnibus pie-
tatem oftendecic. Atque ne ex’iftimes,ipfiimin rebus car-
nalibus fiufte primitias,addir, in Cirriftum. Salutate JÀa-
riam qiumultum. Oftendit, qubd cum dotftrina, alia ctiam
ergaipfos feceric.laborauiterganos. Nedum, inquit, erga
feipfiim laborauit, vt feruaretur , vèrùm erga nos ctiam
Apoftoli ordmem imp!cas, & Euangeliftæ. Quomodo
igitur dixit.Mulieri autem docere nonpermitto ? Prohi-
buitm,ulifen,ncin publico 8cin cômmiîni conuenru pri-
matum fibi vencfearet,neve concionandi cathedxam oc-
cuparet,cæterum à doâvinavorbi nôn remouit; Salutate
Andronicum&luniam cognat os & concaptiuos meos. Maior
laus e(i3eonc4ptiuosmeos:li<\\ndem duriora patiebanturin
.carcererft ihi’rufis, dum perfécutiorubus, iniuriæ 8ccon-
tumelijeobnoxij e rant, ac tantum non fiiccumbcbant,
qui funt injtgnesinter Apojlolos. Magnum quidem eft,efle
Apoftolos,' fedquodinteripfosnnt célébrés 8c iniignes,
eft omnium maximum, qui & ante me fueruntin Chrijlo,
Videpjam mentem(kn£tamqhe animam. Non verétur
dieere, quod illi ante me credideriint Chrifto. Saturate'
Ampham,dïteâum meum in Domino,Salutate Vrbanum,lnges
laus. Cooperatorem nojlrum in Chrifio : & Stdchyn dilettum
meum. Hoc maius eft, qubd do&rina cboperatus eft,
Salutdte Appellent probatu m C/jri/îo.-Veluti irrepréhenfibi-
lem. Salutate eos qui flint ex Ariftob.tk domo. Fortalfé non
ftas. Loquitur 4 e ijs qui ex Circumcifi^neeredidcrant,
illorum etiam bona tanta erant,8cpromifliones. QuClTi_
admodum igitur fpiritualibus lglorum comraüiucauc-
runt gentes,he operspretiuip. eft,eos in carnalib u$x>pein
ferref Non dicit auceni rurfas, communicart, fe d / « " -
yg?<wf,hoc eft.miniltrare: icaéoscoilocans, In ordine eo-
rum qui iandis miniftreht,adeoque tuto renoticurus (in
coelis enim repohwrus «rat) inquit, 8c hgillo muniens.
Hoc igitur peyjiaenr, & obßg'nans ipjisßucium lmic. FruCtum
appellat elccmoly nam, innuens cum qui quicquam imperil
at paupér^pSjliïcram facere. Abibo per veßram ope-
ram in Hijpanias. Rurfus Hilpaniaium memimt,amorem
fuum ema Hi (panos ingencetn detegens. Noui autc^i
qubd veniens ad v o s , Wpknituime benedtclionis Euanylij
Ghriftivemani.HoóeOL-. Noui,qubdveniens advos,ornatos
Vosbonisimieniam. natn quod ait, In plenitudine
bencdidioms Euangclij veniam, eos intra omnia bona
effc conftitutosfigmficat. Oec vmenh. Vel ficintelli-
getehupc locum poteris: Noui qubd veniens, eo vcncu-
rus fum-vt vos Euangclij bencdiófcione impleam: hqc eft,
vt vos adfidem & vistutem immgam. Adhortor autem
vos, fratres, per Dominum nofirum lefum Chrißumi&per dile-
a'memlpmtm.vtfimiiUcrtaumecum. Perindc *c ipfe non
Cmjidowius'eflfet ad perfuadendum, pér Chrrfturafm-
qui^)& Äbiritunr fimifturn vos adhortor. Obfcma,qu.9d
hiO,FiUideSpiritus meminit, nondum ctiam Pattis :Noc
autem diOum e ft.v t quando Patris&Filij lolius men-
tionemfecit, non turbetisqubd non.fpirttum etiam cx-
ptimat: indiferiminatim enim fandfcam Trinitatempo-
mt.inoratiombmfromeuiBeum. MaxiraaeftS.Paulr hn-
ItiUitas, qubd dicat 1'eillprnm etiam ptec^iombus ad
'Deumhabere opus. Vt llhrer. Non dixit, vt confligam
cum illis,vel vt vincam eos,«d ,V riii« r,Ch riftl mandatum
implens,Orate neinttetis in tentationem. ab mfidi-
I nludta. Indicat 1'celer.uos quol'danr lupps potms
quim homines infutreaurosaduerlUm feie. Vt que mini-- ! fuetunt eiufmodi quales priâtes Ï |leA nee nominatim
a ----------------------------------------Bibhot.Vet.Patr.Tom^.Pars ' D d d 1 ebrum