Claudij Mar ij ViEforu^
Narnpätiium auerfis manibus texêre pudorem:
Scd tï mul acqj'Iapher, ralijdigniflima patre
Pignora, quosjdeo fratris dcdit etlè minoris
hire pater dominos,lomno vinóqj folutus.
Qui mox narorumeuigilansbcnetadaduorum,
Et.Cham demaicum tali mercede répondit.
Cham to,inquit,maledidulseris,fèruusq> tuorutn
Aecernùm fies ve ntura in feculafratrum..
Sem vcrobenediduserir,fratremqj minorem
Participem fccum conununi fedebonorum
Efficier,qUorum latè poflèffïo currät.
Hæc farus fenior, cùm iam decurrerctannos
Mille minusdccies quinos,in pace quieuir.
lnterca Domini dum fandain lege vjgeret
Pofteritas,multis iamqi audanepptibus,& lc
CcelorümacterheDominocommitteret vni:
Tune tandis hominutnparcbant omniaiuffis,
Terra giauis,liquidum pelagusjvçgetabilisaer,
Non opus arte illis, coelefti namqj uiagiftto
Omniadifcebanirfedpotiquamihcriminainundus
Ex,ijt,&late vitijs lefe abdidicimis,
Perdiditinfignehoc munusdamnatapropago, '
Oblitamq; Dei plures eftingere diuos
Non puduit:ranti eft fupremi obliuio Patris.
Tum grauis inuentorlerhi ceflaré capacem
Fraudis mareriam non paflus,cundamal gno
Siibdjdirarbitrio.quoraturti induceret orbi.
Suaderetqj Deum vel iam noneffe, vel ifta
Inferiora huius contemnere munia mundi.
Ergorcshominumcundas»euentaquererum
Qnae Domino fljerat paratlignare fupremo;
Alhgnare vagisperfaaik fubdolusaftris, ; v
Atq« aüïüm Ipcdare hbras,motusq> volaptum,
Et ftudio ingenti ma giere Icelusintulit artis,
Et plures orare Öcos,idoiaq; muta
Aut magis idolislatitantem lernet,in ipfis
Sualit adorari,muIto magèdignus;adün..
Inque nefanda piior défeendtt ciimina Nimroth,
Impietatis apex Cham leruo è femihe natus,
Mole & mente Gigas, Babylonia régna gubernans,
Perfarum hicanimos capiens, Venator iniquus,
A veris,Domini facris traduxit ad ignem.
Necmodo piusiequo cupidis.hac arte fagaci
Ille capur fcelerum.mundiinfenfilfiinus hoftis,
II luiit cu rish o iru n u m ,fe d mentibus iplis
Irruit,& lenfus penitus delcendit in omnes,
Mox 6c in aftedusmam cùm partis ynica proles,
Spemgcncris let ho lecum traxifietacerbo: y ;
Infelix Nimïocn,lachrymas nodesqj dielque
Continuans,hebetiq> trahensplangorequerelas N
Dum furir,& raptum quærit per lingulanatum: ;
EfFedamoellum fol^çur imagine luótum,
Et Pario eifedâai,filij de marmore formam ;
Credidit infelixinclufo yiuere fenlu,' m
Et queftusaudire fùos:moxinde dicatis
Etedifq» arisdiuinos addithonores,
Inquelocoiubet elfe Dei»cumprotinus opines
Amplexægentes fcehishoc,crimenqj.fequutæ,
I Prodijs qu«qi fui^Éharos habuêre pdrences,
Poft eciam lipuli reges in honore locarunr,.
Dixeruhtqj Dqps:quorum lub nomine mendax
Græeia,dum veris tal la infinuare laborac,
Addidic obl curas vanis rationibus v m bras,
Excufans tumulos atqj mdicanominabuftis:
Donee per fpcciesfe le dementia cunótas
Proderetjjçiciebus minimis membrilq; pùdendis
Nomeninànç Dei,mundo ridente,daretur. .
Talibuserrorumialebrisfomenta datums, .
Ambigua innentorlethi relponlaçiebat:
Vfus ad irtlidias aut igm,aut fonte calenri,
Aut tecta ex antris ventos Ipirajite loquaces, .
Et faifum vam libl nomen Apollinis mdens.
Talibus à Domipo genees trùx file remotas
Capcabat laqueis quo ducens cùnque vole bat;
TanticftàlaQ(5tbDominidiicedere cùftu. yr.
At vcrocgrelïiVnde funni!S,redeamusad illain .
Maiotum lèriem, quæ paücos auda perannds,
Vltnadeo exereuit,quód mox Oriente leliÊto,'
Inde nouas alibi1 compulli quærere fedés,-
In campum(Sennaar veteres dixerejparenrem
Perueniunt:cùmq;hisetiamdilcederererris a
C ogitur,in varias partesfpargendaiuuentus,
Coepi t i n hæc m cefti s tri fti lïi ma verba querel as ; h '
Heu qudm non certus vitæ iliitus ordine coepto
Fert hominesîquainqvignarosvelprolpcratallunc
Per varios calusî quàrn voti fumma petiti
Tendit in aduerfumîiam nos(li dicere fas.eft)
Quod fperata parrum précibus numérofa nepotum
Creuic turba,piget:lpargendaeftquippe per orbem
Exilio cumulata manusspenniraq-,longè
Finibus à patrijs: nos ergo ftccine tandem
Longa pauperie dete<fta,inhonoraq; membra,
Ighocis dabimus paflim tumulanda lèpuichris?
Necfalcem milcritumulis claudemur auitis?
I Nullaque eritooftri poli mortem famafpperftes ?
Quare agite ôiuuenes,dum vires turba mmiftrat,
Quæ vobis fuperelt, qu* hnemhelciat vllum,
Egregiam ætçrnis famamdimittite fa&is.
Vrbem condatnus,cuius fub mçenia turrem
Viqjattollamus,donecpingentia coelum
Sidéra Ôc exeelli cônuexa atungat Olympi,
Nelciapoftericas vt nos hinc orbe reli&o
In coelum migralle putctdic tnofa iuuentus
Contemnit cautés, & quiequid monte reçifo •
DeHuit, ac domitæfiôtosde vifeere teerte
. Conftringunt igni lacérés,operifq;fimiri
Materiam proprio malùnc deberelabori: '
Hanc inter ftrarum fie necUtvtrimqi bitumen,
V t iolidas Emulent circundata moenia cames.
Mox turris properata fubit, mox vertice niibes
Tranûlir ,ac fruimr coeli propiore lèreno,
TumPater.omnipotens coelefti voce lènatum c
Congregat angelicumit urbæinlâna ftipcrbæ
Faifta ftupens.ifthæcregni çohlortibus infiu •
En terrena phalanx quoiam temeraria pergac,
Cernitis,& quantos imprudensténdic in aülus.'j j
Mortali quæ ftruifta manu contingere cellos
Creditpoftè polos,Scadaethera ducere noftrum:
Cùm nemo indutus terreno corpoie,ccelum
Alcendat,nili qui coelo defeenderiçaito.
Sed quiagens vnaeft.eadem quoqi formaloquendi.
In componendapetfiftent turre,necance
Delîftent,qudm mütua opusconlênlîo çoeptum
Finierit:tanta eft hurr.anxinfapia roentisy
Ergo agitef vc vetttum uonnr,quodpoilê tiegatumeft)
Iam defeendamus, tumclaâaq; corda fùper.bo
Gonfenlu,vavij.turbcmus vocibûsbris,
Vc quod peccàrunt cöncórdis crimine mentis,
Cohfivfæ datuner melior dilcordia lingua:.;
Dixit,& internos operi,molérnq; l^tianres ,
N^entibusatconitiSjfubie^aiobliuio primum
lntrar,& ignotæ lubit imperfcâio linguæ.
Increpitanc operisftudio cellànte magiftti
Cundlantcs Ibçios, fedvocc^m nemo rpuEttir,
Non intélleâis: quod li quis tentât,inane
Sibil.u,aut ru pci frémit u lermonis anhtlac. ■
Sic vanum prauq /ufeeptumjnente laborem
Dcftituit lruftrara m^nus.'iam nemo propinquum, s
Nemo patrem lfquitpr:qucn\quilq; inrçliigir, addit
Agglomeratq-, fibi, rocmmqjadiungere curât.
Duinqi périt diuif^kuius cognatio gentis,
Gencem lihguafacit.'lpargiincur.clàftibus æquis, ÿ'
Didudlasq^petunt vario lub fidere terras...
Hand alitérvoluctes.campi per mollia plana,
Quasgregibus mixtis errare 6c quærece vidlum
Pcrfualic leci^adiÇS»cùm noctc* propinqua
Fronjlea tedtapetunr, exerópto cùipgrjege turba
Vulgus quaeqjluum fequitur,ràbidoqivulatu
Milceùtur, limilisqudduxeric aut colorauc vox:
> Sic tune in partes populus lé dillccat vnus,
_________ ' _______ _______ _ Etfpecies
Commentartorum i
Ét fpccies fit quaeque genus longeq; remotis
Confidunt terris,atque orbem^^gentibu^implent.
N e c tarnen hoc (acri(cùm lit fuapoenanocentum)
Muneriseft vacuummam quamuis vlcioiufta
Hæc fuerit,quos tion tetigïtreuerencia coeli,
Quæ lèdesproprià eft mundi,rerumq; parçritis,
Vt nec fe agnofcanr,veiba inconfuçta loquentes;
Attamen id miiltum quàd rupto hoc foedere cautum eft
Ne,quam paucorum attu lerat per fuafio culpam,
Cundlorum aftènlururfus contmgeret omnes»
Etfaeeret commune nefas.-neprælia dura, »
Et rabido populis mors arcefienda furore
Bellum illis ciuile foretrfic profui t illis,
Inque bonum verfa eftprimædiftraâiolinguæ,
Quanquam neeprorfum lublata Ebræa loquendi
Çpnfiietudofuit:cùm tuncpermanferit oris
Ebræi fonicus,(èrmoq; antiquus, in illis
Qui eulpæexpertes,pars non iniuftafùerunt
Natorum quosSem genuit,cuftodia iufti
Qûos fenuitjDominiq; etiam reuerentiarexir. '
. Sed poftquam coto dementia perd ta mundo,
(Vttaceam magicifcelusinteltabile monftri^
In truncos &làxa etiam duriqj metalli
Arte cauaslpecies,& caftas luce figuras,
Impegit mortale genus,mentesq-, lupernis
Intentas frcgir,terræqjadduxitinerti,
Conuoluitqj fimul foedæcontagiolabis,
Non fecus Æthiopum feruentibus excita terris
Nub.ila morborum,corrupto tramite coeli
Dum currun t,quifquis pereuftum fulmine lechi
Tngcmuit,fimul ipleruit.quicunq-, cadentem
Confpexit ceddit,congeftaqi funera paflim
Dira lues ftrauit,camp6sqi reliquit inanes:
Sic tuncpræciprti complexos mole favoris,
Ne nihil infe&um toto dimictèret orbe,
Comprendit repetens, quos iam diraiferat error.
Donee Chaldæi generis,de lemine Thare,
Vir iuftus, metuensq} Dei,cum flarpe fuorum
V rbem aliam,moresq; nouos, federn q; requirens,
Mahfitin Allyrijs demum nouusaccola Carrhis.
Qui quadragenis luftris vbi vixit,& vno,
Inlauftam hanc vitam felici morte redemir.
Huicymeritis parem, & Tandis virtutibùs æquans
Auc longé luperans, lucceftitfijius Abram,
Vir coelo dignus,nam primo à limine vitæ,
Vertun mente Deum-vcnerans,gentilia Temper
Auerlatus erat,quem poftquam morte parentis
Iuftà fequi iam polie Dei,fine fraude liquebat,
His Dominus famulum mentis dignatus adiré eft.
Quandoquidem toto tefoluminuenimusorbe
Quem (inccra lîdcs iuuat &C reuerentia noftri:
Linque procul ledespatrias, terramq; noeentem,
Poilu tamq; do raiim :cognatio tora prophanteft,
Ecftigienda tibi:rerræ melioris in agrps
Med u ce peruenies.-ne fis pars gentis iniquæ,
Qui làndtæ-caput elle potes,tum lacra dicabo
Quæ maneant benedide tibi,nomenqj per omnes
Màgnificum reddam populos, bonaednda rependens,
Et benedid:üscrir,ribï qui benedixerit,atqui.
Qui maledidatibi conuiciaq; ingeret,ille
Confeftimmalediduserit.-benedidioperte
Spargetur tribubus candis, æuoque fùturo.
Dixie,& imperi js mentem quæ pareat indit,
PromifliUqj pijs'cr.çdat,mora nulla repente
Dido intercedit Domini, led protinus Abram
Çutn gregibus varij generis.famuliîq-, pa ternis,
Côniuge cum fida.chari cum pignore trarris,
(Cui Loth nûmen erat)digrëlîùs,limite redo
Ignotum fibi carpit i'tcr: molliftima lætas
Pra’bentaruavias.blandumq; fauentibusauftris
Arridens,nullis turbatur motibus aer,
In Çhanaam terras,& régna vberrima Sichern,
Donee perucniens,didicic,foboliq; fibique
Ifthæcin lbrtemimperijceflurafuturi.
Vnde Deo lupplex deuotas extruie aras ,
iG e n e ß n , L i b e r L l i . 4 0 $
Et veteres reuocans,cultor nouus,âugethonores.
Inde petit Bethelem.fedes quæledabeati
Hofpirijs facrata viri,cundafque fuperbis
Excelïit meritis terras, quandoque lécundo
Poft-coelum numerandaloco,nam lede fuperna
1 Dignior ifta Dei,quæ pignus lege falutis
I Emiflùm mundo tantum mirante paratum
J Exciperefj'vilàeft,hominemq; remitteretaftris.
Hic quoqjfdlennes Abram pater extruitaras,
\ Et linquenda nouis habitacula.ponit in aruis.
Namqj ^fame rurfum lede mutarc coadus
Caftra mouet, totamq; domum,famulosq; gregesq;
Secum agit,& rebus commerçia iufta rependens
Intrac in Ægyptum, &Sarai appellare forore m
Mauulc quàin, vxorem,nc baibara pedpra landi
Hofpicisin cædem,ftimulccfuriolà libido.
Vhde.&mox Pharao radiantis imagine formæ
ldus inardelcic,thalamosqj & foedera certa
Lége paratdongos ilthæc conn ubia in annos
Dudurus,ni longe aliter dilponeretille ’
Audorconiugij, cui cum minus ifta placèrent,
Ecce pauor régi merfa for midi ne mix tus
Ingruit,& fubito quatit improba corda ifumültu,
Exterretq; animos niger horror,& implicat artus:
Vt rex facrilegægentis tam triftia vota
Sentiretdamnallè Deum, qui taleprofedo
Conlilium infudic famulis, vt barbarus hoftis
Efte virum Sarai (ecurum agnofceretAbram :
Cùm foret expercus^uàm non impunè prophano
Appetcret férro,quem née viduarê liceret.
Sponte igitur,nulla violacam labé,marito
Reddit, 6c ingenti cumulatum fruge remittit
In Sichern,Bethelemqjlùam: quo deinide recêpti
Cum gcegibusqj dornoqj parer,cùm coniuge lalua,
Exercent eampoSjÔc pingiuapafcuaktc
Immixtiscarpuncgregibus.-dum iurgia crebra
Interpâftorespatruinataatqjnepocis, .
Dum non fufticerenc capiendis arua duorum
Arrocntis angufta nimis,plcnilfimus èrgo
Abram iuftitiæ atq-, oblèruantiffitnus*qui>
Quo dirimat lites, 6c iurgia collât auara,
Vt natu maior,conceflps diuidit agroS;
, Iuniqrelegit,qùddulcibus vndiquefufis
Ruramaritac aquis, rjpifqj vmbrantibus inter
Labitur,& teretes lâltus Iordanisamoenat.
Ërgoquofugiat paftorum iurgia,ab Abram
DecIinàns,iuncbosSodomæ Loch mirgat in agros.
Gum Deus hac Abram mæfti Ipe pedora hrmans,
' Ne mouearis,ait,fratrie quod proie reïida
N une (dus videare tibidnnumerabile vulgus
T u mihi folus,eris,populiqj Idem audpramici,
Sufpiee quadrifidi partes intentus ad orbis,
Infpice nunc auftrum verfus,(epcemqj cnones,
Quà folexoritur,quà velpere cpncidit imp:
Hæctibimet,pçpliqùe tuæ, pppulifq; tuorum
Cpncedarn.iEternps illis babitanda per annps:
Quîs tu etiam terris longé laceqj fruaris.
Surge,& quà pateant greftli prius hofpite luftra.
Hæc aitdlle libens paret,fedemqj’ relinquens
Emigrât,Chebronqj fiibit,fubilice nigra
Ad Mamre querceta pater centoria figit :
Hîcquoqj loi en nés Domino ftrun,vt côlar,aras.
Interea magno circum turbante tumultu
Hoftis adelt aùidus,varia quem dote referta
Sollicitât telius,campis illila refultàc
Vngula,& elfulîs errat populator habenis,
Aduerfum Sodomæ pinguilfimapalcua gentis.
Loth veto portis cum rege erurapit apeitis,
Etvicinamanusregum lb ci a ar m a fe r e n t um,
Secum eqûicéspeditésqj trahimt: diftendituragmen,
Çonfligunt actes patiter,fternuncq; caduntqj.
Sed turpis Sodomæ luxu emollita iuuentus,
Vcrurfum exarfitrepetitùs clamor in iras,
Vertuntterga nietu.rapido parsmeenia curfu,
i. Pars montes filuasq; pecunt,parslèpta catertus
E
F
G
Porrigit