\lfa.y.
, S iP roßeri Aqtntan.
Jniurcuiur^ue ftudio vojuntatiara diucriùatèm, ipfîi con^
ditjonisexordja di lïïmi|li mà' numerolkate variareriTur-
b a re nt a ute mn os ,& i nd i uerfum djftrahe r e n t, m vxlcae
nilpqùorarabpinioneSj qüideirieôgnpfcibilibüs^de^
ucnirc in inconuenientia præfumpj&runfî & hasoriginà-
les inæquali tatéS ratis (" quænblla fuhr ) èctïdenbusde-
puràrùht: nifîeertilîima noritiateneremus , Dpum crea-
;torem deélementis nacuralibus prout/vult vas vnum-
qupdque foyinare^Sç vnam haturam animarum, & y nam
n atüram crirporu m, placitis fibi temperaré méfuris.Quæ
Vrkjue operaDei, humanàiritelligenujE^ cognofeibilia
eflènt jfiinnotelcere debuiffènr : & manifeftaretur cuti- , ^ ^ ^
ta qaidquçfieret j nifi qüpdita * fierët, frire fufficeret. ^cMeii
DiçitDomïnus adMoyfen : Quisdéditgshomini , &quisfe- Exod.+. j
citmutum& non au dient em, videntem & cpcum ? nonneegbdé-\iJ«i* 66. \
minus Deus ? Et perlfaiam :Éonrie ego* fcectindum &fierûem g
eratenarrare.»fuçcubuit. Çtim enim dixifièt; : jàalo vosi
güordrefratres mjfiefiuwhoc , vtnonfitts Vobifipfisfapientes, quia
jtditas exporte in ifrael cpritigit y donee plenttudo gentium intro-.
Vdniet %
S ton-qui eru at & àuertat impietàtes ablacob,, & hoc iÏÏKq'meie -
fiamentüm, cum abftuletopeccatàaorum. Secundum euongelium
quidem inimicipropter vos yfecunduin eleâioiiem veto dile£tï prompter
patres. Sinepoenitenttaenimfuntdona & ioedttoDeu Sicut
enim aliquandp^rvosnon credidifiis Deo| nunc autem mifericor-
diam conjecutießüpropterillorum tncredùlitaierii : itd &tßi nunc
noncrediderunt i in veßra m'tfericordto, vt&ipfimifericordiain
confequantür.ConHufit emm Deus omnia in incndulttate» vt omnium
mifereatur. Cum ergo hæcdiuinorurif operuminy-
ftèlfiaTuprä'-menfuras humäns inte lligentiæ excel Fen tia j
quodammentis fuæprQfudiflèt excelfu, totam expofi-
■ tipnisratictfiem tranftiilitad ftupoiem | 8c admirai oreo- i
rum quæ p&ru'ër^éxçtamauit 8c dix.iv.0 altitudo dtuitia^lfcci-, dicit dowi»«i î/Iniibro Ecclcfiafticolegitur. Bona&
rumfäpuntta& feient'u De^quamimomprehenfikhafmit iudi-\ mala, vita-& mors | paupertas & honeßas aDeofunt. Ec lob
Abundarittabernaculapradonum , & aiidaäerprouocant
mini, antquis cdnßliarm'eiusfuit, aut quis prior dédit illi, c'y ré- ! Deum, cumipfedederu omnia in manibuseorum. Ec idem de o-
tribueturei,} Duomameçipfo& peripfttm&inipfofüntomnia^\ mniumrerumbümanarumprofeólu&defeóludifputas,
Ipßgloria in feculafeculorum, Amen. Pfo?mi(laenim docén- omnesque mutationesadiudicia Dei referens. Apud i-
tis aifer ho jbc u mda b a t nKiItimodæ quæftiomVvc variatç pfum eff (in <iah)faptentio&fortititdo, ipfe habet cohßUum &
per lo t populos àc témporagratiæ Dei caufâ quæreretuc, inieUigentiani. Si deßruxerit, nemo eftquï adificet : feint lu [eut
I Gut icilicetantenociDUsTeGalis dimidæ eflfentomnesgc- hominem, nullus eftquiapcriat:fi continuent aquas yomniaßc-
J tes ingredi vias fiias /vno tantum Ifraele ("„qui diuiniselo-, cabuntur-fiemiferit eas3fubuertentterram. Apud ipfumeft for-
! quijserudirecur) excépto^ô^aid cognitipnem vericatis e- [ titudo& fapientia: ipfenoutt&dccïpientem , &eumquidecipi-
; leftôjÇinusinfidelitasXocumtandem raluandis gentibus | tur : adducit confiliariosinfiultumfinem , & iûdicesinfiupqrem.
feceric, tanquam fi vrius populus, in fide iuïgeneris per- j Baltheumregumdtffelutt y&praüngitfune reries eorum. . Ducii ^
Rom. manerec, miiericordia Dci cæteris iè nationibuspræftate
p G. gcu- nop podet. Cur denique ipii quorum diminutio Talus *
flum- - , gentibus eft , ab obcicatione fua non liberentur prius
quam ingtedizungenuumplenitudo, quafi illuminari cum
omnibus nequeants qmomnes fâd a omniumgentium
J adoptionelaluadirun^ Aut'quomodôomnisifi'àelfub-
' lataobcæcationelaluandusfitjcuiusinnumerabilismul-
•C.falutis titudoin liia infidelitace deficiens, ad tempora * ialuan-
■Ldisprorniflanonperuenic ? Velquomqdo îpfarumgen-
| tium ( quarum prias non eft fadfcavocaiîio j aicaturniinc
* C- tanta ingrediplenitudo, cum■* rot proraifeuae ætatis & condi-
: tióriish o min'd m mil i a in omnibus natiqni I q u æ (ünt
^C.dcfîni
re incon.
ueuicncia
Ç. non
fubcraht
dan
Eccl. il.
B
Caput s-
AU. la,. ‘
^ fub coeloj fine Qbriftiiùftificationc moriantur î Sed ho-
r rum myflerioL'umiudicioi unique caatas pius & doâus
magiftecmaljiit ad altitudinem diuinarum fapientiæ Dei
L /[ feientiæqiiuipendere „quara iuftiflimæ yeritatis 8c mife-
'ditione11" c^cc’tdifiimæ boditatis (ubtra^um ab humana * cogni-
qpnelècretum temerariaiaquifitiöné difeutére, nihil o-
mittens de h is quæ non oportet ignorafi » nihilcontre-
dansde bis quæ non lieet îciru
Multo ejfc in difienfationepperiim diuinorum, quorum, caufis '
, iatent'tbusyfoli monfirantur ef-
S . feftus.
C A P V T X I V.
MVltaenimfiintln difpenratione^ pperum diuino--
tum , quorumxaufis iarentibus foil monfirantur
C.diui-
[norum o-
jpeium.
efierfiuSÿVtçumpateatquori gêneur, nonpateâteur gc-
ratur ynegotio in medium dedmfio , 8c inoccuitumra-
tiprreTubduda» vt in eàdem re 8c de i nferu tabilibus præ-
t iumptiocomprimatur , & deroanifeftis falfitas réfuter;
t,ur; Nequeènim finerciocur'ille^Græeus creetur * hic
^àt^arttSÿifte^dmuijSÿilleiiFegpftatqn^fdaEur-^..'. hune
-validaprocericofpocispulchfitudofublime^ÿ ülumde-
bilium membrorum exiiicas eontradla deformer y ifte i
Catholicis editus, in vetitatiscun'abuiis nutriacur y ille
hæreticqmmpro^nieS, eurnipfo là^fe matrishauriac vi-
alias difierentias in habitu
corporum, in qualitatib. anfmorum^in conditione tem-
porum, i n more regionum, diiudicare non pofliim : ideo
quod omnium hor urn Deus fit condkor atque ordina-
tóf igópro. Qui ytique fingulorum homintira ita & cor-
potaercauicôcIpiritus | vt præcerillam fècuturara ex vi*
facet;dotes*wgloriofos , & optimales fupplantat, commutons la- °
bium veracium, & doftrinam fenùm aufèrtnsy effundtnidejpeâio- * ç . teùe-J
nent fuptrprincipes, & eos qui oppreßfiuerapti releaansi £ui*re- iat .
leunt profunda de tenebris , &producitiniuçem vmbram inertie.
multtphçatgentes & ¥perdit eas^fubuerfasin integrumt |CC/i-
refiïtuit. Ouimmutatcorprincipum terray& f decipiteos,vtfru- |c.dcci-
fira incedantperîriuïum. Palpabunt quafi ïn tenebris, & non in piet
luce, & errarè eosfaciet quafi thrios. Etiterum idem, dicens
voluntatem Dei irritam élîè.non pofle dpfeèntm ( inquit) *^;2* .
foluseiï, & nemo auerterepotefi^cogitattoncni et us-. & anima e-
m quodcunjue voluent^ hoc fut.
Quo dp ars ho minim liberatur, afirtbinpnpptefimmtis vo-
luhtatumiveluu bonds elegefit gratia 9
Ymdlospraterieriti;
C A P V T X V .-
Elberatur pars hothinum , parte pereunt?: 8c fi hoc
voluntarum meritisf velimusarctibere,vt rnalosne- t^-volue
gle x ifiè gratia, bon os autera elegifle.videatur,refifte t no- na,us
bis'jnnumerabiliurn caqfa populorum, quibus per tot fe- .
cula nulla cttleftis do&rihas annunciatio coruleauit?Ncc
melibresfuilfteorura pqfterospofluransdicere, quibus jr^9t
foxiptu tn £(ï:GentiUTnp6pulÜ5quifidebat in tenebris, lucent vidit
magnavi , &fidenttbus iii tenebris& vmbrajnortis 9 lux orta efi
Hits. £tadquosapoftolus Petrusdicit: Vos atitemgenuse- i.Ptt.z,.
lecliou, regale facerdotium ,gpns fanftd, populus adquifitionis, vt
vifeutesaririuncietisemquide tenebriavo'svocauit tntamadmira- [
bile lumen fiitnn: qut quondam rionpopulus, nunc autem populus f
Dei, quorum aliqriando non efi mtfertus,nmc autem miferetur. h
' N qu ergo meritis minorum tnbuitur quod non nieruere.
maiores, Par enim impietas &; patres accufabat & f ilio s J
eademque ignorancia? car«icas; oninès firaul in cofdém
mergcbac etrotes. 5 ed cur illorura don miiercus&Horn
fit ’mifertus DeUs,quasfcienuacompreheridere , qua:pO' ' ■
teftinueftigareiapicntia ? Latet diferetionis. ^iftaratio, J.^-dlius
fed non lateripfadifcretio.Non incelligimus ludicatem,
fed videmusoperantem. Qujd calumniamuriullici$ oer
. cults, qui gratias debem us mifericordis manifefts?
Laudemus 8c veneremur quod agitür, quia
tutum eft hefeirequod
cegitur.
•C.exeçxt
reft-,-
C.poffit*
*C. pÄttJf'
if
mifa'atio
*C.d€cft;
*otu illu'd.
rjaf;
æqualitaj
I l f S gati ; ;
] ^Ç.tüUüt
ratûç
Ex to qubd panunipÀruulorum alij aààtern^ vitam, alif ad
mortem utterriam arite intelligent vfum hincmi-
grentiifieridittir irifirutabiliw diuind- '
gumiudicmUmf
C A .P . V T
T j Efpiçe aUtênütK àdvniuèffarem multitüdinêmjiar-
XVuuIorum,in qüibüs,exceptQ illo, quoin da.mnatio-
nem nafcicur gens humana,delicto,nec prçterim pofllmt
mérita,neciuturacenferi.Omnesenim de quibUshunc
loquimur, ànte yllum intelligentiæ^lüm j ante liberum
voluntatis %rbitriumsahj adasternaui beatitudi.nfem ffigcrfl
nerati, alii adperpetuam miferiam tranleuntnon renatii.
S i originalem culpam fateris,omriis numerus in ream efi.
Si mqraleiii inno'centiam quæns,om«is film ma line vitiq
'efi.N'ôinuenitquodcl'iicernat humana iu-ftitia, led lia.bet
quod eligat menarrabili s gratia-Dei. In ablcondito • eft
eonfilium, led non‘latêt donum: opus^ erexit pietas,
caulam obfeurat poteftasiSed tara-indubitale eft qqod no/
,videtur,quim'quodvidetur:quiaautoi-imanifeftj,operis,
negan confeflio etiam * incogmtæ non-poteft æquitatis.
Ex impijsqui inexttemis conuerfifaluantur, ofienditur &
grattam fine mentis dari,&mfcnitabtle
■ ■ ■ ' effeDeiiudicium.ƒ
C A P V T X V I I .
B Vodfî & àdilloS dirigas mentis intuitum,- qqi loti^
gam agentes in flagitijs & feeleribus ætatem ,' làcra-
mento baptifmatis Chriftimipfo vitæfine ren©uanturs&
fine VllolufFragio bonorum opfcrum in regni coeleftiscôfortiumtransferuntur,
quointdle6tU diuinum iudiciiim
comprehendes ?nifi vt mdubitanter agnofeas ' gratuita
elfe Dei mimera: & ficut nulla funt tarn déteftandafa^çk
.nota,quæ pofluntgratiæateeredonum j ita nülla polie,
tara præclara opera exiftere, quibus hoc quod gratis tri-1
. büiturjpef retnbutionis iüdiciura debeatur. Vilelcéret e-
nimrederttptiofanguinis Chrifti, ttec mifecicordiai Dei
huraanorura operura prærogàtiuâ fuccum beret > fiiüfti-
ficatio quæ fi t per gratiam.mentis præçedentibüs debe-
retur,vtnonmunuslargienus, led merces efletopérant
tis. Vnde autem ^ poll'et probari, quàdad euacuandurrt
originale peecatumnullaidoneaelletihduftri’a ; ?. nih &
irapij & facinprofi per laùacruiïi Chrifti afliimérëiitur itl
regnumagnorcerentque qui in luaiuftitia fglofianturj’
qudmnihil dignum agere polfint adoptione fihqrum
D éi, h ad rege ne-ratio n i s non f peruëiîi un 11 a.er amen t n m,
cumcadem quaïcelelhflimi peccatoies ' cofiditioncte-
neantur,parcs luturi- m fiinCtificacionejl'^aftiierit^regelieraüoïlimul
periturijfi ceflauerit ablutiOvS^éïgq.etiani,
ex nequiflimîS m ip&vitæ exitu gracia. muenjt quos ydo-
ptetipu'm Éaraëivrauiti ç.tiâm qui minus nocentes. -viden.--
tur,doni huius alieni finit : quis hôcautfiue dilpen,^ d o ne
lab ore fiïdaf uh r , hé campli'usquam'noûilïimi açeèpè-
runt,inteIligant,donurn fe;gratiæ,' nön opérUni accèpiflé
mércèdefti. Vndé fiv& nos àdüerfiim patrënifâmilia;i
mùrmürfemü&j'eo'quqdn'ouilfim voxktftötiusdiëió-l
perârijscoæqüentufj, nec amplius mülta opëraqüàmpéil
rîènullàtriçreâritur > dlç'etur nûbïs/qiiod vni éörüki ré -1
fponfume ft> Amice } nonfacio tibi ïnïuriam ^riohneèxderiârià
coriueriiftimnumltoüequodtuukefi ^ vad e . Voloîtutem ’&
huïe riouifiimo dareficut & tïbi.Âut nori licetrnthideié.mtaface-\
requàdvolo'ï ÎAutoculustuttinequamefi| ■ rqma^goébnuefhmn
Ccrtè huiçcalumhiâfbfi iniuftayidébatur lis e largitas J
8c quid ertidirionïsjretulit? quid ratio nis. acee'pit il>non
efteidilpëhfatioriishuiüsreuëlataiuftitia,vneëadihfpe-l
;&ionemfecretilatentisadmiirus,eft,lèdvtàdilcutiëndis|
'DeiiudiCijsabftineretjOppoîitaeftei bonitasmiferantisvl
& volenris poteftas, quali illi & ab Apoftólq.dicerecur:
p hoÿto,tu quis es,qui refiondeas Deo ÏNunquid iicïtfigment um ei
qui fifihxityQuàfe mefecifiific ï ,
p c i fieri , aut fine profunda dicat æquitatôdecemi?
Quodvtiqùfin.qnideo iniqtium eft | quiaqçcultum eft,
fedideliæqüum eft, quiaiüdicium Dei elle nondubium
eft.Qupdenimabilliuspendëtarbitrio,quafëntentiaiu^_
dieari debeat piiu fquam iudieetur,-. incertum eft* Cum
autem res ad finemliiumvenerit, nemini liberum êftde
exitu conquen : quia certifiimum eft | nihil aliter Dedm
facere debuifle quam fecent.Qm mulnmodæ vocauoms
‘ vârietatem'' advnamgratiampferrinentemetiamîllàre-
gula euangelicæ comparatiofiis aftruxit,qua oftçndit pa-
tremfamilias diuerfo tempore conducentem operarios
vineæ fub patftione denarij * quovitæ ætern^figmfica-^
tur æqualitàsj Vbifinedubic) hora vndèeinia|dri® miflx:
irtvineam, totiuS diei operârijs^exæqüati^iftorum, de/
quibus nu nelpquimut, præferurit fortems quqs a.d com %
mendâhdam gratis'èxceilèiiriâm in defeâîUi diei â^.cq'n-/;
cluli one vitæ,diUinâ indulgeritia* nümeraüic,non labor
.ri prctiüntfolüensifed diuirias bonicàtis fu s in eos^quos
fine opëribüsrelegit,eftun~dèns': vteriamh'iqui mmuko
Gratta fine quâ bona merit à ejfe neqùeuntpriori àccipitur a
quoquamnifiexDeivôluntate
fine merit is.
C A P ;V T XVI ii.
HMnibus çrgo homiiiibuS cüiullib(et * generis^v ” eu-1
iulliber conditiqnis 8cætatis , çaufa percipiends',
gratis voluntas Dei èft, apud quâm ratio eleâionisàb-
lconditafeftj ab ea^gratiaincipiehribus raeririsquamac-
.cepêreftnc meritis. Qüæ fi pplïcnt bona elïe fins gratia,
non diceretttr: Ni/?quts renatùsfûerit ex aqua &:Spirttufan-
■ fioinon intrabiï'inregnum coelorum&ijn'fimandutÀueriïisïdr*
nemfifijborMnis)&bïberitisfangttineme'm;riorib.dbeHtisVitani
ini’ol»«déddicëretin:Nilî qtiis fuérit iuftüs & Bonusjbea-
tusih Sternum elle non potérit » Nec opus eflêt peraqua
&>fpiritum renalci,fi per mandatUnifiimeeret erudiri,. El
euacüaretürfiqësfquæ credit perbaprifmümdnilhiàt'pec-^
cata dimittij fi gratia nommahs &rimpij$ ; 'fed bonis 8c réélis
dôecrerfirimpendi.O rigo itaque veræ Vitæ, yeræquc
iitftitiç in regenerationis eft pbfitaiàcramènto,vrvbi homo
renalcitur , ibi eriam iplàrUm Virtütüm Vëïitasbria-
tuf.Et^inéipiuritâdperpetùamglôriâmprpficarëpêrfi-
dem,qiti vixad temporaléih vans lâüdis poterant perue-
nire mercederh. Siue enimludæus legis feientiàfümënSj
fîiiq Græcus ftüdia làpientiæ nâturalis iriflâtus j pri ufqua
iuftificeturperfidëm Chrifti, conclillus ëft fub peçcàtô:
; E t fi in {uâ^infelicicate pefftitérit, ira Dei mânet filper
eum,illalciîicet in Adæpræuaricatîonecontra«£lâide qua
Apo&q\ili\oçpiii\ltyàxcénsi^ivos cuméfieinmôftuiâeliâ^u
&peccatiS veftris, in quibusaliquandô dmbuldftis fecundum féCU f
lum muridi huiusfecundutupriricipetri potefiat isa'éris huius
tus qui mne operatur in *filiosdtffidentu,» in qutbui &fiosali-
qüafido cornierfatifumus indefiderijscafnis ndfira'i '.facitntdsv.o*
.luntdtem carnis&iogttdiiôhum i&iranim ndturafilqirijicui
cy-ïÆf c;7i Et i tér u in zQuieratis illo tempore fine Chriflo aUehati
■ aconuerfationelffdèlj &hoß>imiéfta'nieniorurit j p'ronûfiionis
Jpemrionbabentes,&fitfeùpom mundo.Etizctü: Erat is ali,quan-
do tenebra nuncauteamlux m Domino-, Et item: G « to ^ e/j-
■ fiafdtrhqu^ignbimsfitcttinpdfßfirtisfanaofu iklumme^qui
eripuit.nbsde tenebfià ^pôtefiatefenebfarum^trdnfiulitih iè=--
'‘ghämfitfdüfäiptiisfU'aßvizeimri^ranliisemnf&nosatiquAnvdrijsyirimalitia
& ïnuidtaageteSiOdtbtiéStodientesimtcemiCum
autem bériignitas&hunianttjsapparuitSdludfonsnojbiynonex
operibks iuftitia qu^fecihntsnos ; fedfecüridum fuam mïferïcor-
dietmfaluos nos fecit per lauacrum regérierationis f^Spiri-
’ ■ tusfariâkquem effuditin nosabundeperlefumêhn-
fiumSaluatoreîrinofirum, vtiuftificatp
i gratidipfimßiiudesfimusfecunr
dumfiemyïtaaternài
+C. voeà-
irstotlus
§ Jÿ||
irarijs
qüçmar.,;
Matth.io
Rotn.’ç.
F
*Ç.genlî|
&ad4-»
loan, f;
loan. 6.
Et incia
{fiant &
ftinfideniatt.
C.
Ephef.Zi
♦ C.filijs.
iliidem.
/V/Hi
Éph'Pî*
!Çblèfiu;.
' Qkglit