— 1 “ “ * \ ' TeßimoHtaPatrunt,
P»ro»nVc m , i n q u i f ,n e c ^ ^ i f r am ri.c.^velutipetquofdàmtiuos.ideft.for.minaocubex
puft yauki*. a --- 1 * . .* .
&funo(ë dcbacchatus, dixerit al jqnando, quia diuinitatis
plenitudo mortis pafTadifpendmmeft.Ergovçraniunc,
& bacchancur, &furunt, fcinfanninc, & (ais mentibus
cxceflcrunt, qui Deoverbopaffio»cmapphcare praelu-
Etpoflpauca. Si enim in Cbrifto | inquit, Pïen“ “ d° d™ n['
rum.humedarionisonüsegreditur. y •
Gregory Epifcopi NyJU contra Eunomium. Accurat cos qui
paffionem affignant human* naturae, vult enim omnino
ipfam diuinitatem fubderepaffionhduplicicnimexiften-
te 8c fine dubiratiorieopinióne, fine diuinicâs inpaffione
fit fada,vnius accufatio in defehfione fit modis omnibus
auodinhabitat, eïusquódrelinquitur. Si igitur accufanceosquipafllotatet)
Ö I ® qui paffibi|tra dicum filij dmimtatcm. Q j *
c r iW d a n ^ n o n E u i^ tio n em , n o n iacHvymarum fluxus, rarisaft : namfiparimrquidamiecnndumcommfernro-
». 1 -I .......nonaliam quamlibctmutantiïo*^nscïrmii^ pinlei ndiitmudniintai -dminita-
tis coexiftèrc fas eft : cum fit inconuertibilis per naturara
homini.Hxc adpHcandafeorfum funt,qui ex anima confiât
& eorpore. ' '
Eiufdem. Quoniam neque dicere fas eft, quia verbum
mortuum eft , & 6eus qui fuum templum triduanum
fulcitauit. Si autenvipie igiturifte natus eft primogenitus
ex mortuis, qui qnorte circumamidus eft , ipleveront
princeps in omnibus qui virtutes adquifitas fufcepit.De-
nique triduanum ex fepulchro refurgens verbi templum,
ipto eorpore quidem ad proprioj; venit Apoftolos , næc
autem verba dixit eis : Dataefimibi omnis poteftas in coelo &
intend. Quia vero hançpoteftate.ro accepitextrinfecus
templum non qui xdiftcauit templum prxcipua pul-
chricudineDeus.
Atbanafu Epifcopi Alexandrini in libre aduerfus bareticos.
Quxcunque igitut humilia verba & opera funt, in corpore
lefiu intellige fcripta: quxcunque vero gloriose funt
nem diuinitas filij.patris vero in omni impäflSbilitate fer-
uatur , impaffibilis ergo natura ad earn quxfufcepitpaf-
fionem: Aliterergo habet qui diuinitatem palläm dicit,
& non templum diuinitatis.
Gregory Epifcopi Naz.ianz.cni ex Epiftola ad Neftarium.Et homo
non fno'do crudeleeft, fed omnium fxuiffimura illud
e ft, quiaipfumvnigenitumDeumiudicemexiftentiuro,
principium vitae, de.ftrudorem mortis afleriteflemorta-
lem, & propria fua diuinitate ffifeepifle paffionem, & in
triduanailla corporis morteetiam diuinitatem commor-
tuam corpori, & itarurfusperpatrema mortuis refurre-
xille. . . . . :
Ambrofii Epifcopi Mediolanenfis. Cur,inquit,diuinitatiapr
plicas carnis infirmitaces, 8c infirmitatcm humani corporis
applicans diuinx naturae, nunc anima mea tr'iftis«ff non
fapientiadicit, fapientia enim perleuerauit inconuerfibi-
lis,licetindumentö carnis circumamida fit.
Etrurfus alibi. Sunt verb quidaro, qui in tantam procef-
feruntiropietatem , vtputent quia diuinitas domini cir-
liter*,in verbi diuinitate. Quando efurit poll leiunium5 cumcj•/£=• />_ ciq. Uia in lilg.,n o non caro fuf.eiprriitr, fediil 1i1a r« driluiniinnaa
corporis paflio eft : cumveroexquinquepanibus^quin- | fobftantia creatrix vniuerforum.
que millia virorura prxter mulicres, & infantes pafeit, &
! duodecimlportaefragmentorum remanent, opus verbi
diumitatis.Cum vero fuper ceruical dormit in naue, cor-
I pore* quietis eft opus : cum ambulans fupra mare incre-
j patilucHbus & ventis, quiefee, obmntcfci, mox audit ab ijs
qui in naui cum iureiurando confeffilunt: vere Deifilius
es. Cum flans ad lepulclirum Lazari deflet, & venturus
ad paffionem dicit : Trijlis.efi anima mea vfque ad mortem^ &
anxiatur : Spiritus quidem diuinitate promptus ad oronem
difpenfationem dicit ,carnemveroinfirmamycutnisya:oin-
firmitas eftxontriftari, &.moeftum e lle : quando imperati-
ue dicit : Lazare ventforas, & furrexit viuens roortuus qua-
triduanus,quod fadum non e f t i principio mudi, fignum
diuinitatis eft.
Darnel Epifcopi Romani contra Arrianoscum anathematis in-
terminattone. Si quis dixerit, quia in paffione crucis dolorem
pertulit films Dei Deus, & non caro cum anima, qua
indutaeft feruiformam, quam fibimet adfumpfic, ficut
feripturadixit, anathema fit. ' ,
A%pbilochy Epifcopi Hicony in libro vbiexponi: pater maior
iwe«ff.Et'vtnonlongumextendamfermonem,interrogo
I te compendiofe, h*rettce, qui cx Deo ante fecula natus
! eft , pafluseft , anquiexDauid'in poftremistemporibus
natus eft lefus ? Si quidem diuinitas paflä eft , locutus es
blafphemiam.Si vero homo, ficut ventas habet, qua gratia
non applicashomini paffionem?
'Eiufdem infertnone de filto Dei. Cu m d ixillet enim Petrus
quia & Dommum turn & Chriftum Deus fecit, addidit bunc le-
Eiufdem de incarnatione. Dum dicit Euangelifta nondum \fUmquem vox crucifixtfiis, quern Deus fufeitauit a mortuis: mor-
^ fLnhu CiiiAi». nui. icf.ii iinnAiim fu n /tt nlnrinratux. rar— 1 ” 1
Lachry- |
ma rum j
oatura
caufa. I
tratJptritwfanctus t quia lefus nondum fuerat glorificatus, car-
nemeius dicit nondum glorificatam : non enim dominus
glori* glorificajtur, fed caro domini hanc gloriam accepit
coafcendens ei in cos him, vnde &ipiritus landus
adoptionis nondum erat in hominibus, & quod aflum-
pt* ex nobis primitix in ccelum nondum afeenderant.
Quxcumqueergo feripturadicit, quia filiusaccepit, &
glorificatus eft filius , propter humanitatem eius dicir,
nonpropterdiuinitatem.
1 Eiufdem in eodem libro. VndeJait,&Deus turn fuperexaltauit,
& donauit ei nomen quod eiifuper omnenomen; 8c extera: De
temploExcdicit, quod eft corpus eius, non cnim excel-
fus exaitatur, fed caro exalratur excelfi , & carni excelfi
donauit nomen quod est fuper omne nomen, & non verbum-Dei
per gratiam accepit, vt vocaretiir Deus, fed caro eius cum
eodeificataeft.
Eiufdem. SicUt enim lumen non lxditur in tenebrofo
loco,neque vitapotellaliquidpati hatura, fi cut ait pro-
phetiadominus d e fe : Vtdete, quiaegofum , & non nrnta-
bor. Bafilij Epifcopi Cdfariadegratiarum aäione. Sicut ergo fuf-
cepit famem Dominos, forte cibo egefto eius in eorpore,
& fatigatus^lmufailis & neruis ex reinere protenfis,non
diuinitate labor« doroata, fed fufeipiente eorpore natu-
ram fequentispaffionis. Sic & lacrymas fudit, naturalem
cafum carnraduenire permittens , quod euenitquafido
cocauitates cerebri ex fumigarione triftitix complete fuemum
vero eft templum, non diuinitas, & qui fufeitauit
cum verbum virtus eft, dieehsin Euangelio : Soluitetem-
plum hoc, & in tribus diebusfufcitabo iUud. Si ergo dicit,dr Dominum
eum & Chriftum fecit Deus mortuum , & à mortuis
fufcicatam camera dicit, non filij deitatem,
Seueriani Epifcopi Gabalorum. Similiter enim, inquit,fe-
cundum animam timuit,mceftus fuit>contriftatus eft ,trt-
ftü «ff enim, inquit, anima mea vfque ad mortem. Et coepic
qontriftari & rnoeftus die. Hxc non erant paffiones pec-
can,fed paffiones naturam §ognofcentes. Denique falua-
torvt oftenderet, quiailla verba non erant decèntia veri-
tarem, fed congruentia carni, dicir difeipul is circaipfum
paffionis te m piis : Triftis eft anima mea vfque ad mortem,vigt-
latevt nonintretisintentationem. Et inrerpretatus cuius fint
paffiones,dicit: Spiritus quidem promptus,caro autem infirma.
Oftendens igitur per omnia veracem & diuinitatis digni
tätem, & carnis difpenfationem.
Antiocbi Epifcopi Ptolemaidis infermonecontra hareticos.N o li
eonfuodere narutas, & circa difpenfaciohem non eon-
tremilcas,feneDeum,daDeo decentia:fiifcipe hpminem
dahomini decentia.Efurijt ifte^qui fecundum te: pauit il-
le,qui vitra teeftrfiriuit, qui hódie natus eft , ambulauit
fupra mare, qui fine tempore fplenduit.
loannis Epifcopi Confiantinopolitani in crucem. Ghriftum
cum audidris,nonDeum cogrtcs folum, neque incarna-
tam difpenfationem fblam, fêd vtrumqqe, & Deum verbum,&
incatnatam difpenfàtioneqi«Noui Chriftum efa-
De duâbttt naturù in Chrtfio.
r ie n tem , ôc n o ui Clitif tum.e x q u in q u e p an ib u s & d u o - , n o q u e f id em î& a b ie â o coe l ite r r x q u cm e tü , proprijs a d - |
bus pifcibus'pafcentem q u in q u e m illia,extra muliercs,ôc in u e n tion ibu s 8c lib id in ib u s a liq uem rfegi? Ig itu r n o n
infantes. N o u i'C h r if tum f it ie n tem i& : n o u i C h r if tum a - om it te r ispr ifco scom m u n e fq u e c itm om n ib u s gentibus*
q u am in v in um m u ta n tem . N o u i C h r if tum fuper aquas errores , q u ib u s a n te ad ü e r itum C h r if ti j incarnfeomne
ambulan tem, & n o u i C h r if tum in n â u id o rm ie n tem .N o - h um a n um g c n u so b lig ab a tu r ad ft t iô lum ,n e c e n um e ra n s
ui C h r if tum m o r ie n cem ,& n ou i C h iif tum m ottu o ^ fu fc i- p a t r ix p o r te n ta , ip fa d ia b ô lic ap c n ô num é ro Æ g y p t ia c i
tantem. N o u i C h r if tum P ila to adftàntem, & n o u i C h i t- v in ce n c ia iq u o rum n o iin ù lla lin e am c n r lsa d h u c d e fo rm i
f tnm p a t r ico n f ifte n tem .N o t li C h r if t um à lu d x i s la p id a - b u sin t ra ve le x trad e fe r tâ moenià } fó lirom o re r ig a n t ia i ;
tum ,& n o u i C h r if tum ab A n g e l is a d o r a tum .E t aliud q u i- to ru isV u lr ib u s in tu em u r :ile q u c h om in a tim iriclamitans
dem infère dèirati* a liu d autem human itati : Propterea m onte s ipfos,aüt to lle s ,v e lflu u lo so lin ie x itia b ilc s in u n c
nam que vtrumquediâum eft, quoniam noui Chciftüm
ex Maria natum,&noui Chriftum ante fxcula genitum.
G I L D A S S a p
i e n s DE EXCIDIO
E T C O N C L V E S T V B R I -
T A N N 1 Æ. ,
- S I V E
A C R I S C O R R E P T IO IN T O T IV S B R IT
A N N I C 1Æ V O B I L I T A T I S ORDI -
ncm,& Plcbcm. •
vero humânis vfibus y tiles, quibus diuinus honor à cxco
tuncpopulocutnulabatur, Ôécacehsvetuftôsimrhanjunl
tyrannorumânnds,quialijsldngépôfitis regidnibus vuL
gatifuntj itavt Porphyriu^rabidus oriehralis aduerfiis j
Ecclefiam can is dementiæ fuç ac vanicatis ftÿld hocétiam
àdne<5lerec, Britannia, inquiens, fercilis prouincia tÿran-
norum. Ilia tantùm proferrè coiiabor in medium , qux
temporibus ïlomariorumimperâtonlm & pafïâeft, 8c a-
lijs inculit ciuibus & longe poficis mala.Quanfiim tameii
potuero non caniexfcfjptispatrix,fcripioruttiquémoni-
mentis,quippe qux velu qua fuérintaut ignibus hoftium
exufta i autciuiumexulum claftèlongius deportatanon
compareanc,quam tfanfifiarinâ relatione, quxerebrisir-
rupta intércâpédinibu^ non Ciiis clairet; Etenim Reges
Roniaridrum cûni orbis inipériiim obtinuiftènt,fubiuga-
tifque finitimis quibufqueregionibus vel infulis, Orien-
cem verfùs,primx Parthorum,lndorum confinium parta
pace,qua peraâra in omni pene terra turn cëftàuere bella,
Ôc potions fame viribus firmafïèt,non aciesflammçquo-
dammodo rigidi^tenoris adOccidentem,cxruleo Oceà-
ni tofrente potuit vel dohiberi; vel excingui : féd trârisfre-
tanslnfulxparéndi leges hullo ob fi (lente aduexit j irri-
bellemque populum ôcinfidelem rio'ri ram ferrd, igni,
machiniSjVt alias géntes, quam fdlis minis,vel iiidiciorum
concuffioriibus in füperficie tantum vultus, preffo in àl-
tum cordis dolore fui obédientiam proferentem édieftis
fubiugauit. Quibus ftatim Romani ob ifiopiäm vt aiebâc
ftipendij,repcdantibus, 6c nihil de rebellione fufpicanti-
bus, redores fibi relidos ad ânnunëianda pleriiüs , vel
confirmanda Romani regninioliminaleçna trucidât do-
R i t a n n i a infulain extreme ferme or- I lofa.Quibusitageftis,cùmtaliafenatuinunciarentur.&:
bis limite, circiumoccidentemque verfus, propero exercitu vulpeculas fubdolas vlcifci feftinarer,
diuina, vtdicitur,ftareraterrxtotiuspori- j ndnmilitarisin mari claffis paràta forcirerdimicaré pro
patria,nec quadratum agrnen,dextrum cornu, alijue belli
apparatus in lirtore confpiciuntur, fèdtergapro feuto
fugântibus dantur,& collagladijs gelido per ofla tremo-
re currente, mahus viriciendx, muliebriterprotenduntur.
Itain prouerbiurh&derifum longe lateque effertur,Bri-
tanni non fune in belld fortes,nec in pace fideles. Itaque
Romani multispCrfidorum cæfis ; nonnullis adfèrüitu-
, E X B E L L A RM I NO DE SCRI -
ptoribus Ecclcfiafticis.
Gildas cognomineSapiens,fcripfit de excidio Britan-
nix,'quodjncidicinannum Dom. 445. fenpfic et-
iam reprehenïïonem acrem in clerum B.ritannix : nam
proprer peccatacleri iratus Deus immitritflagella huiuf-
modi.ExtanthxcopufculainBiblioth.Patrum.
deratrice librara,ab Africo boreali propen-
fius tenfa axi, odingentorum m longitudi-
nem millium,ducéntoruminlacitudinem fpatium,exce-
ptis dhierforum prohxioribus promontorium tradibus,
' quxarcuatisOceanifînibusambiuntur,tenens,cuiusdif-
fufiore,v&vtitad icam, intranfmeabili vndique circule
abfque meridian* freto plag*, quo ad Galliàm Belgicam
nauigatur ,'vallata duorum olïijs nobilium fluminum j tem, netefrapenitus in folitudincmredigeretur, mânei-
Thamefis ac Sabrin *, veluti brachijs, per q u x , eidem o-
lim çranffnarinx delitix ratibus vehebanturî aliorum que
minorum,munita bis dénis,bifque quaternis ciuitatibus,
ac nonnullis Caftellis, murorum,turrium,portartirn, dor
morum,quarum culmina minaci proceritate porredairt
edito foctl compage pangebantur , munitionibus nort
improbabiliter inftrudis dccorara1, campis late panfis,
jcpllibufouëamoeno fieu iocatis prxpotenti culturæ aptis,
montibus'alternandis animalium paftibus maxime con-
uenientihUs : quorum diuerfbtum colorum flores huma-
nisgreffibuspulfati, nonindècétem ceu pidurameifdem
imprimebaht, eleda veluti fponfà monilibus diuerfis ôr-
nata, fontibuslucidis, crebris vndis niueas veluti glareas
pèllentibqs , pernitidifqueriuis leni miirmure ferpenti-
bus,ipfovumquein ripisaccubantibus, luauis fopotibus
pignus prxtendentibus & lacubus rrigidum aqux tor-
entem viuxexundantibus irrigua. Hxc ereda ceruice &
pâtis,patria vinioleiq; cXperta relida, Italiam petût.fuo-
rum I quofdam relinquentes prXpofitos indigeoarum
dorfis maftigias, ceruicibus mgum , folo nomine R o man*
feruitutis honorem faduros, ac non ram militari
manu, qüâmflagriscallidarrlgentemmaceraturoS, & fi
rësficpoftulaflèc, enfèm, vt dicitur, vagina vacuum lateri
eius accommodâturos.itâvt non Britannia, fèdRomana
cenfêretur, & quicqud naberi potui fier æris, argenti vel
auti, imagine Cxfaris notaretur. Interea glaciali frigofé
rigent inful ç,quæ velut lohgiorè tërrârum feceflu,Soli vi-
fibili non ëfl proxima , verus illé lion de firmam'eiito folum
cemporâli, fed defiimmâ étiam coelorum arcc tempora
cuiiCla éxeedente , vniuerfo orbi prxfulgidum fui
lumenofteridens Chriftusfuosradios,id eft, fua pfxce-
p ta indulg'd tempore, vt feimus, fu m m o Tiberij Cxfaris
quo abfqué vllo impedim c to, eins propagabatur religio,
indida feriaeü nolente,à principèmotte dilatoribus milimetite,
exquoinhabitataeft,nuncDeo, intetdum ciui- turn eiufdem. Quxlicetabincolisfepiddfufc^ptafint^-
bus,nonnunquametianicranfmarinisregibus, 8c fubie- pudquofdamtamenintegre.&aliosminuSvfqueadper-
dis ingrata confurgjc. Quid enim defbrtnius , qiiidquci | iecuttoncmDiocletianityranninouenneiti, in quafub-
iniquiusporeft humanis aufibus vel efle , vel intromitti tierfaeper cotum mundum funtEcclefix, facrx feripturx
negotium,quam Deo timotem,bonis ciuibus criaritatent quxinueniripofuerancinplateiseXuftx i & eledi facer-
in alciore dignitate poficis,abfque fideidetrimepto,debi- dotesgregis Domini cum innocetitibus ouibus crucida-
tum.denegare honaremP&frangerediuinofenfui huma- ti,itavtne veftigium quidem^fifieriporuiftet.in nonriul-
Bibliotb. Vet.P atriEom. j.Pars3. . _____________ , L l l 2 lispro-
F
■ ftcrroiis.
G