: S . f r öfte r i ,
É l l É £
Caputé-
!&C. velnt
brlua.
C.autem
li 1
C.mori-
riijustS
loan ti.
. QualUfit naturafiyiegratia. '•
j j AP'VT,J;XIX.
ST vt brpuifllmepate^t^ualisfitnaturahumana fine
! dicat,qüódperlucemilluminant:fcm fadus eftvidens,fa-
dus eftobedienSjfadus eft intelligens,fieutIoànnes Eu- ^ ^ ^ 7
angelifta teftatur. dicens : ScimuS quid mundus totusinmail-
gnopofitimfii&fùimus quia ßliusDeiventt,0 ';dedit nobisfenfutn
hytcojpofcdmm verum Deum,&fimusi?,verttfiligew.
_ _Jgi;ana,dicat Iudas Apoftolus quid, agatvel ignoran-
tia lm’perito'ruui fveldodrinafapientiurn • Hi autem, (inquit)
qiidcqnquequt{}emignorant,blaJphemant,iquacunqueau-
tem naturaliter*vtmuta animatia nhuntjn biscorrumpuntur.
Dicat*bna£ta fob verbisZa'ehari^jeiiangel|fta Lucas | ante
ilkunxnatrpnem gfotise in qua humanum genus node’
verfotur, jS^cie quibusignqrantia:tenebris Dei populus;
euiatui £rOf (inquit)ptieYpropheta Alttfiimivoc)abefis,praibts
enit^iitifdci&iDominip^raremasem, dddandaw fcienttum'
filumpofulo ciM innmfionem peccAionm ipforum,propter vip\
ce?amftricotdi<t Domini ,in(fuibufivifitauit nos drienp c»alto:
lucerebis qta m tenebw& ui vmbra mortis fedent, ad aifigendos
pedelhofiros in vietmpacts. || | | > i , -f
VjleramifeiuonlueDomtnus ad omniumnation'um impendit
I l f ■ I falutem,omnefqJahut| j ’fvdmiMtutm verum |
§H ej%qtim tefiimonium'eius nr- - 1
mo dccipit. ^ | M
. C A P VT xx; I j
■■ ■ AHc^autemvifcera mifcricdrdiaz Doniinu^non a<vj
ymustantumpapuliredempnonetn 1 fed ad om-
niumi&tionumimpendit folutemj; dicente euangelifta:
QuMlefiu**mortHUS’$$ttprogente, no):tantutnprogente, fedct-
iam vthwPeidijpeffos cpngregaretinvnum. Hoe enimagit
ilia vox Domini | qua^per quandam pietatktubam tofo
tenarumoiberefonautem, omne.s homines^. inmtat&:
xou^nitr-N^m cttm dixillet: ConfitebSrttbipdter Domtne
call &ner.rjquui abfiondifilbfic'%faptei}ttbu&, & pructentihm^r
mitelafipedpamulif,Itapater, quontapnficbenfylficijum-ejfdnte
'red d id it -Omwamtbftfqdkafuntapdtrejneo &r.c'moMU),t
Ifihuni nifi pater,nequepatrnnquis nojut tfififilw, &&n,voliicnt
\flllusrem(dre:bt deinde adiecit: Vemteadme omnes qmlabo-
\rdt%>dtenemti e fiis^ ego vps rejuiam joUite iiigum -tneumfuper
\vosj<f$0 ^dme, quid mitts [urn & humilis Corde, &inuentetk
mqu)emanimabm:^r^^ugum^nmmiumfpamefir ^onm
Uneumhuecfi. Toannesjveifd IfeptiftafnEuangisbOdoa&nis
Lfo.6bhe.pdb.f'pidr.npi'Ote|faturdi(jens': Qfijdefalo venitfu-
Iper.pmneteflftfuod h dii &aud!tltt,wfitfica(ur,&tefiimoMurq e-
lumo.nctpit.OJqiaiCtpn tefiimornUmemfigtiificaq.it quonia
Weilsvefaxej^Igiturquanturn atnnetad humani genens
[Ca?Cifotem , longaignorancije&'lupetbi.x noct.e contra-
1 dam i ven u :n kune mtmdum Creator m u Iidi>.& tiiundus
eum'aofi tfifgfigqtiiLux, luoitpi unebris,&teiiebraeam noncgmr
fteheiidffijf. O ^ ^ e r l0 HeSep,quodvHttaudlMipfetfud'^-
C5' nfrr,}it‘hi'! me;us?:e}!:b acLtpit. S edqaunon fiiiitra
plJpdSfedi fi^s.ydiftfo’'mund.nm, & deijiifsiemetipllim
iamvtnliqsPei dllperfoscDgre'gatet in .v.nuin3;&yniuer-
fisdicit: Vipiiodayie amines qtuldborfltts&tneratiefts^&lcp
'•uacofibiincognoidbiliselcGtionis arbjuio,datfui patwf-
que nqdnanj^quibus^emp volueritii^&lare. Omnes fi
Wij mds/fi^pditndlllo'Qtsjfibj Abrab^>fih} Del?genuseie
-icirmjrega'le^cerdonujiyeri'lfi'aehtKip.rce.Gognii;! &.pi£e
pqrdi'n^ct 'in'flgrium Dei'fqd^eqsydcamt npafqium ex
Xudaris fedetiam eX gendbus) teftimoniuni eius qui de
coeldv e njlva^cipi un^ li gnjfieances quia Eleusv^rax eft,
'ud'feft I
Deusyeraxeft,impiejns&peEfieien«quod:j)Eomifi|Abra-
h3eomniiitti:gentium''pa_ti'i , qui polucenteDeo qpod
baeies'futurus'elfet'raun^ don hjcntauit diffidentia, fed1
ieonfortaois eftfided^nsgloriara-Deo, & pi enifii m e fcij
eqs,quoniamquo’d-promih^pptenseft;&:facere-: :Qiris
rautem tan! alienus eft4 fide Anr^hai'^ quis,'tam'deg^ner
abvlfiuerlarumgentiuVn pattesqlil prbtaiffipnemDei aut
nommpleri, autab aUdprstpeAm quipromifit i 'dicat
impleri c-Ille quidetnetiE^ndax^eus autem eft verai?^
& omiiis quiaccjpit teftimonium eibsjfiot fignat,hq^in-'
idon.elfefcrutandum,cur Deus alios eligït}alm noneligit: -
I - ficufnec,curantedomnibusgentibm
I pratermißisjnumlfrae-
lern élegit. .
Caput 7. j
I »
vfqJ
'àd plud I
Qiumuis
',ctcd. ab-
T k -'
•G^égligepda.
*:C^ïmb
rferit.
t;^C ,A ,P -V 'T XXL.
SI ver&quqerimr,euFSaluatQr omnium honrinumnon
_ .omnibus deditbuneienfom,vteognofeerent^yeru'ni
Detim,^& efTentTd eft, permanerent in verdfijip eius:
quamtus credpnusnullis^ Jiiominibiis Qpem gratiie in tot 1
tum fuilie lubtra&am fdequo plenfosin feqt(cribus dif-
feremns) tamen ita forteb.oc'velatum fit-, ,fieut illud ab-;’
fedndi turn efticur antea,omnibus gentibus pratermiflls,:
vnum populumfibiquemad veritatis-eognicionem eru-
diretexeeperit, deq.uo iudicipDci fi noneft conqueren-
Idum^muko minfisde hoc quodcumeledioneomnium
gentium geritur,murmurandum eft.Qjias enim Deus occulta
eflq vdliut,non font/crutanda: qua ajitem manife-
ftafeeit,nonfunt^neganda?ne&inillis,tlliciceeuriofi'j5c
in iftis dam nabiliter inueniamur ingrati; Non autem
ignoramus efle"quoldamtam inconnderaraj praffompti-
onis,& fupetbs arrogantise } vtqilod prxcipuus'magift
er ge ntium^n on ab;fioininibus neque per'bomiriem,
fed diaimtps'erudit-us-ifiipi'amenfuramfGientiaBfoaelon^'
,ge d: al te ae m o turn efTe:cd n feftus eft ^ u deant fal fi rio mix
lfistemcmredpdrfo^&nihilillicoc'eultnm^nihilveltntj
efle (ecretum, vbi Apoftolus non quid fentiendum eflet
apeniir , fod quid non fcrutand’umdletioftenditvNuili?
.etenim fq.iiodfupra iam dixi nius)ft'u dfjs, nullis mgenijs;
[indagareeoncelfumeft,quoiudicio,,quoveG6fiIio'DeU5
ineommutabiliter bonu^jincoaimittabiliterinftuSi fem-
per prsefcids, fempefomnipoten’s, ideo omnia tnmereduU-
date* cmclufer i tomnium mfereatur, &-tameri fills feculis-
quibusvnum Iftaelem erudiebat,' innumerabiles pbpu-
losimpiorum illuminare d iftu le lic& nuncpundemlf-
taelenajdo.nec vniuerfitas gentium introeat, obcxcatum
efle patiatuppereiintem in tot miljbus nafceritium atque
moIienuum,&faluandumin eisquos mundrfinisinue-
ncrit. Qupmyfteno totoPcdpturafumcofpore'dilatato,
, inn qtuitqh'idem nobis quidfadt,umfit,quidfiatiq!Qidve
faciendumfit: fed quareita fieriplacueritiabhumanjein-
telligenziz contemplationefubtrailumeft.
Ms quisdifcretionem qua Deus alios digit‘-dim nondigitjad mt-
! s u-'ritareferunt voluntatis human# ^docere j neminemgra- >
, --tisifedex ntribiitiopefuluari:
exparuulisaperte
I cbnfupan.
• 'c a p V t ! XXII.
TS ti autem quinefcire.^Hquidetubefeunt | Sc per ©cea-
Iiionemóbicuritatis;tenduntlaqüeqjdeceptionis:9mjireni.
difcretionera qua.Deus ali©?‘* eligit, ajiiofquenon
*-elègit.
• etógit. Î
Aiatt.xaT
^ligit-(-»i«/« entmfuntvocdti | fauciautem'ele&i) ad merita
humanse re fernn t vol uiïcatis, docentes fdlicet n'eminem
^ratïSjfodexr^ributiofleialuariyquiamatiirafiteiivnmni-
b ufs fi tinfi t u m, v t fi yelmtjpoffini veritansefle paf ticipes,
eifque affluere gratfam^ quibiis fuerit cxpetita.Qu« dif-
>fimtiö yrintefim de gratiW veritate taceatlïr, de Kis vide-
wfaliquam oftentare ratiunculam,qai libero vnintar ar-
btèrip. De panmlis verö,quibus fine vllo bonasvolünta-
w h ie r ito in originali vufnere Cum cseteris inortalibusl
Caufa communis eft,niKil-poteft expófitiönis aflerri,. qua]
doceatur cur ifti lalui uirin ïcri.iti,ulH.pt rcant non fenati,
'fobilkuspróuidentia& ommpdtentia, tncummanuefi tobt*'
ammaomnisvmn.tisyó'jfmtusvniuerfa carnis bombus. Etcifi ■
dicküvz Sreuesdieshomtnisfuut, numerus dierum em apudte / 14‘
-1111 I 1 i 1
D,e VQcatipne Gent.
é/.NonautempüÈôiftôsvolùntatiir^pâtro^Sjfimplid-]
tatë illórum tàmimpudetttef vfiiros,v t aut¥ fortuitu ifta
dicantacddère , aùtnon rènatölafleraiit hónperire i A-
përte ènim aut 'cüm î?aganis cbnuinceré.utür fëritirë de
foto,aut dim Pëlagianis transfuium in(f óftêroS Àflaè ue^
[wire pecëatiim; Fatöaut'ëmnöh baptizari parmilos,nec
PelagiariipptuëfuntdiçéfèyfedquiaeosliberpSàpeceà-
to âufi font profiteri, mertlërè damnàfir Cüiii autëm de
difcrètione ornniumbómin.um qüæftio vëhtiletUr r&:ab
omnibushominibusparuulineqUeartt feparari -, finiul-
quë de totius aetatis hominibus Veritas dixërit : Ffliw foot
minis venitqu&rere & faluare quodperiéraii föftraprötuii-
ditaféiü ififcrutabilis gratiæ per libêrum; àrbitrmm^o-
nantur apëritë , qui caufam eleétionisin éorurii cpiifti-.
tuüntmeritis quieliguntur. Et cum multa dé jnaiöcum.
volfintate aciudicio inepta & folfa protulerint, Irt par-
uulorum tamen diferécioile deficiunt, nee pofldntde e-;
iusquaiftionisrationerëdditagloriari;, qu;edcommbu^
hominib us tra<ftacur,& non de omnibus expeditur. 1
Omne bonton homïnis mermmabinitp.fMyfqutqdfer.r
feiieranm confumrnatmiem donum cjfe
, diuinum,&primuni hoc often* .
dit ur de 4de.
•Coiffé;.-;
•ömittaö
tiif'G!.; Tt;
Cap/8. ‘
q Ç M
i ü B
Cölojiip,
i . ï h è f i y
i.Thef.i,
CAP V T XXIII.
MI
gère deberiius peo femperpro vobisfratres} ita vtdignum efi,quo-
niàmfupfrcréfctffidèsfèjîrà,
vefirum idinuicem,ïtdvt & nofipß in vobis. gloriemur ïn Bcclefiis
Deipropàtientid veftrd & fideinomntbus pèrfecutiopïbus vefiris
& tnbulÀtionibus,quàsfußinetis in exc:iiplii?n utjTt iuâtcij Dei, vt
âtgnïbdhdmmïn ïegnóDei,pU qko &pàrimim., Pecriis qùo-l
<|uë A|)ôftoliis èx!Dep nabëfi fidem prEèdican,^ i itâfcri-
hii iScièfites qubdnon corruptib'ilïbusauro & argento redempti
eßis dey ana comerfdiioneyeßrdpdternaßrddm ifedfrectofâ
{anguine qudfiägniïncpntaminati & mmaculati Cbrifli Icfit,
frdognmqtuderii nntc confît utionem mtindi, mamfeftan autem
tiouißiiHis témporibus pràptêrvos j quiperipfum fidel.es eflis in]
DeUtHf quifùfcitaUit eum a mortuis, &gloriam ci dédit, vtfides I
Veflrf&jpesépt inDomno. Itemideminfecunda é^iftola. j
'de fidei peècctptioneficioqmtzizïSmonVetruçferüuS & À-\
pofioliislefn Clmfii,bis qujcoaqualem nobisMeptifuntfidem per 1
ïüflïtianiDomim & Sdluatorisïefu Ghfifit. Vndéautembà-|
beatûr fpirituî fidei * loahnes Apoftolus m,anifeftiflime|
döcet dicens : Omnisjpiritusqui confit mir lèfutn in carne ve-
n ip,êx Deoefii & ommfpintus quifôluiHefim,ex î)eo non èfi, 1
<&hiteß Anncbrjßus.^ Item diêit,àb eó fèdpi euaiigeliumj
inquö ë ft^iritils veritàtisifNos (inquit)«A;Dfo fumM.Qui I
nouitDeum audit nos i qtit non éfiôxBe'osnon audit nos.Inh oc rebus
ApoftolorunïPetrus, Apoftolus fidem efleuer-Efe-
minumlefom pronuncianSi.; H^rfinquit) qücmvtdetis efy I nofiis , coiifirmauit nomen eiusj 'èrfidesqu&p'er eiini efijdeditinté-
grùm fAniiàtern ifiain in coiiJpeâa omnium vèflrum. De fide
quoqueLydiæ j cuius inter alias mulieresquæenange-
pàriter audiebanrj; Dominus^^cor apefuit,ita. in fea-
dem nanatui hiftodà. : Dienutern fabbatorum egrefii ftimus
cxtrapur.tiim uixta Jlto?ici!,Vbi Vuld/diui ejfe oratio j fedentes
hquebamur muhtjtbus qua coueneranti& quadamutier nomine
. Ljdta)purpürar'iac,imtatis Thyatirortim,coiens'Deu auditât,eu-
ins DominuscoraperuUfVtink^ cfuà dïcebdnturqPaulo.
\2.Tbef.ù
VItiformitas autem'& magnitudo diuinæ gratiæ,
B B p ro b à t ifto s contra-veritatem, çtiam quod de ma- j
iorum v’èluntadbusJoquùntur,aftruere,eorûmque per-.
[fixaîioni' diuinoruin eloquiorum teftimonia repugnare. I
Quæ fi ômnia fètmoni noftrqvclimusanneiftere, modus
fnoriëric^diflèrendo., Quætamenie rêcordationi oflb-
r,unf ,non^ pmiltcncur, vt, quantum fads eft j-manifefte-
tur omne hominis boiiummeritum ab initio fidei vfque . .
ad’perfeuerantû? confammationem, donum atque opus [ Npn autem ex Humana fàpienna cfié fidëm, fedèx infpi-
efle duunum.Igiturfides,quæbonævoluntatis ôçiuftæ j tatione diuinaipfiqsyeritatisvocefirmatur : dicentee-^
adtionis eft geni tux. quo îplafonte nafeatur, Apoftolus mm Domino ad difcipülosfoosVos autem quem me ejfe dt-
Paulus exponat, qui pro Romanomm fide Deogratias citts ? RejpondensSimon Petrus dixit : Tu es Cbrijhs films Deivï-
àeit dicens ' : Prmaiùqiùâemgrattas ago peomeoperlefum ut.ReJpondens autem Iefus,dtxitei:Seatus esSimon barIon», quia
Cbi iflumpro omnibus vobis,quiafides vejlra amunciatur invni- | caro & joignis non reuelauit ttbi s fed Pater meus qui in faits esl. ■
uerfo mundo. Ad Ephef.quoque Ccnbens-.Vropterea (inquit) Paulusvero Apoftolus hâc ipfam fidem fecundum men-
I j ego audita fide vejlra qüa efi tn Domino le ft, & diletttone tn o-
mMsfàhftdsyrion cejfo graûasagenspro vobis, memoriam vejlnfa^
\iens in oratïonibus meis,vt Deus Domini nojlri lefu CbrijHpater
glopa,detvobisjpinittmfapientta &reuelationis in agnitïonem c-
m,iüuminatos ocstloscor dis veftrfvt jciatts quafitjpes voedtionis
cm,quadiuitiagloria bareditatisem mfanclis. Defideetiâm
Cold fie n fi um limilitér Deogratias agens : Grattas àgmus
/inaüiz)Deo érpatn Domimnoftnlefù Çhrijlijemperpro vobü
ïorates, audwitesfidm vefirum inCbnfio iefu,&diledlionemqua
babens | [artlos omnes,propterfpem qua repojita efi Vobis irt ccelis.
Et vtaiia bonaab epdem bonorüautore percipiant,quid
pro eis oret énarrans : ideo (inquit) & nos ex qua dteaudm-
mus,nonceftmus pro vobis orantes,&pofiulantes, vt impleamini
agnitione voluntatis eius,in omni fapientta & inteüectu j pirita-
li,vt ambuletis dïg>iè,Deop}acentes,in omni oper e bonïfruttifican-
tes,&crefcentesin fetentia Dei,in virtute confortatifecundumpo- j
ten tiqm çlantatis eius, in ommpatientïa &longànimfiate cum
à audio. "ItemadTheflàl. quifpiritu fidei dile&ionifque
feiuebant: Grattasagimus (induit) Deofemperpro omnibus
vobismemQrïamfacMtesïnpratïonibMnofirûfimintermifôonei;
menions operis fidei vejlra&laboris &chantatts g fubjtipentta
lhetDomminofiriltfiiC^rifiianteDeum&patremnopwh,fM
mira : p i & nos grattas agimus Deofine inter mifiione, quoniam
cumaccepîjfetù à nobis verbumaudtm Dei, acceptfiisnonvtyer-
bum bominum,fedJicutefiverèverf/um Dei, qui operaturinvobù
qui credMfiis.Votmmc&lenmsziLt euidentiùs demonftra-
ri,Dei elle donum credentium fidem, quàm vfideoagerentur
gratis Deo, quoniam hi quibus verbüm Dei per
hominespraedicabatur,n5nquafide hominum felmbne
dubitarunt, led tanquam Deq loquenti per hommes^
crediderunt,quiinipfis eft opérants vt crederent | In ie-
cundàquoque ad eofdem Thcflàlon. ëpiftola ,'defide in
Chnfto proficiennum ita Apoftolus.loqfotur : 'Grdtïasa-
M M
Mtttt.iè.
forain dari pro arbitrió largientis irai pracdicat : Dicoenim I
pergratiam qùa data efimiht,omnibus qtiifuni interposa nónptus I
fdpereqUamopàrtetfapere^fèdfapereàdfpbneidièm,fiétitvbicuti\
quediuifit Ûeusmenfuramfidei.ïtem idëmvnitàtëmreâx fi-1
d e i j& vCqnlerilloneminhqnoremDëiaDeoefle£:om-
me.ndans -. Deus autem (mqyit) patientia & cbrtfpUtioniSden
vobis idipfum fdpeiein alteru.trum fecundum Iefum Cbrifiuni rit
vndtiimes vaoiqrebonoriJicetisDeum&patremDomini nofifi Ie- 1
paceincredendo,vt abûndetisjpein virtute Spiritus fantti. .Qup
teftimonio lioniblüm fides, fedetiam gaudium&pax &
abündantia fpei, docéntür fiifi in virtute fan â i Spiritüs [
non habeiiliAdEpheflósvërblcribens Apoftolus dédiùir
tijs gratiæ pro malis bona rerribuenus,&dc fidé qùië riOnj
cxnpbisjfedexDèidono liabecürihæçlôqUitànpm^rt-
tern quidiueseft in mifericordia ,■ propt er mmiafiifuamcharïta-
têritqua dilexit nosX&cUmeJfemiis mottuipficcatt^^Mimficdiüt
nos CôriJiOyCumgratta falüifaclufumus j & conXefüfatauit &
confédéréfecitin calefiibus in Çbnfio lefugratia enim efiitfaluq-A
ti per fidem,& hoc non exyoSiSjDei emmdonumefi^nonex.operi-1
%u}nequisglorietür.lpfimenimfumiisfigmntum,creutiinChn-]
flo lefu inopcnbus bonis' ,quapraparauit Deus vtmillis ambitie-
mus. Proprium ergo hoc habet nouä creanira• per gra?
nam, vt quifigmentum D e i f o p r quinatiuitatë'coeiefti.
conduntur in Ghrilto,non'pti0 torpeant i nec defidiare-^l
folüantür, fèddèyircutein virtutem prohGianf pêryiairi
bonorum operum ambuiando : hoc eft enim fingi^ noe j
4ç verereëceaturanouant ficri, ,hoe de imâgine]tèrréni|
hominis ad imaginem eoeleftis hominis roformari.Qupd
tbtum fiue palam per eooperarorès^ran^ , ! fiûe?&âp|itè|
petfob minifträtionem fpiritus, ille'incHoar ,• illëatfgët &
peihdtJcuiusagnCukma,cuius£edificano,& cpiusfigifiefitum
fiimùs. - ; ^ ‘ • ;;
i.PtirÀ.
•
F j
iiïoan.d.
Ibidem. H 'S?
À â î .’ >j: M m S i
Biblïü.l'cc.rdtrJom.'ïXarsj.