Milet.
B
<Armbif Comment-.
fiuäuumeius tu mittgas. TA bumAiaßi ficut vuln&atum fuper-
bum,in bracfirovirtutistua dijperfifti inimicos tyos. Tui funt ux-
ü, ér tua efiiena, orbem terra érplenitudinem eins tufundafii, A-
qutlonemér mare tu creafti. Thabor & Hermon in nomine tuo'ex-
ultabunt, tuum brachium cumpotentia. Eirmetqrmanus tua &
exattetur dextera tua,iuftitia & indiciumpraparatiofedis tua. Mi-
fencordia ér veritas pracedentfaciem tuam^, beatuspopulus qui feit
iubilationem. Domine in lumine y ultus tui ambulabunt,&in ittßi~
tia tua exultabunt tota die, & in nomme tuo exaliabpntur. Quoniam
gloria virtutis mumm es, & mbenepUcito tuo. exaltabitur1
cornu noßrum. Quia Domini eä qjfumptio noßra, &fanäiTfrael
régisnoßri. Tuneloquutusesiuvtßonefanäistuis., &dixifii„Po-
futadiutorium inpotente,& exaltauielettumdeplebemet§. Inueni
Dauidferuum meum3 oleofanäo meo vnxieum. Manus enim mea
auxiliabtturei, & brachium meum confortafit eum. Nihil proß-
eiet inimicus in eo,&filtus iniquitatis non apponet nocereei.Et confidant
d facie ipfius inimicos eius » & odienteseum infugamconuer-
tam. Etyeritasmea& mifericordiamea cumtpfo, & in nomine
meo exaltabitur corpu eins. Etponam in mari manum eius in
jluminibusdexteramew. Ipfe inuocabit mepater meus es tu, Deus
meus & fujeeptorfalutismea. Et egoprimogenitum ponani ilium, ,
exceljumpra Regibus terra. In aternum feruabo Uh tniferi(ordiam:
meant, & teßamentum meumfidele ipfi. Etponam infeculum fcculi
fernen eins , & tbronum eiusficut diescoeli. Siatttem derehquerint
filij eius teßamentum meum, & in iudieijs weis mnambulauerinti
Si tußittas meaepropbanauerint,ér mandata mea non eußodterint.
Vißtabo in vtrgainiquitates eorum , in verberibuspeccata eorum.
Mt/èricordiam autem meam non dijpergam ab eo , neque nocebo in
veritatemed. Neque prophanabo teßamentum meum, &quapro-
cedunt de labijs meis-nonfactam irrita. Semeliuramin fanäo meo
f i Dauid menttar, fernen eius in aternum manebttt Et thronus eius
ficut fol in conjptäu meo, &ficutlunaperfeäa in aternum, ér tefiis
mccelofidelts. Tu verb repulißi & dejpexißi, dißulifti Chrißum
taum.Auertißi teßamentum jerui tut,pfopbanaßiin terra fantiua-
riumeius. Deßruxifii omnes fitpes eius, pofuißi teßamentum eius
formidinem. Diripuerunteum omnes tranfeuntes riam ,faäusefi
opprobrium vicinis fuis. Exaliafti dexter am dfprimentium eum,
latißcafh omnes inimicos eius. Auerttßi adiutoriumgiadij eius : &
nonesauxiliatuseiinbello. Deßruxtßt eum ab emundatione, &
Jedem eius iti terra collifißi. Minoraßtdiesteniporis eius, pérfudifii
eum confufione.Vj'quequo Domme auertis in finetn,exardefcetvelut
ignis ira tua: Memorare qua mea fubßantta, ri unquid enim vang
conßitutfiifilios hominum. Quü eft homo qtii vtuet, & non videbit
mortem,eruet animamfuam di manu infer ni. V bi fun t tnifericor-
dia tuaantiqua Domine ficut iuraßi Dauid in veritatetuaiMemor
eßo Domineopprobrijferuorumtuorum, quoi continuimjinumeo T
multarumgentium. Quod exprobraucrunt immici tut Domine
meos d nïe,pofuerunt meabominationeinjibi. Traihtusfum & non
evrediebar, ocultmei langueruntprainapia. ClamauiaitgDomine,
tota die expândtadtemanusmeas. Nuïtquid mortuüfaciesmtrabUtaaut
medicifufcmbiint&confitebunturtibi? Nunqptd par-
'4bit ahquisinJ'epuUbro mifericordiam tuant, & veritatem tuam
mperditime) Nunqutdcognofcentur tn tçnebris mirabiliatua, &
iulhtiaïuamtcrraoblmonisi Et ego ad te Domine clamaut,& mane
oratio mea prauemet te. Vt quid Domine repeUis orattonem
meam, auertisfdaemtuamdme. Pauperfum ego & tn labonbus
d tutientute mea, exaltatus auttm bumiliatusfum & conturb/ttus.
in me tranfiertint iratua, & terroresiuiconturbauerunt tpe. Gtr-
cundederunt me ficut aqua, tota diè cirçundederuntmefimul. E-
longafii à me amtcum &proximum,ér notas meos d mtjeria-
C O M M E N T A K . 1 V M ,. ;.
INhuius Pfalmi titulo nominantur quidem filij, Choie,
(edPlalmuscancicum fuum pro Malech dingit,&
dat intelleaum Emam ifraclicæ. Malçt,id eit, dçllitutum
vocanc, Emaninopetn. Ergo ad deftnutum & paupaem
feimoeft. Credo adilUtmdeftitutum, quem le.iinquen-
tes difeipuli folam in manibus * fugerunt. Ad quem au-
tem pauperem, nifi ad eum, de quo Apoftolus mentorat:
Qttfa cum diues ejjet,pauper pro nobis factmejl, ira vtoculi eius
inhrmati fine præ inopiai Pauper» n.QP babehs diuitiasim-.
mortalicacis in pafliône.Cuius oculi prç ipla infannitate in
morteclaufifunt. In quadicit, medici (ulcicare nonpoi-
funt, in quadicit pofitum Te inlacu infei'iori,in tenebns ôc
în vmbramortis.' Tempore quo pofuerunt eunv abomi-
nationem libi,quo traditus ettàIuda:Tunc,inqui^quâdo
traditusfiira &non;egrediebar. Calicèm non cxtgebam
pafiionis,de manibus iigantium rae.Tune oculi inei infii-
tnatifiintpraeinopia. Noiicnimv:tebarfàlute deuacis,lèd
patiebarinfarmitaeem humanitatisaflumptæ. Audiannis
ergo quid iple homo afiumptusloquacur : Fecilti nalcicx
Va gi ne,vt narrantes miràbiliatua,credant hommes,&ab
incced ulitatefiigi entes,ad vitàm attingant. Atnbulaielecifti
fuperæquoratumentia ficcis pedibus, imperare yen-
tis, cæcis lumen reddere,infirrDantibus lalutem, mortui'
vitam quamamiferant rcuocare. Quidmodo ad mortem
me ire permittis i Nunquidnarrabunt in fcpulchris mifericordiam
tuam, autin perditione pofiti, agnofcuqt veritatem
tuam , autcognofeune iuftitiam tuam reducti in
terrain obliuionis î Hæcfunt quaî clamaui ad te in otatio-
ne mea dum dicerem: Si jkripotejl tranfeat a me calix paflio-
nis. Vcrù m quia nonpoteft tranjire rtijt btbam tllümfiatvoluntastua,
exalterm cruce, humilier in cpnl'pei^tu iudicis, & ( -
videar confufusin mortem,& hoc modo lim exaltatus,& j quodexprobraueruntcommutationemCbriJktui. RenedittusDo-
humiliatus,& eonfufus. Vcrùm quia inter mortuos liber
fum,mane oratio mea præueniet te,& videbunt relurgen-
tem , quem videtant tota die expattdiflè in cruce inanus
luas. Et poithaec in lepulchro pofitum,a quo longatus eft
omnis amicus, & omnis proximus pro ipfa mileria palfio-
nis. Intrat enim oratio eius in confpcßuDei. Etinclida-
uitauremfuamadprecemeius, &vita eiusquxininfer-
num appropinquauit.exurgatdmortuis. Dum enim 111a-
nefadtum ruerit, ftatim oratio ciusprxueniet, promiflio-
nem refurreótionis perficiens , vt non folum fe viuentem
exhibeat, led& inccelosafcendentemoftendat. Cuigloria
in lecula feculorum, Amen.
IncelledusEthanEitait* L X X X V I I L
Mlfericordias Domini in aternum cantabo.lngeeneratione &
generationem , annunciabo veritatem tuam in ore meo.
Qoniam dixijhtn aternum mifericordiaadißcabiiur in ccelis, pra-
parabttur ventos tua, in eis< Dtjpofui teßamentum eleäis meis,
main Dauid feruo meo ,‘yfque in aternum praparabo fernen tuum.
minus in aternum,ßat, fiat.
C O M, M E N T A R I V M«
D E tempore illo , quonumeratuseft populus,huiüs
Pfiilmi hiftoriadeciaratur. Myftçrium vérôPlàlmi,
ad Domini noftti paffionem excendicur.' Dicamusergo
prius hiftoricum lenfum , &:de hocadfen(um myfticum
eonueriamur. Ethan Hebraei humiliatum vocant.Humi-
liaturergoxexDauidperdiminutionem populi. Totum
de mileficordijs Domini excitât carmen-Se mifericordias
dielt Domini æternas cantate, Deum dicit dixiflè, in aeter-
num mifericordiäm asdificare : coelos dicic milericordias
confiteri Domini, dicit fibi feruö luoiuraflè, &hancveritatem
in coeUspræparalfe,quando dilpofiiir teftamentnm
ele£tis, tunciuralle Paiiidferuo füo..Quid autem iuraf-
fet, inferiüs pandit. Qupd fi etiam filij eius, inquic,reli-
querint Legem meam , vifitabo in virga& iriveiberibus
peccata eorum, miferieordiam verAmeam non tollam ab
eis, neque nocebo veritatem meam.- Et adrecit : Semel
Et\adißcabo ingencratiotie & generationem federn tuam. Confia iuraui in fanólo mêo,fi Dauid mentiar. Tu autem Domi-
tebuntur coeli mirabiliatua Domine,etenim veritatem tuam tn ec- nerepulifti, &expulifti, Scdiftulifti Chriftumtuum , id
défiafanctorum. Quoniam quis in nubibus aquabitur Dominofi-
miliserit Domino inJiltjsDei. Deusquiglorificatur in confilio fan*
ciorum, magnus& iemlnlisfuper omnes quim circuitu emjunt.
DomineDeus virtutum,quisfimilis tibi,poternes Domine, &veritas
eft, Dauid regem. Quia per occàfionem Vnius fadtieius y
totuspopulusmoritnr. Ecideoait : Nunquid in vanum
conftituifti filios hominum î Quiseft homo qui viuit, &
non videbit mortem ? Aut quis eruit ànimam fuam de
tua incirctûtutuo. Tudominarispotefiatimaris, mourn autem > manuinferi?Vbi funt mïfericordiæ tuæantrquæ Domine
ficiuii
Luc. 8.
Joan.n.
fici.it iiirafti Daujdin Veritate tua ? Siifficiat no^is hiftoricusfermo,
afcendarnusad,rtiyfti<;urn.InChriftoetiim mi- 1
lericordia æterna ædifiçat^ eft,non manu faéta ædifiçatio,
fedSpiritu fandlo compofita.Cuius veritaS eft ira in coelis
præparata,vt di/pofito teftamento legisfiiæiuraflètDauid
feruoTuo , quod deftu<ftuvqnt.riseius poneret fiiperfe-
dem fiiam jcui uull^sfimiliseuet inter filios Dei,vt eft ma-
gnusôc me tuendus fuper ornqes,qqiin circuitu eiys finit.
Omnes enim lerui eius funt.SignUm autem dédit {eipfurn
eflè Dqminus le fus Cliriftus, cura jn nauippfitus, iplè dô-
minatuseftfiiperppteftatem^tparjs , &c motum fluduum
eius ipfe mitigauit, 1jc fiunliliàuit fîcqt vulneratum lüpet-
bum,ipfum diabolum, &in virtuçe brachij fui dilpetfit o-
mnes dæmones. Tune fiios oltendit coelos, cùm cæcis lumen
coelorqm daret. Suara oftendit terram,cùm fepultos
iuberet ëam m.ottuos rçddçre. Se quogriç Aquilonem
creaflè oftendit, cum eius fiatibus i m perare t. Thabor £>Ç
Hermon in eius nomine exultauerunt, çi^ro vidèrent ha-
bitapres horum montium Hierofolymis. vi.cinorum, in*
firipojiiiips faluari, ab eoparalyticos ctirari, leprofos mu-
dari, mortuos fufeitari. Ipii montes, id efiThabotScHer-
mon, in Iefu nomine exultabunt, fUç.çnms ei *• Tuum brachium,&
tua potentia,quia firmatur manus tua,& exalta^
tuv dextera (ua fuper pmnem ægiotâtium fanitatem. Nos
exuhamus , non folum te iftafaeiente , feçj ÔC difcipulos
tuos videmus Domine in lumine vultus fui ambulantes,
quoniamigloria,&yirtus çorumrues. Tua.eft enim Deus
afliimptio hominis,, quoa loquutum teac dixiftèper os
fàn^orum, làcratçftatur Scripcqra, ele^i\ri eledumde
plebe Dei,in qup glorietpr gloria manus tuæ,qui tibi Deo |
diceret ,ij|V veritatç : Patertneyt es tu. De qi|o ^ t-uqieeres :
Egpprimogemtum ponameum ,vtinnopùneem omnegenu
fledatur coeUjhum,terreJlmun ér infernorum, & Çfflfk Itflgfa co-
fiteatur'.Quta Dominus lefus mglonaefi Det Patris, qui ppfiiitip
lcculuu» leculi (edem eius,cui teftaraenrumfuum in ?ter-
num fidelitetferuat. Cuius dies.fieutdies coelifuntrepro-
' mittit.Hictamenpropeccatis noftris, abinimicis fuis tep-
! tftsîprpphanataeft in tprraiancftitas eius. Non permjtijf,
j necin vno dilci(puloadiutorium giadij eius,ièdclamatei:
j Recondegladium tuum in thecafua. Et cùm poftèt ei exhibere
pjufquatn duodecim legionesAngelorum,noluitauxilia-
|.riei.inhocbellp,(èdminorauitdies temporiseius,&:per-
fudit eum tanta çonfufione, vccumimpijs,deputatus, in
médio hpmtcmarum erucis compelleretur fubirepatibu-
lum. Non eft hoc irafcpntis Dei, fed miferentis. Quidta-
men dicic quia pacitur? quoulq; açpenditur.velut ignis ira
tua? Memprarë Domine, quiaexVirgineme genuifti,&
me.moreftoqua:fitmeafubftanria. Qui a.cùm omnes ho-
mines monantur in peccatis ffijs.itavt nullus fît qui viuar,
8c non vidëat moi tem, & penè nullusfit, quieruat anima
fuam de manu inferi ( cpnclufafunt enim omnia in incredulita-
! te,vt omnibus miferearis) venianemifericordiæ tuæ promiîhe
j Domine, & memor efto Appftoios, quos continui in finu
meo , lucratpr.es multarum gentium, quos exprobrauc-
Iruntinimici.tuiDomine, quose^probraueruut ad com-
mutationem Chrifti tui , alium Chriftum expeëfcan*
Qnarum ! tes,iftum qui pafiuseftdenegantes.Nosautem quifeimus.
autedo- | iubilarioneminluqlinevultuseiusambuIemus.Etquem
cet Hcr- fléuimusmatientem gaudeamus à mortuis refurgentem,
adoranteseum, dicamusei: Benediâus es Domine in
contfer^ ' sternum:fiat fiat. Orantes vtinfinenoftro confefliono-
lîonis ; bisifta proficiat , per iplum Dominum noftrum Iefum
•gentium. Chriftum,qui régnât cum Pâtre, & Spiritufan&o in iecu-
la feculorum, Amen.
OratioMoyfîhominisDei. L X X X IX .
DOmine, refugiumtufacluscsnobisd générât tone in gener A*
tionem. Pnufquam montes fièrent, aut formaretur terra, &
orbis, d fecula&in feculumtu es Deus, neauertas hominem in hu-
nnlitatem, & dixifii corniertimini filij hominum. Quoniam mille
anni ante oculos tuos tanquapi dies hefierna quapratertjt. Etcufio-
dia in no fie , qua pro nihïlo babentur eorum anni erunt. Manefiç-
ut herba tranfeat,manejloreat (y tranfeat,vejfere décidât, induret
& arefeat. Quia dtfecimus m ira tua, & in furore tuo turbatifumus.
Poftiifii iPiquitatcs nofiràs in conjpeétu tuo, fecuïubi hofirum
in illumipatione vultus tui. Quoniam omnes dies noftri îdefecerunt,'
& in ira tua defecïhm.Anm nofirificùt àrane^jneditabunturjtes
m m m Ê i i m W ipfisfiptuagintaanm. Si autem inpotenta-
tibus opt.oginta annij&fimplm eoruiri tabor & dolor.Quoniam (m
peruenit ipanfuüydo corripiemur. Quis nouit poùfiàtdn ifa
tygo&pratimréiuoiramtuamdinumerarei Dexteram tuam fie
hotamfat & efujiitpsmdeinfapieptià'. ' 'Cohuerttfè Dominevf
qumo, ér.dcprecabilisefio fuper ferms füos. Repletifumiu mant
mi[er'içoxdiàtua,exutiduimus,&dele^àti fumusAtt omtnbus diebus
ttçfiris. Latati fumuspro diebus quibtls nos humiliafii, aninis quibuS
vid'mué ^Üçfajèrups tuos,&in opera tua, & dirige filios
eorum.EtJitjfilenàorDomini Deiüofirifupernos.&opera manuuiti
no finir um dirigejuper hos,ér opus rnanuum nofirarum dirige.
C O M M E N T A R I V M. Y
/^\Ctogefimus nonus PlalttïiiicanitDómirtümho^ö»
' quirefugium faóhis eft nobis in Chrirtolefti. Hunc
effe qui fecit montes,&firmauit tçrrâm & orbem.à ftc'ulö
& in feculum,antequam ilia fièrent,iam tiihcregnàfiè. Interroges
Daüid,&diçasèi:Vnde hoc nofti,quia Dëüstuus
antequam fieret tetra,iam Deus èrat®nabatîRefpon* j^xof. jj.
debit tibi: Moyipsille magnus propheta, qui loquutus eft Id«h;.$.
cum Deo facie ad fariem, quafiloquatur cum ariiico fuo:
ipfeey ore P e id id ic it,& ip ft nosdpcuit. Haicquareegi-
mus? QmalëgimusintituIoîQratiphominis Deii Qux
efgoabipfo diqicerat,ipfiuseinominicohfecrauiti Quae .. i
.autem caufain myfticum vaditîQuLÎapræuiditanathema-
biles efiè hjereles, didturas filium Dei,qui’refugiuth fadlus
e!ft tiobis in Çhrifto » non fume priufquam muhdfis fierct,
.& firmaretur terra orjbis. Contra nos ait: A fecülp & in fe-
culum tu es Deus.Non auertas-hoiqînem in humilitatem,
hoceft.in humiliate pofirum hominem non condemnes*
quia dixifti: Conue.rtimini filij hominum, hoceft, dixifti
teluperbisrefiftere,humdibus gr^tiamcondonare. Neâ-
uçrferisîlomiP6.111!11 numilitatëpofitum, qui quafi herba
oritur, & quafi flos , quöq maiieortum \ vclpere arc-feit;
Çqmapud te miijeanni fie fint,ficut vnadies,aut fient cu-
ftpdiain rioifte* Cuftpdiain no wc quart? pars notais eft,
quartifibipaftpresdiuidunt, vt ternis horisalijs euftoin-
entibüs,alijsquiefcentibiis tranlëarur. Quodautèm me-
morat.quia dtfecimus in irâtua, hoc mcmoraf, quod an-
teceflor m Pfaltpp cçcinerati? Póft pojpuli nu merti m ih ira
tüa defccimus, quia pofuifti iniquicatesnoftras in cortfpe*
£tu tuo, & fcculum noftrum in lumine vul tus tui. Cuntfa
herbam&acanëam.^c contra flos fcdni,Domine, qui fem-
1 permilërtuseshoniinibus,quidmqtieris?Tipi annimillë
i fie videntur>(îc.urnobis no&urnavigilid.Nóftri autem an-
ni, qjui ficut arena meditahtur, vix vt inultum o£toginra
anni (untj^cplus eft in eis npbis labor & dolor.C^uid tanta
maniuetudo venir fuper milëros ? Quid tam grauitet
corripimiir? Quisppn poteftatem inetuæ? Nunquid feie-
bam te irafci,fi ego populum nunierarem?Sûflicerer,quia
impeditum corde fecilli lapere» Conucrterc Domineali-
quantulUmj& efto deprecabilis fùper ieruos tuos. Quo1
tiefcunquejtranfierunt à nobis tenebiÆ peçcatorum per
cofreption,ëm , quafi in mare pofitis milet icordiâm præ-
buift!,6erquam exultauimus&dele'&ati fumus,in omnibus
diebus,quibus nos humiliafti,& in annis quibus vidimus
mala: Sicfa6&modo, quiaiamdexteraiii tuamno-
tam fecilli, 8cerudifti nos, Ôc feciftilàperequoddëfipui-
mus. Noli deletftari in mortem no fi ram, qui dixifti péc-
cantibus:Conuertimim filij hominum, quia bon deleôta-
ris in perditione viuorum.'Relpiee obftcro in iëruos ttips,
& în opéra rnanuum tuarum, quia ficut feriptum eft, quia
opéra manum tilarum nos omnes , quia patres indignâ-
tionetuacorreptidefecerunti Diriganttit filij eqrum pe^
adùëntumDomiriitioftri Iefu Chrifti filij tui, vtfîtipleXi-
dor Domini Dei noftri fùper nos * per quem opera imt-
nuum noftrarum. Péripfum enim dire<ftuseft omnis té*
nor difciplinæ.emendataLex, corre&a perueifitas,
æquitas adimpleta, ipfi gloria in iëcula
feculorum, Amen.
Laus