B
D
J * ± ______________________________ _
indigentes acceperint. Pofthac contentionem illorum
indicàns,nondicit,fi quo modo perfuadeam , prouocem ,carncm meant, & fer uem. O ludaicam contentioncm.&re-
nifiim.ôdpcruicaciam ! Non enim dixit, petluadebo.led,
ad æmulationem prouoçabo , vt qui aliter perfuaderi
non poffint, nifi per intenfionem, pervë appofitioncrti
exempliâliorum. Supra autem, eos, cognatos Sc fratres
appellat,nunc verb carnem , magis cos fibi admouens,
viciniorefquc reddens. Quofdam ex ip fis: Neque fic tarnen
omnes, fed quofdam, adeo ipforum cxploratam habebat
jpctuiczciam.Namfireieólio tor urn,eftreconciliatio mundi, qua
erit affumptio». Poftquam eos notauit,hic,rurfus laudat,ea-
dcm Cum fuperioribus dicens. Si enim, inquit, eorum
tranfgrelfio & offenfio fa&a eftlalutis occalio mundo,
quiddixcritaliquisfiiturum, fi aflumpti fueiint à Deo ?
Quidigituraliud,wi/jre/«»r«âfifl,inquit,ex»/(jrr«« ? Verum
perinde vt rcfiirrebtio non obreceptionçm corum futu-
ra eft,lie neque falus gentibus obtigit propter ipfos : At-
qui verba ipfis facit, quibus eos inhortetur ad falutem.
Ob c vmenii. Sienimreiettio ipforum. Hoc etiameos con-
demnat. Siquidem ali j quidem ex peccatis fuis lucrum
acceperunt, hi verb, ne ex rebus quidem ftrenuè geftis,
adeoquevirtutibusaliorum adiuti funt. Quod f i, quæ
necemtatc fati contingunt,illorum elfe adfeueret, ne mi-
reris: Nam vt hos demitteret,illos verô adhortarctur, fic
format lermonem. Authocdicit: Quid erit afiumptio
eorum,nifi vt dicamus,quod mortuos cos peccatis, all u-
mens Deus,eos viuificet? Si autem primitiaJanéla, &maffa.
Primitias Sc radieem Abrahamum vocat.mafl'am autem
& ramos,qui ex genere ipfius credidcnlnt. Si autem iraf-
ccnsipfis,tantadonauit alijs,quandoiam éis reconcilia-
tus fuerit,quid non dzbk». Acfiradixfantta,&ramt. Si igi-
tur cum primitijsScradicc, necelfe eft fanólam elle malfam
é ramos, Iudæi vero non firnt fanóli.cxcidcrunt ergo
à cognatione Abrahami. O e c v m e n i i . Vel quia
ptum parit Sc irqprùdentiam. Si enjm Deus naturalibus ra -,
.
mis non peperen. Calamitatem ipforum npnnihil miiiuere,
animum inducit,"gentium quadam obiurgationë. forfan,
netibi quidemparcat. Sermonisfui moleftiam açduriciem,
ambiguitate tollit. Videigiturbonitatcm'&reieftionem Dei:
fupereos quicecideruntquidem,reieftionem: fuper te autem, bo-
nitatem. AdDeumreriiperducit,.&adipfiusgratiam re-
fert. Nonénimdicit, In tuer e , confidera, quantum la-
boris Sc virtutum ,rerumque bene ac piè tranlaétavum
habeas, fiperfeuerarisinbonitate, alioqui & tu exciderisÿ &
iüi,fi in incredulitate non permanferint,inferentur. Nam potens
e fi Deus illos rurfusinferere. Si digna, Dei manfuetuditie,
peregeris. Non enim fide , tibi (inquit) fola opus eft.
Nam neque tibi bona, neque illis mala funt immutabi-
lia.Non enim Deus illos excidit, verum ipfifeiplbs.Nam
notens eft Deus, illos rurfus infcrerc. Probabilem facit
lermonem, dumDei potentiam recordatur. Si enim tu
ex natural's ex ci fus es oleajtro, ac prater natur.tin infitus es in pul-
chram& veram oleam, quanti) magis Hit ex natura fua inferen-
tur proprtaoleai Rationëmreddit, quód poll! t,eos(fi mo-
do velint) inferere. Si enim fideseflicit quæ funt contra
naturam , quanto potiùs quæ funt fecundum naturam
cfticietîNe quis Iudxos præccllentiores Gentibus exifti-
met,quum audit Gentes præter naturam iniîtas ,ludæos
etiam inferèndosadijcit, vtaltcrutriuseandem dignitatem
ipfosfandtos appellat,adhortatur ad fidem, perinde ac
dicat : Studioli eftis, ac virtute decori, veilevobis tan-
tummodb deelt.Sin nonnulliramorum. Paucitatisfignifi-
catiuam po fuit diftionem, animum illis addens, quan-
doquidem in fuperioribus oftendic, baud multos ïerua-
tos elfe, vclutili dicat, reliquias fore faluas. Ejfracli funt,
Incredulitate.Tuautemoleafierquumfis: Quanto oftendit
viliores Genres, tan to illos carpit magis. Pörro quum ait,
Infitus « oftendit gentes excellentiori feradici.infifte-
re : Proihde verba hæc finit carpentis. Ac fimul particeps
radicis é r pinguedinis olea fallus es. Ifthuc ad calamitatem
Iudæorum Ipeétat, nulla in re excellentes(Gentes nimi-,
rum) Confortes eximiæ ipforum radicis fieri, ipfos vero
eijciexpellique. Neglorierisaduerfus ramos. Ingentem Iu-
dæorumvilitatem exhib'et: non eniiri dixit,glorierisfun-
pliciter, fed, contra glorierisft d quód ad Hiimi iacentes rc-
fertur.Deinde admordet ctiam eos, gentibus dignacue- ,
nilTemonftrans, glóriatione ex fide, êtiamfi non deceat
gldtiari. Si autem gloriaris,non tu radicem baiulas,fed radix te.
Ecqüid hoe ad effraétos ramos? nihil lanè. Nam fi ad-
üerfus radiccmglóriaremur,haberet hbc ratio riem : Sin
I radicem veluci lanctam adoro , quid ad ramos qui'exci-
deruntjfi baiulor aradice -, verum vmbram cis vult inue-
nire confolationis, vt ne vitra quàmpar fit ,in moerorc
fubmergantur.fedfobrij potiùsfint, ac excubias canant,
tanquam falutis reliquiæ.
Dices igitur,effraftifunt rami.vt ego inferar. Figuratus eft
fcrriîo,ceu G en tes dicant : Eccur non gloriarer,quum tôt
'tantà^üe mihi fint bo na?ego i nfer t us film,fa6tuîqüc hæ-
resgloriæ, adeoque bonorum à patribus in ipfis deriua-
forum , pfomilfionibus itérti quæ illis funt trâditæ ego
nouus hofpes ('nihil tale meritus) früor. Ac ijuum dicit,
B«je,Gcn tibus adlehtituriceü ijs quæ vera dicant. Ver in-
‘credülitatem effracti funt. Iritiiere hic S; Apoftoli fipicn-
tiam. Quum videtür verba failliras pro Iudæis, magis
eosattcrit,atquc concidit, illorum reiedtionis nôftræque
alïiimptioniSjhdemin Chriftiim caufam adferens.T« autemfide
fiai,neïiimüm altè fàpids fed metue. Metûe,inquit,/
Nam fidei Sc iticrèclulitâtis res âgitür,haùd naturæ. Nec
dixit, humiliate , led, metue, cicmeritia'enim concern-^
ob oculós ponat, ac quod ad rem nihil quicquam
fint præftabiliores quia ad natiuam oleam pertineanr,
quandoquidem&ipfi infirione opus habeant. Nolo autem
vos ignorare fratres mjrfterium hoc. A yobis ignorât uni :
Ignorantixautem mentionc, fux voluntati autoritatem
parit. Vtnefitis,apudvofmcripfosj)rudentes. G enn a-
d i i.Nc(mquit) magnum aliquid Sc mirificum de vobis
ipfifufpicemini, decipicntes vos blandientefque Vobis,
tanquam fuper alios,vos quippiam intelligatis. Dicite i-
taqueOmninomyfteriumiftuc horribililIunum,& inef-
fabile protfum. Quontam induratio, ex parte, ifratli contigit.
Dei érga omnes prouidentiam oftenditj Iudæis nam-
que ex parte induratisac falutem repellentibus ab fe, tale
m himirùm fuper eos Deus excæcationem & indura-
tioncm adduxit: Omnibusautem vobis Sc ill is rurfum
adoptatis,gratiadenuoomneis allumet. Teftimonium
autem & huiclententiæiplum diuiniEfaiæ vatis oracu-
lum depromit. Ex parte, Ifraeli contigit. Non ex toto(in-
quit)Siquidem & ex Iudæis pleriquc crediderunt,&crc-
dimtiCmit.TantiJperdumplenitudogentium accefferit. Pleni-
tudinem gentium, cunftos ex gentibus credentesdicit.
Qfiando ergo ad fidem omnes accelTerint, turn & Ifrael
crcdens leruabitur. Ifraelem autem appellat eos qui in
dudaifmo perdurarunt : Nam, pones ^inquit feriptura)
eosdorfum,&inrefiduis (hoceft,reliquijs) parabisfaciem eorum.
Etficomnts ifrael feruabitur. D i o n y s i i Alexandri-
ni'. Omnis ifrael: Pro,Bona pars,leu,plures. Sicutferiptum
eft,VenietexSiohliberator. Ne quis ad Iudæos qui tecens
Chriftó accelTerint, Scripturarahancpertinerereputet,
fignumpónit quo cognofcatur quando hoc vancinium
complendùm lit. Qüalénam id eft ? Quando abftuleropec-
cataeorum. Si enim nondum abftulit, igiturhocvatici-
nij adhuccomplendumeft: Vnde infcrt,dona Dei vacant
poenitiïdinc. Et duertet impietatem ablacob: hoeque erit
ipfisd me tefiamentum,quando auferampecc.ita eorum. Auertet
qüidem à peccatis', cômiertet autem ad feipfum. Turn
eueniec(inquit)promiilioDeii quando peccata per Ba-
ptifmâ àbftulerô. Secundum quidem Euangelium ,diletti propter
vos,fecundum autem elect tonem ,dile£ti propter patres. Qua-
dó Eüangëliümillüxitórbi: propter v o s , Gentes, Iudæi
funtihimici. Quaratiöneifthuc? Nam vobis fideannun-
ciata,illi côntèntiofiores fildiab fide refiliérunt^uatc-
nùs âiitëm ad maiores attinet (patrum nempè nomine
intelligùrituQà Deo dileëti funt.O e c y ai e n i i .Deinde
qüiain incr'edüficatcperfeuërarunt, ac propter hoc non
lunt dilcdti.tutum quiddam accipicns, Propterpatres(in-
quitj perinde qiiafi dicat : Licet ipfi ob inefedulitâtem
fuamdileólinon fint, propter patres timen âdliuc dili-
guntur,vndë &làlutcm funt aCcepttiri. Voenitudtne enim
yaçanidona, &vocàtiopei-. O e c v m e n i r. Vocatio gen-
Fidefolj
non cft
opus.
F
û
P/aI.10.
Jfa.î9.<l'
H
tibus
riua holia.
I
tibus exhibita. Vt enim & vos olim non obedijtis Deo ,nunc
autem mifericordiam confequuti eft is horum inobedientia, confi-
milem ad rationem ifti iam inobedientesfaâi funt vt veftri mifte-
riçordiamconfequantur.Innuit ex gentibus primü vocatos
elle quolHam,deinde quia non erediderunt,Iudæos ele-
<ftos,atqi id eiiQur fus d ein ceps e u c t ur u m. Po ftq u a e nim
nolueruntludK^fidem adhibere Çhrifto., depuo gentes
vocatæfunt.acfecundumaccitæcr'èdideruntiatqui id in
Iudæorùm reieârionem non vergit, lèd vt etiam ipfi mi-
fericordiam rurfii s c o n fe quan tur. C onclufit enim Deus omnesfub
incredulitate, vt omnium mifereatur. Conçlufit : hoc
eft,in^edulQSàrguitiudicauitque:Vtà'lios^nquit.)pi;q-
pter aliorum contention«® fer net, hos autem.propter illos,
illos verb propter hos. Optofunditas. Profund itatéin;
quidem nouit,quantum autem fit,non nou.it.diuitiarum,
fapientu &(ftent'uDei. .Quitm intelligeret fapientiam
Dei Sc gubernationèm qua àcondito vfque mundo in
rerum dilpenlàtione confpiçuus fuerity non habcs quod
dicat,demiratus eft tàntummodb. Quam imper [crutabilia
iudiçia eius ! Non enim'folùm tognolci non polfunt, lcd,,
ne iaquiri quidçm. Et inueftigahiles: Nedum enim corn-
prehendinonpoteft, fed ne mdagari quidem, Vu ipfius,
id eftjdifpenlàtiohès. Quis enim nouit mentem Domini '», aut
?Iplè,inquit,folus nouit quæ fua funt.
Autquisprimumdeditei,efrrétribuât ei ? N u lli, inquk ,.pro
debiti compénlatione beneficium exhibet, Verùm pri-
mius beneficialargiri incipit,donaque iniperrit. Quomam
exipfo: Ipleiriuenit bona, &per ipfum: Ipfe fecit etiam quç
Cant.Etijiipfofunt omnia. Iplècontinet etiam r,es. ipfi gloria
infempiternafacula,Amen. Quia magna-dixit &inèog-
nica, ad admiratiouemfefe conuertit, & fic hoc argumentum.
fini jt.
C A P V T X I I ,
S Dhortamur igiturvos,Vratres,per miferationes Dei, exhi-
beruorpora. y^A.iplàp('inquit)milèrètio'pës Dei,per
quàs leruati eftï§,adli,Qrtanturyps,Ipfesnamqueini(ëra-
tiories fûas profertjVtDeo dignam vitam geratis. Hoftiam
viuentem,fanâam,beneplacentemDep. Quia làcrificij men-
tionemfacit, ne quiiexiftim.et,nos maârari iuberi, intu-
lit :Viuens,lèu vi.uentem hoftiam. Qui vero erit vidtima
corpus?Videant oculfquæ redla funt-- fingua mànufque, j
altéra quidem laudibus Dei, altera vero præcepcis vacec,
fiefietnoftiaviuaipfum corpus, Secernens itaqüe lacri“
fiçium ifthuc ab Iudaieo, làndtum,inquit, bene plaçens,
Sc racionis capax. Nam Iudaiea vidtima, corporea Sc ex-
ternaquum eflët,non perinde làndta auc beneplacens e-
rat. Rationalem cultumvefirum, leu rationalem leruitutem
feii minifterium,quafi dicat: Exhibece corpora veftra hoftiam,
per rationalem latreiam,hoceft,cruore vacantem :
Vel,offerte làcrifici.um viuens,& rationale miniftermm:
Offerte nam que, fiibaudiendum eft. Radonalis autem
feruitus,eft vita fecundum Chnftnm, Et nonconfomemini
feculohuic. Oec vm en ii. Id eft, ne fimul transferamini
cum deceptionè eius: vel,nefimülmutéminicum tempore
h oc. Et quomodo aliquis lefepffert hoftiam viuen-
tem?qiiomodp?'Nç row/ommiwt: ideft,ne efformetisvos
iuxtaformam mundihuius,nihilenini (àni habet autfîr-
mi. Hinc etiamfiguram ipfum vocat, inftabilitafem eius
denurtcians,atque hocdicens,mortalem innuit. Verum
tr'ansformamini. Mundi figuram nomiqans,yirtutis for-,
mamintélligit, natiuam eiuspulchntudihèm monltrans.
In renouationem mentis veßra. Quia homo quum quifpiam
fit,neëpolutnôiipeccare : ide6,innoua,inquit,teipfuni
perpcenitentïam, nihil enim adep-animamlenio confi-
eit,annolamreddit&antiquat,àtquepeècatum.Vel hoc
diçit : Innouare, vt difeas quid fit commodûm, quæve
bonaDeivolùntas. Vtprobetisvos qua fit voluntas Detbona
& beneplacens & perféttat Ad Iudæos lermonem dirigit,qui
lege teneb'âritur,inquiehs : Lex quidem Dei,itidem voluntas
èrat , fed non beneplacens neque confummata,
Verùm ob imbéçil'litatèln veftram concella : perfedta au-(
tem & beneplacens Dei voluntas,' eft nouüm Teftamen-
tum.Dico enimpergratiam qua data eft mibi. cum qui eft inter
vos,nefitarrogans, nimiumve fapiàt. Quum fuprà per milèr
rationes dixiflet,nuncper gratiam, inquit, hayd quaqua
le fide dignum iudicans ad perfiiadendùm. Hinc alias
quidenQniferationes, alias verb graciàrri ôbiicitacpro-
ponit. Giatiæ aucemmentionem faciens,berieficiorum
etiam Deixecordarur. Ac prater i i quod opportunum eft; Ne
('inq urrj vitra men furam noftram lapiamus, id enimde-
mentiæeftatque ftufeitiæ. Sedfaptatadfobrietatem, cuilibet
vtp^rtituseftDejfrÆ^fframfidei. Prüden tiam enim accepi-
mus, lion vtyâ®.imentiameavcamur,autftulcam earn
reddamus, fea vt ad fobrietatem ac mentis noftræ fanita-
tem earn pociùsadferamus: hancenim nunc fobrietatem
appellat,noneam quæluxui bclibidini opponitur; Fue-
^runtnonnulliàpudeos dbhis confpicui, ac alij quidem
admodùm turgefcébanc huiufmodi donorum .nomine,
alij verpadlpernaban cur alips,contraque eos.efferebari-
tur,hiverb,æmulabanrur : Quare aic,Quidalios defpi-
cis.î quid inuides? Si,Deus diftribuit,omninobenè&.
cqmmodè diftribuic. Progrcdiatur ergo vriufquifque
quo poteft, neque eüttollacur, Dei enim donum eft,non
tuayirrus. Neque quifquam alijs,quodnön habet,inui-
dpac: Deus enim doua aiftribuit,qui nouit quid cuique
decorumf it arque conuenicns : In iplà igitur perfeueret,
neque æmuietur,neque efferaturdono fuo. Quemadmo-
dttm enim in vno corpore membra multa habemus. Quid enim
tu(fin'quit)criftas cri gis atque fuperbis ? quid verbæm.u-
laris ? Nonne onines vnum corpus fumus, membra autem
inter nqsmutub, al ter alterius ? Nec dixit, is qui in-
ferius douum habere vifus éft, membrum eft eius cui
maius charifma obtigit r verùm, is qui maius habet,eius
eft membrum,euiminus eft donum : Hac dijudicatione
volens cum hos demittere , turn iMis addere ani.mum.
Membra autem omnia noneandem habent Operationen ,fic multi
vnum corpus fumus in Cbrifto, finguli autem inter nos alter
alterius membrafumus. Eo refpicic parabola : quemadmo-
dum(inqiiit)membra, differentem nafta funt Operationen!
,.fic diuerlàà fpiritu paracleco data funt charifmata.
Habentes autem donata, fecundum gratiam qua data eft nobis.
Si donauit, quid, tu,fallu tinges ? Ntfnquid enim tua
vittute dona peperifti ? hauaquaquam. Dei namque
donum eft. diuerfa.^ulchtè dixit, diuerfa,vt oftendat,non
alterum quidem magnum.alterum verà paruü efle: nam
omnia Dei magnafunt, verrnhyaria funt Sceonuenien-
ti^. tSiue Prophetiam, fuba udi habcamus. Secundum propor-
tionemfidei. Commonftrat iam, quod qui maiora quæ vi-
denturdona àccipiunt,fintcaufa6ur aecipiant. Si enim
gracia eft,tantb magis adfluit, quatb magisinuenit eom-
modum quifquam eader fidem exhibere fibi. Siue mini-
ftenum. Minifterium,generale quippiam eft,omnia enim
donà ad minifterium Sc proximi cotnmodumdantur :
deinceps verb ad Ipecialia etiam accedct. Subaùdien-
dum eft autem, aecèpic aliquis in mmifteriö.. Scilicet, per-
manec. Siuequtdocet.Si quisacccpitdonadoblrinæ&in-
ftizatïoMS,mdoârina .-répété, perfeueret, fiueqtiiadborta-
r«r,-Donum adhortatiönis accepit:inadbortatione,(ciii-
cet,pèrmaneatfeii perfillat. Quiimpertit, infimplicitate:
Deincepsoftendit, quod qui dpnis abucüncùr ea inutilia
reddant. Qtttpraeft,infedulitate: Non enim fatis eft, præli-
dere taritum.jQM mifereturjnbitaritate:Nb Veluti damno
adfeélus,verum cèulucrô auélusfit^ hinc enim eoringet
cx\ii\zczùo.Dilectio no fitfucaca.^c fit fucus eharitatis.lèd
ipla charitas , qità exillente, commemorata rëétëtrànfi-
guntur,^odio profequéntes malum. Non modb àbftinéntes,
verùm penitus illud odib pfolèquehfes : atque,îllud,
præpolitio ^b,innuic, in diblibne iâiirrvySms.^ Àdharen- 1
tes bono. Dèindefubdic, Nonfolùmodiopfplèquamini
malum,fed ipfum eciam bonurri iuxca teneaciS. Illud au-
tem ,Adhoerentes,. ipfarri ad bonum'4prppenfibnem palàm
iridicatrpotèftenim&iri cürpibus quædâm efle dile&io.
Eràterna cllaritate ergà vos mutub adfeâi, honore aim alium
prauenientes. Si fratexnaintèr vos charitas vigueric,6mni-
novpsmüiubdîligatis, fratrès enim eftis. Deinde commémorât
qupmodo fraterna charitas rébtè perficiatur,
fi quifque fratrém fiium honore-præuencrit : Ecenim
Sc hüchonoremparir^quàndononhonoramus cantùm,
I E
Voluntas
Dei be-
placcs.
S ob ri et as
quid Et. i