c
i
4 -
ntcenfibiis,ledpro omnibus,qui prædicationem eorum
! recep^runr. Menions oper is fidei vefira. Duo coniungit o-
Incipit Epiftola ad Theffalohiccrifes. Macedo- pus ,& fidem , quæ perfedfcum hominem reddunt»
nia Prouincia eft Græcorum | inquaeft Ciuiras fides namque bonis adornaca placet Deo j quæve-
Metropolis Theflalonica.quæ poftquam à Paulo rohne openbuseft, morcua & inanis eft. Ffme-
A poftolo fittem peicepic, Heet mul ca pericula fti- ; morés fuRinentia ffei Domini nopt. Suftinchtia eft
ftinuiftènt à fuis ciivibus non credentibus f | j | à| expedlatio, vnde dicimqs inpfalmo,Etenim^«ifm-
P%udoapoftolis voluiflè leduci , n.ullomodo tarnen
I veritate recefferunt.' Hö$ çollaudat Apo-
ftolus , fcribcnseis ab Athenis per Timotheum.
E P I S T O L A
B E A T ! P A V L I
A P O S T O L I A D T H E S S A r
L O N I C E N S E S P R IM A .
C A P V T I.
Thelïàlonicenlès , commendat ,a<5fcisDeogràtiis quod
fiifceptam lèmel fidem lèrtiauerinc Pauli , ira© i-
pfius Domini imitatores e fteâi, ac formardiquis
credentibus : ,paIamoftendentes, quem apud i-
pfbs frudtum Pauli prædicatio habuerit.
AVL.VS, & Siluanns, & Timotbeus,
Ecclefia Tbeffalonicenfium ,in Deo Pâtre,
& Domino lefu Chrifto. f Gratia vobis,
érpax. Grattas agimus Deo fem-
; oer pro omnibus vobis, memoriam vepi
facientesin orat tombas nofirisfine inter-
mtfsione; t memores operis fidei vefira,
I H laboris, & cbaritatis, & fuftinèntïa
Jpei Domini noflrt lefu Chrïfti, ante Derm
ér P at rem nopum : ■j* [dentes fratres, dileftt à Deo , eledto -
nemvepam : t quia Euangelium nóflrum non fuit ad vos
infermone tantum fed &in vtrtuie,& in Spiritufanclo,&mple-
nitudme mult a , ficut feitis, qtialesfuermusin vobis propter vos.
j- Et vos imitatores nopifafti eftis, & Dominiexcipientes
verbum in tribulatione mult a , cum gaudio Spiritus fanfti :
il ita vt faitt p is forma omnibus credentibus in Macedonia,
& in Achd'a. f A vobis enim diffamatus ejl fermo Domini,
non folum in Macedonia, &in'Ai haut ,fed&in omni loco fides
vefira \ qua eft ad beam ,profetla efi,ita vt non fit nobis necefie
quidquam loqui. j" Ipfi enim de nobis annhneiant, qualem in-
troitum habuerimus ad vos : & quomodoconuerfi eftuadDeum
a fibiulachris , feruire Deo viuo , & vero J + érexpeftare Fi-
liumêtusde cedis (quem fufcitauiiex mortuisj lejum, qui tri-
puit nos a b ira ventura.
PAuhis ée Siluanus & Timotbeus Ecclefia Tbeffalonicenfium,
Nomen lùuiim , locioru«nque fuorüm pômt in
exordio Epiftciæ, obeaufasin aliis Epiftobs meraora-
ras,generaliter omni Eeclefiæ fcribit, quia forfitan tun£
temporis non habebant Epifcopum lîbi ordinatum, lipeâant,
id eft,qui tç.fuftinent non confundentur -, luftinctiam
Ipei Domininpftri appéllac-expcdtarionc futurorum bonorum
, quæ per Dominu darur, & expeâacioné aduen-
tuç Domini ad iudieium. AnteDeum, id eft, coram Deo
Pâtre, quia in pnelentia & m cônlpedlu Dei Partis iu-
dicabitfilins mundnm. Scientesautem,fubaQdi,fumus e-
leftioncm veîlram, quia à Deo eftis eleéli ante confticutio-
nem Mundi. Quia Euangelium noftrum non fuitin fermo-
wefiuein verbo tantum fed in virtute & in ßnritu fanfto , id
eft,in virtute miraculorum,quæ perSpiritum fandum o-
perati lumus, in plenitudine multa Dqéhinæ , & bonorum
operum. Scitisqualesfuerimus, id eft, hurtiiles propttY
vos. Potusflèmus Deo lucrari, & faStdits imitatores no-
f t r i d ? 'q u i a q u a l i a fuftinuicDoroinus & nos à pro*
pinquis noftrisIudæis,taUa& vos ftiftinuiftis patienter,
excipientes verbum fidei & Dodtrinæintribulatione multa cum
gauiio Spiritus fanäu Quia Spiritus làndtus,qui erat in
vobis, faciebat vos gaudete intertormenta perlectuio?
num ,itafa8 i ifiis forma,exemplqm fidei,& Dodkrinæ o-
mnibus credentibus in A chain & Macedonia duäbus prouin-
ciis. A vobts enim diffamatus efi fertno Domini « Diffama*
tio maxime pro vituperatione ponitur, & in conttanam
parcem. Sed Apoftolus non curans .de proptiecate ver-
borum , cum debuit dicere,d vobis.manifeftatus& di-
uulgatuselt lermo D e i, dixit,diffama,rus. Non eft neceffe
quicquam loqui,lubaudi vpbis, quia vos eftis Prædicatores
effeäiin omni loco,lubaudi vobis vicino.
C A P V T I I .
Oftendic qudm lyncerum leexhibuerit inprædicandqJ-
pfts Eüangelio, gratias Deo agéns , quod fufee-
ptum Dei vetbum ledulo feruauerint,palli multa
à contribulibus, ßcut Eeclefiæ Iudææ à ludæis
qui vna cum Chtiftoctiam piôsomnesperlèquun-
tur, déclarât etiam quam afdentera gerat erga ip-
fps affedum. ■ ;
N Am ipfifcitisfratres, introitum nofirum ad vos, quia non
inanis fiat : f fed ante pafsi, & * contupielijs affe'tti
(ficut feitis) in Pbilippis .fidudam habuimus in Deo nollro ", loqui
ad vos Euangelium Dei in multa folidtudine. f Exbçr-
t at to enim noflra non de error e , tieque de immunditia, neque
indolo, f fedficut probati fitmus d Deo, vt crederetür noiis
Euangelium : ita loquimur, non quafi bomimbus placentes ,
fed Deo , qui probat corda noflra. f . Neque enim aliqiiando
fuimus in fermone aduiationis, ficut fcîtis : n. que in oicafione
auaritta : Deus teflis efl : f nec quarentes ab bomimbusglo~
riam, neque à vobis , neque ab alijs. f Cum poffemus vobts o-
neri effe, vt ChHfli Apofloli ; fed faä i fut mis paruult in medio
veflrum, tamquam ß nutrix foueat filios fuos. f . îtadefide-
rantes vos, cupide vohbatiius trader e yobfi non. folum Euangelium
Dei,fed etiam animas noslras : quoniam cbarifsimi no-
bis faäi eftis. -1 Memores enim eflis fratres laboris noflri3 &
fatigationis: * nodeacdiiopérantes , ne quem veslrum graua-
R<£.s.i4 cetàpud Iudæos nomen Synagogæ Eeclefiæ habeatur in i reniusqiradicauinmtn vobis Eüangelmm D e ir f Vos te ft es evlù.
Sicütlegitur in- libro, c\ui^benedixit Salomon o-
mri Ecçlefia lfrael. Tatnen Apoftoli malueruntin fuis
Epiftobs nomen Eeclefiæ inlerer'e , quam Synagogæ
propter interpretationem nominnm. Ecclefial'iamque
* interpretatüreonuocario, quæ non poteft fieri mfi exra-
tionabili creatura: Synagogaautem interpretatur con-
gregatio,poceft cpnfiftete exirrationa|)ili & inanimata,
ficut congregatur grex ouium, & congregantur lapi-v
des,& Vtiplî olJbnderent gentiles credemes amplius elle
rationabiles,q'tiâm Iudæos infidèles, qui hoc nomine Ec-
clçfiævtuntur. Grattas agimus Deo id eft, laudes referi-
mus/lb fempèr pro omnibus vobis, non lolum pro Thefiàloftis,
& Deus, quam fancte, & tu(le, & fine querela, vobis,qui
credidifiis,fuimus: t ficut feitis, qualiter vnumquemque ve-
firum {ficut paterfilwsfuos ) f dtprecantes vos ,& confiantes,
teflificatifumus,vtambulareds digne Deo, qui vocauit vos
in fuumregnum & gloriam. Ideo ér nos grattas agimus-Deo
fine interwifsione : quoniam cum accepiffetis à nobis verJjumau-
ditus.Dei, accepifiis illud ,nonvt verbum bomintim fed (fientefi
vexe ) verbum Dei, qui operatur in vobis 1 qui credidifiis. t Vos
enim imitatores facHefiis fratres Ecclefiarum Dei, qua funt in
Iudaa in Chrifto lefu : quia cuti cm pafsi eftis & vos a contri-
bttltbus veftris ,ficut ér ipfi àludais : f qui & Dominum oc-
tidtrUtit hfüm, & Propbetas, & nos perfecuti funt, & Deo
Pfal.cs,
* m
\.th4 \
iionpiaccnt, & omnibus homintbus adtmfahtur ^ | Proiirben-
tesnos.Gentibus loqui vt ftlua fiant,vt tmpleahtpeecata fià fim-1
pcr y perutntt enm ira DeißipeYillos vßji^ infinem. f Nos C A P V T I I I .
aùtemfratres defolàti avobis ad tempus hora •, affect,it , non corde
abiindantiusfafitnauimus facièm vtflram viderecum mültode1 j 1
fulerio : t quoniam volui,mus yenire ad vos :ego 'quiâem Pau- Metuens ne propter (üasaffliótiones à nde mouerentur.
lus, érfemd,Ô!:mrum^fidmpsdiuïf nosptanas. f- Qffa eft e-
nim nbftra ffes,atngaudium,atitcorpnagloria ? Nonne vps ante
Dominum iwfirum lefum Chriftamefiisin àduentu eins ? t Vos
enm eft is gloria ho fixa &gaudïum.
SX h o r ü tio n tfr ra .iâ eft,do6h;ina:N0H fuit de ciroredd eft,
de mcndàcio,Kr^tte/W?K«»i/ifW,quianonfi.iimusluxu-
zû,neque tndblo ,id eft,haudey âllut ia, Kypocrifi, (iaiula-
noné,vr vos^xpoliaiemus. I ta lo q u imu r non quafi homi-
n;/)/PjSu.bâirdi,malis,/)/rfreH/es,iilc quæiit hominibus pla
milîtàd eos Timotheum , quiiplbsroboraret:illô
aùtem reuerfo gratias Deo agir, quod in fi Je ac di-
ieâfione firmi permanlerinc : oftendens quantum
cüpiacillosinuifere,ytfuppleatquod deeft fidéii*
pforum,. I ?
PJRopterqûod n o n fu fitn en te sam p liu s, pla ça it nobis remanere
At bénis , folis : t * & mifemus Timotheum firmem no- ^ AS ' A
firum ,&miniftrum Dei in Eüangelio Chrifii ', a i cohfirman- L^,
F
cere,quiadulatur &;iaiietalioiurn peccatis,ied Apoftpli .dosposfér exbonandos protide vefira : f vt nemo moueatur
nonfàuebant aliGui. ltdpirblieèinçrepabant. Néqùetn \mtribulatiombiisiftis : ipfi enim feitis, quod'in hocpofiti fu-
occafmeaukritis.firèdicauimus, vt puoptet cupiditatem \1)m. l- f Nam& cum apud< vos effemus, prsdïcebamus Vobis
p rædicaiemus vob is. Tamquam fi nutrix foueat filios (nos, \fiaffurosms tnbttlat tones,ficut & facium eft, feitis. t Rrè-
Sübaudi, & h on, alien os y;itadiligimus vos. Soient \pterta &ego amplius nonfuftinens ,, rhïfi ad cognofcendam fi-\
mulieres luxfùtio(æ,<iiuites,& incontinentes committe- dem vefiram : ne forte tentamnt vos is qui tentât, & inanis
re paruulos fuos aliismulieribus ad nu men dura, ^ x j f ia t labor nofter. y N«»c autemveniente Timotheo ad nos
licet pabulum eis miniftrent, tanren noneo affetftu dili- a vobis,'& annunciante nobis fidern , &charitatem vettram , 1
gunc illos,vt proprios,fed vtmei cedem tcmpotalem ac- ÿ . quia memoriam riofiri habetis bonam femper, defiderpntes
cipiaat. Pièudo ergo Apoftoli non aftectu materno ) nes videre , ficut & nos. quoqu.e vos : f ideo confolati fawns |
diligebant eos,fed vtli^ra temporalia àb eis recipei'ent. fratres in vobis , ifi orhni necefHtate^firifiiüatime mftra ',per?
Apoftolus autem Paulus fociique. eius non ficut nutrix .. fidern vefiram , f (quoniam nunc vimmtis, f i vos fiatis hi Do- j
aliéna diligebanrillds,fed vtniateivnicurafiliumfouet , mino ffi^Quam enim gratiarum atttonem poffumus Dcp re- j
affeétu materno, ita iplédiligebât cos, | quia iple primus tribum pro vobis, in omni gaudio, quogaudemus proptfivos
genniteosin fide Chrifti. Memores eftis fratres laborisnoftri
jpj fatigatioriis. Labiorat Apoftolus in prædicatione, & I
opère ni annum e omodo, quo læpediximus , & quare
laborabac Apoftolus ; venon effet otiofus. Omnis e*
nim oriofiis in defideriiseft,&: vtipfe defideria praua vi- .
tare pollet,labori manuurminfiftebatv Ctun accepiffetis ver-
biiinauütusDeï,accepfimdudnonvtverbusn homïnum. Ver-
buni prædicatio m s quod Apoftolus lo.queba.Euc, a Deo
.au'dierat^&fic perceperunt illud Thelïàîonicenlcs, quafi
rabip4fdC-hrffto-aiadir^jncperpirælèn«ara. Quia eadempttfsi-
eftis à contribulibus veftris qu ie 6~ ipfi à Iuaais, contnbules dir
cu nt ur,quia ex vti atri b u fun t .Cre Ice nte igitur fide P o-
' mini in Iudæa, per I ecutljo nemfu fti n e b an c credences ab
incredulis, Rabenicævidelicet aRabenitis, -Gadditæ a
Gaddi cis .S i mi 1 ice r ex omnibustribub us,ica & Theflalo-t
iiiieenfes ere'dentesà np credentibus fuis tribulibus,i(3Left,
fuis cimbusjviçmisperfe.quebantur. fVt impie ant,Sub z\i-
dijipfi ludxi peccataftia, expleco tefnpöre quadragefiroi
annijqtiodD.omiiius dedic ludæis ad ppenicentiam poft
palfioriem fuam,illis nolèntibus credere, compléta funt
peccataeorumidequa cbmpledone dixit eis Dominus;:
impiété menfurampatrum ve^rarww.^Quando autem Apo-
ftolüs ifta 1 oquebatur,adhuc ftabat: Hierufalein &• te'mplum.
Ideoquenecdumerantcompletapeccataeorumj
quæ comple ta funt aduenientibus Römanis^ynde & le-
quitur: Verüenit enim ira Dei , id eft,vindiâa Dei , Juper alios
\yfqueinfinem. Vindictam Dei appellataduentum Rpma-
nbrum,quandoperditi funt fame,peftilentia, gladio, ca-
ptiuitate. Quæ vindiélâmanebit fuper iilos vlquein fine
fæeuli,quialempcrerunrcapEipf.V,elfidixerimùs,præue-
nit velanteuenit illds iraDe i, ficut quidam codices,ha-
bent,erit fenfus,præuenit eos vindiètaDeiin hoc fteculo;
permanebityfqùèipfineni.Qu^idqircodiciturjpræue-
nire illos,qUîavindiâ:amfuturiiudicii,inqùailliætprna-
[iter damnabuntur,præuenitiftatèmp^ralisi Defilatiavo-
èhoreftd eftjlêrmonéjCollocutiopefamiliarij&djÿe-
y ctu, id elt»pr£efentia corp oyis^ fed «0« corde, V
ideft,^ffé(ftu diiectio- .
his* ! I I I p
Bibiioth. ^eh Vatt.Tonu$. Vats |
ante Detim noftrum, h'oäe at die abundantius orantes', vt
videamus facieni vefiram, & compleamm ea, qipa- défunt fidei
vefira? Ipfe autem Deus&Patfr no fier,ér Dommushófierle-
fus Chrfins, dirigat v itm noflram ad vos. j Vos autem Do-
mïnusmultiplicet, & abundarefaciat charttatem veflramin
cem, & in onirîes, quemadmodum & nos invobis : f adconfir-
manda corda vefira fine querela in fdnâitaêe, ante Deum &
Patrem nofirtm,inaduentùDommtioftrilefu Chrifticumomm-
bus fanäisem, Amen.
Placuit nobis folU, Subaudi J roihi& Sylæ remanere A-
thenis, & mifimus ad vos Timotheum , ipfi enim feitis
quod in hoc pofiti fumus, Subaudi , à Deo, yt perïècu-
tiones & tribulatiohes^iftius læculi patienter fnftera-
mus, quatenus pèriftacèmporaliaperüeniamus ädgau-
diaætcrna
G A P V T IV .
Hortatur vt tradira fibi præcepta oblèruent, apftinentes
à fornicatione, ac le mutuo diligentes ,rnariibulque
opérantes, quo null jus quicquam défi-
derare cogaptpfidocec mpdum noftrærelürreâip-
hisne inordinata triftitia fe crucient proptêr cos
qui moriüntur.
H É catero ergo i fratres , rogamus vos & bbfecramus in
Domino lefu , vt quemadmodum acctffßs a.nobis, quo-
modo oporteqt vos qmIÉtare , & plqcere Deo, fie & ambUle-
iis , vt abundetïs màgis,. ^ ^Scitis enim, qui pracepta. dede-
ritn vobis per Dominum lefùm f f i ; * Hacéfi entra voluntas Dei,
fan frifiCatio yefira : vr abftiheUtis vosa fortiicafione -, fi vtfcïat \
ynufquifqueJyefifum vqs fuum pgfiiderè ïn fanâificatione , & . tphtfi f. d
bonoïe ? f non defiderij i ficut & gentes, qua ignorant
D enm : ,$ /& ' nequis fiipefgrediatUr , neque cinumue-*
hiat ïnmgqiio jratrem fùum : quoniam, vihdex eft Domains
de Iw omnibus [ficut pradiximus vobis ., &^efiifican, fumus.
Né» eiihit voÇauïi.nof Deus in mmunditiàm ,fed in fanâi-
ficationem. f Itaqui qupbac fperkit, non hominem Jpernit,
fed Detim : qui etiam dédit Spüitutn fuum fqnâum inhabit.
W S l m Ë Ë i " V ~ s ~ r .. . f