A
iS.
H *
vulc vt nos habeamus > fub îbnxit ^Grattas ago Deo quod omnium
'npumlinm» loqitw Qmnqvfunc Qrasc«
ling u æ;fic utj ni* rjfçi&nî d!^i;S;pr^ens|c(^ori^uenirepo-
telf. O m nés häsnouerat Apoftolus jôcplutes aliasJ».£ct/é-
fia volo quinq/erba meofénfu loqui,vt & attbs mJlruam,Quam decern
milita verlor um m /(tfg«.* jfubaudi incognita alijs, yclin
oblciiii rate (et m o ni s. Simpliciter accipe,maio mquit, lie
quincp,Verb a pioleh-e iri conuentu fi'delium,v.c intelligantucab
alijs.qüàm decem'milliaßne-prpfedualiotum.Vtig
liusdicit paucis verbisin apettione feçmonisjpqpi, qood
otnnes intel 1 igant quatn prolixam pca.yionerrv iiat>erei n
obfcuro. FloUtepueri efficifenftbus, Puerilis eft fenfus, idpft,
pueriliter agit f f l obiçurd & polito fermone propter i ^
aantiam loqui quærit. MdwaparuulteßqteM eft','àfieni ü-<
tîsàmaïitia, vejut funtparuulïffienfibus autem perfect ellote,
fenfu perfé&usëft, qûiric'âitenusvtilitatcrn ^liçuc fuam;
quæritv “ “
gnificant quoddicitlinguis, ôclabijs, hoc in E(aiælibcoy
qui nunc Liæappeftatur.ab ApoftoloIçriptum eft. Et hæc
Pibphetia duper' n’ouo teftamçpto - prædiôta eft in lege
Moyli, 'peccantes varijs modis jdË^ebantur ex præcepto
p b m in i. Alia lingua loquiturüeiis m Euangelio,quia
non præcipit péceatofes occidi, ledadpoenitençiam hpry-
tatur dicenSjvpoeriitehèiam agite Ôccèliqua., Ibi cômmèn- i
dabàrckcumcilioném, in Euangelio bapulmum, iteba-
ptizàte gerrtés: ibiSabbachum, hjc diemDominicum» &
L iu r à i peVça'risubî iiçnficiapecVuni»hic corporis&fan--
guiriis fui myftérium. ,Ec neefic exaudieruntincreduli lu-
dæiDominùm, id eft, non obedierunt illi. Vel aliter |ecundurapræeedentemdifpucationem
Apoftoli,die Pétpcoftes
venu Spiritus iantiusiuper credentes in Hierulalc,
&f.OEperunt-l'pqu,i vatijsbpgtlisjpto^tdpitituslan^usdabateloqui
illis. Aderant ludæiex omninacione quæTub
1 étan t, ycriï in ad tniratione m,;;
erediderurii in ß b r iftum, & i^ iïà & i iu n t . ..Gæteri vero
• Jicçïta m mira au dire nt, noluerftnt Chriflum credere per
-Apoftoloseiuslinguisloquentes. linguainfignumfuntfid
èftjin mifaéulüm funt. Nonfidelibus., qui feiunt .nihil D eo
Iimpoffibile efte ; Sedinfidelibus, qui de Dëi potëniia dubi-
tant. Verbigtaïjta, Paulusloquebarur omnibus iinguis,
nonpfbpter ie , lcd propter inçredulos.diuerlarum gentium,
qüosChnftuslucrari vqjebat. Prophena autem,
ideft y fetipturärum expplitionés non ïnftdeltbus funt, qu};
non aûdiërunticriptura^^d^iir/i^» quf düigunt eas^ St
ergoconuenïat vmmrfta Ecclefaun vmm &omies Unguis loquan-
r«r, & fiùgülifda5ftngua Ioquantur. mirent autem idiota,
ideft, p/ppriàlingdà content/, ôc intrent■ infidèles-,ß u e pufic
dicitür ifte (èrmo in ilia lingua, i& ßcrefoluitur.in ye-
ftra. >• side lingua, videlicet, Quit ignora loquitur fecundum
duos. SubaudiÿjSât ilia^allocuuo,««r mûttum très, id eftj aut
q U bd m u 11 u me ft iecundumtreS fiat. Et per partes, Subau-
di, Ioquantur, non fimulj ne videantureffe amentes,n o-
mnes çoeperintloqui,vf vnusinter'pretetur iliorum linguam
obfcuram. Vel etiamideo præcipit loqui per partes , vt
internes poffit intérpretari perftngulos. Et eft fenfiis. In
cohuentu vnus, aut duo, vél etiarn très Ioquantur, née
ipAfimul ,fëd per partes, ira vtvniilquifqueloquitur^ab
interprète manifeftari poffic aftamibus. Siautem nonfuerit
interpres.taceat. Subaudi, Dodlorqui habet lingifam in-
'cognitam ,fibi autem loquatur, & Droorando , & legen do
quiaçundtanptaftintlinguarumverbaBrôpfoefie, ideft,ex-
.pianatoresrfwô aut tresdïcqni. S i uel o qua n tyr ^qu i a in Öre
duorurn yel trium teftium ftatonine verbum. Çattrt y^-
rôjSübaudi,Prophetæ & Dodf oreSfiue explanâtoresPro-
phètzîxxrridÿudicent. Siquidampliùsautminusloquine-
ce.fTe fi Ig & dif cernent etiâm v?fum fecu ndùrny etitatem
fidei, illi doceaht. ' Quodfialijfedenti reueUtumfuerità Spi-
ititu fandlo, alit.er quant ille dicar,auta l i u d prior qui lo*
quebatur taceat, ad horam. ^Secundùm morem ludæo-
rum loquitur^ qui hoc ordine relïdebaUc in fÿnagogis
luis, ,yidelicet; vt Scribæ & Phatifæi Ooâorefque legis
federunt in Cathedris, qui minons dignitatis erant , in
fubfell ijsÔc feamnis, Vu lga ris ver o pop ulus, ôc fimpiiees
quique in pauimentoôcfupcr mattasrefidebant.Indedi»
cit Apoftolus. Siillifuerit reuelatum qui fedet in cathedra,
aliter quatn expotitor, loquatur, aut aliquo eorum,
qui lede'ntinfubielli}s, velin pauimento,, taceat qui an*-
téalo'quebatur. Toteßis enini omnesperßngulvs-propbetare, vt
omnesdifeant, &om nesexhortentur. S t c u t D odtor esnonæ-
quali pëhfïa imbiiti funt,ita y ç auditores quadaminçqua-
litate_capacitatis difFern piobariturv Ideôq-, peifé(fte do-
dti , periedlos auditoresin fënlu doceant minus d o â i,mi-
nus capaces inftruanr. Sic Gngulis poftunt prophetare,
ideft, dpcere per fingulos, vt vnus poft vnum loquatur ,
Sclicperordinem prædicacioab omnibus expleatur. Spiritus
Prophètarum Prophstû [. rubieéluseft SpiEitus fan«ftus ,
qui luqnutus eftper Eiâiaip, Hieremiam, ôc reliqùos Pro-
phetas vetéris. plftamenti, per Prophetas quoque nôui ce-
ftamenci, ftcut fuerunt Apoftoli, & explanatores Pro-
phetatum, quiProphetæ nonimmeritoappellantur. Il-
lis omnibus Spiritus iariiftuslubiëâusëft quodammodè/
.quoniam non cogitfubito in vocem procumpexe , ficur-
malignusfpiricùsinenergumenos,ôcarreptitios,redeo-
rùm poteftatitribuit quando ioquantur, Scquando file'-'
giinVy 'Nonne dicent^quodinfanituï îd çllj .quodin amentum, i -ant.- Verbi gratia, Propheta, ideft, Prædicacot'quilibet
ÔC iù pUrèpeftmyerü'eftis£■ .§£liocideo quia ômnesloqtii-1 vult fermonem adpopuium facere, veluti Hieronymus’
mini côntôfe;-''&quod’aidtBp'QO.mtelltgitui>, -..St autem o- j ali cuius Prophetæ librum exponere , id eft, eius^iritusj
Imnespropbetent*, vel fcripturasTëgitime explanent,I«/mrf«-
\tétn"quiswfidèlisvelidiota] ruûicatantumlingua contentus,
Gonuinciturabomnibus. Subaudi | infidelis elle,, aut idiota
iDijudtcaturabomnib. quodniïipcenicennam aga.t damnan-
dusiui Occultacordi*eiusmanifeftafiunt, ideft,cogitationes
prâüàv ôc viti# quæillosprædiçatores pusat latere, dum
i'pfi^tfpuranC'coiftra vicia, manifeftafiant ab ipfo , quia
dfeitin véritate,quia îfta omn& cognofco in me elle. ^Sic-
|ttVfefei:tLbeatuyAugUftinusqùodamloeOiquodaliquan-
dô dum face te c feimonernad populum , IqtLOiuit qui-
datn (celeftûshoroô, ftatimquere ndnatteridente, (ernvo
iuusyë^UKeft cdntra illiûs vitra. UJe^âutem cohfideràns.
lie Pô‘ntin#à.Deb rcuelaldm, epnu«arftis eft » ôc poenicens
faliitém obtiiïóic.' Sieôc invita-fanâi Çælacij, Arelaten-
[ftsEpifôopi legitur^quod fpintus fànéfcusita fermônem e-.
jus difponebat | vt ómrifûm confcieotias verbis fuis
(;,cutërer, fibreos brnnes eius auditofes indieallênc'
autpræmanibusjhaberet fcriptas.- Etcadens tnfacieminfi-
;.dèti#vel'’idfat«'éuroil^iiS;j(c’ ,• -Adórabtt Deum prpnuncians
qÜodvefeDèus in vi>büfitJ,q a i
•uelauitvobis, Vqytfqutfque Pfalmumbabet, de quo debet dip
putare ,Doclrtnam hdb.eti idéft, expofttionem librorum,^-
pocaljpfinkabetjisi eft, rëuelatioh.ema Deo fibi in corde ma-
ni te ita ri.mper qûàm vale t i n te llïgei;e diuinas fcripcuras,
UngfMtn babei, per quaUa proférât ôc interprétetpr diçens,
vt inftruat , & loquatur pec ilium , v t cceperit loqui, non
timen illi Co;.yt fétigedtlibrum^^^ ir.ru mpere in
vocem-“V veluf phrfenetieum* Et bene idem Spiritus fan-,
öfctfs , qui fuit olitnin Prophetis , dicitur eftèinëxplana-
coribus eorum , quöniam aliter non yoluiffèht expla-
narè verba Spiritus iantfti j neque in luce.m producere
fâb.fojritareip jlldtiim. '-'Alitet-frlegexrm.us.pl'ufali-'namé«
ro Spiritus Prophètarum PtophetisiubieÖïi funt, neceP
leeft , vcintelligamus pet. fpiritus, d o n a.S p ifi c us-fa n <5t i ,
id eft, briguas^yirtutesj eiéélionem dæmonüm, fàpien-
tîuni coniîlium , ôc reliqua. Hæc autem dona ficfUjnte-
leftîs fubdita, vt quando voluiit exerceajaf illà,ôc quan-
do^olünt retineant quafi occulta, hisyerbisdatutintel-,
ligi y quod licet mulrifimul.Dpâorej funt, qui noueririt
perCpiritum faniftüm quid loqui debeant| non tamen itâ
ab Spiricu fanôto impélluntur , vc vno loquente cacere
ajij nbûyaleant. Nonenim èftdijfenfionis Deiisjedpacis. Quia
Deuspacem ôc nondmenlionem docuit, quando vnus;
adûerfus altehtrn trernens , . illo adhuc loquente loqui
tentabat, ,;diftenfSone.m faciebat, ôc hpc Deo ex e era bile
era t. Sicut inomntbusÈcdeJiis y fie, S u baudi , Ôe wos dùcea , ',
vc vnus vel duo.aut cerre très in connentu doceanr^ôCpër
partes vt vnuS interpretetur , Ôc fiinterpres dèfuerit, ca-
ceànti MülieresiUEcUeJiistaceant | ne fètfcinenc errorem j
I ficutEuaprima mulieffecic, fubieûæ elle de be ne vifisr
quiamu-
37* ;
quiamulier de vïtd fumpta eft, ivon vit de nvuliefe,8c qnia i hdtr oixncs iiuiwcos[nbpedibm eim."\ Nouif n?ia autem iviunca Lp^f J
per eam vir lëdiiclds eft. ■Steur & lex.dutt, ld eft, per Gé- dcjlruetur mors: *Omni* mm. fubiecitfltb pedibm eins. Cina av.ie g.tf
nefim inquiens, /ï/t vtri potefiate ent. /jwrfvotó, ö Corin- i dicat: Onmin fiibiecfa fuut et,fineiïubio prater eumqui ju bic-'..a.,.«,
1 thij,H S verbum H Dei procefit) Subaudi.*‘ r ad atio&.clnfta^- aiftur.- W/étonrnta> ■ ■ ^umi^e ip:^ ^^mn%thojnnut. ïw nfói:*
Gorintliii, quàfiexemplbillorum cæterægentes in vnita-^
ipffrßUusß^ießus erit;ei, qulfußtecit ßbin omnia
I I I IP
Ve credidifient in Chriftum ,’ôc ab illis eflet diffamatum.
omnia in omntbus; % Alioquin qutd facienlqui baptfcianturprtf
Ideo ait Apoftolus^an à vobis verbum* id.eft,. fidcs Ghri-
mortuis,fionmino mortui non refurgum ? vt-qmd'&ybapM-
fti, vel eius Euangeliumproceffic ad alias genres? InHa-
kantur pro illis r^.fv£ßiMi'&,nps; perudkamur. omni böra
bantur etiarn in hoe quafi, folisillis, qü æinG hrifto eft per,
t Quofidie morior per, veßram gloriam , fratres, quam habeo
Patri ar chasóc Prophetas fuiflètpromifia.Eth.oc eft,quod
m Clmflo lefu Domino noflro. | | St (fecündum hominem ) ad
óick,autin vosjblosperuenit vefbü Pei* Sijquümdetur propkeU:
beßiM pugnuui Epbeß , quid mihi prodejl , f i wortuimn-reßr-
elfe,ideft,fapièns,do(5tor & explanatpr fèriprûrarû, qutjpi-
gunt}fmhnducemui&, b\hamu6,iiMenmmör\etyur . f r
ritualis,id^ëft ,qüi fpiritualia^capére fö^ tijji^ Jfarqu afcri^
te'ßduci: Conumpunt mores bonos-coüoquia praua. .f Euigibent,
bovobis,quia domini,funtmadata,ideft,iniclligzt&apptobet',
quja Donfini eft mandatum.PfeudóApoftolii fejpfis,ôç à
ad reuerentidm vobis loqporklfr Sed d\cet altqdis-: Quor
diabolo loquebantur, Apoftolus. autem ÔC reliqui Dei
modojefurgunt mortui l qualtforpore v en ifn tl^ l^piens , tu
mandata_proferebant. Ideoque his-YeKbis.taogitillo$,qui
quodfeminds , noti viuificdtur Mfiprim moiiMufy^ I
pro lucris temporalibus & defiderijs hominurp fion diui-
nimm, non corpus, quod.futurumeß, [tminas, fedmudumgra-
na led,terrena docebant. St quis aiitem ignerat , S ubaucU,
num, vtputa tritt» atii alicum cdteronim. -j; Deus autetn dat
mandata .Domirfi ignorabitur.,.id eft: ,.fi quis; répudiât vel
tili corpus ficut vult: & vnuuique feminism proprium .corpus.
non approbat hæc mandata Doinini ,.repudiabitur nee
t f ßorioriinis caroLadern card: fedalia qüidern hominum>aliayerß1
approbabitur dDomino iq d ie iu d ic ij.- Jf^ ^ rm mei in
-pecoruin, alia volucrum;alia autem pifetum.. • j" Et corpora coe- 1
fidc amttlammi, id eft,ftudecote ôc ddigitèpropbetarejd eft,
leßia& corpora terreßria : fed alia quiderti coelefitum glpria S a-
fcripcuras incerpretari,ôcapexte.eXponere,Ôc e tiara fi quis
Ua autem teneßriuni. •J'Alia clantasSolis,qha clarttas, Luna, &
vult,'*1 vel poteft Itnguts loqui nuliteprobibere in.tantum vt
alia clantnsfiellarum. Steüamimdßedadiffert in claritate-.^fic
hsibecitimetpreicm: pmniaautemboheJl.efi(tjit inyóbi%i.d;
'&?refun.ectio mortuorum. ~ Seminatur, in corrupjipne_ , furget
eft, fine dedecotè. bl
in meprruptione. I Seminatur in ignobilttate, ftfrget-m,gloria
yiSeminatur in.inßrmitate.yßurget in virtute i< XSenyW'
! tur corpus animale,furget corpus ffirituale. Stell corpw. animale,
eft cr'Jpintuale, ficut fenptum eß4:, $> * Fqäus eß p/tmus
bomb Adam in am wain viueritem , .noiiißimus Adam, in Jpirttu m
- viutficantem. ^ Sed non prius’quodjpintuale eß, fed quod animale:
deinde quod Jpirituale. % Primus bopno de terra terreyus ?
1 fecundus homo de ülo,cdeßu.t f «Qualis tenenusStales1 & ter-
1 rent: & qualis-c&lefiis tales &iCalefifS.:ßp, Igitur^ßcutportautr
C A P V T . X V .
CHriftum docet d mortuis refurrexiffe , multifque'ac
demumPaulo qni le minimum-dicic Apoftoloium
I apparuifiè; noilram hie aftruic reliirrectionem,
Ôc oidinem ae modura eras , , V.nd curn niuerfare-
- fiifcitaforum gloria., non- .anima- folum »• fed et
___ - . , - mm imagftqem terrent, portemus,(if imdginem cMeßut^ U o c \
iam uv corpore ; Mots autem in refuneötione ab- ! autem dteo fratresquta taro & fanguts regniun pe^ppßidere]
forbebitur. ‘ T ^ \ non pofiunt, ne'que conuptio tncorruptelam poßtdebfti ]\ Ecce
. f l l ! I f l I | ' 1 myftenumvobis dico : Omnes quidem reftirgemus yfed non om-
• *VT of«i» autem vobisfacia, fratres, Eunngelmm, quod pm- j neswmutabtmur. momento ß n ^ p a t lt^m ß ^ ^ tß r^
/ ,n IN dtcautvobis, quod&accepifits, in quo Crfinds, {perquod bn, canctcmm, tuba, & mortuirefurgentincorrupti: & ftps mi
. & fa lu a m im : q u a ratto nep ra d tea u enm vobis, f i ten etis, n ififru - niu ta b imu r - T' Oportet emm corruptibile hue m in e r e incorrupnoj,
- ßracredidifiis. fTradtdi emm vobtsmpnmu,quod &accepi: quo- nein : & mortale hoc mduere mrnprtalitatem. Ctm autem
ifais'yb. 5 maChnfius niordins eß pro peccatis uofinsfecundufenpturas. j * & mortale hoc mduerit mmortalitatcm, tunc fic t [er mo effti ( c fi-
4 * v q u ia fe p u ltu s e ft,& q u ia r e fu r re x ttie r tia d ie fe c u n d u fin p tu ra s ,* & ptus efi * A b forptd efimors in victoria, t l/ljl ef t m ori victoria
q u ia vifus eft Cepha, & p o ft Ir&c v n d e c im : %.Demdcvifu$ eft plus | sua -vb i eft m ors ftim u h ts tHus i, t S tim u lu s a u tem mo rtis , pec
quam quingentis[ambus[rand': ex quibns multi manent vfque'\ tatum eft : virtus vero peccati lex. t _* P eo UUtemgrattas,qui
5‘ - ft adbite, quidam autem dornuerunt : pDemie vifus eft lacobo,;'-. dedit nobis viclönam, per Dominim noftrum lefim Chnftim
- * deinde Apoftolis omnibus : f Noutfttmeautem omnium tanquam j j itaque fratresnm diked ■, ftabtles sftote & immobiles: abun ■
7* \ abortiuo vifus eft &miln. f * Egoentm [urn minimus Apoftolo- | dantesin opere Domini fern per, [tentes, quod labor vefiernon eft
* rum, qmnonftum dignus vocari Apoftolus, quoniam perjecutus. jnànisiùDqminQ. t
i j t ’ d/ ftmn Etceftam DEI. t Gratia autem Dei fum td quod fum^ & k - . , / ^
'ks.bV gratiaeius in me vacua non fuit ft[dabundantius illis omnibus yh^\OtuiHvobisfa[o fratres, id eftt ad memoriam reda
io... laborant : Ne»ego autem,[ftgratiaDetmecum : t Stueemm , I N coyobis Euangeltum quodpradicam vobis,~quod & ac
ii. ego, fine ilh, ficpradicamus & ftc credidiftis. f Si autem Clm- ! ceptftts, mquo & ft atis , per quod faluamim: Fuerat Apollo
it,*/ fins pradtcqtur , quod refttmxtt à mortuu , quómodo quidam Î lusapud Corinthios per ynum annum, öc fex .menlès
n. I dtcuntm vobis, quoniam refuneétio mortùorum non e f t ^ f Si |
14. autem refunecho mortuorum non eft : neque Cbnftus refiimxit.
D -J* Si autem Çbriftus non refttnexit yfnanis eft ergo pradïcatio
I j , nofira, wants eftfides veftra : {inuemmurautem &falfitèftes
i & j g l quoniam teftmomumdtximus aduerfus Deum, quod fu[ir
17.* taUertt Chnfium : quem non fufittauit , f i mortui non refur-
Hl gunt. j H w f i mortui non reftirgunt, neque Cbriftits. refur-
b.z
P f ?
.. 28.
mm
I ®
i
m M
i p i
3>
m .
F
m m
4 ° t t ^
41.
43*
4 4 - ,
. 4 5 -
^G e n .i.b j
0 .
m m
A
A 9-
9m
G
fm
5l ‘
»
j
%
Hefxd.\4
i
^ v .5 7 v i
praedicans ftlis Euangeliüm , fed polf ejus^di|é?fiu,m in
troierunt in cos Pfeudqdp°ft°Jl > <1U1 negabanf Chrij
Hum ex virgine.nacum , paffum'i 'a morcuis lufeitatum j
negaban; quoque refurieélioijem .generaliter futuram
Idcirco compnlfus' Apoftolus fecapitulat illos p’raifensl
Fqu* docuerar. Vnde dicic i^ d t u r a vobis facior Eu-
*rexit.>ï t Quudfi Chnftusnon rejurrexit, vanapft fides veftra ft\ cepEu^i^abuiftis.in quo. & .ftatis. Invnaquaqpe ple-j
20. - ' adbuceftis inpeccatis"Vefirü, fErgo & qtttdormierunt in Cbri- j be fideli duo funt pppuli perfèóli & imperfeddi. Sed
21. fto,perierunt. | St m hac vita tantum m Chrifto fferantes fu- | hie perfeclos in fide alloquitur^iterum contra iraperferJ
| g | | | g g j miferabittores' fumus omnibus honunibust | N«»c autem &os fubiungir. Qua rattone pradteauerm vobis f i tenetis ntfi
m
W 3 $j[i8 Cbrtftus refttnexit a mortuts ,prtmrtta dormientium :
I j mam quidem per hominem niors, & per hominem nfurreäto
mortuorum. t 8? ftcut ™ Aftin- omm ?nonuntllr » ltlt- & tn
Glmftg omnes viutficabuntuf' t * 'Vjttffquifqftedutem infug or.i
dm ,‘pnmma Cbrtftus, deinde ij quifunt Chnftt, qui infiduen-
tu eitis tredideruM. t Deinde finis • cum tradifieriuregnum Deo
& Taiïï, cum etiaciuiiievis- oinnem prineftatum ^Gripöpeßa-
tem, & virtuicm. pOportet autem ilium regnare,, * donee po-
, I »
3 «
4^ ®
fruftrq credidiftis : htteratiira huius vei^cqh minus' qut-
dem fenlus videtur, habere , quia pulcrius fohat mgiae-
cp.; Ndtandu'mque iritetrogatii|e acque increpatide.et-
fdlegendum- lgitur „dicatur ica quj(J ytihratrs acee-
piftis in hoc qqod-prsedicaut vobis, itmodo decepti
a PfeudoAtpoftolis dliter fuftinetis^, nifi quia-fruftra d-
ue.inaniter credidiftis in hoc,qUod a fide reeeffiftis. Dicic
ergp qua ratione fiue qua vtilitatp pr«dftauerim vobis
F f f f 44 , ^ yerbum