praKrltT Epiftola.ad Hcbrsosj velutifolent reges facete,
jip.cmodo: Nero Imperatoc* SenecW fuo falutem. Apo-\
(loins, hoc no men Gra’ cumeft, licet cjuidaro dicant He-
brsum, & imerpretatur miffiis, & re£te femetipliim A-
poftolum nominat, quia a Domino mifluscit, dicente ipio
ad eunv,cce e^o: mittam telonge m regiones Scgepte*
^hoc etiam no men Appftolatus dignkans cau^pptuic, v r
roaiori^iionoris eflent eiusEpiftoUe apud auditores. A-
pqftolpium autegenera fimt quatuor| primum eft quod
nequeab hbjninibus eft, neque ger honiinem, fedaDeo
odo.. De quorum numeroffieruntMoyfes, 8c
j j%Ex/o*d?•-83j
(ant in baptiAdate, 8c, fi deles fünf in Ch^iftp.iepi, §§ÿ
eft^fidem habenc Chrifti Iefu | ô c ^ d ém ^ a ^ ia b e ^
"oi&opei'ibnsexoinantjgratia vobis, lubaudi, id
(alas & remi(Go peccatorum, quae pp.bis
in Êaptifmate, & pax qua recoriciliadfnnViis Déo per pat
fionem filij eius, à Deo Pat-re,& Dorpinp Ieiu
Quidam volunt dicere ., gratia vobiM£Deo'Pat $e^ qm
gratis mifit nobis filmm fuura&, ßttf ax/a. Peo-le-lu, Çhrfg,
fto, per cuiuspaffionempacificati lumus.Deo> & A
lis, tè^^tcufnque poffumusrefferte ad vt^amque pe.rlp-
Efaias, aliiauequam plurïmjProphctæ& Apoftoli. Qui
Quamuis ab horaine Cbriftôèflènt miffi, tarnen ipfe h o - ! tarnen quibufdam pw^nam Spirit usftpdipræteimi iil-
moerat &verus Défis. Moyfi di6Mm cftytnittamteddPha- ft Apoftolum. Sed Tubtiliter mlpiaemibu^pa^b.cm-
faonmJEtEkix:Quemmtttaw &quü tbit nöbis, öriUe^ecce hilo.nmustotiusTdpiratis m en tm h e .n ^ g ^ , m eoeturidudv
quod à Dëd eft, led per hbmmera>de quorum, rituslan&t, quia
immei-ofuîcIoruc.tm.DeôpræcipientèperMoyrenmif-perdpnuffifanaiSpiritusaccipimus^uevbivnapertona
lus eft aliique quàûipfdrimi, quieleßi vocibus populi Trinitatis ponitur,,ibitotaTrmitasin telligitur > quia Uc.
pro vitæ mentis Deo volerye élé&i funt, quia voluntas ut inleparabili^eriubftantia diuimtaris>itain(cparat?ijis
populi voluntas Dei eft. Terriumquddâb. homme tan- eft yircus operationis. ÉenèdtftusDens, & Patfr Qomtnt no-
tummodo, 8c iron a Peo » cum fauore hominum aliquis firi )efu:Cjmßi M e duplicicer poteft mrelhgi. Beuedi-
eligitur non probona con uèr lari,one, neque câui^rcli-'qÉo&ln'qùiciDeus. creator omnium rerum, qui eft 1 ater
cionisWduipretiofubrogaturinfacerdötijdignitatem, DominindftriIeluChrifti„ & quiuUum genuitanteom-
dedtîorùrri numérovnid iät beatusAmbVbfius,Epifcb- m a c u l a in natura diuinitatis , vej aliter:, benedjttus
pe vere'niftcentum folidos 4ëdiffis,hbdieÈpifcbpus non § § f l i g r
d ie s, d« iftoru tïedàm numéro craft îlîi-, dequibusvdiciturmlibreregum,
qui tenîpoftbqs lerpboaftimplebanc pci, hômqdquidémaflumptus;a-veibototius Tripitaris
[mapusf m k fieb^nt/acerdotesldôibrum. Quartum opetationOformatus eftin vtecovirginali, öchöc acren-
genü^ eft quod beqiie'à Deô » neque per hopiinem, fed à dendum eft, qüia à laudibus &.bc|ç,di<âionibus inçhoa-
(emeiipfo lit, vtfuncpfeudoprbpHetx, & pieudoapofto- uic^oftolusvficut folitifunt agere SandtiParres,& be-
îi qui d?ciint : hæc dicit Dominus-, cum Dominus non nedixir0 eum,à quo omnia quæbenedici merentui, be-
miieiïi eos. Scftndumetiâm, quiaifaceriftosômnes ftint nos ïn omnïbemdiâïpnè^irmdt
quidam tantredignitatis,vtPropnëtæ& Apoftoliline, vt tncaileßibusin Chnßo. *Cum dixit in omm benedidione,
M ôffts, Hi ere ftTas, Èftiaft lo f t nés Bapdfta.de qub di ci- .quid u| celle fuit addereftiritaali i yel|n cceléftibusvfi-,
tur,EccemtttoAngelummeumgntefaciemtum,exquibusfue- ju em Chtifto? Quiaeft benedidio temporalis, & terre-
runc Apoftoli, qui præmia eledtdrum, & mala reprobO- na. Bededidiotemporalis eft tftrma bliôtunr, & famu-
rum fuis prædixerun^auditorihus., Qiudainvetololura- ! locum, & Ancillarum, benedidlio cerrena eft abundare
modo Prophetædffidp funguntur. left Gferi/h. Iefus no-1 cbpijs diuiciamm ,' exuberantia feugum, qua: ;etiaft be-
menfeft honiinis aftiimpd à verbo, fient ad Mariam An- , n ed id ft vique^ad animantia peruenir. Siclegi^ur in G'e-
seiusait1\öcabis,inquiens,norneneius'Iefumr CHnftns neiî, quoHberiedixerit Deus'omm crêatti tx- di cens ,;£re-^
nomeneftdignitatis,acbdfmateenimyideft, ab
ne diditur Chriftus. Nam fîcut a^ud Rômaftps diadema, ; ritualis, & alterna eft fiftes» (pes, ch-arifts5 , ^ l'ÆqûcJ vii-
&purpura reges façic, ira antiquo rempôreapud Iudasos tûtes. In çoeleftibus Veto lubiunxit i quali de toeftftibus,
vndiochrifmatisReges,Sffacerddïesfaciet>cs&: perd- quiaotmiedattim optimum,&ommdonumperfeâumdèfurfum
lain yndionem vifibileni merebantur accipere graciam eft. Addic etiaro in Chnfto ^quali per Çbnftum quia
ftiu^psfandiVVerbigrâtk'fiçhtinbaptilmate modoac- 'qufcquicfbon^b'^^n$>.non.^P'ftris merit-isvft.dpéçi.l-;
cipiupt crèdeôtés fftntus^faodi^donüm. Chriftus vero lumi'&ab illohabemus, Sed quæftio o,i;uu^ q u a i^ ^
non eftvn6tu|ibîeô vi(ibili^É5d ple'nirddine fpiritusla'n- xeritdn^oWiben^id^one'fplrftua-l^.eum-nùl|ps-.'h|>,tqi- '
d f repietus|ie quodrCitPmrrHita iMxitteDeusïDMtuus beftdïOTp|
“ ' 44' o/eo /<eiirw. Paukis ergo Apdftolus cft lefu Chdfti, quia ab nes ?<id eft, omnès vittuces, fiue.omnia c|onft fpiiRus fan-
IlloeftelédüSj & âbillo èftmiirus:prrrd«ft4k»iD«,fub- d i, dqir'èquPilludimpleatur,-qupd idepi^App^lqs
audiPatris, idepautem dicic per voluntàtem Del Pat r i s l i b i ait tCum tradiderityegnum Qeo Patri, tunç-ent De^pinia
quia vnàeftvoluntas Patris^â^Filij.atqueSpiritusfàndi, inorniibtts. -Nzm in ftælenti fiÊculo dôna.Spiruu|fendi
fi cutvna fub ftarifia, & infepaiabilis dminit3s.5»£Î^ ônini- fingu iis di uiduntur, nPn taigen p m nia fin giilis d * u r .
bu$quïjuntîpj)$>férfidéiibw^ Dupiiciter po- Ouia aïijdaturper^rftumfermpfapientu, dijjêrmbfcie^te,
teft?diuidi ômnistddtatft Epiftolarumiftarum, poreft e- & cftteia, yjftiedûm lbbiüngitur >:bdcàmnia operaïur v\fs
nim mediadiftmdioin hocldcoelle, vbi dicit, in Chn- afîjuetdmJpmtusJtuidensJtnguüspro vtvttlt,(±ux qutelho tn-
ftoIefu, vçquidamfimpliçiurhd,pönt, & pöftea. lubin- pliciterftiuitur, vél quod vnulqüifque in temet:plo t|on
fettft gratiavobis j fed melius âi cbngruenrius eft perfe-,.f habet, in generalitfte büber^|aiitStem fiaternitatis ft
dàmdiftîndionem ibi ponefê cum fubaudinone^ iàlu- j facience. Verbi gratia.-^ t^ a ^ n u s habet^ai-itatem,ahuJ
teftdicftacdeindë aliura vèrfum incipere.-j^iw vobis & caftitate'm , afiusabftinenciam, alius maniuetudinèm, a
^ax/, Qwa. qubd dicit .omâibus'iâné^'quimntEpheti,
k^falutem optât | tertia perfona èfty'qtîare quærit omnisfa-
iutaôo, & quod fubneditr,' gratià vobis , iam tecund#
perfopa eftjidquam débec conuérrifèrqio ppft faltitatio-
nis verbav Qûarë autem-cum omnibiis fandis & fideü-
b^s j qftanono'mnesfidelesfunt fandi. Sunt enim Ca-
clft mënifi tleles ,: quia credimt in verum É)euft> ftd quia
hpftftnt: baptizati, nonfùmfandi. Idedqiieaddidic.in
Chiiftolétu i quià fuhr multi, qui fiint fidèles '% led non
in,Cluiftb Ie(u,jfiçtftfunr(er'ui/qui non idep fidèles lime
Dominis fil« , vt^gracian^lefu Çhdftiin'uemant, féa gra-
tfam';Dominbrtiin tuorum , & quia-tfineKt flägedari àb
11^ dlisergo Apbftblfis'bptâc lalutem, qui làndifiéati
lius fapftntiam jy e lq u ia in omni benedidione quajn
babéftus ^ ab ilio bèôëdiçimur, vel tettiolnbcib ppftft
elle præceri tutnee mpusp'co fut ur o, v t fi c fe n fus: q lu bc-,
neàicet noi^pbft g en e ia lém ;r^ ift qmriî be-1
në d i d io tie'ifp id t ual i , ftquitur, jîci/f tlegït nos \n ipfo ante
muhäicpnßttutiomm, vt ejfemùs fan fit &imnaeuU[i m.iorjpèr^
fl« cuis m cantate, ex ftperioribus ifta pendentfteut■ inqirfcj
benedixit npSyficft elegir, hpç eft prædçftinauit^prffbr^:
dinauic in ipfo, id îeft,in Chdfto. .Omnipo.te-nsp-.go.iP^..'
ter ante ômncm creaturam, fpii itualcm videlicet at que
bospbràlem piædeftinau.it.om nés inChfjftbcredc nîe^|c.
iple fit caput omnium inlè crcdentium^ om|)és,crëde n-
tës fint eius,membra. Et hoc idep vt ct^mui tandj|
n p jii
i m maculati i n copfpedu D ei Pâtris , înbaritate &dilé-
dione, qua diligïtur Deus^&proxirnus,vel etiam in cari-
care, qua ipfèdilexit nôs,inipfanosprædeftinauifjqui in
tancura nps dileXitj Vt vnigenitum filinm fuum pro nobis
dafet, ficüc IoànnësMicic, ficdilexit ÜeusnmndimvtVnige-
nitutnfuum pro triundo darer, hoeàutem diftàtinterim-
maculat um, & fandum,quia. immaculatuseft puer, vel
àliquis‘bominum,;quandoab omnibus ftiaculispeecàto-
rummundatutinbâptifraate. Samftus vero efficitur labored
8c ftudio tradendo corpus varijs tqrmentis jp Chrir
ftirfôminë, fiçiit làn â i Martyres fecetunt, fiue raortifi-
cando fe cum vitijs & concupifcentijs. Non autera idep
ft>s clegir, vt fa iïd i& ira maculati eftèmus, quia nodum
eramus conaiti, fed ideifeb nos præordinauir, in ftiâdif-
pofitione quia futurum erat , quod in Cbriftum credere-
m m.Qutpradeftinauit nos in adoptionemfiliorumper IcfUittCbri-
ftttm in tpfumfecuhdum propofitum voluntatisfua, prædeftinare
eftpraeordinare,& præfinire, quandoillud qiiodfadud
fumus , longe ante præfinimus in corde, quando.& quo -
modo illud opéré impleamus. Adoprio autem fiue óptio
dicicureledio, vnde dicimus, optimum., hoc eft, valde
eledum. Sic èrgo Déus Pater præfinitiir 8c ftatiiic in vo-
luntate, 8c dilpolîtione fua, vt nos in diledionem eius fi-
liorum reciperemur per Iefum Chriftum in ipfiim,hoceft
in ipfijtn Iefum Chriftum credences, filij Deieificeremur
pergratiam,qui non eramusper nacuram,(êcundum pro-
poficum voluntatis fuaî,id eft, lècuridum quod dilpofuit
' iri v olun tate fua, in laudem gloria gratta fua, in qua gratifient
uit nos in dileftofiliofuo. Duo dicit, gloria, & gratia gloria
ergo referenda eft ad redemptionem noftram,qua nos re-’
demit : gratia autein ad remifiionem peccatorum, quam
nobis gratis dedit in baptifmo per fidem palfionis fuæ , 8c
per gratiam fandi fpiritus. Elegit icaque nos in diledioné j
filiorum per Iefum Chriftum,inlaudemglorufuA,8cin;lau-1
dem gratiæ fu s , vt ipfe lauderur , & glorificètur ab om-1
ni creatura fationabili, in quafubaudi gratia gratificauic
nos, hoc eft gratis redemic&dédit remiflionempeçcato-’
rum, dtfiepoftniodum gratos, 8c accept os nos fecit fibi,1
8c hoc per paffionem diledi filij fui , dicic beatus Hieto-
nymus, quia iaGræco fermone non habetur filio fiiomi-
vfi tanrümmodo abfblucediiedo , vt oftendatur diledusl
elfe omni creatüræ rationabili, ita autem venit à gratia
gratificare, fieut à iiiftitiaiuftificare id eft, in Chrifto
velper Chriftum habemus omnesredmptionem fiue libe-
rationem de morte aft vitara 3perfanguinempafiiotiis eiue 8c
remifiionempeccatorum, in baptilmate per fidem paffionis
illius. Sicncloannes dicic. jQuidilexitnos, inquiens&Uuit
nos à peecatis in fanguinefuo, hoc eft per fanguinem palfionis
fuæ & per fidemfecundum diuitiasgratia eius, fubaudi habemus
noS redemptionem , & remiffionem peccatorum.
gusi fubaudi gratia fuperabundauitiid eft,^fupercreuit in nobis
in omni fapmtia & prudentia, 'diuitiægratia^eius fdrt t mi-
fericordia, 8cpietas. Quae in tantum cceuic in nobis, vt
non folumredimeret & remiffionem pcccatocum nobis
daret, fed etiam myfteria cognitionis fiiæ nobis reuelàrër,
quæ in nouo, & vereriteftamento continencur. In omni
fapientia diuina8c humana, vifibilium 8c inuifibilium re-
rum18c omni prudentia vifibilium, mortaliumque reru.
Nam fapientia eft, vt quidam dicunt, cognitio diuina-
rttm, humanaruraque rerum, vifibilium>.& inuifibilium,
mortalium SC immbetalium. Prudentia Veto tantum vifi.
biliumv& humanarum, atque tranficotiarum, vel aliter
fapientia eft cognitio fandæ Trinitatis,prudentia vero-vi-
fib ilium rérum,elementorum cognitio, vt cognolcac homo
mundum à Deöëflè fadum,quado ei placuit*&quo-
modo ei vifuin e ft, Vt curfusetiam fiderum cognplcac,
quantum humànæ fragilitati permittittir, ordinemque
témporum, & quomodofada func ifta,6è ad quemfinem
tendant, vt notum facefet nobis Deus Pater facramntum vo-
luntatisfudyfecundumbcneplacitum eius quod propofuitin eo , id
eft, in Çhrifto : faefamentum eft res fecreca, idem eft &
myfterium.hocéftàliquidôcculcum, quod fuir iftudfa-
cramentum, quod manifeftauic nobis Deus Pacer ? my-
fterium Natiuitatis Chrifti, paffionis, atque refurredio-
n is eius, noftræque rcdemptioUis. Voluntas ènim D e i
Patrisfuit:, quaib prppofuic fiue dilpofuit, vel decr'eatt
in Chrifto, fine per Chriftum implere, vt nos peraduen-
fcUm filij fui lëdimereraur.Hocergo facrartientum voluntatis
friæmariifeftauit nobis Deus Pater per incarnation
hem filij fui fecundum quod ei bene cr^nplacuit, & fe-
curidum quodipfe iri eodecreuit,& quand ohoefadum
fir manifeftac, dicènsv Indijpehfatiortem, id eft, in^ifpofi-
rionem vel ordinationem pleniiudinis tempor um, præfiniuit
ipCeDeusPäierinßaurareömniainChrifio , fiue per Chriftü
quainccelis &qu&in terra funt in ipfoj id eft , in Chrifto, fiue
per Chdftirmjdicitbeatus Hieronymus ; quiaprae nimio
amore, quo Apoftohis Chriftum diligebatfaepeextra-
ördinatie riomiriis eius meritionem ponebaf, & licutipfe
Apoftolus de fè ipfo dicit, imperitiisiuifermöne, fed no
feientia. Reftaürarèeftad inftar pdoris ftatus aliquam
re m, quæ lap la fue rat, reuocare , reftaurauit ergo Deus
Pacef, pet filium fuum, omnia quæ in coelo & quæ in terra
func, quando Angelicamnaturam, & humanam repa-
rauit.Ea quæiti coelo funtreparauit, quando Angelorum
numerum qui quondam imminutus fuerat, ex lapfu Angel
i perrepàrationemgeherishumani compleuit, Sceis
lædciam reddidit, quam amiferunt peccante homine.Ea
quæ in terra finit repiräiiic, quando genus huiflanum,
quod in mortem ruerac peccando, ipfe fua paffioneredi-
mendo, dé morde reuocauit ad vitani. Aliter per coelum
pollumus intélligere Iudæos, qui coeleftia mandata acce-
pèrant, pér tçrram vero gentiles qui folummqdo terrenâ
cogitabant,arque quæytebant,& pro Deo Idolacolebär,
reparauitergo Deus Pater per paffionem filij lui omnia,
quæ in ccélo 5c quæ in terra lunt,quando hoc quod perijc
iri ludæis in irifidëlicatemariendbusex niulcitudinegen-
rinm vçnientium ad fidem compleiiir * 8C hoc in dilpofi-
rionemplcriitudinistemporum rèçit, ideft, inea æcate
fæculi,quaiplèdecrêuerat,&ftatuerar. Dehacpleuitu-
dine temporum dicic alibi idem Apoftolus, pofiquam venit G al. 4.4.
plenitudotemporis,ideft, lëxraæta? f mifi^peusfiltum fu um f
8c quod hic dicit pluralicer& alibi firigularicer temporis !
! vnum ideraqueeft, in quo, id eft, in Chrifto fiue per Ghri-
\ Hum forte fiue eledione vocatifumus , fubaudi ad vicam æ-
! ternam pradefiinati, fiue præordinati feeundumpropofitum e-
tus., id e ft, fècundum difpoficionem Dei Parris, -qui omnia
oper aturfecundum co n filium voluntatisf iu , hoceft fecundum
[ quod iplë vulc & ordinär.Ideoque fumus prædeftinati ad
vitam æcernam ,vtfimus in laudem gloria eius fubaudi nos Iu-
! dæi, qui ante jperauimus in Gbrißo,hoc eft,vt laudetur,& glo-
nficeturipfeab omnibus. Etiaudeturnon folum exfalu-
j te gentium, led etiam ex noftra, cum fuetimus iuftificati
per haptifmum ,8c per fidem paffionis eius, qui nonpo-
reramus iuftificati per legem , quæ neminem ad perfeftu
adduxit jfeiendum quia ipfenoftralaudc non eget, fed
ri'os egemus, vt ilium laudarido perueniamus ad gratiam
illius. Verbi gratia ficutfol non egetnoftro alpedu,vt nos
claritatem eius videamus, Sdplendorem „fèdnosindi-
gemus illius calorc,& illuminatione, vt ab illo illumine,
mur, & calefiamus.I» quo, id eft, in Chrifto fiue per Chri-
ftum &V0S fubaudi Ephefij, cum audijfetis verbum veritatis,
*3-
hoc eft,EK<*Mg«/i«i» falutis vefira, fubaudi recepiftis fideme-
ius,i»<7«0,ideft, in quo Chrifto & credentesfignati, hoc
eft, figillativelaffignad eßs Deo Jpiritupromißtohis fan fto,
ideft, per fpiritum landlum, quipromiffiis eft i Domino,
H
Apoftolis, & à quo nos habemus, promiffionem vitæ æ-
ternæinbaptifmo.AffigpatiergofumusDeo per fpiritum
fanótum,queriapesc^pimusinbapufmo , quiafignacu-
lum limilitudinis Dei yquod perdidimus peccante primo
parente noftró ', illud recepimus in baptifmo. Hóe eft:
innocentiam & fanôfcitatemanimæ , in qua homo fatftus
eftadïmaginem&fimilitudincDei. Nonenimincorpo- ^
re fuit ilia fimilitudö, 8c iriiago, fed in ariimà. Habe ni us
fiquidem innocentiam animæ receptampurgati ab omnj,
labe peccati, & immqrtäljtatem in corpore iam tenemus
in fpe. Oui fubaudi fpiritus famftus ,. eßpignus hareditatis
itoßra in redemptionem acquifitionis. Dicit ifeatus Hicrony-
mus in explanatione huius Epiftolæ, quia melius eft dice-
ire,quieftarrhahærcdiratisnoftræquam pignus, quiai-
* ta habetur in Græco. f triterpres enim qui hanc tranllulit
Bibltoth.Vet.Patr.Iom.$.Pars Epiftolam