64 $ G ere d is Epifiopi, ]
AH. 4.
T faim- i
C A P V T VIII.
CO n t r a id quod didt. Maior eft qui générât, minor
eft quigeneratur. Htec tem poribus cognofcun-
tu r, in Chrifto autem nulla funt tempora, per quem o-
mniafadtafunt. Noneftenimex tempore fcmpiternus,
qui ante tempora nofcitur generatus, il eut legimus, quia
Adam à nullo genitus eft, & tamen iplè & filîus eius ambo
erant pares & æquales, quia ambo erant homines. Maior
& minortemporibusfiunt,quiavnusfenefcit,&alius cre-
feit. Sed apud Deum nunquam fucrunttempora.
Ipfaenim tempora per filium fadta Hint, & nihil in Deo
temporale eft. Tolle ergo tempora, & oftende mihi majorent
& minorent. Quemadmodum minor fit filius non
j folum patre fuo led & Angelis, 'Apoftolus Paulus ad He-
bravos de ipfo dicit : Nunc, inquam, modico minusab Angelis
minoratom vidimus lefum. Quare? Sequitur : Propter paftionem
• mortis.
C A P V T IX .
CO « t r A id quod dicunt. Author eft qui générât,
vident principium. Patri non eft authoriras, vbi voluntas
nulla eft. Pater enim nec volens nec nolens genuit,
! led natura. Nam fi volens genuit, ergo ipfa voluntas pa-
| tris filius eft, ficut legimus. Quiaipfeeftverbum &vircus
! & fapientia. Ipfe eft & voluntas patris. Si aliquando non
î fuit filius , aliquandononfuit pater, quia pater elfe non
■ potuitjfi filium non habuiftet. Sed ficut pateraeternuseft, i ita& filius æternus eft, de quo feriptum eft: Inprincipio erat
I verbum,&verbum erat apud Deum, & Deus erat verbum, hoc erat
inprinciptodpudDeum. Noncapftur tempore, non habet
I in itium, nec in cl uditur fæculis. Et in Pfalmo dicit filius ad
■ patrem : Egofemper tecumfum. Si cnim Temper cum patre
fuit filius, quomodo author eft pater, qui ante nunquam
I fuit ? Item de ipfo dicitut,priufquamfierentmontes, &finge-
retur terra, & orbit terra, d fecit lo vfqueinfaculitm tues. Si igi-
turvoliintaseftpatrisfilius, dicaturmihi, quomodo au-
' thoreft pater, fine quo nunquam fuit filius, quia paterfi-
jnevoluntateelTenonpotuit ? Quoddicitur pater, propter
filium dicitur, & illc Deus dicitur de Deo. Sedquia
dixit filius, & quod dicitùr filius, propter patrem dicitur.
N am,Ego inpatre,&pater inme,non Ccpatatut,(cdidto vnus
! eft Deus. Sed fi minoreft filius à patre, quarc dixit pater in
me eft} Nunquam maiorem pôteft capere minor.
C A P V T X.
! O n t r a id quod dicunt patrem imperafle filio vt
1 faceret crcaturam,refpondetur. Cum vtique & ipfc
pater fecerit, nam leriptum eft : Eaciamus hominem ad imaginent
&fimilitudtnem noftram. Vbi oftenditur pariter opc-
ratos, vt vnum Deum elfe monftraret. Sequitur feriptu-
ra : Et fecit Deus hominem ad imaginem & fimilitudinem fuam.
Non dixit feceruntdij, cum dixiffet faciamus hominem, led
dixit j Deusfecit hominem ad imaginem & fimilitudinem\fuam.
Item fi pater non fecit creaturàm & quomodo dicit filius:
Pater meus vfque modo operator , &egooperor ? Item fi pater
non fecit creaturam, 6c quomodo dicunt Apoftoliadpatrem
: Tu es Domine quifecifti coelum (3- terrant, mare & omnia
quain eisfont ^quïper osfanftipuerittti Dauiddtxifti: Quarefre-
mueruntgentes, & populi méditâti funt mania ? Afttteruntreges
terra,& principes conueneruntin vnum aduerfus Dominum,& ad-
uerfts Chriftum eius. Conuenerunt enim in veritate in ciuitate ifta
fuper function puer unit uumlefkm Chriftum quem vnxifti, Hero-
des é " Pontius Pilar us cumgentibus, &totolfrael, &feceruntficut
manustua&confiliumtoum prafinierat. Ergo de Chrifto lo-
quebanrur ad pattém, cui dicebant : Tu es Domine quifecifti
calum & ttrram. mare & omnia quain eis funt. Legein Adt i-
bus Apoftolorum, &inuenies de filio diciad patrem
iftam lenten-
tiam.
C A P V T X I .
QV i a Deus eft Spiritus fandtus* ficj3oeemr, Petrus
ad eum qui fubtraxerat de pretiö villas dixit :jQuideft
quodimpleuitfatanascortuummentiri Spirituifanfto ? Ecpolt-
modum adiunxit : Non es mentitus hominibus, fed Deo. Item
in Adlib us Apoftolorum feribitur, Petro cogitante & hae-
fitante de vifu,dicit Spiritus fan d tu sEcçeviriquamnt te,ex-
urge, & deft ende,& v ade cum illis nihil dubttans.quia.egp lUos mi-
fiadte. Et veniens Petrus ad Cornelium dixit: Myeritatefei#,quia
non eftperfonarum Deus acceptor. .Ad gentilem enim ipifTus
ab Spiritu landto, quia adhucgentibus non prædiçabatur
Euangelium , fedfolis Iudasis. Item in Euangelio.: Iefus
autem Spiritu fanfto plenus regreffuseft d lordane. ’ An hórt eft
Deus, quiimplet Deum ? Ergo Deqseratin Chrifto, quo
plenus eft regreflus àlordànèi Item Apoftolus : Nefcitis,
quiacorporaveftra templum in vobiseft Spiritus fanfti i Securus
eft iglorificateergo Deum in corporeveftro. Item in Salomone:
SpiritusDominirepleuitorbem terrarttm. Item Elaias Prophe-
ta: Et dixit Dominus ad me : Vadedtcpopulo huic, aureauiietis, &
non intelligetis, & caet. Quem dicit Deum Efaias, ipfum dicit
Spiritual fan dtum Apoftolus. Si Déusfpicitus eft,quomodo
Spiritus fiin&us, Deus non eft? Si non eft Deus Spiritus
fandtus], quomodo dicit Apoftolus Paulus : .Diuijio-
nesautem donattonum funt, idem autemJpiritus: &diuifiones oper
rationumfunt, vnus autem Deus, tjut operator omnia in omnibus,
qui diuidit propria iqpicuique prout vult ? Ipfe eftSpiritus fan-
dfcus, de quo>dicit Propheu Elaias: SpiritusfincqweLki,fapientia
& intellect us,confilii &fortiwdinis,ftientia&pietatis,& timo-
ris Domini.
C A P V T X I I .
QV i a &CreatoreftSpiriruslan£his,ficdocetur. In
lob legimus : Spiritus diuinus eft qui fecit me. In Pfalmo:
Emitteftnritum toum & creabuntur. In Euangelio: lnuen-
ta eft Maria habens de Spiritu fanfto. G u i fu era t di dhim : spirt-
tus fan ft us fuper uemet inte,& virtus Alttftimi obumbrabit tibs. In
Pfalmo; Verbo Domini ccelifirmatifunt, &Jpirito oris eiusomnis
virtuseorumi.Sii n veerovirginis Spiritus landt us filium Dei
fecit, quid Deo defuit quod non creauit l In Euangelio :
Si quis non renatusfueritexaqua & Spirtiufanfto ,nonpoteft vide-
reregnumpei. Ampliùs eft enim regenerare,quàmcreare:
EcceSpiritusfandtusrégénérât, quandoin baptilmo re-
nafcimùr per ipfum.
C A P V T X I I I .
QV i 'a viuificatoreftfpiritus,ficdocetur. Apoftolus
dicit: Literaöccidir,fpiritusautem viuificar. Item in 2.Cor.}
Euangelio: Spiritus eft qui viuificar, caro autem non pro^
deft quicquam. In Ezechiele ad ollaaridafiliorum Ilfael 1 w ' 3
mandatur&dicitur, per Prophetam: Dabo Ipiritutn meu
1 in vobis&viuetis. Item Apoftolus dicit: Siautcmfpiritus &>»>.*.
eius qui fufeitauit lefum Chriftum a mortuis habitat in
vobis,viuificabit&mortalia corpora veftra perhabitan-
tem fpiritumeiusin vobis. Ergo mortaliacorporaviuifi-
cantur a Spiritu fandto.
C A P V T X IV .
QV 1 a & ipfe propriae poteftatis 8c voluntatis fir, 8c o-
mnipotens lit Spiritus lantftus licdocetur. Apoftolus
dicit : Aliidattirmantfeftatiojpiritusadvtilitatem, alii da-
tur perfpiritum fermo fapientia, alii fermo feientia ,fecundum cu tide
m fptritum, altifidestn eodemfpintu, alii donatio curationum in
vnoJpiritu, alii operations fanitatum, aliiprophetia, aliiiudtcatio
fpintutim, aliigenera linguarum: Hacautemdmnia operator vnus
atq3 idem jpmtustdmdenspropria vmcutq3proutvult.
Ecce quod operatur vnus atqucidcni fpiritus vt vulr,
non quxeiimperäntur. Ipfc Dominus in Euangelio di-
civ.Spiritusvbivult, fpirat. In Adfcibu, Apoftolorum iubet
fpiritus Philippo,vt fe Eunucho Caridacis reginf coniun-
geret. Item Ipititus dicit: Segregate mihi Ear nab am & Pauluni
ingpere
F
Effli. t.
ffai.li.
Pjal. 10
G
Matt, j,
PfaLjz.
Regent
rare.
i n operefanfto, quo vocaüi illosi Ecce Spiritusfani tus fegregae
Apoftolos 8c vocar. Item de Apoftolis: Tenta^antireinBy- |
ibiniam, & noneospaffus eft Spiritus fanftus. Ecce ApoQótis 1
imperac. Item in Salomone dicit: Spiritus fan ft-ts m\h\ fapi- \
entia, id éftin Chrifto. Spiritus fanftus vnicus, multiplex, fubtf-
liSyimmobilis, incoinqpinatus, cert us ,ftcurus, amant bonum, 0-
tnniapotens, omniafrafeiens, & qui capiat omnesfpiritus intelligi-
btles,mundus,fubtilis, Ecce qualis eft Spiritus fandtus. Item
in Euangelio: Et regreffuseft iefus in virtutejpiritus in Galilaam.
In virtutefpiritus ambulat Chriftus. Item in AdtisApo-
ftolorum legimus: Quialoqiiebantur Apoftoli, quemadmodum
dabätcis pronunciatio. Spiritus däbat Apo'fto,-
lis quemadmodum loquebantur. Item Apoftolus Paulus
oftendit qua: tribuat Spiritus fandtus dicens; Fruftusautem
fpiritus eft, charitas,gqudium, pax,longanimitas , benignitas, bo-
rittaSffidei, manfuetudo, continentia. Et legimus in loanne A-
poftolp: QuiaiDeus charitas eft. Sji Petis chjitifcas, qualis eft
, Spiritus fandtus, cuius eft ipfa char itas ? Sic enim habes
1 fupra: Qui zfruftus Spiritus fandti eft charitas.\ y
c A p V T X V. p
DETrinitate&verbidiuiniraté : SiTrinitasnoneftj ;
quaredidtumeft: Itebaptte-ate omnes gentes, in nomine !
Tatrü,& T ilij,& Spiritusfanftii iSivnitasnoilcti, quare in
vnonoifiinedidtum eft, &non in nominibus ? Si TrinitaS
non eft, quare dicit Dominus: Ego fum Deus Abraham, Deus
lfaac,wDeuslacob? Si vnitas non eit,quare dicit tertio Deus,
8c non pariter decs appellauit? Si Triniras non èft, quare
dicuntin Elaia Seraphim laudantia: San fttis, Sanft us, San-
ftus,Dominus Deus fabaoth. V b i& Trinitatem öftêndunt&
vnicatem,quia Deum dicunt & non deos. Si Trinitas non
eftquare dicic Apoftolus1; Ex ipfo, & per ipfum, &tnipfofunt
omnia. Aiitfi-Triniras non eft aut vnitas, quare fequitur, i-
pfigloria, & non iplisgloria, fiplures funtdij ? Quod fi de
patre hoc voluntaiiqui accipere , ergo non calumnientur
filio, quoniam ficut pater filium , fieper filium faifta funt
omnia: ltaque Deus nonnumeratur,non augetur, non in-
diget, quia non minuitur. SiDeUs eft vtique filius non
’ admictitiftäin fe, ham ipfe dicit ad; diaboium tentantem:
NontentabisDominumDeumtuum. Et Thomas Apoftolus
dicit, cum palparetlocavulnerum eius ; Dominus metis &
Deus metislnfeparabilis qmppe eft Trinitas. Neqtie enim
locutus eft vbi non lit Pater, öc Filius, & Spiritus fandtus,
vbique fimul lfinr, nec feparancur locis, quia non eftcor-
poreus Deus, nec numeratur Deus, quia non fubijeitur
numeris, Deusigirur nofter vnus eft. Nam cum Pater, 8c
Filius, &Spiritus landtusfit,nemoChriftianus tfesdeos
poterir dicere,quia in nullo a fediuinadiftat natura. Numerus
liquidem ordinemfuffieic, xqualitasnonamitcic,
alter ennn primum fequitur, alteritertiusappiicatur. Sed
cum gradus fieri non pollint ex paribus qui fiibdi polfinr
quemadmodum nu meratur, vnus ergoprir, quia non habet
(ecundum, lecundus quippe minoris ordinem tenet j
8cminoralterumfacie,alterpofteriorem indicar, pofte-
. C A P V T X V I I . ’
GO n T r a idquoddicunt : ex Patrèpër FilftiTh iii
Spiritu lahpöëlTe om nia; Audi quia non fólumcX
Patrèffed&exFiïio, &Spïi/itüïahiftöfa^a tomnialhue^
nies didtum. Apoftolus âd Ephefiosfididicic de filió: Verï-
iatemautemfacieniesinchàrttateàiigeamurin illoperémhia, qui
fft tMut Chriftus, ëx quóïoium corpus cbhnexum & compactons :
Ecce ëx filió; Audi 8c ex Spiritui fan dto: Si quis hob renatus
fanftó, ndnp'óteftvidereregnuriibei. Ët
iterum in Euangelio legitur ; Sic eft onwis qui natie eft ex
Jpirito.
Ö A P V T x v i i i .
GO N t r a id quod dicunt: qüia Pater perhiberfefti-
monium Filió. Ip fe Chriftus dicit in Euangelio : Ego
fumquiteftmohiumperbibeodeme. Ergoiplè teftificatur
fe. Prophetæperhibueruht filió teftimonium , riunqüid
maiöresfunt Prophetæfilio ? Apoftoli perhibuerunc te-
ftimonium filio,hunquid maiores fiint Apoftoli filió Dei?
Sed cuin oftenderim , quia iple fibi perhibuit teftimonium,
n on erit quodab aduerlarijs refpondeatur: Egofum,
in quit fiIius,qui teftificór de me.
C A P V T \ XIX.
GO n]t r à id quód dicuntiquare prins pater, deinde
filius nómihathr. Audi & filium priorem nominari
à patre, Apoftolus dicit ad Galatas: NoH ab hominibus ,neqüë
per hominem, fedper léfuth ChfftUm & Deum patrem. Itèhi ad
Thelïalonicénlèsipfe dicit : Ipfeautehi Dominus nofter lefus
Çhriftus, & Deus VaieŸ nofter, qui dilexit nos : & dédit Cónfclatio-
nem aiernam:, 8cc. Ecce prior eftfilius-hominatus. Audi &
Spiricum fandtum priori loco tiominari; Apoftolus dicit:
t e corpus ó- vnus Jpiritus J ficut vocaii eft is in vna fpe vocationis
Vßftra, vnus Deus, vnafides, vnum bdptiftnd ,vnüs Deus & pater ó-
mniumi Eccepriüs fpiritum^ & poftea patrem nomihauit;
Sed dico, nunquid quia legimus in Lcuitico proprio Iqcó
fubvnafenrentianominatumlacob, lecundo Ilaac, tertio
Abróham , idcodicendumeft meliorem fuille lacob
ab ilaacj aucmaiöfem Ifaac Abraham patre luo i ficiicc-
nim leriptum eft: Etmemoraborteftamenii lacob dicit dominus,
& teftaméniiifaaci & téftamenti Abraham. Hominibus non
præiudicatis, caxacioDeo præiudiciüm cur inferr, fi foftte
alicubi prior taxàtur pater à filio, aut filins à fpiritu fan dto?
Qua muis probàuerim filium & Ipirkum fandtum priori
loco à patre taxatum;
Ê A P V f X X .
Ö N t ’r à id qilód dicunt : Pater illi om nia fiibiédf.
Apoftolusad Cörinthios dicic de filio : Oportet,in-
j quit,iüutrtregnare,donëcponatomhésinimcósftuosfubpedibusfuis.'
nor imparem lignât. Remoue diltantiam, oc quod nume- 3 r' ■ ;• L y - j . , i i ° n L « • „ * n Et ad Philippcnles ; ynde ettam expéftamus do mi• nuImI ’*le lru m^ Philip.*. rreess nnoonn hhaahbcebhiiss.. PFrroonphheerrna drtiicciirt :: SSaanpiieennttttaae etituus ntionnn eelfrt nnuammee-- - f * .:V.\ H
itlumerus m ' fapientia eius non numeratur, quomodo filius nu-
loneftin meracur , qui eft fapientia patris , ficut Apoftolus dicit?
piuiuicate Quare poll patrem lecundus dicitur filius, cum fapientia
-non numeretur,quia eft (apientia patris.
C A P V T X V I.
QV ia inuifibiliseft filius,ficdocetur. Nemo nouitfilium
nifipater, ne^patrem quis nouit nififilius,&cui voluerit films
reuelare. In Apoftolo de Chrifto feriptumeft: Hie inuifibilis
primogenitus rotins creatora.Iccm:Chrifius Iefus venitin hunc
mundumpeccatores faluos facere, quorum primus ego film: Sed ideo
mifcricordiam confient us fum , vt in me primo oftenderet Chriftus
lefus omnemlonganimitatemin formationem eorum,qui creditors
funt tlli in vitam aternam: regi autem f&culorum immortals,inuifi-
biitfoli Deo honoré" gloria infiecuia fiew/orttw.Inuifibilis eft ergo
alius, qui Venir peccatores faluos facere; Si videturfi-<
lius, vidctur& pater, quoniam feriptumeft; Quimevidet,
y idet & patrem.
Btbliotb. Veter. Patf. Tom. 5.Pars 3.
Chriftum faluatoreni hoftrum, qui trahsfigUrabit corpus humiliia-
tis hoftra conformant corporigtoriaftud fecundum operdtionem, vt
poftitfibifubtjcereoninid. Item Apoftolhs dicit,quia filîus tra-
detregnum Deo patri fuo j feriptum èftehimdè Chrifto:
Cuhitradideritregnum Deo & patri. Ergo maior eft filius à patre,
quia ipfe trader patri fuo regnum ? Hare funt qua: tah-
tifper commemorarcpotui 8cdecerpfi, multaautem præ-
termifia funt impedimento velocitatis, quæ legens pote-
ritinuenire. Hoc tantum ledforrcneàt,domimim Deutri
minime numeró fubiacerc, minime lèp'arari ; quód enim
minimum eft^ Deus non eft;]Sed quod Deus eft, filius, 8c
Ipiritusfandtusvcerq; * perfediuseft. Hteceftautem ve-
rapérfedtio, quam non fubijcicalterius cóniparatio, nec
remànét quod polfii accrcfccre.- Deus fpiritus e ft , non'
carouncelledtUs eft,non eft globatió: intercom lumen eft,
hon thateries circühfufa. Ideo non dinidicur pacer, 8c filius,&
fpiritus fandtus,quia hon eft talis, qui feparet inci-
di:& tamen pater,patef eft;filiuS,filiuseft:lpiruus fandtus,'
fpiritusfandtuscft.'Etvbiqiie fineinuicehinon furit: quia
fix' vhOséft
* Profcf- .
fus.