Matt, i . i
Pfal lS.6.
pater Viuensordinauit. Abraha diUafuntprotritßionesérfcmt-
tii eius,pon(licitfingulari numéro Abrahs di&a eft protidf-
fio & feminieius, fedquiamults promilfipnes ad cum raf
t s font, tarn de tetra repromi (Bonis, quam étiamde Domino
IefoChtifto,ideo jduraliter; dixit, A b ra h ^ ift s fest
promilfiones 8c ieÄini eius ,videamus ?Sc conlidetcmiis,
qus fu n t ill s prömilfiohes, fi fotte i'nueniamus aliquid de
npbis ge&ilibus.ei prpmiflum. Prima pr-oriiiffio faftaCft
ad eum, quandoeum vocauitDominus,promittens vt fi
egrederetur detêrra fua fiitufus eilet in gentem magnam,
Sc dicens, Egrederedeterra tua & decognattonetua, 8c vadei»
terrant quam monfträdero tibi, Scfactam te in gentem magnam.
Peinde dixit ei JcWicew benedicamtibt , 8c mültiplicäns &
^tenitmÈasiinfmutituobenedïmmmnesgentes.&Pa^
trtm multarum gentium pofui te. Quod autem fubiungitur,
& femini eius fubaudi ditfcsfont promi (Bones, qriamùis
Apoftoj[usv(pBçiaiiterfernen Abrahs Chrîftum inteüigat,
poffomus tarnen fimpfipimodo fernen illius acciperè I-
lààc filium eius, & Iacob nepotem ,-ad quosfetiam repro-
milBones iegimus Faftas. Nam legitur in Genelx, quod
dormiçnte Iacob quoda'm loco apparaît efDeus, dicens,
tetram’inquadorinîstibi dab'o'j 8ëfettiinituo.' Dic^mus
modo & fecundum Apoftolùmjd&lrffoé, inquit, diâafunt
proniißioties & femini eius, id eft, in Chrifto. Quæ hint ills
péonriffipnesîqusdifts font Chrifto velîn Chriftôîquod
in illo benedicendæ eflèrii: omnësgedtès, iuxta quod iam
d i x im u s . i » I n q u i t , tub benedic'ehturomnes genres. Semen
ergo Äbrali# Chriftus eft, qûiâ Abraham gâtait îfkacjr
faacgenuit Iacob,Iacob autem genuit Iudattt y.de éuitis tribu 8c
progenie aflumpfic; Do minus tardent itr vterô virgibali
beats Maris,'Seproceßit velutjpùnftu de tbalamofuo. Sed qbs-
rippteft, qu,arë omnes genres dicantur benedici’in Chrifto,
cùm adhuGÖmnesgentes nah credantin eumî&nul-
li dubium eft , alîum non nl'ereri benedici, nifi qni fi-
d ^ î éiusaccepcraht. Quod thiobusmodis poteftiblui.
P 0 teft eni m Sy necdochi cös accipi ,hoc eft à tocôBpars,quia
licet omnes non credaht, tarnen ex omnibus gëhtibùs fi-
dëfti eitïs habënt, vel omnes quibenediftionem meren-
tur,in Çhriftdbenëdicuntur. Subne&icergP Apoftolus,
SC dicitj' non dicit fubaudi Abraha^didsFont prômMïo-
nes, & feminibus eius;fed (îngùlarinu rnero diëir,femini;
vel non dixit fcrfprura in feminibuS thisbenedicendçfont
gentes , fed in femine tuo vt de Chrifto intelligamus di-
âiim. Q^d,atn locô dicitbeatiisHieronytpus quia ora-
I nesfcripturâs veretisôrridui teftamenti fénfu, & memoria
peragrans nufqiiam potiiit inuenire femina plurali hu-
mero polîtà, fîdepropâgatione filiorum resagitur. Si vé-
rpad fementertitTUctuumperciner,iBueniturpluralepofitum
| vt in GeûeB habetur. Præcepic inquiens Iofeph
ham, non fuit vacuum & inaneillud teftamentum, vt ilia
protniifio euacuârérur. De hoc numero quadiingentQ-1
rum Ac triginta amiorum vario módo D,ö(Stores difpntanr
pér longas ambages, 8c circuftioneSjillumcolligentes.Sed
fios-omnia il 1 a fucciïnâè perftiingcnces'compendiofo v-
tamiir exicuicOmputances ipfos attnosid vocatipne Abra-
h s de terra Chaldsorum vlque ad ingrellumlacob in Æ-
gyptum cOmpuranturahrti ducéri qtiindecim. Ire.rum ab
ihgrefldlâeoD ih terram Ægypti v% à d exitum filiorum
Ifta cl ex eâ, computancur umilite'r anni d.ujçeriti quinde-
cim, qui fimul iunëticomplent numerum quadiïngento-
riim & criginta annorum. Iam quià'diximusde numéro
quadringentorum & rrigin'ta ânnorum, poft quds data eft
lèx, èx quo repromilBofaiftaeftad Abraham, dicendum
eft etiâm, qu o m odo ill u d i n telligend um fit, quodloqui-
turDëûs'in GehëfiadAbtahamJcitopràriofènsquodperégri-
tutmerit fernen uturn in térranonfùà>&affligent'eos, mifeq^trir
âabunTannisqUadTingentù. Nonenimpôflrumusmuenire,
qu om od o per quaddngento^ annos fin t afïli dli, maleque
tîâtftati.. Narrai namque feriptüra, quiapoft mortem Iofeph
Ægyjit^s vtaccipereht femina & feminaren't rie forre ter-
ra lëdigeretiK innihilum. Hoc autem iedamentüm^ id eftiil-
löd promiflum,quöd fa<5tum eft ad Abraham,difoego con-
firmatum aDeo. Hune verfictilum vario modo in fuis feri-
ptlsdiftingaunt Dödtores. Quidam enim facmnt petfë-
«ftam diftinéîionera, vbidicirqrà Deo, quidam verome-
diam. Qupdvtrumqûepdteftconuenire. Teftamentum
hicàppellatpromHBonem , q u s fa û à eft ad Abraham,
quod iriïèmine eius, hoc eft in Chrifto benediccds eftent
omnes gentes. Quomodoiftud^ftamemumvëi ifta pro-
miftîoconfirmata î Nâtus eft Chriftusfex virginedefe-
mine Abrahs, prsdicàuiÇ fecit miirabilia ,redetnit genus
humanum fua paffiohé, mifit'difcipulos (ûos prsdicare,
& baptizare^ÔCëompletuihë^qüod (^SjjrAbrahæ,quan^
do Àpoftonprofeiârprsdicâueruht vbique,ipfo cû'dpe-
tante, in iiàütuni yr in otftnëm tferram fotiùs eoriïm pfoce-'
dëret,&in fines orbis terrs fama no min is eins diuulgaté-
tur : tune in fèthirie Abrahs, ideftj in Chriftobenediéis’
funt omnes gen tes eo modo,quo' fuperitis d ixi m us,& prô-
mi^io eius adimplerà ëft. hex qüa poßquadrinventor, &tri-
gintaannosfaäaeft, id eft, data in monteSyna, nonfaettmi-
tium fubandi teftamentum ad euacuandaw,vel addeftrUen-
damprmißiohem A§fahs , irrita res.eftinanis, & vacua.
Verbi gratiaficut fplent elfe folliculi grani frumenti auc
ciCeris, fiuealicumslëguminiSi vel feminis : lex ergo qus
data eft filijs Ifrael poft fa&am promiflionèm ad Abra- J intfr 'peum & vosin tempore tlio. Sed melius.eft lecundum
. .____ . . u , beatum
G
Dent.
lùrrexit, Rexin Aegjptp, qui ignorabaïlofeph, 8c ccepitaf-
fligéreBhosIfraël.Sediciendumeft.quiaquoddicir.jie-
rcgrinitni erit fernen tuum in' terra non fua, ad omnëtem-
pus pöftquadraginta anhorum eft cöhfètendurii, quia A*
brah-am, ôc Ifaac, arque Iacob in terra don fila përçgrini êc
àdüënsfuerant, 8c filijeorum poft ebs longo térnpore.
Qùôdautemfubiiingit, ferpicuti èosfübijeîëdt, maleque
rraëtabuntannisquadringentis, adextremam partem, 8c
ad vltimum quadraginta ânnorum'eft referendum,in quo
illi affliéti luntià mortè videlicetIofeph,y{qué ad egrelfio-
hëmîllorum dé ÆgyptiacafçrukiHe. Namßex lege baredt-
tttà tain non exfromißioye, hoc eft, û per lege mdata effet A-
brahæ hærëditas terçs reprômilBonis, qùa_m poflèdif in
filijffiiis, Vel hsreditas totius müttdi, qùam polfidet in
Chrifto, qui dé femine eius nâtus eft, îara non effè trépró-
miiffo ilia datio fed lex ÿ hsrediràtëmenim totius mundi
Abraham in Chrifto poffidet: Abrahanütem non perlegem
donauit Deus hæreditatem totius mundi, fedquôd maius
ëftperVepTomißtönem, fiueperrepromiffipnem donatum eft
fernen', quodeftChriftus, in quo pmnés benedicun'tur
gentes. Quidigittirlexi beams Augiiftinus exponens hànc
Epiftolam ad Galatasprimumita diftinxit. Quid igitur î
fed pofteà retegehs, ea q u s diâaueràt cprrexit luumérro-
remin libraretraétationüm . arqueftà præéipii: aiftingtit.
Qhid igitur féx? id eft, vt quid vënit lex? anr quid pfpfïiit?
vel quarëdâtàeft ?" fi Abrahs hsreditas per repromiflio-
nem datâeft î Ad h sc refpondit fibi ipfi Àppftolüs, in-
quien s, Proprer tranfgireßores pdfiia ^î,quoadulque veniretfe-
wcWjideft.Chriftu^SjCKrChnftoiverfeminijPrôjKiyê^rfub-
aüdi quôdin eo bénedicerentur omnes géntes.'Tran(gre-i
d i eft vltraire,8c yàri cari,id ëo ergp d^ra eft l'expoft repro-
miflîpnemj vthominescompëfcerer, 8çprohiberetàpeot
rcatis r qui pfom étant adtràn^redienda’prscéptâomni-
pocentisDei,-8cnaturalemlegém. StaHmenimvt ëgref-
fus éftpopülusdc érgaftulo Ægypuorum,antéquam tfa(-
iflèc mare, murmuratiic,arque .dura peruëhiffènc ad mon-
I tem Syria, poftquam àëceperùnt Çnrifti prscepta, rece-,
runt caput bouis, quëm àdoribantÆgyprij, âcinclinari
çfuntantèillud. Pro talibus ergo& humfrrrbdi tranïgref-
fijribusdataeftleX,vttaliàprôhiberct,dùrn miriamempr-
tem dlis.Ôrdinataper*Ângtlos,hoc eft di/pofi ta, 8c defcrip ta,
atqüe d ila ta ipfeléxperÀngelum. Per (ùbië.a:àm fiqui-
denT’créaturâm loduebatur Deus ad Moyferi , hoceftper
Angelum, ficutStephanfisinadtibus dicic Âpoftolbru'm
ciitii A ngelo, lo eu t u s eft ei in monte $y na in manu medtatb -
ris,id eft in pbteftate verbi Deij hocëft filij Dei, qui poftéa
afiu m en dp carne m tiobis rp ediatorfa&ùs çft, Ni(ienim:
hominemaffume’ret,.mediator ndbis aliojnodoeffênon
potérat/edaflumens cârnemnoftrçfragilicatis,qobis mediator
fedlus eft, affîftensnunc vultuiDei pro nobis, 8c
per ilium noftras-préçes dirigimus adDeuîn Patrem.Qui-
dam voluerunt incerprétariin hoc IbeottiediatoremMoy-
feh, proprer hoéquodlpfe'dixit, Egofequefter&médius fui
beatum Auguftinum'vr'mddofuperioriihreirigamus ,re-
ferencesIlludadChriftuin, cuiusdi(pbfitiohe ipfa léüda'
taeftper Angelorut'h fpin'iftéiiurh. Siciitenira eiusppté- f
ftate prsdidla fuqt. oraëuja PrQphetarutp , qui dlccBant'''
veihumDómiUi,quód feélutheft ad 10hel,aut adEfaiani,
iraeius difeofifioqe'cbnfihipta éft'lex. Mediator fübaudi
vwiw^ pavtis wow pofcff effe'v fed in ter duas aüt jnrer plufps;;
vt ipfe iitmediüs,Dèus aütcmvliuséft. HöcTdëbaddïdic A-
po ftöl us ,n ë qu ispu rate r Gliriftum i déo ab Vnïta t e d?üi h s
naturs penirusefle diuifdm,quiamédiacbrisfurcepit óffi-
ciuthjlicet enim ipfe nobis mediator fit per humanitatëm,
tameii hfbneft abruptiis a natura diuins pater nttatis,fedi-
pfe qui eft ver üs Deus, 8c verushom o in vni^ei fona, ipfe
leméér squalis mahet Patri in natura, 8c poteftate diufni-
tatis. 'Lex ergo dduerfuspromiflh Déi ? id eft, inith qüid,ergofex
contraria elt prbmiffiörM omnipotentisDei, qusfedla eft
ad Abraham de Chrifto, quod in femine eius bènedicén-
d s effent omhes g e ö t e s . abfit, höh fiat iftudV yt aliquis l
credat legem coft traria meflèhui cprom i (Boni, v t illamè-
uacuec. Sienimdataejfetlexquapojfetvïuïficarè,\deft,iuftifi-
care. Aniiïiaquamdiunon peccdt f viuitDeó,1 cüm y c ro ;
cciminalibus peceatisfe implicac, mö ritürjfuxtail^
hominem ab hac morte fufeitareqqia often3ebak)ecca-B
ta, non tarnen tollébat, impolBbilëfiquidem erat fepgüir'
nehireorumauferri peccata. Quo^ fi pöffct hominem
■ yiuificarejSc^ianuas regni aperircyVfrëïü;^le£e.ejfei iujl\tia,hoc
eft, in lege putaretur iuftificatio , &
j rumj-8c perlegem p u t ar e t u r e ffee xc 1 ufa promijfio. S ic -
him lex poffèt nos muridare >: & iuftificare qüidélfe(t né-
ceflè venire Ghriftjim J fed quiailja hbehon valdir, ^dèo
• aduehtus Chriftinobisheccflarius fuicë Sed cop£lu[tt ftri- \
1 pfttr^legis genera hömirium 8c ónönes Iudséps fqb
peccato , id eft ^ qftendir, quod nullus eflèt , quiea pqllëc
| implete. Diceb'atenimlex, noh occides, nop adultera-
; bis-,Bon facies hoc vel illud' i qüia fi feceris motte ariiras
; morierjs, prsdièèbat ifta caiièndaj (èdfi committerenthr
| non tóllëbac, 8c dümaliquisilla petpetrabat oftendebat
1 illu riiiex eflë peccatórém. Si ergq.qftëndebat psccata,8c
non;rollebebat,nunquiderataudlorfcelerisv5cculpspec-
Cantiurn? Minime.Verbi gcatia,ficërat ipfa lëx,fif,ufqüi-
dam Rex, velquslibetmaieftas të r ren aq u s ftatuit, 8c
proponitlegem,8cédi(ftum,vtfiqmshocvelillud'fecerit,
aüt i n earcerem tradetur, aut cap i te cruncabitür. Tranf-
gredituraliquis illud ediófcuro-, 8c pqnitur in carcërcm ,
nunquidRex auólor ëft culps ilüus V quia prscepcum fta^ ■
tuit* ;Non, fedipfe quicommifit, auëloreft fus culps,
qupd fi inde liberatur, gratia 8c pietas eft Regis, 1t%& lex
oftedebat peccata; 8c pröhibêbatdedtamen non tollëbar,
vtpromifio ex fide lefu Ghrifti, qu s faëta eft ad Abraham dire- '
tur credentibus , ‘ vt in nomine eius benedicerentdr omnes,
gentes, ,8c in fide ipfius iüftifiearentur, elfetque gratia, &
indulgentia ipfius,vt quos lexhon po teratfalu a re,ip fere-
dimeret, 8c qüi pér legis opera non eramusdigni iuftifica-
ri,ac viuificari,perëiusfidembbtineremüs* i
MÈÈ
uit.A\2
C A P V T IV .
Ante Chriftum natum , Iudsi in modum hsredis adhiië
paruu 1 i, fublege continebahtuf, tanqüam fub tutóre
conatur autémeosdlegis feruitute reuocarè, quum (!-•!
de acceperint filiorum adoptionem , c'ommemorans
quanto feruore ipfum ac prsdiCationeM ipfius antea
acccperant:8c fimulad hocfypum adferensde duobus
Abrahs filijs, duo teftametita defignanribus: per quod
docet legis smulatores a C hrifti hsredicate ëij ciendos.
H lco autem: Quanto tempore barespaïuuliu eft, nihil differt (t
feruo , cumfitDominus omnium: f^ jidfub tutoribiis &
actoribuseft, vfqueadprafimtumtempusapatre: f ïta&nos cum
ejfemusparuuli.fttb elementis mundi eramus ferÉenies. f At vbi
vemtplenitudo temporis, ritifit Deus filium fiittm,factuiii txjfiulie-
re jaftumfub lege, f vt eos,,quiJub lege erant, rediineret; vt-ado-
ptionemfilijrrumrec'tperemits: f Quontam autem èftisfil^pnijit
Deus Spiritumfilijfui in corda veftrd, clamantèm ï Abba j pater•
^Itdqueibmiioh eftferuus, fed filtus./Quffdfifiliits :< &hafesper
Deimgjf Se'dtuncqmdtmignorantesDeim, ijs^ijuinatura non
t JÜùnc autem.cum cognoU&itisDeum,imnio
cogmtifitfi à Deo : qupmbdo conuertmm iterum dd infirma & e-
genaelmchtii, qv.ibus deiiuo feruirevultis? Dies ob font at is, &
menfcs,& tempora,& annos. • Timeo vos, nefortejine cailfa U-
loraiürminyplfö^ p EfioteficUt,ego,quid éregPïficUrifafgdtres,
*obfecro v os : tit bfl tnelafiftis. f Slit is autem quiaper infirriittatem
carnts euatigilfoaui vobisiampridem : & ‘tentationem wftrjtih in 1
capiejiied f non (pfeuiftis, nequereftmfiis ifedficut Angelum p e i
excepiftismeficut Chrtftu m Iefu m. f'frbt efier.go beatitudo.veftrâ ?
féftmonium^mperMkeovobuquidfifieri
fuiffetisf&dedtffew mihi. t Ergo iriumctoVobisfaliusfüm , ve-1
rumdicensfiobU) A AemuUnfurvdshon bene : fed excliiderfivos
vbilint, vttUosaûulemm. •}; ; Bonum autem amulamtwin bo-
'Udftmper: &non i'antumeumpràfensfiniapud yds. f - Eiltoliniei,
qiiosfierum partüïio, doneifoifaetur'Çbriftets in koJjù. WxMwem
düietfiefje dpùdvos modo, &mutdre voceih meant : quoniam jfijjpjk
funddr m y o b i s f A ^ l ^ ^ A ^ ^ legem non
■ gm ii f 'Smptumeft enim:Qbomam Abrahamduosfilidsbâbuit:
vhüm deancilla, * & vttum délibéra, if fiedqui deqncilldfé- J
ïiindum carmin nafüs éfii qui autem dé liberafperreprßmßtpnem :
+ qüafuntpér allegonam ôMd. {‘Hacenïm funt duo teftamenta.
Vïmm quidemin mohteSmafy ftruïié.é^jgenédans iquaeftAga?;
j- Sind enim nions eft inÀrab'tài qui comùnâUsejlei,qua nunc eft I
ierïfalemr&fimt cumfifijsfttis. f Iüa autém quafurfum eftle-
rufAemJibêraeft^ niant noftraÆ Scriptum éfitfiim; * Latdfeftcrilisjuanon
parisierupipe, & clama,^ua non partum <juia\
niultifilijdeferh, magis quant eius qttahabetvirum. f A Nos autein
fratres ,fecUndumlfaac promißtonisfijij furitus., f.Sedquo-
16
: m ,
f e d
;i-8v ;
Ro.ÿ b 8
2 9 - '
É p i
Gen. i l .
a i&,v
modotuncis, qui fecundum cdtnem natusfuerat, perfeqùebatur
èùm, qui fecundumßfiritunKitäefynync, ^ : Sed quid dtcït Sert- 1
pturaA Eijce a ncïüdtn, & filium eiüs:rionenm hares entfiliusan-
ciÙacumfiliplibéra. ,f, Itafcfratres, tionfuinusanctUafilijifed IL
beroeqiïaftbertatéC^^
/ X Vantotempore harêsparuulus eft, fecuiidü m confuetudi-
•' V ^ n em humânælégis loquitur hic Apoftolus* Solent j
ènifn Patres mqricuti filios fups paruulp's^quos hsredes
rëfinqpunc, committere fub tutbri.bds-, & aûoribus vf-
que adilludterfipus , quo ipfi pôffqnt res proprias.rege-
rë. iHbcëft (ëéundum legeni-Römàna’m vlque ad vigefi-
intim quintum annum , ipfî etiamtùtôrèsxum eonlîiioj
Scabinorum in gen.eiäli mallo debenreligiyquamdiuaii-
temfub iliorùmtutejaéft paruiilusy Nihildiftat-Jiferüo, Ii- 1
cctfiïDotriintis fer u o ru m, & fi liu s Regis, au t comi tis ,;fiûëj
.alrçùms PrincipisyqüiaflagellaturferauSjrflagellatur&il-
l'c,plerumque ëyam fîa’gellaturà feruo. Tutores funtde-
fën'foresïeru'it},câufiaici, & adubcati*« -Quod auremdi-
citiir hic aëldribiiS, quidam Doijoresdieunr meliiis effè
auëtptes, quàmaëtpres ifto in locb, quia aéVpr ipfe elt ëc
tutor fiue aduocatus. Auiftoc verb eft patrbnus.nutritoi^
qui more paternonutrit^Iunv,'8e adtu tôrcm pertinet .de-
fèndere, & dilponëre rcs puerii viâumqi&Veftimentum
hîinïftràre , adaqâorëm vërodifeipliha 8c honeftas mo-
rura & conuerfationis. Similiter Iudsi qüamdiü fuerunt
paruulifenfu,irfubtu'toribusa€toribufq-,fuerunt5 .v/qùe-
qüb venitdilpofitum tMipusà Deb l^atre quando mifit
eis filium (hum. T utôrefvërq illoru m fueru nt Reges 8c
Principes, vtDauid,8ç ZorobabeI, qui'hsrëdïtatem ëo-
rumdefendebänt. Àuiftprçs vero facèrdotcs, 8c Prophç*
tïè, quieos crudieb^t,fedundum légerh, 8c çogebaht êtë
iam aDei cultùri«;%n recedere ifi aliquis àdpfaïé vejlec
Idpla. ltd (fyntis cum tfiemäsßdrUitlifub Element is mundi, Ële-
mentadicuhtür,c[uali ele.ifen/enta,è(ÿquhdexillis p'mnia
corporalia,8c vifibiliaeleultafii nt.' Quod y erö Hkuhrhic
feb eleméntismundijer^w/ttiyh/ire/i/^quaritum ad Iudçgs
pertiriet , duplicitWppceft ihrelligfi ad primurn in celle étu
elèmentum vbcâcur léx,8c Pçp^hëtia.| Quia ficut quatuor
elemehta ihi ti ù|n , & fu n 4amëh t u m lu n tomn i u m reriim
corporaliurn,ita5c lexficProphètia fùiidàmentum fu.nt o-
mnîum diüïnorum eloquiorum:, ficetiam in Ëpiftpla ad
HebrSÔselementàappellatJëgCjfebJegçergo&PrppHë-
tiaëiràntlèÿuie n tes^A literlub e lë rné ri ris etiaidferu iehahr,
qüià&bbbferâatîôhë IblisScIunsdegebantjCfelebrantes
mi
l
Biblipthjfeter^dtr.. XojUAf^àli LUI