A
Auaritia
quid fit.
OdlbilcS
Deo qui
fint.
)66
Auaritiam autem, noxam & eireumuèntionem accipt,*
qu* fit ex cupiditate plura habendi. Malitiam vero ; co-
nacum, quo proximum (hum quifquam adfiigere ftudet.
C A P V T II.
ïnuidiampotto*, ob prbximi fecundiorem forcunam,li-
üotcrri: Càedem ,adipfum vfque homicidium , motio-
PRopterea. Notât Apoftolus vrbem, impérium occu-
nem. Litem , vltuperandamfeuad conuitiavergenterit
paffe Orbis: hinc ad principes fermo transferturçtam-
conrenrionem vocat. Dolum,pb fratrum honorem infi- :tfi ad piebeios Scpritiatos . etiam referricomitfodequear.
.
dias&artes. Morum prauitatem;ip{am morofitatem,at- Inexcufabilis es ô homo omnis qui tudicas. In quo eriim alterumm
queadeoin vit*-conuerfationifq; ratione difficultatem. dicas,teipfumcondemnas-,eademetenimfacisquatudtcas.
I Murmurationem antem , Tub dente de præfentibusma- j Nam qui mala agit,Sc àlios interim condemnat, con-
' le-loquentiam. Qbtredationcm malcdiccntiam à qui- trafefeprimum condemnatibnisfententiam profert.No-
I bufdam in abfintes. Déo odibi!es,non eos quos Deus o- uimus enim quod iudicium Dei elt inveritate,aduerfum eos qui ta-
! dent ; non enim ifthucSadb Paulo iam nuncmonftrare liaoperantur. Hic^quidert ( in Muhdo nimirum ) non eft
1 prbpofitum eft.verùm eos qui Deum oderunt:hominum iudiciüm fecundum veritatem: tnulci namque rei euadür,
ita circa omniaVxecrarionem explicans, iniurios , auda- & plerique infontes Condemnantur : illic autem, apud
ces temerariosSc feonniciatores Vocat. Superbos , eos : Deum ; eftfecundum veritatem. Porroiftud Dei iudiciü;
quiebrum càiifaqu*ipfihabent,>inflanturergaeosqui !nequeiniuftuminndcehtemreddit‘,nequeiuftummorti
talianonpoffident. Arrogantes, oftenratores dicit; qui 1 .adiudicatcondemnàtue; quand© ad iudicium quifquam
ob ea,quinph habent, glorianturaequcac fi habeannln- eohfti t inns Fit eric. Afbitrarts autem hoc, ohomoquiiudicasta-
! utfntores maloru m; qui ob vetera mala, alia non perinde lia agentes&eadmfacts, quod effugiés iudicium vet î Plerique
bona , noua móliri flagrant. Parentibusimmorigeros, namque purant (dicentes)quod ètiâmfi;peecem,alibs ve-
imprudentes in rebus parentum. Infipientes, confeien- ro d peccarido irceam mercedem inde tarnen référant,
tia Vacantes ; huiufmodi enim nihil eft infipientius. Fee- / Verum tali imbutus afFedu,illud Chrifti audiet-,Medtce cu~
déris expertes, qui pa&a nonieruant nec promiflis ftant, 1 ra teipfum, ètenim condemnationem tu ipfe tibi primus
nec foederibus perdurant, quae cum non nullis percuflc- | adduxifti. An dtUtiasbonitatu tpfiiu,&patient ta,&longaritmt-
rint. A châïitausaffcdualienos;immitesappellat,8cf*- \tatiscontemnis, Longanimis quidem eft , verumtamcafi
uos,Sc amicis carences.IrreconciliabilesTreconciliatio- ; nbnconuertamur,enfem fuum vibrabit. Ignorantquodbo-
nem aurinduciasnonadmittentes, iniuriarumque non \nitasDeiadpcenitentiamteduciti Proptereaenim longani-
immemores : immifericordes vero , inflexibiles,neque j mis eft , ûo'n vtilonganimitateeiùsvtarisadoccahônèm
adeoad mifericordiam propenfos. Arrogantes : Si enim j maioris eontemptus, veiùmvtpoenitenti* interualium
redfcè agens (fioftentetlefejinnihilumredegit ab le ré- jaccipias. Pcrfeueransitaqueintranlgreiïionc, vindiâam
â e aifta ,& cum virtute, qualinam fûpplicio dignuSfue-
rft, qui in peccatis fuisfefe oftentàt F inuentoresmalorum,
parenftbus immorigeros,injipïentesfcederisexpertes, a charitatis
affedualtenos, ïrreconcïlïabiUs, immifericordesi quod quidem
exercèntiümftfepropriumeft, &ftudiofe quicquam â-
gentium j, non certè ignorantium. Dilfiderites ab omnibus,
hoc e ft, omneis odio profirquentes aueriàntel-
! que . Qttijimul ac iuftitiam Dei agnouiffent. Rurfum indi-
Dei cxperieris,i«xfd vero durttiem tuam,&corpoenitere nefeiu,
Quando namque ncque bonitate quifpiam moJlitur,fte-
que indignationem formidat > quid hoc quafo durius?
thefaurujas tibtipfe.Qmnino obletuandum hie often dir,&
quod tibi ipfe irx autor es, & quod reijeis bonitatein Dei,
atque colligisindignatibncm.Ir<iw,iwd«ir<e.Ne vero dum
iram audis, perturbationem animi exiftimes, fubdit. Re-
__ ______ P ....... ........P ..... u............ uelationis&'tuftiiudicij}~: Hicenim , iuftum iu^ciumnon
cat.percognitionem ebs peccafle :iuftitiam , Dei vero | eftmotus. Turn eriimmaximeiuftum effe iudicium re-
mandata vocat. Nempe quodtalia agentes dign't fint morte. J uelatur, quum reddit vnicuique fecuthdum opera fua.Ks-
Q uje vero eft iuftitiaDei fQupniam (iriquit) huiufmodi; uiUtmit,&iuflt n».Tahquam ad interpretationem;
commirtentes, dignifurttmored; ha:c enim Dei eft iufti- 1 pto, id ti^coniun&io copulatiua,- Ef,adijcitur. Quireddet
tia .’ Non folumqui eafaciunt.Verumettam quiconfentiunt agen- cuiuisfecundum operafua. Non enim fides tan turn fufneit, fed ____
tibuti Duas culpasScaccufationesponit: alteram facere j operum etiamruuseftvfiis&commoditas. Altjsqtitdemfe- iutcm.
& coagere, vcl adulterate facientcs: alteram,Proximum I cundumtoUerantiam operU boniglottam &bonorem &incorru-
ad malaeohortarr^inuitareque. ifidori. Nonnulli,qupd ptibilem. Tollerantiam'dicens,;docet,Vtfefeftrenuead-
diiftum efthaud alTequentes verum pendentes animi; A- • uerfiim zem&xioncsgeram,(^4rentibusyitam. Qua:renti-
pbftolicas di£hones deprauarasrati, huhead modum in- j biisvitam teternam j eft Hyperbaton' Aeterndm: Refurre-
terpretatifunt; Nonfolumfacientesea, verum & confentien- &ionis ianuas aperit. Illisvero, quifunt excontentione: Rurr
fum indicat, peccata cfle ex contentione&rocbrdia.'rr-
G
fides fii
operibu
jnonfufl
ad.f
Psccates
hudare,;
quam fit
flagitio-
fum.
tes: ficenim habebat (inquiunt) vetus exemplar, vtfa-
cere maius fit, confentire vero minus : Ego vero ne que
erraffe exiftimahs Apoftolicos libros, neque aflentiens
iliis qui non affèquuri fiint mentem Pauli, Ledkoribus
iftuciudicandum permittam. Cenfeo igitur.quod fimul-
atquedelinquen tes com men dare , dum delinquent, fit
multo moleftius ac maius quam delinquere > meritohac
caftigationis.rationediduro eft, non folum eafaciunt, ye-
rumetiam agentibus affentiuntur. Nam qui cum delicto
condemnat peccatum,poterit olim fuo tempore feipfiim
recuperate; Maximum nimitumhabensaqemendatio-
nem morum fuorum iuuamen , condemnationem pec-
catf : Qui Vero nequitiarn laudibiisvehit; fefeipfeauxi-
lio^quodex permutatione morum in medium depende-
bat »viduabir. Quum ergo iudicium ifthuc quo alter al-
teri peccanti adfentitur, corrupts fint fententiæ,
animæque immediçabiliter lànguentis ; haud
p immerito, delinquentis flagitium, lau-
dans, longe feeleratior eflè
iudicatus eft.
rïtàtique non obtempérant. Et coniüriéïio eft attraékitia, feu
paragogica. Sèdmoremgerant iniquïtati,indignauo & tra , &
tribulaiio & augufita.Quïs enim credit,quod'honeftum fit
ipfa miuftim;& malum,ipfaveritasî Perfpicuumautem
eft quod in generàtione & p;eccatum, hoc enim potifli-
mum obtemperantibus indicat. Volunrarius enim obtempérât,
qui obteipperat. ldquefuperomnem amnum hominis
operands malum.Non ert(mquiv) rçx.non eft potens,qüi
eflùgiet. ludaiprimum: Quanto enim maioreinftttutioné
donatus eft; tahto maioribns, fi peccet, pOEnis^âffteietur.
EtGr<f«;obueniët;vel,eritG/orw4«rew & honorpaxhomini
operand frsBWW.Pulchrc dicit; paxdfthicenim nemo penn-
uidenciam pugnabit cum eo qui honore fcftadfectüs,glo-
tiûcatufve.Iudaoprimum : Vcneexiftiment Iudan Genres
praeputio munitas,etiàm fiimpiç tint, inferiores feefiejid1-
eo eas copulat. drGr'aco.^Græcum , non idolorum cülto-
rém dicit ; fed præputiatum quidem , intérim camén co-
lentem Dei Scfideleïn. Non enim perfonarum, (ed ope-
rum etiaméft qtiaeftio. NamquotquotcitraltgemptecaHerunt,
, extra legem etiamperibunt. Et quotquot in lege peccaueruntper le-
gemiudieabuntur. Hinc ad'mulcas vfqué paginas pugnatn
Gentium introducir & Iuæorum ; patrocinaturque Gen-
tibus tànè,natura,quæ mfta funtagétibus: Iftuc vero agit.
Legem abrogare cijccreque volens, fidem aurem in enas
P 1 1 Pi.-,v ;. S I ‘ ' locum
locum furrogare. Aliter: Monftrare vult;duobus pecc^vn-
tibus; Iudaeo nimirum & pr*putium habente ethnico;
Iudzutn peius adfligendum,quatenus Lege duceac ei return
indicate iter, deliquic. Citra Legem au tem peccan-
tesintroducitGentes; qureficideo (inquit) citra Legem
peribunr.hoc eft,non cum exa<ftioneLegis;quod quidem
oftcnditmoderatam perniciem; Iudsum potroin Lege
peccantem adferit;qui & per legem ( in quit) quam pra:-
uaricat us eft, iudicabitur, id eft, tondemhabicur, atque
hoc,peioreminteritumfighificat. Iudicium autem ap-
pellat, & nonbitpritum, quahdoquidem forum iudicia-
rium prtecedit condemnatlbncm. Si peius igitur Iudasus
punitur iuxta prafencera feriptiiram; qudmodo de Gra:-
co, interibit,dixiv,de ludxo Verojiudicabicul? quorum alteram
quidem, malum videtur ainbiguuin;alterum autem,
indubitatumi AtqUi animaduertas oportet, quod
iudicium, condemnationem dicat; hoc eft,tninimein-
certaminterhecioflem : Sed eft poena fuptapeenam* Ac
duoifta non pariUnfc indübiam perniciem. Non folum
parem hiedignitatem Iudaei & Grreci oftendir, fed rnuho
etiam magis Iud*umgrauari Legis traditione: nam Gra:-
cus citra Legem iudiCatur. CitraLegem autem hie, notl dif-
ficilius: fed qudd placidius & manfaetius eft, vocat: Hoe
etb: Gracus noil habet äccufantem lcgem.-Namfine lege,
hoc eft, fi ne Condemnatione qu« eft a ratiocinatione cofent,
non parùm faftubfi erant. Confidens teipfum ducem ejfe ,
ucorum, lumen eotum qui in tentbris agunt, eruditorem infipieti-
iium,doâor‘èminfantïUm. Non es ( inquit ^dux, verum tâ-
lem tqteputas ipfe. Coccos autem 'dicit, & in tehebris a-
gentes,.öc itifipien'tes, & infantes qili ipfis äcce'debanr; ■
Profelytosqui nondum Legis feieritiam habébarit: hifcé
enim^iominibus , db vànam ïuam.qua fntümefeebanfc
glöriam,ipfi Profelytos voçabànt. Hinc Sc Apoftolus,tacite
feXprobrando,talibusiliofiim hbminibus vfüseft.//i-
betitem formant fetentia & ver it at is in Lege. S tudiofedixit,^ -
mamfaentia&pietaiisi^.indiéans, quod non véram cogni-
tiohèin'&pietatemhâbeantifed fiditiàmtafirilrhmotl'b ;
imàginemquandamquæfiguràmquidem jiræfeferatve- !
ritatis-, re ipfa vero; huila fit. Belle aurem pofituni eft; In i
Lege öportebat namque imagiriemveram in tbhfcieritià
Ôc operibus poflîderi. Tu verb,iriquit, valdè intumefeis;- '
quodLegi talis imago fit ; verùm,idnihil adteatdnet,
pbftquam non ès fâdtor Legis. Alium igitur docens, tetpfum
non doces î Quipradicas nonfurâtidum,fur arts'}qui dteis àdultè-
rifim non committendum, ipfemoechus es i ConfeélariUm eraç
diceré,quod qui taliaà Deo accepferùnt nec râmfeh ëâ cii-
ftodierunt, hoc màioris firit fupplieij rei, quo niâius in à-
gnitionepeccatiiriifit : riöhnimiiim tarnen cosimpcrir;
verùrii per iriterrbgationem promouens fermonem,illud
'pfum often dit. Quiabominaris idola ; facra deprttdarts ? Lex;
gitationëqucLegiscondemnaturtantum : ludaeusvero | pecüniasmIdolisexeCrabatur;vtqua:d«monibuseflènt
in L e g e ,hoe eft,turn naturatumLegeaccufantepcrit,Plu- j ditat«: Vós vero Idola quidem execrari vos dicitis; pc--\
tonifquc Regi« adiudicatur. Quanto enim maiorefru- i cuniasautemqüëiriipfis lunt,rapitis;proindenequeiao-
iftu curarlex mortales , tanro maiorepcena damnat iuxca i latéuera detcftamini. Qui in Lege gloriaris-, Gloriaris ceii
neglebta. NoHenimauditoresLegisittßtfuntapud Deum,fedfa-
ftozes Legisiuflißcabutitur. Fortaffe enim hominesfailunt:
verum auditorps Legis Deus non iuftificat, fedfadores.
Nam quandogentes, qutbus non eil lex; natura qua Legis funtfa■
n1Agni«ftimatusaDeo per Legem: quid igitur, prjfcuari-
cacionc, ignominiaLegemafheis, Deumquepariter ho-
nbte fuo ipolias. Per tranfgrefoonem Legis, Deumcontumelid
afficisl Quiagraue crat quod dixerac, Deum contumelid
ciunt: Natur« cogitarionibus vrentes ad mftam opera- «^cjf;Prophetam âdducit teftem,quafidicat:Nohmeurri
tionem.Aliter.-quandb dixeric natura,pro natur« cogica-
tionibus accipit.llli Legem non babentts,fibipfis furit Lex,qui o-
ftendum opus legis. Ad mirationi igitur funt humfinodi, Lege
non indigentes pro pædagogo, qui fuiip forum funtlegis-
latorcs,legislationifquc adimpletötes. ScHiptum in cordtbtu
fuis.Nam non opus habent literis comprehenfa,c«terum
cor eorumferiptam in mente perdutantem legem habet.
Teflimontumdicente ipforum conf ientia. Satis eriim eft Legis
loco,propriaqi habere confeientiam, qu« Teftimoniurii
J dicat bonis operibus. Et inter femutuodccufantïbuscogitatto-
I nibus,autetiam defèndenttbus. Siquidem in lllo li^cio.non
indigemusexteriotibus vel acculatoribus velbohumno-
j bis Teftimonium dicentibus ; fuæenim, cuiufque, cogi-
! tationes Sc confcientia, vel accufabit vel defender. Indie
| quando iudicabtt Dominus occulta homtnum , fecundum Euange-
hum weum, Homines lane manifeftaindaganc, Deus vero
i abftiufoium eft explorator.psr lefum Chnftum- Paternam-
{ qae iudicabit neminem, vt qui omneiudicium,Eiliodederir.
Ecce tu ludaus agnomindris. Quum dixiflet; quodDeum ti-
mentiGr«co nihil défit ad lalutem, fi modo legis fador
! extiterit;ponicdeinceps , cuius gratia pkrimum turge- I bant Iud«i .commöftrans nimirum quoa nihil ill i Sco rriw
hoc verbum eft, fed Efai« ; Nomen enim Dèipropter vosviiu-
peratur. Gentes eriim animadtte*tentes,ëös perpèraïti ViJ
tain inftituere fuattl,ad maledicentiam Vertebancur,ita vt
fecümcommentatentur; niinquidtales à Déo.dihgun-
turl nutn quicquam iliis ab eo datum©portuit?Aii ne fcc-
leftos illos St eflè, Sc fore nouerat ? Inter denies ,ficui feri-
ptum rff.Nori folutri vpSjinquit, coritumelia Deum aftici-
tis, verùm alijs iuxta occafiohem pr«bctis. C'ttcunictfio'qui-
demprodell,feLegem opeieris: Poftquam eximiiim quiddani
videbatur Circücifio, taridem ad ipiam peruènit iriquics:
ärduaSC eömmodä (dicetis) reseft Gircumcifib; pèrtïhet
enim ad populum D e i, eiuiqtie eft fymbolùm i Ne ( in-
quam ^-iftucequidemfateor; fed turn.cum legem fuetis
operatus. 5i» trdnfgreffot Legis fuir is,Circumcifiotua.Dcmùn-
ftrare illianimus eft, Circuincihonem è(Tc( vtitadicam)
mentalem, cuius typus ferifibilis fuerit ilia corporea qua
Sclpurgabantur fuperHua ScCircücidcbantur:Hx h’dc,quifpiam
incircuncifiis effe poteft corpore,circuncifusautèm
merite; ace diuerfo circuncifuscorpore;iricircuhcifusau-
tem mente. Siquidem piæputium Sc circtincifionem vc-
I rani,Cum bona turn praUa opera denuutiant. itipHputium
verfaell. Ad mentale adeoque internum præputlum abiit
modetfi non rede viuant,quod Iud«i funt,quod Legem Circuncifio tuä; propter te flimirum, qui ea male vfüs es.
habeanr. Ac primum quidem nomen ipfüm pofuit; En tu, Nec enim palam , contiimelia vult>amcere CircuhcifiÓ-
inqmtjudatucogtiommans: Videbaturenim nomen ipfum, hem. Si igitur praputtum iußißcatioties Legis feruauent, no tine
magnum effè qutppiam , perinde ac hodie Chriftiano- ; praputiümeminCtrcuncifiohem: Hoceft,gentespi«putium
requiefeisin Lege; Nqilenittl.es reuera * nifi adim- j habefites. Reputabitur : non d ic it, quod yïacat feircuh-
plcas Legem. jlc^/o#'Mi'tf:Valde,inquit,fuperbisLegiSno- cifionem; fuiflet enim id aft modum odiofiiMj Verum
mine; acpropteripiam delicatuses ,’ quippequidignus ’ quödinCircuncifiöriemreputacurycoia'mDebvidelicet.-
indicatusfisdiuinaLegepr«’c«teris. r.Requtefcis,pdrroiu- EtjtfdjM^i/>rrf/>«h«w/Hoceft,cóndémnabir;quemadmo-
dicäc quod baud quaquamlabaribus éius aüt virtutiBus dum didum eft: ltmNiniüïtaft&geht,&condeihnabuntgei2e-
rebufve pr«clare geftis data fit le x; vdCum dèfina pótius rationém banc. Ab natura Legem petfitiens: Ex natura £r«p u -
ex gratia. In Deo; ceu fo'lus präicundis mörtalibusdile- f tium dicit,in carfieiadhuc pr«putium,habcntcm. Talis
dus: Videturauccm eorum fimül ftoliditatem npeare. Et igitür adimpleris qü« lunt Legis ,• condemnabit tc Circü-
noflivoiuntafem. Atqui cogriofcete quidem Sc non facere,• | cifionem habentém, Sc qüo ad literam, Legem etiam,
ntaiorem pcenamappära|jat; interim t im e n e o nomine öpetibris;eam tnnCgiedieptém.feqüipér literam & Cirittn-
inflabanturadmödum : Vnd.e, non dicit; Facis, fed,cd- . cifionem estrdnsgiejfof Legis; Per,Legem enimfcriptarii, Sé
gnofeis üciy.o\zihxitemiProb}tfquequaeuimtdfuni,inflrü£lus Gircuncifionem adhibitam^jdus ësomriiüm rran/grtC-
ex Lege. Legis namque infticutio nouic exadfani eorum' for. Aliter. Definit iam quisieueraiudaéus, quilve i eucrä
qu« pr«ftantia funt, exploratioriem docere; ac propeera präfputium gerat. Ac.videtuf quidem non rcijtei c ludxu,,
quodeorum' qu« Ctfmmodaförent.pröbationemnöuif fed pr«Uaricacorem; Otrihino autem deijeir, deniittitque
Biblioths^et.Patt.Tom.^ Pars 3. .......... 1 . , ........ B bb i __ cos