A
E x t J.'à .
i.Reg- «7 -
Matib-sdaua.
Nam ficut ipfa die aperti funt coeli,vt funderetur /. turn , qui ( vt dixi) eo vfque ferifùs.noftros prouoca'
Contra
hiref. 69.
manna, Dauid quoquc odauus eft filius qui per defen-
fioncm onium ferarum incerfedor effedus eftj& per de-
feufionem popu{i,interfedor gygantis. Primo cum ad-
hue effet paruulu5,à Deo omnipotence ëfïedus eftGhri-
ftus. Sed Sdh Euangelio,ôre Domini noftrilEsv Chri-
fti o d o beatitudines memoratæ tant, cum vtique eifent
& aliæ virtutes muhæ,quæ mericum beacitudinis habere
potuerint* Hocitaque exemple vifum eft mihivtfal-
ua muldcudine umilicudinum, has tantum od o tropo-
lo^ias proferre in medium, certus quodex his quæ pro-
latæfunt,cæteræquæ honfuntprolatæ, inquiripoilinc,
& iritelligiinucncæ>& pris racione vtilicer explanari.
N O T Æ.
• T Petr« continuât* niuro 3 liaccirrexitntU R.P.Prontonts Ducat
Soeietatit tESV perdoRi Thtologi(jp atnuicommonitiont, proeo quod
vêtus Codex habebat,conùmn ce mùro.
1. Solicuunneddic ] Vêtus codex,redder.
).• Quarè tamijmóéto 3 Epiphanttu pautit hocplurima ChriRi
cognomina colligit. C hiiftus vocacus cft & ianua, & oftium 1 & via. &
columna,&nubes,& petra,& aguus, Sc manna, & caper, & vitulus, &
leo,&foDS>&fàpieucia,& vcrbum,& filius,& angelus & Chriftus, &
fàluator, & Döminus, & homo,& filius hominis, & lapis angularis,
& [bl,&prophera,& panis,& rcz,& icd^ficator, &agncola> & paftofi &
vins, é> tjuAcunque talta,&c. que. cent end te per trepologiam tlli conut-
eure, ficut Ó' vox créât uru, qttam nimif peruuatittr ex Prouerbits Cr
■ Eccleficftico v rgebaut Artant.
S e r a H on d ix it: Primoper occafionem obie-
diOnum mearum lapidem expofuifti : cum ergo fub-
fequutus eflem capitula Euangelica, in quibus dicicDo-
minus, Pater maior me eft, vnde alia protulifti. Vnde ne
videaris ifta exemplaideo actulifle , vt illa teftimohia
decimates , expofitis his quae protulifti, de illis m ihi,
.dabisrefponfum : Sc icademuin accedemusad noftram
fpecialem conflidum. A r n o b i v s d ix it: Oportue-
rat nos de hocfolo fenfu tradare, de quo vere diflentis,
id eft, de hoc quod non vis Catholic* fidei vrilirercre-
dcre, in Chrifto Deo noftro duas efle veras perfedaf-
que fubftantias; & ficut verum Dei Filium , ita verum
homincm filium hominis conficeri. Sed quomodo te 1
praeuidesiure& legibus rationabiliter fuperandum, ne
te folum doleas vidum, qui plurimorum in te hajreti-
corum fumpfifti perfonas,vt cum dues tui te fuperatum
increpauerint, tu dicas pernoftram, imo non noftram,
fed Cnrifti vidoriam a tali te fuperatum, 1 quipotuerit
plurimorum in te h*reticorum priusacumina, permi-
ram acque potentiflimam fidei Catholicaedannam ape-
rire. S e r a p i o n d ix it: Sapiens tunc vincit-perfidiam,
cum earn de fuis vifeeribus pellit: & qui vincit,bis vidor
eft,quia & de aflertione fua fidei corona accipit,Sc de lu-
crohominumconfequitur palmam. A r n o b iv s dixit:
hoctotum mifcricordiae Dei-äpplicandum eft : nihil e-
nim noftrisnifibus poflumus, fed.totum de.Dei gratia Sc
mifericordia quod quxrimus, inuenimüs. Aggrediar
nuncrcliquas leptem quas propofui fimilitudinum formas
: dehincduasquxftiones, quas ex Euangelijs. protulifti,
ipfo Domino dance, exponam*- T u tarnen fagaci
memoria eafHemfiguras recolens, incipc figillatim re-
uocareinmedium,vtperfinguladoceamde facris volu-
'’fninibus me ifta exemplaria protulifTe, S h r a p 1 0 n
dixit: Prius de petra te explicuiffe fatis conftat: fecundo
quod mons priEdidus fit Dominus ex feripturis, vt o-
ftendere te promififti,oftende.
A r n o b i v s dixit : In Exodo legimus : Dixit
autem Dominus ad Moyfem. Hoc tibi ftgnum f i t , quo-
niam ego te mittam vt eijcias populum meum ex AEgypto, &
fer metis mi hi in monte hoc. S e r a p i o n dixit: De monte
Sina hoc didum eft. A r n o b i v s dixit :• Si hifto-
riam quazras fo la m , S y n agogam ingredcre: n os au te m
hiftoriam ideö accipimus , vt qua: funt intrahiftofiain
uit & corda, vt petra quæ procerto petra eft, vnde a-
qua produda eft, i Chriftum efï^ euidenter afièrerct
aicens'i Petra autem er at Chrifttu. 1 mon tem, i n quo
apparuic claricas D e i, in quo ignis illuminaus ,. & non
comburens , in quo Deus cum homine facie ad faci'em
lôquens , in quo Maieftasipfa digiro fuoin dùabusta-
bulis lapideis fuæ legis voluntatem in decem præceptis
fcripfit : in quo Deuceronomij, id eft , febundæ, vel i-
tératæ Legis feriptus eft liber anontem vbi Deus hoitii-
ninotum fècic, quöd inprincipio Deus feciffet ccelitty & ter-
ram, & omnia qua: in eis fu n t, ßanulta alia fanditatis
indicia, quædicere lopgum effet : de quo Pfalmiftadi-
cit: Mons Dei, mornpinguts, mons in quo beneplacitum eft Deo
babitare in eo. Etenim Dominus habitabit in finem. Vt o-
ftenderet de quo dicerec in fa im o quarcodecimo aic}
Qiûs rcquiefcettnmontefantto tuo i & zàicck : Qiùïngre~di-
tur fine macula , &cc. Ec quis alius fine macula, nifi fdlits
Dominus I e s v s Ghriftus , quipeccaium non fecit, ntc
tnuentus eft dolus in oreetus i Nam in vigefimo tèrtio P fal-
moi Quù(ait) afeendetin monretn Domim ? Ec refpöndit.
Innocens mambus, &c. Etitem Dauid canif V Magnus Dominus
& laudabtlis nimis , &c. Et fubiungit : Mons Sion
latera aquilonis, &c. Vnde.&Efkias air : In houtftimis die-
bus mamftfttis erit mons Domini f & venient ad eum omnes
igentes. Dicit & in alio lôco Dauid. Qui conftditïn Domino
, ficut mons Sion , 8cc. . Vnde & in alio Pfàimo : Mons
Sion, in quo habitas in eo. Diçic & de ipfo monte : Hune
quem acquifiuit dexter a eins. Acquifiuit hominem dexte-
ra eiusperfednm, dextera Dommiqüi fiettvirtutem.àcx■
teraenim Patrisab operatione dicitut & pibbatUr. îpfe
enim inuifibilis Filius. hanifvîrtucefn per ,omnipoten- i
tiam fuarn operatus eft , vt per homiriis aflump tionem
ita vifibilis fieret, vfdicerct : Qui me videt, vtdet& Pattern
, quia ego in Pâtre, & Pater imme eft. S e r a p i o n |
dixit : Ergo Iudæi qui euin viderunt, vidcruric & Pa- ■
trem. A r n o b i v s rcfpondit-^ Iudæi eum fie vidé-
runr, fie Spiritus fandusad Efaiam dicit : Vade,du populo
hüte, Videntes non videbitis,& diidimesnon ïntelligetis. Vnde
& ipfe Dominus àd eos dicit : Neque menoftis, neqüePattern
meum. Suis autem difeipuiis : Beatiocult qui vident qua vos
vtdetis, ér audiunt quavos audit is. Quapropter fi videtirr
de monte datum efle refponfiim,commemoraiocoter-
tio à me didum exemplum.
1. Quipotuerit ] Clarum efthanc fententiam mutilam t jf e& 7x
mcl:ore codice rtCircundam.
2. Chriftum eflccuidcuicraficrcrec ] Vetus codex,aflcrcrc.
S e R-A p i o n dixit: Primo lapidem, fecundo mon-^
tem,tercio turrem, in fimilirudine commemoraftfi A r -
n o b iv s . dixit : Bene coipmemoras , ii& bene reci-
pias vericatem. Ipfe eft enim , de quo in Pfalmo fexa^e -
limo canitur , quod fit turris fortitudims a facie inimici.
Hieceft turris, de quadicitSpiricus fandus per Efaiam:
AEdificaui tu trim in medio vinea, quam plantain. Vincain
hancipfe inrerpretatur Spiritus fandus, dicens: Vinea e-
nim Domini Sabaoth , domus lfraelis eft. Turrim vero, de
qua dicit fe asdificaffein mcdio , veferipeura fanda dicit,
Filius eft hominis, quem confirmauicfibi. De quo
Salomon dicit: Sapientia adijicauit fibi domum. Ipfe ehim
quieftfapientia Patris, a:dificauir fibiinvccro Vjrginis
perfedum hominem I e s ym , quipradeftitiatuseftbilius
Deiinvirtute fecundum fpiritum fanttificationis, nonfecun-
dutp coniugium pollutionis. S e r a p io n dixit; Noli
diccre coniugii pollutionem : nam coniugium poL-
lutionem non habet, fed fornicario pollutio nuncu-
pandaeft.Ar n o b iv s dixit:Coniugium pollutionem
habet,& crimen noti habet: fornicatio autem &poilu-
tionen) habere probatur,&crimeri.Sed permitre me proExod.
tf.it
Pfalm.
16.&17.
P/kl. 14.1
0*2- F
hPçf.i.21
pjhi.
Ol4-
Pfiil. 47.3.I
Ifa'u 2 .i.
pfal.12 41,
Pfal.67.17
Pfal.77.-i-
P fa .,17- ,
G
1fills 5.9 ;
\loan.9-.19.
'Ma tth ij
lpiritaliter explicemus , fequentes Apoftolum P au -[ baré'turrisindiculuni.IpfeaucemDominusinEuangelib
lum magiftrum Ecclefiæ gentium 'à Domino attribu- licah:Puterfamiliasplantautivineam, &fepfiteam, &adifi-
Pfial.6 O.4.1
- iH '
I/ÄM5.2
P/74. 1Ö.
A
Exod.4.17
pfai.^.7.
Pfal ?}■ 2-
m m
B
Exod. 23.
20. .
Ma/ach.z.
P fa ltf. 7.
l&i.
\*f77- 7 c
>/«« J.13.
'& 14 I
20. ■
Dan. 7.13.-
i Ü 1
Daft. 8. lb.
Dan. 10.5.
I fD
I E^ech. 1.
2b.
l-Btg.2.} JS
Pfal top. 4
Gtn. 9. 10,
can it tn ea turrim, & locauit cam agricolis, qui milFos ad fe |
feruôs f Patre farpilias plagis affligere non metiterun;:
poftremo ab ipfo pâtre familias mifTum filium occidt- •
runt.Hoc d id o , intfrroganturd Domino, Cumvcmnt
Dominus vines, quidfaciet cólonis illis î Etrejpondentesludai dv
xerunt: Malos malèpirdet,& vïneamfuam aliis locabïtagricolis.
Et'Dominus adeos: Amen died, iiiquic, vobis, Auferetur a voids
regnum Dei, & dabiturgentifacientifruäuseius.
S e r a p i o n dixit : Quarto nunc loco quærendus
fermo Doniinum per virgam præfiguratum oftendens*
vepromiffio tuà fuó ordirie explicetur. A r n o, b i v s
dixit: Loquitur in Exodo ad M#y'fem Dominus:Ego
ftabo in cacumine collis, Si yirga hæ.e, quae in înïnu-tua
eft, in ipfa faciam omnia ligna virtutum. Dicit & Dauid
in fpiritu : Virga aquitatis, virga regnrtut. Virgatua & baeu- 1
lus turn, &c. Et Daiiid interpellât Dominum dicens: Memento
congregations* tua,See. Liberafti virgam hareditatis tua. |
Item dicit : Virgam viriutis tus,Scc.Em den tins autem dc
Domino dicitur : Exurget virga de radice lejfe-, Sec. Q u i |
omnia adimpleta funt in eo , qui faitus eft exfemineDaxid j
fecuhdàm carnem. S e r a p i o n dixi#'Serua difputatio-
nem carniSjde qua nobis erit verus apertufqj Confiiótus:
mine qùæ propofica funt à te , explicare ftiide exem-
p l a .Nam quarto loco virgam cur pofuens iam dixi-
fti: quinto nunc loco , Angelum qua racione dixeris,
pande.
Ar -nobivs dixit I Audi àd Moyfem loquenrem Do-
minunuEccbisgb mitto Angelum meum ante te, ad cuftodiendum
tejn omni innere tuq : objerua eum, & obaudi ei, nomen enim
meum in eo eft: .Malachias autem dicit: Labia facerdotis
erunt in eo, quia Angelits Domini eft. 'Vnde etiam de populo
fandórum'omnium, qui in ifto mundo caufanominis
fandi aftlidi probantur & pafli dicuntur : iftepau-
per cLiiiidnit,&Dominus exaudiuit eum, id eft, populum fan-
dum , & ex omnibus anguftfis eripiet eum. Mißt Angelum
Dominus in circuitu timenimm eum» hoc eft, timentium Dominum
^ ér eripiet eos, eundem populum iuftorum. Item
Daniel Angelum commémorât de cælo déleendifle in
medium fiammaru, verres pueros deincendioliberarer,
cùm Nabucliodonofor de eo dixiffet : Ouartus quem Video
fimiliseftpilio Det : non eftmendacium teftimoniuméius.
Dauid quoq-, in fuo proprio Pfàimo lie dicit deDeo : I-
pfe niifit Angeluni fnum., & tulic me de ouibus patris
mci,& vnxit me vndione. mifericordiæ fUæ.
, S e r a p i o n dixit: Properaadfextum,infimilitudi-
nem hominis Filium Dei ante vifum : quia fufticit de
quinto quod didum eft. ARNOBgvsdixit: 1 Legimus
in libro Iefu Naue, quod illo tempore cùm Hiericho
continuum iniret prælium , vidit hominem ftantem contra
fe I Si gladius in manu f i l s : cumq; accelliflètadeum,
dixic e i: Nöfteres, an aduerfariorum ? Qjÿ rsfftöndens ait : Ego
fion duxfortitudinis Dei. Item Efaias Prophetadicit : Cla-
mabïtpopuhisadDsumfuutn in anguftiisfuis, & mittet illisDommis
bomin.ni qui liberepeos. Item dicit Daniel : x. Vidi in
ntibibus edi venientem Tsihum hominis ad veterem dier um , &
data eft eipofeftas regni. Item ipfe Daniel ait: Stetit contra
mecfüdfi vifióhominis,ér vocauit Gabnelm Archangeluni, &
dixit et,vt docent vifionem quam videbam. Item ipfe Daniel:
, Eleuaui, inqiiir , 'oculos nicos, & vtdi, & ecce homo qui indutus
erat bjfjfol&lumbi dusaccïnüi erant auro. Item Ezechiel dicit:
Vide fuper tbronum qitafifigurant, bominis. Item ipfè:
Vidi.afcendencem de firn er Cherubim vÖcanrcmadfe
hominem, qui indutus erat podere, qui cindus erat fu-
per liimbos fuos zona aurca.
S e r a p i o n dixit: Ex àbtindanèi teftimohia de eo
redden.da funt, quodindubium venir : nunc veto breui-
tati ftudens, peige ad feptimam fàccrdotijàtefimilitu-
dinem memomtämr A rnob i v s dixic : In Regain libto
primo ad Sam ueiem loquitur Deus diceiis : Sufcitabo n.i-
iu facerdotemfidelem -, qui omnia ex corde meo fauct. Ec Dauid
dicit: lurauit Dominus Dauid, & nonpoenitebiteum, Scc.
S e r a p i o n dixit : Èuidentia funt ifta duo teftiiric-
nia àteprolaca de déprima fimiiitiidinc: explicanunc o-
dauam,quod teftamentum Dei, Filius Dei poffic incelli-
gi. A r n ob i y s d i x i t :. Liber Genefèos loquitur quod
clixeric Dominiis ad N o ë , & a'd filios ems j Ecceegoexcito
: eftdmen turn meum vobis,&fentfiii veftro poft vos, éromni anima
q fia vvuit vobifeum. Item poft alia dicic Deus ad Noe,
& ad filios cius i Memor ero teftamenti mcïqüod eft inter me &
vos^ér omnem animam viuam. ItCm voxDeiad N o ë ,& a d
filiós eius dicic: Ponam arcum meum in nubibus cali ,■ & re- Gen. 9. ij;
cordabor teftamenti mei, quod eft inter me fiyvos-, 3 Item per
Efaiam dicit Dominas: Teftamentum meum erit cumvita ér Malach.z,
pace, lex & veritas erit in oreeifts, & iniquities non inuenietur
in labiis eius. In pace dirigent habitabit vobifeum , & multos
conuertet abiniquitatefua. Item per Efaiam dicit Dominus:
EgoDominus vocauite,&dedite teftamentum gentium, aperire ifau +%.
ocubscacorum. Item per Efaiam Dominus dicit: Auditeme, 7.
& manducabitis bona, ambulate in viü eius, ér faluàbitur anima
veftra, dr difpondm vobis teftamentum aternum. Item per E-
faiam Dominus dicit : Fdciam vobis cum pace, cum fide, &dif-
ponam vobis teftamentum aternum : quæ omnia vnum Dei Fi*
liurji pnefigurant. Sunt etiani aha_multa genera figura-
rum,quæ li exegefit ratio vtproferantur in medium, fan-
daruni feripturarum authoritace 4 affignabo I v d i -
ces dixerunt: Tamrationabili manifeftatiohe, quàm le-
gali authoritate.ab Arnobio quæ funt defenfa , firmata
iiintjitavr Serapfoii, qui e diuerfo eft:, nobis raceritibus,
itavhihèrfàeffevtabeo defenfa funt fuo fit oreteftathsi
Et quomodo aurorefeente dieinchoatam altercationem
ve/pertinum tempus inuenir,nodurnæ quietis t ran (ado
filentio,die nobisaDeofalubriterreflituto,permifra nobis
vtriufq; partis confeffio orierur.
S e r a p i o n dixit : Pero vt fermoni noftro in eo ho-
die finis occürrat, vt feirë me faciac Arnobius, pro qua
caufa præfigurationes has Domini noftri in medium pro-
ferre voluerit. . Arn o b i v s dixit : 5 Quomodo lunt
qviædam quæ inter iftas præfigurationes, etiam ipfum,
pro quo figtyraeæ funt, Dei Filium æftiment computan-
dum, cum omnibus' illis imago fit veritatis in ifto homine,
quem Virgo peperit ipfa lie vericas: Sc fient vécus Dei
Filius DeuSjhcverus filius hominis homo, non ita mix-
tus, vt vtriufqj rei permutatio fada f i t , fed in veritate
Deitatis & omnipotentia fuapermanens,inutfibilis.Filius
Dei focietatem fuani cum homine habens, Sç verüm
DeumDei Filium noftræ liberatiom exhibuiffe credatur.
Alitercnini De'us carneis oculis videii nonpociut. Qui-
cunqj ergo negat Deum elle in Chrifïo,id eft, in homine, '22. & 4.3
hie Antichriftus eft. Qui autem negataliquid de hisfi--
militudinibus j.poteft aut reprehenfibiiis, aut forte nec
reprehenlibilisinueniri. Negat enim petnyn, negat virgam,
negat m o n tra , Sc quicquid illud pimftd ia Chri-
lto pofte competere. Virum autem perfedum, & perfedum
Deum qui negauerit,ab æterna dàmnatione non
poteft liberari. 6 Similiter qui duos filios Del au fus
merit cogitate , vel credere vnum qui ante rempota ex
Patre genitus. eft line matte , & alium qui narus eft dé
Spiritu fan d o ex Maria Virgine,-æterno anatliëmate Féri-
etur.Nôftræ autem, id eft, Apoftolicæ fedis B.Perri, quæ
abipfo Apoftolo ccepic’, 7 fidei confefliohæc eft: Vnum
Dei Filium exduabusiübftantijs perfedis diintegerrimis
credenres^xviiibili&inuifibili,ex corporëQ &incorpo-
! reb,excomprehenfibili &incomprehenfibili,ex paflibiii
; & impaflibili,ex mortali immortali, ex verb D eo& ve1
ro homine fateamur , dicerites Sc credences Deum in
Chrifto, Sc Chriftum J es vm in gloria Parris ira vna Dei-
tatemhabere,licutin dnobus oculis vniis afpedus e ft^ L
duabusauribus vtuus auditus, in geminis naribus vnuso--' ’
doracus eft:ica& in his duab us f ubftan ujs Dei Sc hominis
vnus Films,eftD‘ei. Sane quomodo noiii folicitumaudi-
torem memorem eflè me ad vnam Patris Sc Filij fubftan-
tiatPjin duobus oculis ynumalpedum,induabufqjau-
ribus vnum auditum, & vnum- mbmorafte in geminis naribus
odoratum: nunc tibi, nan vna fu bilan cia, (édvna i n
duab us fubftantiis 8. éftê credenda pèrfö'na, non videa-
tur incongru uni. Nifus enim'fumoftendere hoc, vt ficut
i 1 tribus perfonis vnam credimus eflè fubftântiam ,itâih
duabus fübftantiis Dei' & hominis vnam Filij Dei
eredam us efle perfonam;