'Qjunquc
fcnfusin
homine.
M a tt. i/.
J ilultafedtDominiismirabilia, & in cogitarione eius,
nullusfimilatur e i, nec jncslis,nec in terris, Ego autem !
annunciaui| quia expedauiDominum,& locutus fum,
quiarefpexitmc,Öonultiplicari£untqui expedaret Dominum.
Didicerùnt enim à me,quiafacrificium & obla-
tionem noluifti,aures aute perfi^cifti mihi. Dixiftienim :
Plus eft obedien cia aUrium, quam facrificium manuum,
quod tibi propeccato offerri minime poftulaftirtune di-
xi,ecce veniam. In capite libri feriptum eft dè me,id eft,
in initio Pfalcerij demé feriptum eft,vt beams efficiar vir,
vt faciam voluntacc ruam,& fit in lege tuavoluntas mea,
hoc volui,& legem tuam in medio cordis mei. Annücia-
. uiiuftitiam tuam in Ecclefia magna, id eft, in conuentu
magnorüiuftelocutus fum,iuftèiudicaui,non accipiens
perfonam.Prohibui labia mea,vt quodiuftum eft no ab-
lconderem in corde meo, fed veritatem tuam in iudicio,
& falutare tuuniinperfona humili, dixi:Nö cela'uj mife-
ricordiam tuam, fed dixi miferendum inopi. Nee tacui
veritatem tuäin fynagoganiulta,id eft, -in conuetu mul-
torum. Tu ergo Domine ne longé facias miferiçordias
tuas à me,quia mifericordia tua,& veritas tua temper fu-
feeperut me:fufceptum me fiium agnofeit, squita.s dum
iudiço,mifericordia dum fubuenio.Et quoniam aduerfà
Scmalacomprehenderunt mè-fugientem,&:non poffiim
mihi adejfie,& multi plieantur fiuper capillbs capitis mei,
itayçipfumqormeumdcrdinquatme. Deprecorivt co-
placeat tibi Domine, vt eripias me, Domine ad adiuuan-
dum mé refpice.Qusruntenim fpirimsimmundianimä
meam,vt auferant cam,& volunt mihi mala, i ta vt dum
fàtis fibifecerint,dicancmfhi,eüge euge. Præfta vt quo-
riens me volunt capere, ferant confcftim confufionem
fuam?exultent autem qui diligunt falutare tuum in me.
Et quiaçgenus in viribus,& pauper in virtute fum, & fi*
ne auxiljo tuo pugnaréno yaleo, tu Domine adiuua me.
Feftinantil^i vtinterficiant, Domine Deus meus ne tar-
daueris inrefiftendo eis, qui régnas cum Pâtre & Spiritu
fàndo,per omnia feculafeculorum, Amen.
In finem PfâlmusDauid. X L .
BEatiuvir qui intelligitfuper egenum &paiiperem,ïn die mala
liberabit eum Dominus.Dominus conferueteum & viuifi-
cet eum, &-beatumfaciat eum in terra,& non tradat eufn in ani-
mam inimicorum eius.Dominus opemferat illifuper leftum do loris
eiu$,vnmrfumfiratum eius verfqfii in infirmitateeius. Ego dixi,
Domine mi fer ere mei, fana animam meam, quia peccauitibi.
Inimici mei dixerunt mala mihi, quando monetär & peribit no-
meneius.Etfiingrediebatur vt videret, vana loquebatur cor eiiß,
çotigregauiriniquitatemfibi.Egrèdiebdturforoes,&loquebatur in
idipfum.Àduerfutnmefufurrabantomnesinimicimei, aduerfum
mexogitabant mala mihi. Verbum iniquum conflit uerunt aduer-
futomc,nunquid qui dormit non adijeiet vt refur gat.Et enim homo
pacisme&in quoJperaui,qui edebatpanes nieos, nugnifUauit
fuper me fuppJantattonem.Tu autem Domine miferere mei,& rétribuant
eis. In hoc cognoui, quoniam volttifii me,quoniam non
gaudebit inimicus meus fuper me. He autem propter innooontia m
fufcepißi,&confirmaßi me in confie ftu tuo in aternttm. Benedi-
. äiu Dominus Deus ifrael àfeculo infeculum,fiat fiat.
C O M M E H T A R I V M .
Qyinque fen fus effe in homiric, omnibus notum 'eft,.
quifunt,vifus,auditus,odoratus,gaftus, & tadus.
Sedhisomnibuspropbfitus, qui nutnrnenco fapiehtis
Coalefcit,&memoria: cibopinguefeit. Agitur ergo cum
eoin capite Pfalmi hums, vtintelligat fuper egenum &
pauperem. Nam vidcre eum o'mnespolfunt, fed nifi incellexerit,
inquit,fuperegenatn&paaperem,beatus non
critjj&in die malanon edmliberat Dominus, dîcit enim
& hie egenus & pauper : I furiui,&non dedifiis mihi mandu- ,
care:Sittui,&nonpotafiis me:HoJpesfui,&non fufeepifiis me:ln-
fir mus fui, &non yifitaftisme. Beatus ergo qui intelligit fa-
per egenum & paûperem,Chriftam elfe, ipfam enim-fi
intelligit non cunéiabitur,params erit fûccurrere. In die
çrgo mala,quado'diCendfi eft hoedis : Iteinignematernum.
Tunc libérât eumDominus-, & vt conferuet cum,vt'viuificeteum.
j&beatum faciateum,&em under in terraa-
nimam eius,& non tradat eum in manus inimici eius : &
vniuerfum ftratumeius verfafti in infirmitateeius. Om-,
nem tentationem inimici eflè hoc loco cenfèmus: Stratü
veto eius orationem afferimus,in q^o indamat domino:
Miferere mei,Sanaanimammea,quia peccauitibi. Dum
ergo fànata fuerit anima,ftratus eius,id eft , proftratio eihs
verfatur in infirmitate,id eft, in illo vcrfàtur qui fecit '■
animam infirmam inimicis fuisvIdeo deniqj & fequitur:
Inimici mei dixerüt mala mihi,quadomoriecur? In peer
catoperijtab eohoc,^diciturChriftianus. Hocenim
nomen eft,quodperire nobis dæmoniaftudet. Etingre-
diunturcornoftrum,vtvideantficonfèntimus,&ficÔ-
fenferimus,fimul in vnûfiifurrant,& cogitant aduerfum
nos mala,& verbum iniquum eogitantaduerfum nos, vt
fipeccauerimusnon pceniteamus,fed defperantcsrecu-
perationem,ita demus nos hoftibuspraeda, dicentes eis :
Nunquid qui.donnitno adijeiet vtrefurgat? Nam & hor
mopacismeæ,in quo fperaui,id eft, homo meus exterior;
ampliauit aduerfum me fupplantationem, confenticns
luggeftionibus eorurqui edebat mecum panem vitæ,ipfe
confenfit eis,accepitab eis, vtludas argenteos »,& prodi-
dit Dominum .Ita hie accepit ab eis concupifcen tiam, &
jpdidit me : fed tu Domine ficutfufcitaftinlifi tuu à mor-
tais,ita me fufeita à peccatore,fufcita mc,&retribuam il-
lis.In hoc cognoui,quia pro mepaffus es, Vt non gaudeat '
inimicus meusftuperme. Voluiftimecum,promemori,
etiam non recufafti, fed te iacentein fepulchro timin', te
autemrefiirgentenogaudebit inimicusmeus filler me,
propterinnocentiamenim meam fiifcepifti me : hoc E'c-
clenain Apoftolis & Prophetisdicit,quian5 philofophi
& rhetores,fed ruftici & pifeatores fufeepti à Deo Eccle-
fiam parauerunt , quam confirmauit in çoriîpeétu fuo
inæternum.Cui dicimus : Benedi&us Domimis Deus I f rael
à feculo & in feculu,fiat fiat. Non-re ofFendat diligés
le£tor,quodremm'yfticaad moralem traximus caufam.
Nam ficutludamadprodendu Dominu circundcderut
Pharifiei, & muneraei offerendo fecerunt eum fàlutém
fuatradere,ita homine meum exterioié, qui edit panem
rneuiP,?^ph:husfi'nP1wndicircundant,&offerunteiihunc
pecunias per auaritiam, nunc luxuriam pefconcupifcen-
tiam,à quibusfi àcceperit,prodit,dum prôdidèrit,agunt
cum eo vt laqueo fe fufpendat,id eft > vt defperet fe poffe
apcenirentialiberarijfediftis dicit: Nunquid qui dormit
non adijeiet vt refurgat.Qupd quidem myfticus,'vt dixi,
fenfus adrefurredtionem Dominica manifeftat, fed nos
moralem ex myftico genuimus locum, qui proptephoc
quod nos ipfinobis nocuimus,abijcimur, ceffemus no>-
bis ftocere,&innocentes efficiqiur, v t meriro vnufquif-
que dicat Deo:Propter innoGcntiam fufcepiftitne,&: qui
proieceras à facie tuaper peccatum, nunc per poeniten-
tiam confirmas me in confpeiftufuo in æternum, quire-
gnas in fecula feculorum,Ameh.
In finem intclledtus filijs Chore,Pfalmus Dauid.XLI.
QVemadmodum defideratceruasadfontesaquarutn,ita defi-
derat anima mea ad te Deus. Sitiuit anima mea ad Deum
NoWen
iChriftia:
hi ftudec
peri re dç
fontem viuum,quando veniain & apparebo antefaciem Dei. Tue-
runt mihi lachryma meapanesdie ac node,dum dicitur mihi quo-
tidie,vbieftDeus tuus. Hocrecordatusfum,&ejfudiinmeanima
meant,quoniam ttanfibo in locum tdbernaculi udmirabilis vfque
ad domum De't.ln voceexultationis & confefionis,fonus epulatis.
Quart trifles esknima mea, & quern conturbas me ? Spera in Deo,.
quoniam adhuc confitèbor till, falutare vultus mei & Deus meus.
Ad me ip fum anima mea conturbata ett, proptereamemor ero tui
de terra lordanis & hermonijm a monte modico.Abyjfus abyjfum
inuocatiftvocecataraftaru tuarum. Omnia excelfa tua&fludus
tui fuper me tranflerunt. In diémadauitDominusfnifericordiam
fuam,&noftecanticum eius. Apud me oratio Deo vitamea,dicam
Deofuflep'tor meus es.Quare oblitusesmei, & quare contnflatus
incedo ’ dum affligitme inimicus.Dum conjringuntur off a mea, ex-
probraueruntmihiquitribulantmeinimicimeLDum dicuntmi-
hiperfingulos dies,vbi edDeus tuus^quare triflises anima mea,&
quareconuerbasme.Spera in Deo, quoniantadhucconfitcborilli,
falutare vulxus meï& Deusmeus.
Matt. iG
lean. 13.
Ruftici <S
pifearore
Ecclelian
Dei fun-
dariint.
Matt.26.
I G
Vt lit da
àPhan-
fæis corex
tenor ;
diabolo
& conçupifçëciis,
vtjrandö
delperarc
cogatut.
Homo
per Oh rift
um rc-
uerticut
non folu
ad para-
difum
quo ruit
verum ct-
iam ad do
Dciperuenir.
B
Hömo
lzditura
feipfo.
angelus.
Nufqua i
enim an- ;
gelosap-
prehendit
led fernen
Abrahz. ■
Htb.i. '
G . !
Qttomo-,
do Deus
p ccm tente
quàm
dente.
Pw, 17.1p
rÖ
Matt. ij.
C O M M E N T A R 1 VM.
Ç Icütceruusferpenriniscarnibuspaftus, veneno exæ-
v3 ftuansfeftinatad^ntes, icaferpentisantiqui paftus
confiliofeftinat anima mea ad teDeus.Er quia proiecifti
me a facie tuapcr præuaricationen>meam,nuneper p’oe-
nirentiam meam funtmihi lachrymæparies die acnodtc
dicenti,quando veniam & pirebo ante faciem Dei ? Patiorenimânfulrarionesdasmonumdiceritium
mihi: Vbi
eftadçuiusTimilitudinc.fa(ftusés?proiecittcdeparadifo,
fuo.Ego autem credo quod ibi ingrediar in locum taber-
naculiadmirabilis,vbifaéluseft homo,necfblum ibire-
uertarper Chriftum,verumeriam peruehiam ad domum
ipiiusDei. Ecquiindeproieâ:usfuminvocetribulatio--
.nis,reuertarin voceexultationis &confeflîonisfonusc-
pulancis, Nolicrgoiamtriftis elfe anima, fed fperain,
Deü,quia confirebor illi.Saluator vultus mei,id eft,ima-
ginis fuæ.recuperatoreritDeus meus, quiméafacie fua,
non vt ipfe voluit proiecit,fed ego à meipfo animam co-
turbaui,egoeamlæfiàmeipfo,anima meaturbataeft, &
propter hoc memor ero nominis tui ad terrarn Iordanis,
ibiaccipiamremiffionempeccatorum.Vbiabyflus abyffütn
inuocat. Filius pâtre de profundo terræ & fluminis,
& apertis cararaftis coeli défeendente Spiritu fando, pa- J
ter appellat filium de altitudine coelorum. Cùm ergo al-
titudoadalritudinem clamac, excelfa Dei in me ingrçflà
funr.Homo emmrecuperatus eft,non angelus, non ali—
-qua alia creatura,quandoin die mandauit Dominusmi- j
fericordiam fiiamgraris in»baprifmoternitteridopeeea- |
ta,ôcipfàmmifericordiafuâmihi in tenebrispeccatorü I
pofirOjVelutinobfeuro no'dis, ibihanccandemmiferi- I
cordiam deçlarauit. Plus eft enim nufericors in poeniten-
te,quamin crcdente:ibiperbaptifînatisgrariamfimplex
eftindulgenria:hicgeminat.uE, & veluri duplicilumine
dëclaratur:quando dicit homo cum lachrymis Deo, fu-
feeptormeus es,quaremeobiituses, cüpoffisindulgen-
do fuccurrere | Quare merepulifti,cùm poffis expulfiim
&exulemad pàtriamréuocare ? Et quare triftis incedo,
cum poffis lætitiamreddere? Incedo,inquic,triftis,dum
affligit me inimicus,dum confringit omnia oflà mea.Triftitia
enim anitni,Ait Sa\omoR3exiccatojfa.Ccffa. ergo triftidefineconcurbare
rrle ; fpe enim falùus efficior,&
erit falus vultus mei,reddens libertatem afpedtibus meis
Deus meus,quiregnat in fèculafeculorum, Amen. .
In finem Pfalmus Dauid. X L 1 1.
TVdicame Deus & difeerne caufam meam degente non fan ft a,
A ab honüneimquo & dolofo eripe me. Qma tu es Deusfortttudo
mea,quareme repuhfli,&quare triftis incedo dum affltgitme 'mimicus.
Emit te luçem tuam & veritatem tuam,ipfa me deduxerut
tnmontentfanftumtuum, &intabernaculaiua. Etintroiboad
mtareDei,adDeum qui Utificât iuuentutem meant. Confitebor
tt t th ey thara Deus Deus meus, quare triftis es animamed', &
quare conturbas me:Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi
Jalutare vultus met & Deus meus.
C O M E N T A R I V M.
bon fin & a, cogi ta ti o n u m peffimarum funt fe-
V J mina,quæzizàniain Euangelio,à malo homine fu-
a ^ raen A ca nalfcuntur. Ab hoc homine iniquo,
ld ^«»diabolo libera me, quiam esDeusfortitudo mea,
noh me repellere à te, vt non ttiAis incedam quando af-
nigitmeinimicus, fêdimmittelucem tuamdo vince te-
nebrasmeas, tuitte veritatem tuam,,& vincemeridacia
mea. Lux ënim tua & veritas tua, ipfameperdqcuntad
niôtern fandtum tuum,&in tabernacula tua, eùm ingre-
t merecerisadaltateDei, vbiquamuis fcnectutccon-
tedtusvenerim.ibiiuuenisiîam, vtquafiinftnsçôfitear
m cytharaDomino Deo meo : iam noli triftis e(Té anima
mqa,_e ineçonturbateme, auferdtedelperationem,&.
perain Deum,quoniam cofitebot ilIi.Salus enim vultus
n?elentDeusmeus;qui régnât in fecula fecijlom, Amen.
In finem pro filijs Chore,intelleiftus Pfalmus
■; ' ' Dauid. X L I I I .
■ p \ Eaimihm noflri, audmmus ,pttm noflri mnammcrüt
■ L-Snobu. Opusquodoperatuses indiebtueorum, &indubse
antiquse.Mansu tiugemsiijperdidit, &pUntÆm,ÆxilH
populos&expulifiim. Kec essimsn gUdto[Mp,menrntnrr*
m.&b™foummriimMn[aluMtas.Seddtxtersittu&trichtum
tuum,& illuminatie vultus tui, qubniam campUcmfti in
ets.Tu ‘ tttfircxmcui&DeUimius.qUimaniaifaluuslaceb. In
teinimuosnofinsventilabimuscornu, &in mminetuo Iberne-
musinfurgentes innobis. Non enim in areu meo fperabo, &gla-
dmmeusmmfnluabitme. Saluafiienimnosde affligent,bm nos,
&odientesnosconfudifti. In DeolaudabimUr tot a die, & in nomme
tuo confitebimur in feculum. Nunc autem repuliftinos &
confudifti nos,& non egredteris Deus in virtutibus noftrü. Auer-
tiftt nos retrorfumpoft irimicos noftros, & qmoderuntnosdm-
piebantfibi. Dediftinostanquamoues efearum, & ingentibus
dtjperfifti nos. Vendidjftipopulum tuumfine precio, &nonfuit
multitudo in commutationibus eorum. Pofuifti nos opprobrium
vicinis noftrisfubfannationem & derifum b is,quifunt in circuitu
noftro. Pofuifti nos infimilitudinemgentibus, commotionem capitis
inpopulis.Tota die verecundia mea contra me eft, & confufio
faciei mea coopérait me. A voce exprobrantis & obloquentisià fadeinimici
&perfequentis. Hac omnia vénérant fuper nos, nec oh-
litifumus te,&inique norpegimus in teftamentè tuo. Et non recefi
fit retro cor noftrum,&decliitafii femitas noftros à via tua. Quo-
niam humiliaftinosinloco afjüftionis ,- & cooperuit nosvmbra
mortis.Sioblitijumus nomen Dei noftri, & fiexpandimus manus
noftros ad Deum alienum.Nonne Deus requiret ifta, ipfe enim no-
uit abfcondita cordis. Quoniam propter te mortïftcamur totadie,
aftimatifumas ficut oues oçcifionis. Exurge quare obdormisDomine,
exurge & nerepellas in finem. Quare faciem tuamauertis,
obliuifceris inopUnoftra & tribulationisnoftra. Quoniam humiliât
a eft in puluere anima nofira , conglutinatus eft in terra
venter nofter. Exurge Domine adiuua nos,&redime nos propter
nomen tuum. )
C O M M E N T A R I V M .
r | " 'R ia genera hoftium Chriftiano infurgunt : vnum
X genus diaboli & dæmonum eius : aliud perfecuto-
rum:terrium,quod commune eft omnibus barbaries Fc-
ritatis. Sed rota tria genera non aku noftro, nec brachio
noftro fuperantur,fed dexteraDei &illüminatione vultus
eius, de quo patres noftri narrauerunt nobis, Quo^
modo manus illius eiecitgentes, & plantauit eos. Sicut
ergo illi non in gladio fuo poffederunt terram, fie & nos
no in virtute noftra cofidences terra noftri corporispof*
fidemusjfeatu fàluas nos ex afïligentibus nos, fiue regibus
perfidisyflue dæmonijs, fiuefvtdjxiJhoftibusvfita-
ris, quia damur eis pro peccaris noftris, velut oues efea-
rum:fedfiexclamemusidicentes : Hæcomnia venerunt
fuper nos, .& obliti non fumüs te Domine. Aut fi obliti
lumus nomenDei n oftri, aut fiexpandimus manus dijs
alienisjtu verus Deus require ifta, quioptimè nofti àccuira
cordis.Prb Deo patirur,quidquid aduerfifuftinuerie
omnis fàncftus. Qmia ficut qui pecunias multas ha-
bet,fi paffiisfueritgladium, propecunijsfuis paftus eft:.
ita quiiànâirateminmoribusobrinec , quicquid paf-
fusrucriraduerfi,proDeopatitur, qusfummaeftinte-
gritas fandiraris : &patiturinimicum, fiue perfecuto-
rem fidei, fiue perfecutorem mundi çorporeum , fi-
I ue peripfum principcm mundi & miniftros eius. Te-
j nentes ergo fanditatem , clamemus Domino : Quo-
I niampropterremorteafficimurrotadie, rogaraus, vt
I exurgas & non repellas nos in finem , ne obliuifearis
i inopiam noftrafn , & tribulatioi\em noftram , quo-
I niamhumiliataeftinpulucreanima noftra , âdhsficin
I terra venter nofter. Quando enim corporalibus necefe
fitatibus aggrauamur, vexatur in puluere anima fto-
I lira. Dum autem venter nofter terrenis dapibusadhae-
I ret,sternum nobis minaturinteritum. Oftendimustibi
I vulneranoftra, tu qui fàluatores, exhibe vulneribus i
........ - . _ ........ m e d i c i '
T riâ gênera
ho-
ftiûChri»
ftiano infurgunt.
Prôpeê- !
carisno-
ftris af-
âigimur.
!
Quoin 0 -
do quis
pro Deo
parieur.
H
2..Cor 4.
Quorum
finis inte-
rhtis'quoy
en ter ejl.
(b> gloria
inconfu- j '
w B k
ram,qui
terre» a fa .
piunt.
ad Phil» 3.