So6 Fattftini Èfiijcopi,
Legis opera defiruuntur, & gratia commendantur, vel ion-
- 1 tra hoc quod ïndociifiime téfiimontapro fo-
imgratù adfertione prepo-
ïiuitt.
5 C À P 'V T V . ,
culeratjcico quafiad amplexum matris gratia recurrftdi-
céns:fedgratia<Dei mecum. Gratia, iriquit, Deifum. Primas
partes foligrati* pie fubie6bus adfpripfic, media quaque
labóri magifter obedientiadeputauit. V trumque in con*
iammatiohemoderatus , gt^tiam labóremq-, conmnxit.
Non dixit ego finegratiavelgrat&fineme , fedgratia Dep
Quç priüs^ngiliatim diftin6ba protulCrat,<jûarfi benë
a Egimus | inquiunt, ad Romands | Sïenim Àbïabam j n èrmonisfine cqnexuirÂciîcapud regeneratos,quan-,
ex open luis tufiifitâtissfâ,habet gloriam,fed non apud Deu m. | do gracia fine laWrc,vcl labor finegratia in feripturis po-
Item : Et autem qüivpèyàttir, nftfcesnonimputât urfecunium nitür/ùppriràiturnonfeparatui%Gumvnumfîneàliod'i-
gratïam,Çedkcy.nâümdébitant. Ei aütern quinon operatur, éicurcaeetur^terüm^npn negatur jTecûndum.•illam-çe-»-
credenti autemineum qui iuftificatimpiiim,, rëputatur gulam,antiftesÀugufiinus.inünuat;Non omniaquæ_ta-
fides eius a cl iuftitiam. Àddunt etiam : Siaupent gratta,non ct^tiirncgantunSed & aliolocodicit Àpoftolus : Cafiigo
ex operibus,aïioquygrat\a tant noneïl gratia. Quibus refpon-- corpus meurt & ïnferuitutemredigo, nejvrtètumqlijspfadiçkue-
dendûmeft , duo efle genera operum | quorum viiunà riritjpßtreprobuscßutar. Ecce•ÇjAp.oftèlusiam Çhfifto_ac-
pdftaduentumDomini rem'ouetur, aliudimprobaturJ quiûtusi_iafcvasêle^qms-^eàijSineq^aquan^.lqb bd;
Nam dicendo.-'ei veto qui non operatin','credenti aiiteiiv mine piædcftina ci o n is &-gratiæ : otio man us iclaxat.fcd
in eum qiü'iüftificat'impium, rèpùtaturfides eius ad iu- eum Del bcneficijs cohatus fuosiùngic, & dick : Caftigo
llitiam.âpctte fidem, Legis openbusanteponit. Neque e- corpus meum 6' in f run turn redigo. Ecce iam paît is dëxtræ
nim Apoitolotum teltimonia corripugnäntia & contra-' miles eft. ce vide quomodo periçli tarimeruit iam proba-
ria libielle diccmus,càm alius Apoltoius c'iicar:fides fine o-| tus, quomodo rcprobaripercimcickele6bus. Iam vi6bo-
perïbus niôrtua est. Et ucràTafejteniertihififlefn tuant fine ope- : rüm in mambus.h a b e t de needum arma deponit.; Iam
■ fiftùs., ^Ïgôofienddmtibioperièrtfidètn^eam. Tu crédits qùo-J perdùàuscftadcriüinplvmn, ôcadtîücimlitiæpertime^
niant vnusDeuseft| benefdcis. fÈtdamaiscredunt '&con&emïf--ÿcit e'uëntum| Quæ eunvka'finr,||||||ce ce non contra
funt. Item : Sicutenimcorpusßneßtiritumortuurtfefi, ita & fi- infirmant quàhi^u.mq; perfpnain?Ied contra(ummi A.pp-
desfineopètilmmortaaeil. $êd nec ipfe doftorgetium Pau-1 ft0H do%inam , & ÇKrifto
lüs,dinerfüs lïbi;& coiitrariusapparebitita dicens:.!»om-1 qUi fntrd eum lpquiturcontradicere. Dumqv labôriiler-
1 tubus exhibe art us nofmetipfos , fient Dei mintßros in multapa- uititim & orand; caillas adimis, ian turn fai uris li um an o
ftientia, in trïbuUtionibks, in^kefüattbtußnangußys rinptagis, genéri intcrcludpre te agnofee.. Et dum Pelag'j imp'iéta-
in carcenbus, m[ediftonïbus,inlab'oribus. Et iterum: V)UiJ(jUi(- ccmnelcis îclugcre , ad Manichæorum dogma peftife-
quèproptrtammercedetgaùtpiet,ficundumfuûmlaboreml Q u * . rum,quiliberum^rbkriumtôtum'deneganc-, teintellige
imperitis^ indoâ:is,&bis qmveritàti obfiinatpIpiritu declinare.
relu6tantùr,difcôrdanriavidebuntur. VerumiuxtaCà-j ' ' . j .-.--- ^
:thôlicam'regulamOpera legis euacuantur,quæ fecun- - Ouomoio Ïntelligendumfit:gratia,inquitßaluifaüi eßisperfi-
ddm litgratn funt, & eà quæpoft gratiain cbmitante gtaj:
tia gérenda funt afleruntur. Videamus Ci hocitaeficre-
busipfis ad probate valcamus. Opera legis deftr ui, legi“
mus, cùm rudæornm comprimitelationèmdicens i V.bt
efidncyait^glôftàtïotuâ'îexclufa eß. Perqttârn tegem\faâ or fini?
non,fed per legem fidéi. Arbitràmitrenm iuflifitarihominertper
fidemfinèoperibùs legis. Similiter & ad Çalatas dicit.Scientes,
in quit, quod non tußtficatur bomb ex operibus legis, nißperß-
démCbrifiïleju, nosinChrtßo Iefucredimus, vtitißißcemurex
\ßde ChrijU , &non ?x epenbtts legis. Propter quod , exoperibus
T.ph.i.
derti&bdc non ex vobis: Dei enim donum eß ± non ex
opcribtts, ne qukglonctv.r:Vbi &fidesintrit
‘ opera nümerktur, &iäbuslegispe~.
rtijt}ctbuigrati&manere-
.. . . deferibitur. •> /
C A P V Ï Y l i .
Sïçiit inter opera legis, & fidei defidiæ amicus, & d if:
cretionis ignarus,ab in telligênti^efómited dv i^^-
legisnoniufiificaVittir ómniscaro coram *#«. Ac,fic éuaduari q- inter-duo gratis cempPra:pcrfüafiönem tuam peflimuinr
peracfrcH-impiusdixit, fed quJeillaeïrent, dplola calti- dycem {ècutu^lucehtem CatlioIic$.^deïrégulam;perdi-
dicate fiipprclli t.Nunc ergopatieris intelligendi diflicul- difti. Temp us.gratia:, quo redempti fum u s , meritaho-
tarem, h pérfpn^rum vel operu m inrellèxeri.sdifiindtip- minum non expeftauit,opera penitus non qujefiuitjIpla
nem. AdIudWosenim djc.itur : NöM»«/?i/c4i>ir«re*o/)m- Deüs fidei noftrjedeuotioneconxehtusfuir,' fecundum
biulegijïm&iffiaro. Ad'Glififtianos v.eröiamin C hr isto illudApoftoli': Vredidit Abrabart Dio/} Pr reputatumeSitile
-renaib$>iVaïn(^u^öfii^^odiHgitur:Operitminibonum *dwjlitjam,f\cvLtikdipl^ o d ib ir :Iuftus*ue&nèxffitmed/:
afomnès,maxïmèauiemadjdomèflmsfidei. E cite ram, itaque viuet,quodfifubtraj6eritfe,nfplacebitanmdmeap\iikiimènm
frdtres tftei dileêijlabiles eJlatóÓ1 tnmobiles, abundatt,tes in ppe? ex fide viuere afleruic, quia ei fidem & iiiftitiamqU'^-.,
re Domini femper , feiebtes quad labor vejlernon'ijlinanis in Do- renticontuliflefe meminit,Sed dicendö : Qup4fifubtra~.
fbino : ad Chriftian^os , inquam , dicitur j Sicluceatiux xeritfe, cdmaddeui.avoluncAnasdeclin^uit,nonperijt
vefiracorartbominibus , vtvidedntoperavejlrabona, é'gloH- ijuafiderelidns ,.qni (emgeren$i miferiCQrdi® fubtraxit
ficentpatremvejtrumquieflinccelis, iaeft.j.vt-itbntamotip ingratus. ItemadHebraeos. Credereautem opoyfptaccedert^
refoluamu'r , duirfi de aperibus bonki,,. non in nóbisi - tem ad Deunt quiaeJf,&inquirentibusferetnuneratorfit.Qu3im
fedin Domino gloriemur. Ad Ghrifiianoi dicitur : In beneöcDomini.omcium coqiunxit dtfamuli, dicértdo,
veritate cófnpèn | quoniant non eSl perfónarum acceptor Deus, I; prinquirentibus feremuneratq’rfit. S icuc enim ad-Deum lar-
in omni gente qü? timet ilium & operatunujhttam , acceptuseSl gitip remunerandi ? adhoniiHem depotio relpicit in-
^iiirendh ,Sed dicis j;fidem lpfam non omnibus ppffe,
competerc. Non mirum fi bominj ,’ad queró-dënegaso^
pera pertinere,etiam fi,deri> ftudeas.derQgarc, quammar
nifeftum eft inter opera deputari, (lcut habemusincuan-
gclio; Operamini nonet bum quiperit ,fed qutpermanet in vitam
aternam. ylficibus , id eft , ineelle<ftus|itterae-perire^ ei-
busyero gratia, id eft,fidesoferrhanerc,deferibitur,Sc ita,
contihu'acus /feirno coniequicur. Dtxerunt ad eum ludar.
Qmdfaciemusvt operemur opera Dei ? Rejpondit Iefus & dixit
eis: HóeeClopus Dei^vt creddtis in e’um quern mifit tile. Aduer-
'tis quia nihil in famulatu Dei fine apere geritur , quap-
do & is qui credere videtur pperatur ? Item in Apoftoló.
Neque circunciJioMiquid valet.? nequepraputium ■, fed fides qua
Deeo quod ait, gratia Deifum id quod
fum.
jC A P V T V I. ’
A Vdi Apoftolûm laborem cum gratia~biimili con-*
-/^ fe ft io n e rhifeentem : Gratia autem Dei fum id quod
furt>& gratia illius mine vacua non fuit,fed abundantius ïüis omnibus
laboraui: non tgo autem, fedgratia Dei,mecum. Vide quo-
inödoädgrarite donum| iemperfubiungit laboris obfe^
quium.No« ego autem. Quia mentiouem loliils laboris' inv-
Gal.).
Heb. io.
per
•’DeLibe ro 'arb't. F ib ./.
perebatitatem operqtur. Similiter & ad ThefTalonicen fes
lecunda, Dtgnetur vos vocatione fua Detis & tmpleat omnem
vdluntatem bomtatis, & opusfidei invobis. Et de Abrahamln
cpiftolaApbftoiilacobi. Videsquiafides cooperabaturoperi-
bus iBm,&ex operibus fides confumrtata eif.Gcmirium hie of-
ficium rcco gn o fceop e ration is,& fidei. Gratia,hi quit,
fdluifdtti'efiiiocrfidem.1? nma. itaqUc vocatio compendnVm
fidei requirita lio b is fcq u en t is v e io tempons gratia fie-
demptiSjabluriSjiniVouatiSjledulitatem operis-, ik curam
laboriofa: feruituds in dicif, vc quod finelabore accepi-
rhuSjOpitLVlanteadiutodocumlaboreieruemiis.Apofto-
lo comraonen te, F'irftfro,tnquir,«r in vacuumgratiam Dei re-
cipiatis.AghdCce diftinftos efle gvadus vocationis, & con-
{ummationisi Fidem expeiftat a.paru nlis, opera criam cu
fide d confirmatis requirir; ita tamen, vt credulitatisa’ffe-
dum proficientibiis augea’ts & laborantibus adiutor co-
tidianusadfiftat; • .
/ - Contra hoc quod dicunt liberutn drbitrium ex totofuijfe
fublatum.
C A P V T V I I I .
HHiusimprbbae perfuafionisaflertor, hominemin-
telledtuloctipletatumirationeprsditunr, druintc
imaginishpnoredecoratum, brucisanimantibus,Sciu-
mentis infipientibus «ftimat comparaudum vtadviam
tebte niilM lub du<5tiV, fed violehto cancumautoris impe-
riopcrtrahatur.Quo,generebum etiaminfenfibilibus ad-
fimilareconrendicelementis : vtficutde ratioiie terra-
rum, qua nihil vbe’uatis aibituo fuo proferunt,qu^propria
foscundirdtisignar^ funt,qaibus fenfiisalicuiusnec
libertas fuppedt,nec voluntas, trugum tamen prouentus
ex his cultorebperante capiuntur: Ita ex homirieab omni
exercitioVirtutisociofo , iuftitixfrinftdsacbonariim
rerum adpetitus deque profeiStus, folo Deo infiftente fu-
mantur,&quad in nullo velfentiatvelc6fentiat,ita cum
appctieri’cgefl'ent ve,in niillo ad cbnatum eius ac ftudium
pertinere iudicentur. Er iicut mafe magnum, quod hue
hti.to.
m M
W i j f
ta il
M M
M B
D
t&mîrn
Qvaliter infimitashberi arbitrij intelltgendafit.
C A P V T ï X.
SEd interrogas &ais, quomodo incelligendumeftin-
firmatum humana mentis arbitrium ? Attenuatali-
berras tins, ita gratia adminicula plus requirit, ficut ho-
mb 1 onga4nfi rmirate coil£e6bus , admtorijs ac folatijs
greflu titubante magisindiget. IgiturficutpoftinueterA-
tdm ltixuria confiietudinem,Veparatio continentiamul-
ro laboreconftabit: &ficutlongo ternulentiavfucaptill
ata , fobrietascum violenda rigida cruciV/ixi-ecipitur,
quapriuscum illifatenerctur , paruonegqrioferuaba-
tur ( Siquidem aimvoluptate quadaminuiblatacohlci-
entia poflidetur j & quemadmodum poft diuerfa carna-
|Hum blahdimenta vitiorum , qua facile^primaatas fta-
tumfinimretinens calcaieipbtuiflbt, cummagnolu6ba-
mine, veltic contra ardui montisalcefum ad viirutis viam
r'editur , ita humani arbitrij a Deoconcefla libertas flo-
rem vigbremque gratia fuaperdiditj tamen ipfa non pe-
rijt, vt diuina. munfera^ion tarn mterdi6bafibi fentiat,
quameumfummo labo.reac fudore peradiutorij patro-
cinium fibirepbtendaefle cognofcar. Audilegislatorem
de vpluntarisarbitnodiiputantem, cumdicifc: Pofuiai^
tefackm tuam vitam & mortem, bonum & malum, elige vitam
vt viuas. Et iterum: Viamvcritatiselegi,iudiciatuanonfum
bblkits, Videsquod neminem hicpreihit fati, velimpofi-
taperdinonis necelfltas, VbicompetiteligendipoteftasJ
Neque enim in vnam parrem trahitpradeftinatio, vbi v-
triufquepartis defertur el‘e6bio. Item : Fiatmanustuavt
faltium mefaciat,quia mdndata tua slegi, hoc eft dicere: Soli-
citabat me qiiidem in finiftram partem perniciofamundi
voluptas, fedin dextCram mandatorum tuorum traxit v-
tilitas. iraque cumgentes ipfa ad mali bohiveiiidicium
infitO fibi dirigaricur arbitrio, quanto mdgis moiieraii ad
bonam partem voluntatis fua libertdte poteft humilis
Chriftianus,qui poflibilitatem fuam in Dei adiutoris vir-
tute confiituit. Ad quern ’dicitur: Si vtiperfettus ejfe, vade,
atqueilluc vends agitantibus vôllkatur, itaàdqubdcun- vende qus, habes.Et iterum : Vüfanusfieriîconfeius quan tum
que bonum vel Facinus,fine vlloaffebbu fuo,folo diüinæ cordihumanopotensfa6borindiderit,voIunràtemipfius
potëftàtisimpulfu, mens humanaverfetür. Quæ cümitaj quem'eft fanàturus inrerrogar. Nam & â lio lo'cop'opüiint
i fi homiriem a fihiftra mali lion reuocat intelledtus,
fi ad dexteraih bonihon excitatambitUs, iamlion hominis
tenebitur conditione , led pecudis. Ecce hareticlis
fub pratextu gratia,qualem vul t hblninem efle poft grä-
tialn. Itaqüeli liberum arbitrium ex toco perij c, quod, v-
tiqueinamoreihiiocencia,veloperationeiuft:iria , vel
incorpo’ris fan6bificatione confi (bit * fi hoc ex toto in pri-
mihominisprauairicationefublatum-eft,quomodo lfegi-
mus i, lufiitiam dtfeite qui habitatistenant. Eciterum: Iufius
autem ex fide mea viuit:&z,iufii hareditatepoßideburittendm.Et,
oculiDortim fupcriuflos ; praurcs eius in prices eorum ? Nun-
[quiapenitusinterijtihnocentia j quiainprimoeiusgra-
dtipoflefloreiusftareneglexit? Noiiopinor, quialcri-
ptumefcliinocentes&reäiadh&fetr.dtmiht. Etiterum: quis
lum ambulantem Conceflaarbikij libertateficarouit: E-
duc foras populism cacum, &oculosliabehtem , furd m i i , &aures
tifunt-..Hie quod furdus & cæcus eft, eontumaciæ eflèin-
telligitur , non nariira. Ec inEuangelio apertè oftendit
indirum efle homi'ni bo'nçvoluncarisafFe6bum.S/</«w,in-
q u it, i utlt pdjiine venire .abnegetfe ip fum fib i, &tollatcrucem
fuam &fequattir nie. Hoc eft dicere : Mea miferationis eft
vc voceris, fed tua voluntatis commifluin eft vr fcquaris:
Vidëamtis fi perorium ad fe inuitet hôminem t>euÜ. Àb-
neget, inquit feipfumftbi, id eft, qui malus eft,bonus efle
contendar,£dupplicansdicAt:&Cxvoltintate meaconfi-
tebor p p In be tur vnnfquifquc ex voluntate conuerti,
ne pecëatorfortàflè defperetin meliùs fe pofle murari. Si
quis,inquit, vultpofi me venire, abmgct feipfumftbi, id eft, alfiabitinlocofaiitto
èttisî ihnocensmànibus, & mundo corde. Èt Iterèfficiaturcxalrero. Patienciavincatiracuhdiàm,tetn-
ireriim : Dominas nonpriuàbitbonis,ambulantesiii innocehtia. j perantiarefrenet conCupifcentiam , humilitasextiirbêt
Nunquid landlificatio corporis ex toto amifla efle cie-1 iupeibiam,cruxconférâtvoluptarem. Quis hæcfinclà-
dendaéft s, quia membris in fèruo rebelli fiiam non fer- |bore cordis, fine afîlicbiont carnis , fine mao-no ho minis
uantibiis fcruitütcni ■, dilcufla eft prima dignitas purita-; vcnufquelü6bàminé dormienti fibiperiolàmgratiamæ-
tiS5Nonvciqué,qüiàlegimus: VtCxhibeatiscorporav e -1 ftimetconfcrènila? Abnegetfeipfumjibi, hocëftdicerè : O
ftrahoftiâmviuam,fan6bdm,placentem Dèo. Ecitcrum: hômonorî putes re itaab a il Clore tuo condirum vtdei-
Sanélièfiote, quia egofanctusfuift. Ica hoc genëre bonordm, hiquo iuftus,de luxurioib caftus, de ma leuolo benionus
illorum quæ malô feCùtüs paradifi incola à benigno au- ëfle rion poflis. Qùod vt confequi Valeas non fi6buraiii
thorc fukeperatjiion pcrijtà6bio ,et(î eft amifla perle-1
6bio.Non inquam, hariim vimuum perijtça-
ft itas, etfi fc ft te m erata virgi na-
lisintegricas.
M :
te eftrautanda,ied vita. Nunc ifta dicentes, non labo-
rem gracité coæquamus, fed omninogi'atiam
line comparacioiie pra'pp-
nimus.
Deu. 30.
Pfal.iii
P fol. ut.
G
Matth, i?,
loa».
\
V u i