tja.i. 2.
i Im. 5.18.
B
loan. I.
loan. I.
€
Ioan.x.
^Videtur
decile me
conuenit
autfiim-
le.
B
loan, if ,
Oÿ4 B . V tg tlij Eptfeopi T rid e n tin i D ijputa tio,
chim eft diuinæ fcripturæ.id quod pro ccrtö futurum eft,
acfiiamfa&umfit enarrare. Vnde & Prop heta ait. Qui
fecit qua futur a funt,id eft,in prædeftinatione fà£ta,re au-
teip necdum exiftentia. Ita& filij natiuitasante fæcula
prædeftinata, in fip'e vero ex tempore veraciter.eft orta.
Probusiudex dixit: Ilia quæ antemundiprædeftinatio-
nem natiuitas eft,ex Dei patris vtcro proceflifiedcfcribi-
tur, tu vero filium ex Maria initium accepifie tçftaris.
Fotinus dixit.Sed nonidcointelligendum eft,Chriftum
deDeo pâtre natum, quia ait fe de pâtre genitum,a,uc pattern
genuiiTc fatetur. Hoc enim Deus pater de adopta-
tisveladoptandisdicerecoufueuit , :ficut perlfaiam di-
citav, filios genui&exaltaui. Et iterum : Erïmogenitm meus
ifraeli Et Ioannes. Omv.is quinatuseïlexDeononpecc-at,^
nonpotefi peccare, quoniam natiuitas Dei feruatilltan. Nunc
igitur quia homines fideles de Deo nati efle dicuntur,
idcirco eis human* natiuitatis aufertur origo, aut priuf-
quam dc hominibus nafeerentur ante mundi princi-
pium, per diuinæ natiuita,tis commemorationem exti-
tifle crcdendi funt ? Arrius dixit. Quoniam manife-
ftiflimæveritari caliida difputationis arte Fotinus obni-
titur, euidentifiima eft diuinæ lcripturæ authoritate
frangendus. Ioannes enim Apoftqluç iftius infimiam
lorige ante in tpiritu fan&o confpiciens , ante princi-
pium tecillorum ftibftantialem apud patrein , Deum
nlium extitifle tcftatur,ac ficFptinum altoimperitiæ tb-
pore demerfum, & lætali quiete tcpultum , clariflîmæ
luæ vocis præconio excitât dicens : In principio erat verbum,
& verbum erat apud Deum, dr Deus erat verbum, hoc er at
in principio apud Deum. Ergo e i, qui in principio erata-
pudDeum non rclinquitur, vt.nouiftinio tempore ori-
ginis fuæ principmm ab homirie tùmptèrk. Et ne hoc
verbum, quodin principio erat.apudDeum,diuinæ vo~
cis tranleuntem exiftimet fonum,ait. Et Deus erat verbum.
Quod fi hoc verbum Deus' erat, fubftantiainanen
s, non fotius tranfîens erat. Fundatæ enim naturæ
virtusoftenditur, quæfuiflè vel.cfle fubftantialiterpræ-
dicatur. Et quoniam nunc quoque Sabcllium in hoc
auditorio vobifeum aftare confpicio , in vtrofque te-
ftimohij huius tela vibrabo, & inde Fotinumoccido,
vnde Sabellium perimo. Audiat ergo Sabellius Deum
apud Deum fuilfe, &defînat ab vnitate perfo'næ. Au-
diat'Fotinus hoc verbum , Deum in principio extitit
fc , & delinar de Maria virgine initium tribucre. Hoc,
inquit,erat in principio apud Deum. Omnia peripfumfatta
funt,& fineipfofaäum eft nihil. In hoc mundo erat, & niun-
dus per ipfum faäus eß. Antecedit creator creatur* fuæ
opificium an non ï Probus iudex dixit. Confiât ope-
ris fiii fabricant, antecedere creatorem, * vt poftea i-
ptè coeperit, qui fa6ti author extitit. Arrius dixit. Si
ergo omnia per filium fa£ta funt, 8c mundus per eum
fa&us eft, apparetantemundum vel ante omnia, quæ
fadta funt , filium extitifle. Pr-obus iudex dixit. Nil
hac probatione manifeftius poterit demonftrari. Arrius
dixit : Sedne forte vnius Apoftoli probatio' infuf-
ficiens perfidis videatur , alia , fi praecipis , teftimo-
nia, filium Dei ante fêcula fiibfiftenteni-.conteftantià,
( breui profecutione fubnedlam. Probus iudex dixit;
Licetfvt reorjvtilius & validius hoc teftimonio nil fit,
tarnen v f diuerfis probationum teftimonijs aflertioni
'tuæ cumules fideur, paucavt ais circumfcripta breui-
tate pro(equere.v Arrius dixit : Domini noftri Iefii-
Chrifti vox-éft in EuangeHo dicffiitis : Nemo afeendit in
coelüm, nifi qui de cceio defeendit, films hôminis qui eß in cceloi1
Et itcrUm ; defeendi de cceio, non vt faciani voluntatem
meant,feß voluntatem eiiis qu'tmifitme patris. Apparet ergo
iam fuiflé, qui de cceio dèfcénderat, vt Fotinus etubefs
cat, & alium elle à pâtre, dum non fuæ voluntatis arbit
trio præfumitaliquidfaciendum,. fed mitfentis iè patrie
in Omnibus exequitür voluntatem, vtSabelîius & ci fir-
miles conticefq^nt. Item Paterinqmtgîorificamc itta gto
ria,quamhabuiapudtei priufquam mundus effet.- Ecce ante
mundi conftitùtionem, honoris gloria præditùm penes
patrem,{c(e fùifle teftatur. Audiat ergo Sabellius àliurri
! apud alterum, audiatFotinusgloriamànte' mundi pof--
(edifle principium; Item. Apoftolus in propria eum di-
uinitatis forma fuifïeoftendens, priufquam naturæ fer-
uilis formam fufciperet,ait: Qui cum informa Dei effet,
non rapinam arbitratus efi, effe fe fimilem Deo ,fed femetipfum
exinaniuit,forma,»*ßrui accipiens. Iam igiturDeus erat, qui
vt homö elïct, Dei ïè formam exinanillc docetur. Item
Hieremias Dçum fuifie, priufquam hominis formam di-
gnaretur adfumere, euidentiùs ait diccns. Hic efi Deus
tiofier, & non deputabitur alter ad eum : qui inuentt omrtem
viam fcient'u, & dédit earn lac oh puero fuo, & lfrael dilefto
fuo.Voß hac in terris vifuseft,ç£rcum homimbtis conuerfatus efi.
Hæc" tarn firma, tan quam robufti ffima de diuhiis audto-
riratibus elicita probamènta, qualibet Fotinus fi valet
argu.mentationediflbluat!Probusiudexdixit. Siadhuc
tam manifeftis tamqua perfpicuis documentis Fotinus
obuiusire defiderat, certumeft eum morbidæconten-
tionis vitioagi, quæ tahtæ non fubijcitur veritati. Ne
Audio igitur dilacandi certaminis ncbulofæ fàlfitatis
qnæftionesintendat, & in fiiperfluis rebus neccflarium
tempus abfiimatjVtilern fuis prolccutioriibûs finem im-
ponat. Arrius vero, atque Athanafiüs qui filium ,Dei
ante mundi ortus principiade pâtre genitum confiten-
tur, quod videlicet Sabellius pariter Fotinusque nega-
bant, quomodo in vna ead^mque fèntentia fidei difli-
dium faciant, fecumque non conuçniant,èdicere non
morentuc. Athanafiusdixit., Subfîftere ante fecula filium
veraciter Arrius profitetur. Quod autem de pâtre
natus fitfonotantummodovocîsj&fimulata verborum'
confe-ffione, nonveritatis^ proprietateconcedit, dum
eum à paternæ naturæ fubftantia rongius fcparat,& con-
ditione naturæ non difpenfâtionis ratione parti fubie-
<ftum affirmat.Probusiudex dixit. Clarillimum fidei ve-
ftræiudiciuriidate, & quemadmodum creditis recenti
profècutionc fignate, quo poflit ad normam propofitæ
Confeffioriis difputationis quoque materia coaptari. A-
thanafîusdixit.Nevos grauem oratione lohgiflima,fên-
fusfidemmeam breui fermone concludo, patrem & filium
&fpiritum fanctum,fcilicet deitaterboteftate , ma-
gnicudine natura, vnum effe confiteoc, nec aliquid in
hac trinitate nouum, extraneumve, ac fi antea nonfue-
rit,pofteayeroâdie&nmfitadfero,{èdvt dîxi,vnius eam
naturæ,vniufquefubltantiæ credo. Arrius dixit. Ego fic-
ut très perfonas in fua proprietate manentes,ita tresfub-
ftantias patris & filij & fpirftus fàrufti confîteor. Alia eft
enim Dei patris, alia filij .alia fpiritus fànfti fubftantia,
neepoteft vllo modo ingenitæ fubftantiæ aut genita fir
lij,aut creata fpiritus fànâri conferri natura. Vndc nec po-
teftate æquales, nec magnjtùdine fimiles, nec natura
confortes,à nobisfideli confeffione creduntur. Probus
iudex dixit. Si hoc totum eft , in fpio àvobis inuicem
difFentire videmini,id eft, quod vnusdiueffas, alius tri-
nitatisvriamdicateflefubftantiam, id nuncdifputatio-
nisratio pôfcit, vt adfertiones veftras,nec fubtrlitate ar-
gumentorum de induftria diàlexfticæ artis vénientium,
fed puris& ûmplicibiis diuinæ feripturæ documentis ro-
buftiusfulciaris. Arrius dixit. Credoquèd memoriali- !
bus pmdentiæ*tuaÊ fenfibus Athanafijproifecutronem,
nequaquam fubtraxit obliùio, qua id elegäntius pora-
uii^ ilium debere pràuitatis errore notari, qui noua &
inufitata verborum commenta fe«5tatùr , adijciens Apo-
ftolicis dogmatibus, quod ab eifdemcpnftat traditum
non fùifTe. Probusiudex dixit. Ita memini. Arrius di-1
xit. Ergo Nicæ'ni décréta conçilij ledione paodarftur,
ôc agriofees Athanafium vel huius audorés Apoftoli- -,
cam fidem itouorUm adiedione verb'oi'Um hadenus
corriipiffe.vt & eos.quiantiquis patrùminhæfere dodri-
nis, ambitione regia vfi cenfuerint feralibus relegandos
edidis.' Probus iudex dixit. Si præfentis négocii ratio
poftulat, vtdecretüm Nicæni concilij recitetur, hoc
quoque Athanafius fua profècutione d e fig n e tv t éx v-
triufque voliiritàtisaflenfu (fi quîd eftillud quod offer-
tur)extririfccus recitetur. Athanafius dixit..Caufæcon-
gruitvt'rerûgeftarumledionis copia non negetur. Probusiudex
dixit. Ergo vt defideràtis, præfati decrctifide^
Nicænæledio ventiléturrEt le d û eft ità. Credimus in vnum
Deum
DeChrifto D.N.&fiic SS. Trmitatis. 683
Mcinniof»-
peut» patrem omnipotentem * omnium vifibilmm & inuifi-
bt hum factor eni: Etin vnum ^(»?»Httj«'nQftrum Iefuni Chri-
ftum filiumDci^iaturnexpatre vnigenitüm|hoe eft de '
fubftantia patris: Deum^ex Dep , lumen *e x lumine,
Deum verum de Ded verö , natum non fadum, vnius
(ubftanfia cUmpan-e,quodGrqcidieunt>««-‘«per quem
fa da funt omnia, qua ui ccéIö, ÖC qu’arin terra: qui pro-
pc'ernoftram faliitem defeendir: inCarnätus eft, & homo
rkóhiseft: palïüs eft,& refurrexit temt die, afeehdit in
cêèlos inde venturus iüdicaré viuos & mortuos. Et injpiri-
tuinfanäuiti. Eos autem qui dicunt, Erat quandp non
etat,&antcquam na'fceretur, fe quod dc iiul—
lisextantibtisVelex^äliqua fu i^ B tia ,au t eflentia dicunt
cfle conuertibilem 8c mutamfem # filitim Dei hos
mino noftro Iefii Ghrifto, non Ghtifiiani fed difeipulixan-
tummodo nominabantur. Et quia multi dogmaftum
audoresnoilorumextitcrant, dodrirfSiobuiaiitesApo*'
ftplicae, omnesque fedatoresfuos ^ominabantdifeipu#-
los,nec erar-vlla nominis difcrctiointerverosfalfofquc
difcipuloSjfiucqui Chrifti,fiue quiDofithei,fineTheo-
d x , fiue Iud * cuiufdam, fiue etiam Ioahpis fedatoreS,
qui fe qjuafi Chrifto credere fatebantur, vnoilli difeipu-
lof-um uomine eenferentur. Tunc Apoftoli conaenien-
tes Aritioehiam.ficuteorum Lucanarrante indicat Ad a,
omnes difcipulos; nouo nomine,id eft, Chrifiianos appel-
lan t,di feer nen tes eos a c,o m mu n i fal forum cl ifei pul ovum
vpcabulo, vtdc diuinusperlfaiamoraculifermoimple-
I retur,qui ait. Serutentium vero mihivocabitur nomen nouum.
anathematizat cathplica & apoftpfica ecclefia. Arrius | Hancergo ab Appftolis traditam in nouis vtendo nodikit.
Peruides.virorum optime P10W, iflips décréta. ; minibus formam ecclelia recinens, contra diuerfos hæ-
concilij in fugdlationein apoftoliçæ«ci, aufu temera- rreticosprout.ianæfideiratib poftulab^, diuerfasædidir
riæ præfumpuonis fuifie cohfcripta. Qmd enim opuS nominum nouitatès. Dénique patri nouum innafcipîli-
cratr nohum hoc vocabulum antiquis dogmatum taris' nomen'Ecclcfia impofuit. Cum cnim Safielliana
regiilis infpri ? Nunquid enim apoftalos -vel eorum dif- I hærefis geivi turn ex virgine patrem voluifiet aflcrere.in»-
cipulo-satqùe'omnes per ordinemfuccefibres, ,qm ad il- j genitum çpntra hanc confitendo. ecclefià^tradidit pa-
ludv?quetempus m ChriftkcoirfeffidiW v iu e n t l^ ^ '41' tietfi. EtvtiqueindiuinisfcripturisiMgewir«»» nunquam
vocabulum ignorabant* impiétâris fa^rilegiuih hifidei legimas patrem.P®teft ergo-Sabelliusàudaciamfuam in
vérftatefêcurosiïifiedicemus,- psoeb vijielfcet, quod huius calûmrtiæ * vertere quæftioffem, & fimili v.t tuj
huiu^npmmisftôricùiepriuati^iùeipfiu>a'fI'ettionepTæ- ] p.opofitionisgeneFevri,quôdicat. Curdiuirtisfcriptu-
... -- hobisfvt I ris fine vlloiprofpednpudorisviolefltfeiamfacxtis, profitendo
innafeibiiem patrem., quod feriptum oftendere
non valetis ? It»m,-qura eum non folunl genitum fed 8c
palium impio dogmate idem Sabellius prontetur, epi-
fcopi veftri dudufri Syrmium conueniente^ rn vnum,
inteucaetetas fidei, quas .promulgauerunt quiftienesvel
fandiones,dixerunt patrem impaflibilem efle,quodl'e-
ligiofe fandeque ftatuifte pcobamus.Scdhoc itidem ille
proelamat. Qj^dufque noftca: licentice ^ludaciam pro-
ttfndiris, proficendo quod feriptum non legiftis,ii#pafpuiflià
"cutdi.
dieatiomspcrrexerönta^Ghriftuiii
ifti penitus-;mealtiunfHit)jioua:intJiodaccbatur courila a-
pofttylorum ftatutadodrina: id vtique'ico.nuenienj-efat,,
ßönuüaeanobis ingeftaedbdriaaB ahriquis'apoftolorum
obuure dodrini^\ & ^ q i t a t i vewiftatem praeferibere,'
n^n'v’emftatem noUit-ate perüert.ere*. V 1 quidvurihidroc
nromeivfequeudujjifinpomt? Vt -quid,me huiusirei
nQuitatem vMleittius trahit J» ’Vt qjiid hoc Apoftolics
fidei fuperadifcitur-verbui«., cuiusüree prophet* qui*-r
dem,nee apoftoli v^iarii faciunt vuet^iopeni 1 QgfM k | . x
ftud qmE'fo nomen eft, fine quo tides integra efle non fibilem patrem , quochnec prophet* tradideruntvneo
p6fiit,line quo'Clvriftiafii'chfiftian» religionis abdican- fymboli autentiei traditaudoritas, fed veftra*efttemeri-
tur;hbnore?-Vnumetiimde d'uobus in hacOaufafequi rate prsfumpeum- ? Rurfum prpfeqtiuntur ijdem ipfi,
necefib bft five4'aeft homoufifaflertio.,falfa eft apofto- ’ quiSyroaio cojauenerant &hanc rel^icyf^ confefiionis
loriimpr*dicatio,qu*:fineho6noinine lengo tempore I fideradefilioftatuunji, Deum iiiquiunt de Deo, lernende
flcu&iE. Si vera apoftblj'Ga tides huius noaninis expers lumine. IaftihicEotino.quiex humantegenerationisna-
vera^ft'ficutf&eft h*e fin edubiof^fa,qu*antiqu* fi- cueainitium cribuit filio, quanta«calumniandi ojeeafio
dei fibministtöuitatemadiecit. Reucjltie cuiTdan6ui& j pateat *ip fe tu quaefo fiierircr. Cur enim nonfimiles.
vetbrikTeftamenttvdlumina,vtBum alicubi facris | querimoniacumcaufas intendat •? Cur non fimili vociinditumpagihis
pQterisInuenii^Probus iudex dixit. I %ationeipfe quoqu^infaniatdicens,Quid dicitis,quid
Quiduhis refertur ? Athapätius dikit. Nonairris tantfim | ftatuitis,quidte4jiendum'noftr<^ex iirdiefopofteri,strir
oSaidOEis nourtai:e ,-an erianf ipfius rei virtutem., quai ; diriSsConfitchdobfiliiftnDeum ex Deodiimen ex lumine?
hoc eftfortitavoqafiulumirofugis? Arrius dixit. Quid di^l Oftendite mihi vtrummeadem fideöforma,id eftfinau-*
cay non fatismteliigo. Achanafius dixit. Quoniam, res >1 denriooiy mbolo.quodApoftoli tradideruur, hocicri-
antiqua'nouum nomen UGeepil ^n on vocabul-d nouo» j fm rn te^eritis^e^coatentus fum cumkbi fcriptuiqnon
nOui rei Virttls acceflit, hoc vtiqud reqifliöy vtrum res, [ £uerit,falcem mihi depfiophetis legatur.de Apoftobrum
GUS'antiqua eft, fimülaje cunineminrsnOuitate danir | liceris oftendkur, Qgis has voeum colrfet nouitates:
netur. Amusslixit. Res joqueris;toEtuofas,&ö$miftifl- | Q^js*fuisadiniEEeretenfibuspariaturquod.nequfe pro-
ttti^miraeulo dignaj.-Sf e n im ^ ^ 'n q u um nopen eft, phecae,»equeAp©ftolitradiderunt.Item fimilempatri-fi-
rmn dabium | p i S^resinouaftciquaindignificare vi- lhuil, multis & crebecrimis conciliorumVdftrorum de-
detot.A'chanaiiuS dixit; Ergo pariter re p nomenque eretri ftatiiiftis» Ixurgat nqncEun©mius,(pridifiimilem
condemnas Arri«« dixit, kaplane. Athanäfiüs dixiti | cOnfitetur,&dicat. Vibi ho« legiftis,vbi feriptum reperk
IakuTcum demöhftrauerorfci amiqu« &HIb apoftölisj| fti«*vi$umnepapranfilius-hacdefevfuseftvoce? Ergo
traflit* nomen nouuroactributuin fuifie,yidum te tan- • tu Arri qpme hodie call co.nftringis a r r ic u lo v t
demtaceberis an etiam tic rem atitiqupiriihiul cum no- | prbpne ftriptunmftendam» aut farerp contm infolentes
minis nouitatc condemnas? Probusiudex dixit. -Et quae 8c fpckias h^retica: infeUigentia: prauicates 5 cjuasdanr
ratio caufiefia^itabat, v t res antiquamouttm acciperer | £outefiiohisnginpa.fipiKefnerepraefumpta,fedexcOn-i
nomen?. NünOuid ertiln priatquam huius nominis v o i ftqueti rati one colleä?a$fidei au<äoritatiöus fuifie iuferj.
Cabulurn ^rtireturj-finenominisproprietate manebat ? j. ta>iea vt tot nouorum vetbarum religiofo intelleblu €x-
Hoc mihi rtullfim rationis eonfeadenriamhabere vidö- tkerintabfoluti©nes,quot.fuerintdu«fit« vel fubmin-k"
tur. Arrius dixit.1 Optime.dicis. AtfSanalius dikit.. Eccle- |ftratae prfcfidiap occatlOnes, aut fi id fartori nolueris,tifis
I liaftic* temper moris e/bdiftiplin* ,fi qnando h*reti.co- , teeuuvobie<ftionibus.ag,im. Oftende mihi non ex c o n #
I rum noufido&rina exurgit, co.ntia inloientes quaeftio-- I Öaftisrnoh ex vertimilibiis,noB ex ratione vicmis,nona<ib
I nmnnouitatesrebusinam^tabilirer permanentibus no^ jimrfelligend^n prquocantibus rebus,non*did profiten-
minumvocabuiaimmutarc , &fignificaiitius rerum na- I dum pi?täte fidei fua<fece,fed pura&nuda verborupro-
turasexpriuiere, qu* tarnen exiftentiumGaufarum veri- pyietate hoc feriptuoftende,ingenkumau^mpaflibilem
tatibus congEuant, & qq*-magiseademantiqukus fuiffe j pattern,filium vero'Deunfex-Deo,lumen exlumine.auc
dcmonftrent,nonortusinlinuent nouitatem, 8c vt quod ’ pat-rifimilem efle.Nnlo mihi dicashoc fideifatiopofeit,
1 clieo plöriitts fiat, vtor exemplo* In » Ghriftianxtelt- j hoc pietas docet,ad häc me nominis profeflione,fprip|u^
j gioftis pia’dicariotiis initio , omnesgui credebant Do- pme6fequetiaprouocat,noloinquamihi taliaobtedas,
.............. . . ' quui.
;||1
0 1
al. iplum
ce quoq;
nctiri a6
i;{Jl j
pigcac. 1