autem a:tatibus,timporibus, vidtuqiie mutantur, eraci-
turmutari animam .-fimutatur anima ,noneandemha-
bemusanimam , fed pro temperament© aliquando lconis,
Ariftote
lis opinio
de anima,
refellitur.
aliquando ouis,aliquando alterius cuiufaam anima-
lis, quod abfurdu eft. Deinde temperatio non aduerfatur
cupiditatibus corporis,fed adiuuat etia.Ipfaenirn eft qu?
mouet,&incitat;anima autem aduerfatur,non eft ergo a-
nimatemperatio.Prjetercafi anima temperamentum eft,
temperamentum autem qualitas,qualitas rurfus & aduenit,
& recedit,fic y t fubie&urii nihil© magis inrereat:item
anima quoque feparabitur,fi c vt fubie£tum non intereat.
Hoc autem verum non eft. N o a ergo temperamentum,
aut qualitasanima. Non enimfane alterum cStrariorum
natural! ter adefl'eanimalidicent, vt ealorem igni. Hice-
nimmutarinon poteft,at temperatio mutatunimo hi ipfi
funt,quimedcndifcictia,tempcrationesmucant.Onm£S
infuper corporis qualitates (enfu percipiuntur,anima verb
non fub fenfum,fed fub intelligentiam cadic,non ergo
corporis qualitas anima eft.Pr^terea fanguinis,& fpiritus,
adiu&acarnc,neruis,cxteris bona temperatio, robur eft:
caldris,frigoris,ficcitatis,& humpris,fanicas: membroru
autemaptacompofitio,cumcoloris fuauitatc, corporis
pulchritudinemgignit. Quare fi harmonia fuauitans, 5?
roboris,& pulchritudinis,anima eft, necefl'c eft hornine,
quoad viuit,neque qgrotum efle,neque infirmum,neque
deformc :Contingit autem f^pe non vnam tantum,fcd o-
nines pari ter has tresbonas te^nperationesperire, 8c ho-
minem tame viuere; Accidit enim vt idem firnul & turpis
fit,& infirmus, & argrotus: non ergo corporis bona temperatio
anima eft. Sed inquies.quomodo ergo naturaies
virtutcs,vitiaquenaturaliahomintemin{equuntur?Id verb
ex corporis temperamento fit. Vtenim natural iter ex
teperamento falubrifunt,&: infalubri corpore,ita alij na-
turaliter amara bile abundances,adiracundiam,alij ad ti-
morem ,al i j ad venerem propefi fiint. V crum aliqui coer-
cent,& fuperant.Dubiu autem non eft,quin tempciamc-
tu eoerceant:atqu*aliud eft quod coeccet,aliud eft quod
coercetur,aliudergo temperamentu,aliud anima. Cum
enim corpus anima: fitinftrumentum,fi idonedcfFe&um
fuerit,adiuuatanimam,iplumquefetqmmodehabet:Sin
non idonee, impedit animam, ac turn fatis negotij habet
anima,dumcumineptiafiiiinftrumentilu«ftatur, acnifi
admodumfitfobria,etiamcum eo peruertitur:quomodo
muficumlyrae peruerfio in errorem i nduci t, nifi earn primum
rc(5te compofiierit.Quamobrem anim$ adhibenda
cura eft,vt corpus accomodatumfibi inftrumentum red-
dat,quod per rationem,&moresa(lequetur,vt in harmonia,
itahicalialaxans,alia intendens, quo iplum fibiaptu
e£ficiat,eoque vt commodo inftrumento vtatur, nifi 8c i-
pfa cum eo peruerfa fuerit, quando etiam hoc aliquando
vfu venit.Ariftotelesquianimadicitentelechiam, nihil-
ominusidemfentit,quodquiqualitatemeam eflevolut.
Sed explicemus prius,quam cntelechiam vocet.Subftan-
tiam trifariam dicit intelligi,vnam, quae vt materia fubic-
&a fi.t, qua: per fe quidem, nihil eft, poteftatem tamen ad
rcrumortumhabeat: Alteram,formam,& fpeciem,per
quam materia formatur:T ertiam qubd ex vtrifque fpecie
8c materia conftatur,quod demum animatum eft. Eft igi-
turmateriapoteftas, fpecies entelechia. Et ifta quidem
bifariam quoqueaccipitur,tum vt feientia, turn Yt ex fei-
entia contemplatio, hoc eft, turn vt habitus, turn vt vfus
habitus. Animaigitur,vt feientia eft. quoniamhocipfo
quod anima eft & fomnus,& vigiliafeft. Vigilia autem c5 -
templationi, fomnus vifui, qui tamen iam non fungatur
. fuomunere,proportionerefpondet. Atquefcientiavfii
feientia: prioreft, proptereaprimamentelechiam vocat,
fpecicm lecundam, vfum, atque muneris fundionem,
Quemadmodum oculus ex fubiedoeft, & fpecie, atque
id quidem,quod in eo fubijeitur, vifumq; accepit, materia
eius eft,quasipfaquoqicommuninomine oculus dici-
tur.Species vero,& entelechia primaoculi, ip feme t Vifus
qui videndi vim oculoimpartit. Secundaautc entelechia
oculi eft fundiomuneris qua videt. Vt igitur paul b ante
natus catulus,neutra preeditus eft entelechia,fed vim habet
accipiendi entelechiam,ita de anima intelligendu eft.
V t enirri illie videndi fcnfus.dum eft ortus,öculum abfol-
üit.,ita hie dum corpöri anima ingenita e f t , animalperfi-
cit,vt neque fine corpore vnquam fit anima, neque corpus
fine anima,corpus enim non eftifed corporis: ideoq;
in corpore cft,&quidem corpore tdli :per feverb,fuaque
vi hullaeft. Sedprimüm quidem patibilemahims parte
anima vocat, difcludens ab ea qua* rationis eft particeps.
Atquiomnisfimulhominisämma fumefidaerat, neque
ex vnaeiusparte,eaq; infirmiffima, de vniii£rfopronun-
ciandum.Deinde corpus ait poteftatem habere, vtviuat,
etiam antequamgeneretur anima. Ait enim Corpus pote-
ftatc vitam in feipfo habere. Oportet autem corpus quod
poteftate vitam habet, priiisaduefle cofpus.Non poteft
autem aduefle corpus, antequdmformamaccipiat. Eft
enim corpus, materia omnis qualitatis expers. Fieri erg©
nequit,vt quod a&u non eft,aliquid ex fe creandi vim ha-
bcat. Quod fi etiam corpuspoteftateeft,quomodo quod
poteftate corpus cft,poteftatcvit^m haberein feipfo po-
teft?pr:efertim cum in c«eteris fieri poilit, vt qui habeat a-
liquid eo non vtatur,vt in quo vifus fit, no fungatur mu-
nere oculorum: in animaidfieri nequeat : non enim in
dormientenullumanimaemunus eft : Nam & alitur,&
augefcit,&phantafia vtitur,& relpirat,quod in primis vita:
argumentum cft.Quare ex his manifeftum eft nulli ad-
efl'e polfe vtviuatpoteftate,fedomnino aduviuet.Quod
enimpotiflimum animam format, nihil aliud prstervi-
tara eft:animoe enim cognata vita eft.Corpori vero non a-
liter adeft, quam quod eius quodammoao eft particeps.
Quare qui dicit fanitatem vitae proportione relpondere,
non anima: vitam,fed corporis intelligit, &itafallax eius
eft oratio. Namin corpoream fubftantiam viciflim cadut
contraria,in earn qux'fpccies eft,non cadunt.Si enim differentia
qua: fpeciem enicit mutetur,etiamahimalmuta-
bitur. Itaque non in fubftantiam quae fpecicscft,<;ontra-
riacadunt,fedearn qux fubiedum eft, id eft, corpoream.
Nullo igitur modo anima corporis entelechia efle poteft,
fed fubftantia eft omnibus partibiis abfoluta, vacans corpore.
Nam vi,ciflimin.eam cadunt contraria,virtus&vi-
tium,a quofpecieslogiflime aberat. Deinde ait animam,
qu * fit entelechia,efle immobilem,per ieanouerkamen,
ex accident!, neque efle abfurduni, eammotumafterre
nobis,etfiiplaomnismotionisfitexpers.Etenimpulchri-
tudo mouct nos.qu? tamen ipfa nullo motu agitatur. V|g
rdmvtitafit, nonmouetpulehritudn rem immobilem,
led quae ea natura eft, vt moueatur. Itaque fi corpus quoque
per fe motum haberet, nihil eflet abfurdum moueri
ipfum ab eo quod fit immobile. Nuncfieri nequic,vt immobile
ab immobili moueatur. Vnde igitur motus profi-
cilcitur nifi ab anima? N on enim per fe corpus mouctur.
Itaque dum primum motionis ortum vult oftendere,
nonprimum, fed (ecundum oftendit. Si enim moueret
eamrem quae nonmouetur,primum motumfaccrct: Sin
alioquodam modombuetidquodaleipfojmouetur, fe-
cundimotus;ortumexponit. Vnde igitur primus ortus
motionis corpori ? Nam dicere a feipfo moueri elementa,
quod alia,naturafintleuia,aliagrauia,falfumeft.Si enim
leuitas, 8c grauitas motus eft, nunquam leuia, 8c grauia
confident: Confiftuntautem cum fuum locum occupa-
ucrint: N on ergo leuitas,&grauitas, caufteprimi motus I“ “ ]
funt,fcd qualitates funt clementorum. Sed tamen vt ct-
iamhocdeturquomodoratiocinari, opinari, iudicare,
grauitatis,& leuitatis opera efle poflunt.Si non funt gra-
uitatis & leuitatis opera,neque elementorum funr:fi non
clementorum,nequecertecorpomm. Pra:tereafiex ae-
cidenti mouetur anima, corpus per fe efficietur, vt etiam
fi abfit anima per fe corpus moueatur. Quod fi eft,etiam
animal erit fine anima. Hxc autem abfiirda fiint, abfiir-
dum ergo, & quod initio dicebatur. Venim ne illud qui-*
dem verum eft qi^oddicitur, Quicquid natura mouetur
etiam per vim moueri, 8C quicquid per vim mouetur,
etiam moueri natura. Mundus enim cum natura mouear*
tur,pervimnonmouetur. Nequefiquid natura moue-
tur,id etiam natura confiftit: nam 8c mundus, & fo l, &
| luna, cümfecundümnaturammoueantur, fecutidum
I naturamftarenonpofliint. Eodcm modo8canima, cum
fccuncftc
telechu
fad fub
ftantia
corpori
p«r$.
H
Motus
caufait
ueftiga
leciindum naairam |f ,,,pCnnüueatuï, Iccundum ha.ü- , cit.n.pormn,fed cara p t, frooWeurirâ mulnramconiiftbrcr)
6npoteft. ^Namitatus.anm^dlincc- Mican.igiioïanriumertïifRfentiamcreafronii '& proüi-
" 7 ? V' S ' T ; be.Vf1 rapueafut. Acçedi.| dentiar. Kouidemiïniimopuscft.pef vnms ó n L cx
Coatni.quodiliud qnodabm.co quirebamr ,non dll- a1tc, Q,confcruarefubftan[i,mckducdIUmaDiroajiam>-
fuluitur.i^nde^c^nsconuneuur, quod narura (i.a.dd [ .dicocurum, quajex piirredincnonnafedntu. Na&hb-
(olubile eft, &: diflipabilé.: Ate jue.hæc quidem felebla de
muliis, laris fifut, vt an imam neque cntelechiam efldf^e-
que immobilem, neque in eorporê gigni óftendamu's.
Pythagoras verb,per quandani lignificationem,&: Deu,
8c omnia alia, cum numeris fempér comparare fülitùs,
etiam animam numerumefle feipfii.m mouençem defini-
uit,quern Xenqcrates ftquutUseftj.non quod ntimcruslit
animated in iisquæ nupierantur, & multiplicata funt
repcriaturi &: quoniam anima eft, quié res inuicem fecerr
hat,quod formas cut^uc 8c notas imprimât. Hæc énim
eft qtiæ fpeciem à (peciediftinguat,&cas cum diflimili-
tudióe formarum,tum numerimulcitudine difçrepantes
cfliciar, eamquaob rem numerun) ih rebus conftituar.
Vnnè non omniub dfocietàte, & conionôfcione mime-
rorurh aliéna eft. Cætcrùm immoitalein cam eflê, &
per lè moueri1, fup quoqueiudiçip 8à ceftimonio com-
probauit, Vorumtaiuennumerurh eam non eflê, hinc
clavum,& apért uiri eft : Numéros enim quantitas eft.a-
nima auteth non eft quantitas', fed fubftantia,non ergo
numei us anima eft: & fi vel maximè etiam numerumi in
iis qua: intelligentia cerhUntur,fubftantiam éflè Volunt,
vt dem ceps dice mus. Deinde anima continua eft, numerusçotïtinuus
noneftjnon ergo animartumerus.Præ-
rerea numerus addfendocrefcir, at'anima addcndÔ non
!-rum prop^gatiqncm alia rurfus pptrefaiftip cohfeiuat.
Creatioms verbpra'ftantiffimum officium e ft, ex nihilo
aliud efficerc.-Si ergo ahfinæe.x brtd fiunt ihutuo,ratione
, protiidenti*fiunt,& cadiicæ funr,yt cætera,quæ ex p'ro-
pagàtione generis o r iiin tu rS in fiunt ex nihilo, créatio
hæc eft, neque- verüm èft;quod dlcit Moyfes,Çejfauiï Deus
ab ompibus operibiufuuifeAkotam vtriim que ab(u/flum éft.
Non ergo nunefanimæ fihnc .Namillud, Pater mm opera-
ntr,iTpri de ci'eatione.fed-deprouid/ritia di<ftum eflê, etiam
ipfi Euuqmio videtur. Apollinarius verbputac ani-
mos ah animis gigfti,vtdçôrponbus corpora. Piogfedi
enim vt propagatiqhetn primi homîprs in omnés qui êx'
illo gënerantur. Neqüe enim fepoßtas efle & conditas a-
nimas,neque nuncgighi.Eps enim qpi hoc dicant.beum
mcech is bperam nâuànté m fàçerc,pi opterea quod ex his
pueri hafeantur. Mendacij etiam conuinci illiidj Cefauit
Deus ab omnibus operïbusfuis, quæcoepit facëre,liquidé nune
etiamfacit animas.V erum fi omhià qùæ per pr’opâgatio- j
hein ex otfumutuo;gignantur?ofténfa fiint eflê mortalià, |
propterea enim générant, & gencrahtur, vt cadifcorum
genuspermaneatjhece’flcèftetiam iftum.aut mortaleb
dicere eflê animam-, cùtû fiat ex ortp mutuo,apr non per
propagationem iftiit'fmodi ortu gigliianimas.Nam de iis
Htc&fe-
quentta j
attente &
cblegei'- .
nam hic , '
■ ■ . , . I . qui^^exadulrcrid nafcimtur.prpnidcntiirauoi). qu* ini
Nomera»item.VelP« e ft .velimpar.-ammanc- cognitanobis eft,rclinquamus. Vemmtamenfi aliqoid
que par neque iropar,ergo anima non eilnumerus. Ani- de piouidetia coniiciindam eft,plane cognoi'citidorfo^
mainluperperle mouetur, numcrus autem definite eft j gigniturjaatvit*hominum,autlibiipfuto!vrilefumium ■
tlis. Add.n.,»da,„m, t r ,„ „ n o ,id e o q 'a e a n im a t a f u b i t e c o r p u s p e t r i ) i tn i .C u i t t s a b u h d e
magnum argumentum licetarrjpereSolbmohem quicx
V«.* vxore 8c Dauide nacuseft. Nunc Manichxorum Or
pinioqualisfitinfpiciamus.Aiuntenim animam immor-
talem &corporis expertem efle:fed vnam folam omnium
qua: vbique funt,animam miniitatim concerptam,& fli-1
fttibutamin fingula corpora,tarn inanima quam anima-'
ta,&eiusin aliisplus,inajiis4ninus inefle. Plus enim efle1
in animatis, ininanim'is minus,acmulto plus in ceelefti-
bus corponbus, quam in alus omnibus, vt partes vniuer-,
fieanimae,rerum fingularum fint.anims.Acfi quidemin-
diuidue diuidi eam dicerenr.vt vocem in iis, qui earn au-
ribusaccipiuntmediocie malilm eflet. Nunc ipfam fubimmobilis.
Addequod numerhsvhus, idemque natura
permanens,Dollarn qualiratem,qua: in numeris fit,
hfutare poteft: Anima autem vna, eademqüe permanens
eflencia, mutat qualitates,dum exinfeitia, in feien-
tiam;ex viciojin virturem commutatur : non ergo anima,
numerus. Itaque veterum dogmata de anima hxc
funt; Eunotliius cum Platone'iiniiul, 8c Ariftocele conL
fenc;ens, animam fubftantiam efle corporis'expertem ,
qua:in corpore creaturdefiniunt. Nam quod airrfub-
ftantiam corporis expertem,d Platone accepit: vt illud
alterum, qua: creathj in corpöre,ex Ariftotelis difcipli-
na_ : neqneviditquamuisaCutusfit,vteft,feeaconiun-
gere quseconuenirenilll jlmqdo pofliint. Quidquid enim
ço rpqreum habet ortum,& ab aliquotépbris prin- ftanWm animæin partes aiunt diuidi,& quod
cipativgenuumeftjid fragile & caducum eft.His confen- , grauiffimumeft ipfath prophè in elementis eflê volunt
p g i l !
I gumentii j
I flabïlirïM}
m {btreßn'0-
T rigihuvyil
lalio'fum: 1
|J(/« pniicfr
\\ntmarum
hfasprobare.
ranea lont quæa Moyfc lunr ptodita,nam ottum comra cmn qüibus & in ottu ’corporiim diuidatut,& rarfus
,quæ ieomm mouent d è fcn b en sd ifc t tèd ix it , in eo et- ^ Côr#ndem difl’olutionc coeat,non fccusatque aqua quæ
taiïi ulorum natutam exiftere.quierationë fipiehtia^ue j diuiditür,iteiuni conttahiti«-, & permifeetnr. Ac butas
à° lt,.PreK n£luluur,etfî ali<î ui 4 ° ! hocopinione au- quidem animasinlucémexeedere,cùm fintlux, quæ ve-
gnrenttpr.lcd hiÿnon oranesairentiuutnr. Quàd fi quis ; rà i raatetia contamina« futit-abite in elementa & rut-
CXeoqûod pofteffiiftum çorjinsanimaimmitiàeft,eam , ibsabercrnentisinftirpés,& anïmalia. Etadhuncmo-
poftcorpusgeneratam efle ptrrar,? vero,àbetrar.NS enim dum fnbftantiam eius côncidentes>&: corpoream patibi-
• creatam d ieu tum,cùim.in corpus irtipafla;eft,ne- lcmque facienteSiimmortalem efli aiünt. Verùm eo dequeratio
fert,vt ita le res habear. Quare. aut mortalem labuntur,vt fêcum pugnantialoquantur. Nam cum iü-
animàmdicat,vt Ariftoteles,&Stoiçi,quivoluernnteain canteasquæcontaminaræfunt.reuocariin elementa'&
m corporegençrariiaucfi dicit fubftantiam corpotis ex-- ftb, mutu0 mifccri : tu’rfos câs pto m a gn itn d in eB E I
pertem,ueditarëamm corpore creati, nç in-mentibus quepecGatorum,duinab vnocorpore in aliud transfemjfttismottalisanimatnotionemgigoat.
atqùeadeôquç runtut,pui)iricenient,&earamnaturam'; tum eonluitproians
tauone fit vacua. Pritetea ems fententia non- gunt.fumfeparant. Nam quod vmbtæ lucen tefolè fe-
dumpleiiusmundnseft,fed etiamnuminchoatus, àedi- parantur,coeIo nubibus obdufto inngumurjid in oatnta'
midialui patte petieftas, acceffionemque femper W - j^ '. i ç ^ .o e r n i é i i t ^ 'i i o o p o t e t f ; / nam vmbra fut
W« £)tfin
f torpore,ffd
i hm antea
\pnul eës I
creattu,f‘\
Partis te- f
ponbtu in
I corpora in-
! fcndi.Vtde
Six tum
lib.^bi-
blioth. anderat,
nam quinquaginta rnillia fubftantiaruhi, qoæ ra-
tipnê percipiuntur,Vtminimum qüotidie ad éum'fit ac-
cefuo:&quôdgraùiflîmumeft'cii'm àbfolutus erit , tum
illoamStoredifïbluetur,vltimishôminibus quiVrunt ad
ilia tempora,cùm hiomuadvitâmreuocabüqtuf,anima-
rüm numerum explçnCibus.Quo quiddratione m'agis à-
Qerfum efle polflt,dicere,tum mun,ddm'interiré,cùih omnibus
fuispartibusex pie tus fuerit:Omnino cnimhocin»
ftaclufionispueroruuï in arena éft,qui ftatim vt opus per-
fecerunt,ëâqiiæ fabricarant, perturbant. Nàih aflérerè
fenfum cadunt,etiamfi concêdat quifpiam eas fêparan,
rurfufque conmhgi. pjaco 8c vnam multas efle^ni-
mas,affirmat. Vnam ehim eflê huius vniuerfi animam ,'
eflê etiam aliasreruin finguldrum,vt'vniuerliim,vniuerfi
anima feparatimanimatum f i t , item que feparatim res
finguhe, fua qua:que anima fint priditae. Dicit ènin? y-
niüërfae nature animam porre^am éftè a centrb orbis
teii£e,yfquead ex'tremas oras cceli’:non eqiiidem vt ló-
cqm iftanotet porre<ftiö/fêd extenfio’nis quehdam mó-
. . j dum,quem mens 8c ratidaflêquatur,atque hanc eflê anfpiou^
entixranqhéanimasn'Uncgigrtijnpn creatiphis , ; mam,quaB inorbeftirérum vniuerfitatem coptorqueat i
non ëUim nouairi fubftantiam.neqüe aliam ab ea eft qu* mündiquê corpus conririêac, atque conftringat. Egêre
Bibliotb.Vet.Patr.Tcm&Fars}. . ... £ ce ^ £
Itlcr hic
Kerne flit-,
natura /,
minis ,f t u
fAljo S.
É S ®
m Êm
de l'ojfeui
n i Jdirutn 1
aypara-
'tum
C:eatio
quid-
Gtnef. j.
j loann. 5.
[Àpoflina-
TM opinio
quæ etiä
exagità-;