S. ero/peri
B .
Capuci.
j ïiC quo. •
j.T im z.
•Ç.agni-
tiohcm.. ’
•opéré arque
ope.
e.
•Ci quo v.
□ esnou,':
q . o . h '-m i
: v.f.Ê:'
ad,dî'.‘
Rom .9.
&Par:ty.
Pfal. 24. "^G-
*C. cojn-
"i plcélens. '
TfmnLOz.
I ÿjàlrn. jèi
voirf
ftii
Cic abell
âc.> . ;v:
W m
5 P R O S PE R I
A Q V I T A NIC I, R H E*
G I E N S I $ E P I S C O P I , D E V p - p ft: L A T I 0' % X O M ; 1 1 V n . ' G E N T I. V M, | ’ K I
L I B E R I I.)/
Tria effeinfiac quaftionecerta,Dcum velleomnesfqluosfierii .
| cognitionemv^rfiatU.fxfialutem ejfe ex' g«, | ; • • g r a tia ,& itid td a Deiejfe im - < , pen etra b d ia . 11 . •
C A P V T- p
E jfco 1 1 s.abdkadfqiw omnibus coijcerra-^
do hi bus;quasin tempcpa nr i u m pH fp ifta y 0-]
,num gignk’anknofitas-, tria cflepc tipi cuura
eft, q 111 bus in hac quteftioqe dc-qua-ftcun-
<^mvoittro€ftindpT^usv4eB>%cinh®reri^
Vnum* qubdpfp'fitendum eft: Dattm velle omnts homines
faluosfieri,&magtifitinm Veritatisvenire : Airetumj quod
dubitanclum noqeft | Adipfam |cognitionem ycntacis
6 peiccprionem faliitis,non fuis quen quam m ericis, fed
* opeatque opere diuinae gratia:pcuienke : Termini,
pqubd;tdfi.tendurq©ft>AlticudincbEiudicrbrum Deihu-
maux inteiligentijE^pcnctrab'd^eile non pofle : £i‘ cur
non omneSHaluety^iommsviiltfialuosfieri non opoitem
difquiri: qUOmam | quod cognoFei non poteft,noli qri?-
rarurdnreipdmam acfecn’ndam defii)inonemnon rcma-
nebit cauiacercaminisded fecura ac rraquilla fide vtrum-
qufe pr32dieibftnr,vtramque.credetur.Deusquippe.<tp«(i
Itjum non
\rim: oiti n iura b otni n u m bonus condi tpryu Hus dft oi'dilnawr,
ne«iineinind&bne^axnnans,nemmeiTrdebite!i-
[beians,noftia*ple<ken$cumpunitnoxio)5, ifiatubuens
[cuiufacitiuftos,vt obfiruaturos loquentium imqua, & mfiifi-
1ceiuYDeuPin fermodibtisfuis,&vmcatlcumiu.dipatux .fte&fexti?
Ina-cfiufta querimonia,Tiec mftifkati veraxeffareogantia, 1
[ft v.elillc dicat nenmeruifle ftpamam,velifte afleiat me-
[ruiflefegratiam. „v 11 J 1 H ’ 1 ’ ’ I
: . ||riftura docct-Dpimyelle omnes homines ,
• faluosfiert.
C ’A P V T I I.
Q lo u t aurcm ea admanifcftadonem gratke excbuK
O nif|iWei;lintur eloquijs nulla poflttnt* ratione difte1- .
rendiaric'violari, vt pe^fpicux eonfonantefque in tanta'
nurnerofirate fcncenciae ad aliquod priuuy'ihcctpie.tdtio^-
™^ah an fur in c c ftum :,itaenamquodde faluatione o-
^mum^cmunftib^odem ftripturarnm- eqipoye' reped-
[tur, n u 11a cpn:u:aria argiime n tad bn e temeran dumeft ,vr
[quanto hocipfum diftj.ciirbreintelledilcapitur,tanro fi-.
delaaidabrliotc credadir.MagTi^enimfdrtitiidoeftcQn:-
fehfionis.cuiad ftquendam vedfatem autoritasfuflficit,
ret i am latenceTaupne/PjoitiHe vigilaiftec- confideremus,
pfsepicacpribus JEuangclij quid a DqbinO iubeatur.
cui^^mM^c-baBmi^quippefib^c-: Data-efimibi jtoteftaso-*
tnm in[c&lb,& in terra. ergo doceteromriesgentes,baptiz>an
teseos tnhomjnePaniSf&^il^&Spi^tusfan^ijdoeenteseosfer^
uareomniaqiudunqite matiddui vobts. iaeccevobifcumfittm orn-'
mibus diebusvfque ad k'i$impiauoneinfecul&ccun&\im Mar?-
'«umverb eifaem A|>Oftblisft a-dlcitur: ‘tie inorbem vnitiet-
fum,predicate Eu#ngelium vniuerfdcreatnu : & qiitcrediderit
baptizatusfueritfipfefalttus fief: qui Verb noncrtdidefit,da)K*
■ tiabitur. Hunquid*Bacprseceptione vllarum nationum
! vllbrumve homiri'um faifta difgrecio eft) heinihem Veri>-
:toexcepit,neminem ^ieparaukgenereineminem>c^ndi-
Mart.' 28.
Matt', ro.
Ç. fcpa
ÿemini.
u»vB[diftnnxic. Ad omnes^prorfus hominesudffiim eft
.Euan^cliumcrueisChriftiv Et rie pracdicantiumminifte-
riahumaho tantumviderenturopereperagenda, Etce ego
(inquit) vobifcim (urn omnibus Hiebus. ffqtieadconfiimmatio-
^fi»i/è'f«/jjidfeft,euïk ficut oues introieritisin mediuniluporurnjoolitedeveftiainfirmitaretrepidare,
fed, de mea.
pOteftace confidite , qui vos vlqué ad confuininatiqrieiTi
ieeitli in opapi^ pc operedon dereliiiquarti:: nob ad hoc
Lyc nihil patianiini/ed quod mul to maids eft, pneftiturus,
Itaullii*uientium erfduliiate ^ fiipetemipi. In nieae- j^ ||
mm poteftateprjEdicabitis>& per me fiet,vt inter contra-
dicelitessinter furentes ,- Abrafhtfilij deUpidibusfiufcitentur. I
pgoinfinuabo quod do cue, ego raciam. qiiod promt fi. Matttfip. |
Tradentenirn vos in conciljjsjnjynagogisfiiisftagellabunt vos* &
ant®es & prttjidesftabtttspropter me, in tefitmoniuniJüü.s&
gentibps.- CtmautemQadentvqs, notitecogitareqdoynodaatit
qüidb'quamm i'.Non enirnvosejiis qu 'tloqujmmi,fedjpiri t uspatris
mfiiïïqtéloquirurm vobis.Tradet enimfiaterfiatrem in mortem,
(^rdtuMïOomntbushornmtbmpïopternoniennuum-Qmiüiterti
pcrfeuérauertt vfque infinemhie faluusent. Apparuit ergo (vt P
Appftolus ait) gratia* falutaris Dei omnthusbommibns^U ta-1
hiênhiiniftn gcatiteiodioeraQtomnibushominibus. ,Et “ j
cum' aKfefleht qui oderant, alij qui odijs petfeqtve’ntiuin 1
premèbantpr, neutra tarnenpars nuncupation« omnium
homhiumpriuabatur,habente quidem felun'sTu^Aara- J
jjum,rebel burn portione, {edobtineteplenitudinis.cen- •
tuhv,fidel;ium dignitate. Dieit fnim loanpes, Apoftplus: |
\iSed.&fiqutspeccaqertt, adupeatum habemus apudpatremlefum, -1'
[Chrifitim iufium, &ipfeefipropiüatigpropeccatisnofirtis,nonpro I
nofiris Mtemtantumjedetiampro totmmundi.x fi"
Infcruiàbile ejfïficur Ifieits iudicarit quoriin- ;•
• dam voiationemdiffe-p , ‘ | r>
^ ' rendant. ■
I C -A P V T III.'
Agni atitem &irienarrabilis faeramenti myfterium
dtjquod prædicaroiibus,quibus,di<ftumèftj Ite in
orbemvnputrfam otpraditatebi^ngeUumvwuerfaJre0 ura,i)(-\
dempriusdidum fuetatilrivïamgentiumncabieritUy&in
ctuitatesSamA^itanomntnemtroieritU,fedpotmiteadouesqiti
perleruntdomusifrael. Quamuis enim ad omniumhomi-
nifm vocationenieuangelium dirigeretur, pmnefife^Domi-j
nùsfaluosfiert & inagmtionem veritatu vellet v^«he, nón ta-
meh fibi difpenrationum fuaruni abftüieraf poteftatem:
vt aliter,quam oceulto iuftoque iudiciq ftatuerat,çônl|lfl
fuiordp deentreret. Vndelocummon habentcontumar
cium murniura querelar dm,quia quod IXmsjfreriyoluit,
confiât norialitçrfieiidebuiiîe quàmvoluit. Pofteriorê
' verb^mpore,cum lajn Dohiiu,us Iefiis in D ei .pattis gloria
cwnlitlèie t,&p rædicatores yerbifufcep tonegötiode-
ftruirerrt,vol,entes Apoftoli euarigelizare verbum in A-
fia,-v e n tifunt abS piritu fan <fto & difpqnentçsirein Bi-
AH;\6.
thyriiamiprohibiti fiantab fpiritUTefu, nonytique nega-
' taillis.^populis gratia, fë'd, quàntumapparûit, retardata,
nam* poftea etiailvapud ipfos fides Cliriftiana conua-
^C. póftn
hii 11 Quàe autóm fùerit diffëren die yocatiónis caufa,non .rnoduniJ
.ciatçt^camen^ûgeftæ^ôcemprcxemplpy quodiriteri,
generalia,vei pronufta, yclopera3 velpt^:cepta,'qiia:dam|
Dcais.dcómunibusyxceptacaiilisjöèculuqi'enouit ördiy
nareratione.CredoytinterpQfid^quiburda*óbübratio-
ni£us,eaquæiècretms mfcant,mirablliù^innoteftnt-5 ne ^ ^ ”^1
negligentior fiat acies de facilitate cernendi, & quodam- w ,
.modo ^ormitétaflùetisÿfi hö e^citet^irinfoIkjs.Has aute ’
incognofcibilesilluminationumdilationeSjintei'quas v-
-Kmd^qdbpsiiii^ifkum'^èéêtiai^iU^mtatîIras fidcJi-
iimper.plurimasd.^osacfamilias;nouimusfieri, dunï
<phriftianæ fidfi etiam qurCnri ftiani futud funt iadueri
fantùrrMultieniraquododerut,amabunt5qupdnôreci-jVfrt/4c. yj
piunt prçdicabütiEt qiiisiutèr hçc*ôuerulisaut*cufiofis *Wqü.f®u
■ ■ H§ ------ :— I 7 ^ —■ S S ' - 1 'Vr^-'rï’ " i'1, ■ '&.iüs-'aiit' ■
ó turn
nótuin curioCusJ
VMM
nbtuih façiet | cttr adhüc Sol iüftitite quibufdam genti-
bus nön öriatur,&'| tenebrplis cordibus,etiam nunc radios
fiiostventasreuelandacontmeat? Cur corrigendi
tam diu firiantur erra^,& quod fenibusdn finç præftan-
dum eft,per tam 1 ongani iio n cribuatut çtatèm? Cur filijs"
iam in Chfiftum credefttibus ,necdum credant.paten.7
ces? Et fuyfuiB,a r cligio (i s pare an b u s fobolespiaua diW
corde t?Cum tarnen Deóf quunitiprdinhd^ip^remêii-
tique 1 argitor e ft j fecundum iph.us præceptum quotidie
proppiqibus„iupplicetur 11$ e t fi exaudiat, nota fit gratia
miiuationis: & f i n o 11 e taud k, i ntelijgat ur iiidicmth
•f:p, CO.P-,
j ”C. fmi f|
qui*vias/voluntati$ fute ,ambulârepermiftiis eft , non
iikellexit-Vinee fecutus hanc.legem eft, Çc.odorvfU,c[m
r p i t a b a t ad mortem, yc M* g! ç!s/
etiai^in illis vifibilibus: teftjmonijs.qiliceretur, quod li- m. Cor. t.
Qüpd erg^in.Iftaei | p Cor.3.
per conftkucionem legis propheticaveloquia gereba-
tur.hocihYmiuerfis nftiqnibus todtfslçreaturteiteftimo“
nia & bonitatis Dei miracu^a fempetegerunt. ^ j
Qjùfinter.gentesDeoplqcfierunt,^iritufideïé‘ grati(t
‘é 'h I f unt difcreti. j
ü ., C A t> V T y ,
f E . q î i d
JilMd ..
•; C .illu -
t C .A d i -
biiSîM
In prMentisfeculis femperadmonuit ^i^afionttas homines ]
fii^fuictiltitsper elementalficut popnlumlfra^,jpe-
" |H culiariterper legem ëfprofi fifi' |
é
A P V T IV .
SEd lie in pricteritis quidehi feculk.hacejdpn gratiaj
(qute poftdomini noftnlefu C h 1.1 ft 1, r efurte <5ti one m;
SEd cumlp illo populo(cuivtraqüe énudido præfuit) I
nemqnifigradaiufti^catosfitperfpiritiTm.fidei,quis
anibigat eos, qui de quibulcunquc nationibus quibulli-
b.ettcmpoiilTus Deo place te potuerunt, fpidtu gtatiæ
Dei Fui ue ^ d i teretós tfip ar d o r * a n teaat que
occuîtic)rfuit,nulllstamenièculisienègauit virtutevna, ^ 0jjl
quahtitate âiuerfa,confilioincbmmutabîuvopere mul-
,tiformi.- | I i
vbique diffuia eft,& de quafdf ipttjln cfaMaxerunfcotuf-
catio.nes ttu orbi terrajdefiiis inundq,., QUamui s 6111^ ^ , ^ I
Non omnibttsjetiamnutio;, eadèm menfura grafia
cialr cura atquc indulgenna'Dei popuium Iffaelincum
0 %'-': a; 4 ; yönfertur;.' ' r
^'conftêt e'l^qmfqwnesqi^e.aii^nationes.ruas yiasjnW
gredijhoc cft,iecuadumpioptfam pctmiffe t /finr-'flue“
ƒ'• c  > -;V ,
re vo;lufitatem,nonkafe
ab ilfis hqiumibus aucrtk,_yt eos ad Êagnofcendum ft
atqupmetucndum| nuïÜs iTgnilicacroniöüs admphêret.
Cmiuki *
vlde‘n atqueinte 111 gl pQt>ft,’ ad liane pricipue dilpofita
elVhumani genefis ytilitaxem^ 'ir natupa rationalis d e j
contemplationetot fpecierum^dg cxpcnmeq|is tot bo-
noium ,de perceptions tot munerum,ad 'c.ultum 3? dile-
iftiqnem fui lmnuefetur autoris, implente omnia fpintu
Dei^»qmviut}ntis,mouemttr (yfiupus. Qbpniam Ss-li fótigsj
eft dfsaatonbds fiifits, pnefenda taqien faluti? ipfius-ac
virtute nihil vacuumcii: Igkurdicutdicit prop beta >’ m -
firuordia domtniplena ej\tfirra^: qux nulUsyn^nam feculis,
nullis gen eratiomb us defuit,earnque prouidendatn,qua
vniueditatem return adminiftracdi continet » tegepdis
aleudifque natit'tisremper.impendit, dtfpolitum habeas
I exVmcommutabills«temitateconfibj,''t qmous quid-
I que-téihpoi H d iftr ib u e rep , &multifoimi,s^ranat fii^ I
infaTitabilps iftdeftigabilesque meniuraS, per q u « dona | dent;; E tlii qUunimftroiumlabpre excoluntur, ad euml
acfaaamenta vanarct. Siciic enim ilia grcitix largkas, 1 pro.hciuntmo;duni,adquernillosincrcmenti autor euetatio,
\ T Am & in hisdiqbus quibus totum mundum ine£~
1 ^ ! fabiliumdonorumflurninangant, non,idem mo-
dusofnmbu^.nfic eadem menfura confertur. ,Quaimuis
enim per mimfttps verbi ôc gracia: D^i eadem" cupdis^
yetitas pvadicetut, eadem Cahortatio adhibeatur., Dei
tarnen agticulnitae(l,ciciædihcatio, cuius virtus inuifi-
bilirer agit vt increntenco^proficiat, quodidificatur aut
colitur. Sieut atteftacur Paulus Appftolus, dieóns : QUid J.I
tgitùr eft Apollo} g mdyçrb | qultu \ mmifineutsmi eredidiftitfié1
vmcmqueficut dominas ik dît : Ego plantaut, Apoüofigautt, fed
Deus incrementurn di^n.U.iqne ncqueqüipjantiit ejbaliqdid',ne*.., '
* qmé(m Mgatijfyutàncçemènttitn datDew* QufipïMtat dftt&fr.
arquingatyvnum funt. Vnufqmfque autempropnam mer cedent
acctpietfecundumfuuin.laborent, ‘Deienïmftonus. àâiütorps,Dêi
agriculture cftisjei aiificatio eftis. Agiicultiuæ 'ergo Huius
'atqüe teaificationisintantum qudque adiutot Sf operar
riusacminiftef.eft;, inquàntum vnicùiqüç;dominu|4 c‘ |
eft. Ec fjuam,ui^in vnum decorem ^mtms,.templi
ftruduraconuenkt.non idem,tamen locus éft,nèc idem
vfus, omniutq lapidum, ficut.& nrvrya corpore npiiom-
hia m I mb ra e unde m aflum h ab.e n 4<lic,erke Ap oftqlp.:,
autempö[uttDemnctftbra,& pnumquodqqe eprum ficut
Ivoluit. r - ' S , 1 I
i quæ'ip, o m n esno u lift m è 'f-cftlux it, non.euacuateani,
I Iqutçfiiperynumifiraellub legéttorauit,necprudentes
j diui.ïiæ fidempræcerkkàbrogantpateitati:ira necdeilla;
I ciûà'Déi, quæ pattïatcharum hlijs proptiè ptæfidebat,
! cpnijcftndumçft.guberUâcuîa chuinte milêticotdiæ çæ-
tetis hommibusfùifte- fubtraila. Qui quidemin | çpm-
: paratione eleélotum vidéneur abicCd,? ftd nunquam
; îunt t manifeftis 0 ccultilqüëh.cnefictjs abdicati, I^gi-
I; mus enim ii i'f A|ti§ appftplöfura, Paqfum,^£ Bp^uabam,
apoftolpsXycàooîjS di'eete: V p ù q ë d h a c fa c jif Û jmm or-
talesfiimus fondes vo^ fom in ^ a im m c ïam s vobk abfifiyanis
conuertbàfi èeitmvtuùniyjuifecittoeluiA&terrdm & mare, &
omnia qua inels funt, qui m pmehtçgeneraMmùw d^mifit 0-
mnesgentestngredi vw'jUxs,, Etfoudem nonjby tfomohio fefruit
t fer a,impie ns cibo & Utitia corddyeftra. Qdpdeftautem
hoc teftimôoium | quod Temper dpmino8dëferuiuit ^ &-
nunquamde eius bpmcatcaeppteftate conncuit^^m 1-
pià totius mundi inehafrabilis p u 1 bh 111 udo, 11 e p ar r a-
.Bilium bèùefiçiomnveius duies Sç ordinaca largitio per
quæ humanis cordibus qii.xdam æcernf legis tabula
pucb'ebanru^vtin pagmisdementotum, aç yolumini-
■ bus,tempôîüm,ëqràaiuni? H publica aminæi)ift||udP-
nisdodtrinâlegeretür? Coelumergo cuuûtaque cceleftia,
mare 1 ferra,omniaque qu*m eis Tune, ebnionolpeçmi
| | | öfdmatióriifquè'concentu proteftabantur glorlam
Del, & pçWdioatibhe perpétua kiaieftacem fui foqufe-
n S à u f o r k S •tarnen maxiihus nuinerus hominum,
C um om n e bonum ex g r a tia D e i f i t , im p a r ité s m e n to r u n i - >4 v nec m tîberum a r b itn u m eft referenda,
m e m q uerelaw ejl
>, ' ' yocandfU
f f y f o Ç *A P V T V I U
HÆc veÿp niembravndeapta, vndivtilia,.yndé fine
pulclira,i4emdodbrexponk ,djeensIdep notum
vobisfac(o,qubd.nemoinjptntJiDetloquens, finit an.ithcinaUfi-
EtnemopotefidtceYedvmtnumlefumnfoüfrtritufaiiclp. .Dito-
ftpnesverbgraiiarum funt,idem autemjpintm±& diiûjiohes mi-
nifiratipntmfunt, idem Mtem domina, & diu folies opeiatio-
mmfuntademverpDetiSiqm operatm omnia in.onlmbus^vM~
cutqueautemdaturmanifcftauojfiiritusad vtiltfatem ,alij qiifc-
defn per'frmtumdaturfermo faptent'u Mlqfétnïo fcientiy,,fe-
curidumÇundeMftiHtùm, alteri-f.dcs ïneodemfririm* alij opc-
rdtio fiirfùtum,'aUj pfophetatio | alij difchtiojpintuUm, altgèfi
neraïinguaruni,alij interprétant) fermonum. Hac autem omnia
opefaturyntis atquè idem frintw, âiuïdens fingtdUfitout yult.
C alij ƒ
;racia*"fâ-
nitatum
iq'qqûfi^"
fpiritu