Salonp Viennenßs Gaïliarum Eptfcopi,
bus exquirunt: Pulehritudo vana,eftpulchritudo cafti-
tatis vel bon* operarionis, quam hypocrire hominibus
•oftendere cupiunt,vrab e'is laiidentur. Y-Quate hec gratia
Merces
dignaftu-
! äuma-
DUÙm no
ftratfi no-
bisrcdde-
turiniu-
dicio.
& hsecpulchritudo fallax dicirur & vana? S.Quiafal-
lic,hoc cft,decipk,fimidatores:quoniam dum in hac vita
qu^runc mercedem,in futuro nullam recipient retnune-
racionem;&,fi caftkatem feruant,vel aliquabona opera-
tqr,vana funt omnia qu^f^ciiint.V .Qu* c&mulier timens
Dominum > S.San<5ta videlice^quae in haevka femper rna-
net Ecciefia in timore pomini,que fern per eius defiderat
precepta implcre. V. Quomodo crgo laudabitur hasc
mulier?S.IdemSalomoninfinehiuusTibrimanifeftedemóftrat,
cum d ick: Date ndcfruftumanuum filar am,& Undent
earn in port is opera eius.V .Cuius fun c hae'e verba?S.V iri
films,de quoipfe Pater ad diftipul^s ait;'flic eft film s tneus
dilettus inquomibi benecompldcui.lpCenimimmzd Eedefia-
ftes,id eft,concionatpr nofter qui congregat ccetum, videlicet
illius,Domini & Saiuatoris noftrilefu Chrifti. V.Quado
h*c verba di&urus;eft?S.In dieiudicij quando precipiec
AngeliSjVt poft finem huius vks,Eeclefiam aft regni cce-
leftis gaudiaincroducant:Sic enim precipiec Angelis.-D«-
te eidefruclu manuum fuarum, hoc eft TBonorum operum.
Nam per manus,opera defignantur ;;ac fi patenter dicat;
quiabonorum operum faccre curauit,hoc eft, ch^taté»
gaudi*um,pacem,benignitatem',bonitatem,modeftiam,
contineriÊiam,fidcm,patientiarn ; hoefruétudignam illi
teddite mercedcm.Et landenteam inportisoperaeius: hoceft,.
in iudicio,fiue in ingteflu patriae caeleftis laudenteam d-.
peraipfaquaefecit} hoccft*remunercturpro bonis'ope-
ribus qua: geflit.
Salomo-
nis triplex
nomen.
£ccleCa>
ft cs quis
fit.
TriumSi
lomonis
librorum
argumfita
D
Salomon;
! Chrifti
kypus.
I
uEphtf.z.
S A L O N I I Y I E N
N E N S I S G A L L I A R V M E P i s
e o p i D O C T I S S I M I , D I A L O G Y S
alter, ad Veraniurh fratrem; in quo Ecclefiaftes
my fticè cx-
ponitur.
In terlo qu â t ores,
V E R A H J IV S ET S A L O R I V S.
E r . Quotnominibusvocatus eftSalomon?
S.Tribus , ficut Scripture {acre manifeftiffi-
me docent, ideft,Salomon,Ydida,&Eccle-
fiaftes. V. Quare his nominibus appellatus
eft?S.Saiomon,id cft,paaficus,didtus eft; eo quddin regno
eiuspaxfuit. Ydida vocatus eft,id eft, dilc<ftusDb-
minijquiadilexit-eum Dominus. V,Ecclefiaftes qualin-
gua dicitur ? S.Greca: nam Hebraice Cohelcch dicitur.
fan&am Ecclefiam de vniuerfo orbe terrarum,ad
quern loquitur,diccns:Difcitea meqtuamitisfum &hunn-
liscorde, & innenietis requiem animabus vefiris. Hie eft filius
Dauid, ad qucmcosci in Euangelio ciamabant dicences;
MiferetenoflnfiliDauid. HieeftetiarfiRexIerufalem, non Matth. 9,
terreftris, fed illius caeleftis, qua: eft mater omnium no-
ftrum. V.Quid eft quod dicit Ecclefiaftes; Vanitas vanita- EctLl
tum,&omnia vanitas; cum feriptum fit in libro Genefis;
VidtiDeuscunclaquafecit&erantvaldebonalSico.titkz r flx
fecitDcus,valde bonafunt, ,qupmodoergoow»w^t«i-
;^;-&pon folum vanitas,fedetiarrf»k<«iw»f<if#w?S.C*-
lum& terra,maria & omnia qua in hoccirculo contine-
tur, per fe quidem bona funt, quoniaabono Deo creata
funt,fedcomparataDeo,vtiq; pronihilo habenda funt,
quia lemper Dcus permanebitid.quod e ft, ilia vet o omniatranfibunt.
Namquxvidenrur,tcmporalia funt,quia
tranfitpriajqute autem npn videtur, sterna funt.^V.. Quare
bis replicauit fententiam fuam,dipens, Vanitasvantia-
iinn,dixit Ecclejtaftes, Vanitas vanitaium & omnia vanitas ? S.
Adexaggeradam magnicudinenvvanitatum itcrauit fen-
tentiam,jlUam,vt per hoc demonftraret, quiaopfnismu-
digloriaficut jlos fa:nimarcefcet,^ficutfumuspertrafi-
ibit.VfDe quibusgenerationibusdicit} Generatiopraterit, Eecli.i.
& generatioadueniet ? S.De getTeratione Iud*orum,&ge-
neratione Gentium. Reccdit enimgeneratio primalu-
dteorumj'quoniam peri jt prppter infidelitatem, & fucce-
dit i i generatio de Gentibus,congrcgata videlicet fanda
fideliumEcclefia,qu* peffidem Chrifti ^luatur. Poteft
& fic intelligi: Generatio vadit,&gmeratio venit.id eft,alijs
morientibus aiij ifafcuntur,& quos prius yidcras,iam no
vides,&incipis videre eos qui ante non fuerant. V.Qu^.-
reSalorpon dicit; Terrain aternum cum Dominus in
Euangeliodicat,ccelu& terratranfibuntl S.Vereiuxta Do- EccU.i.
mini lenten dam,Calum dr terra tranfibtint per melioratio- Matt.%.
■ nem,fednonperablationem; quiaigneiudieijpurgata
Ttjeliorabuntur,quoniamrenouabuntur, fedpenitusno
deftruentur. Tantum quippe ardebit ccelutn furfum & i
terradeorfum,quantum malitiahominu fimul & d?mo-
num coinquinari potuit.Ergo iuxta fententiam Salomo- j
nis,f«Tj* in aternumJiabit, qudnia ju nun quam deftruetur; Ejeoh.x.
veruntamen renouabitur & melibrabitur.V .Quid figni- j
ficare voluit Safomon,cfim ait: Oritur Sol&occidit,&ad
locumfMimreuertiturjbicfcrenafcensgjratper foeridiem, & far- a -aj J
Hitur ad Aquilonem2 Quis enim nefeit quod oritur Sol & Q ® & J
occidit,& per incpgnitas nobis vias regreditur ad locum djcntisl
fuum vndç brtus eft,vtitei;umoriatur?S.Hocideo Salo- vicifficu-
P J J P m m j P P I M _____________________ _ mon diciCjVtbftenderet, quiaSolipfe qui hominibus in dines ad-
V. QuomOdofonat in Latino fermone, Cohelcch, aut j lücem diei dàtus eft,fua mutabilitate, id eft,ortu fuo & ^Mun]
Ecclehaftes,?S.Ille p'ropriè dicitur Ecclefiaftes,qui coetü, occafifjquotidie huius feculi monftfarc.Einceritum. Per jüqui,
• \ n r~ \ r . .. tr.. j _t ^ ------,hjasnamqueipntationesremporum,&perortumSyde-do intcrirum
& occafiim, ■ docetSalomon, quod humana xtas turi.
quotidieoritUr&oecidit. V.Quid Sofin hoc loco fpiri-
tualiter fignificat? <rS.Illum yerum Solem,Dominum videlicet
IelumChrtftum,qui eft Sol iuftitiæ, de quo dicit j
Propheta,VpbUquitimetùDeum,orietur Sol itiftitià. IfteSol Mai 4.
iu ftife quotidic oritur timentibus fe , id eft, Fidclibus
fuis, fandfis videlicet & pijs hominibus. .Occiditetiam
Meridie,Plèudoprophctis,id eft,hsereticistêc malis Ca-
thoHcis,quia propter peccata fua , lumen grafiaeipfius a-
id eftjEcclefiam,congregat. Vnde Latino fermoncredte
Ecclefiaftes dicitur Concionaror, quiaconcionatur, id
eft,loquitur ad populum ; & fermo eius no ad vnum fpe-
ciaÜter,{èdgeneraliterdirigituradomnes.Coneiohator
ergoin Ecclefia fimdfca dici poteft Prxdicator. V .Quotli-
bros edidit Salomon ? S.Tres tatùm iuxtanumerum vo-
cabulorum fuorum:Pr©uerbia,Ecclefiaften, & Cahtica
Canticoru. V.Quid ait Salomon in Prouerbijs, autquid
docetin Ecclefiaftc,vel GanticoCanticorûm ? S. In Prouerbijs
docetparuulum, & per varias fententiasinftruit
-quafiEliumdnEcclefiafte vero iam perfedk* ætatis viru -naitturit. Occidit& Infidelibus, quialucefideinonme- ^
imbuit, vtintelligat quia in huius mundi rebus nihil eft renturilluftrari. V.Quid eft q> ait : Omniafluminacurrunt £ e(if
perpetuum,nihil glorioffirA aut magnl^ led omnia lunt
breuia,caduca & vana,quae cernimus. In Cantico Can-
ticorum, iamconfiftimatum virumatque perfedtumin
omnibus,& varijs exornatum'virtutibus; Sponfi, id eft,
Domini noftrilelii Chriftiamplexibus iungit. V.Spiri-
tualiterautem quicftignificatilleSalomcj; Ydyda,&Ec-
clefiaftes?-S.Dominum Iefum Chriftu, qui eft nofter Sar
lomon,id e^pacificanfomniaper fanguinem fuum fecit v,traq\
vnum, ideftjdeduobuspopulisvnam'fibicon'ftruxit’fic-
clefiam.Vnde Apb(±oltis:ChriJlus,ir\qiiiit,pdxnoflra,quife-
citvtraquevnum.lpfi eftYdidaaideft,diledtiffimusPatris
in mare,&non redundat^ad locuin vnde exeunt, reuertuntur vt ^
iterumfluantl Quisenimnouit,qupdadlocumfuumflu- Aquarum
minareuertuntur, vtiterumfluant? iS.NouitEcclefia-
ftesille, fcilicet Salomon , pergratiam fandbi Spiritus.
Sedifte nofter Ecclefiaftes,videlice t Iefus Chriftus, qui renafcg.
eftiplarumdquarum>conditor ' per pdfcentiam diuini- tia.
tatis.qtia »qualis eft Deo Patri >. pleniflim^nouit, quae 1
flumina (quiakamare currunt) in Abyllumdefluunt,
& per occukas venas ad ca'pita fonti'um reuertuntur,
& de macre Abyflfo iterum ebullire/hcipiuhc. .V . Spiri-
tualiter autem quid lignificant haec flumina? S.Pcr h *c
flumina
M y l f icàinSalornonu Ectlefiafi Explicat. 391
flumina delignantur Ian£ti Pisedicaiores, qui cum vn tu-
tibus emlcant.& dodbrinis corn leant, yere fiuminafunc,
quoniam aridarn terrain carrialiumcbraiumfandfca fua
pr*dicatibn‘e limul& bperatione irrigant, vtadferant
bonoruni operumfriidlus. V.Qupmodoèrgoytitérum
reuertahtur hæc fluminaaddocum vnde exeunt, refluüt?
J Qut^fâridi Predicàtofçs 'in omnidodbrina Ôc op'cre
quod taciurtt,ad laudemlui Crcatoris reçurrunt ,'vt'Db-
mino autori fiiplalideS &c gracias référant, per quem, yt
tabafacçreat5&ôroneboiHimfuumacceperùnt.Semper
etenimaàfqnteïn v.çri tpminis reuertuntur né fortèàre-
feantic exficcentur,Vt ex eo aquam Icieptiaî & gratia vir-
turum ac^piantjvciterum fluaQt,hoç éft, vt & femetip
fosbonis ôperibus rqpleant, & aliqrinn coldibusEuenca
dodiïinæ fpiritualis infuridant. Omnes etiam Fidèles flumina
font,Sc hæcfii.ivpinààdlbçumvtîcleexeunt, reuer-
funcur, quoniam per fandtadefideria àd.aniorem fui Coj
ditoris redeunt, & de omnibus bonis laudes & gratiaS il-
mentis (emper ad cçleftia meditandafubleuatrftultus ver ;
ro in tenebrisambulat,quia'&ftultirise fimul, ddpeccato-
rum fuorum renebris oblcuracur; & amore huius M undi
obfeurarur-joditenim cceleftia , &c ideo non poteft ficut
vir lapiens,ad ccelum' oculos fuos erigere, qujanon c,ogi-
tar ea qu* Dei funt fed quae huius fieculi. V. Quid ergo
di flat in ter virum fipien tein 3c.ftu 1 turn ? S. Hoc diftar,
quiaifte fapientia & claritate illuftratur & exornarur;illc
verb erroreftulritia? fuoe obtenebratur Sc deturbacur.Ta-
rumquippediftatinterfdpientem & ftultum , quantum
interdiem&nodtem,lucem&tenebras. V. Quomodo
tantum diftat inter lapientem Scftultum , cum vnusJit intertills
vtriufque : fic enim moritur do tins vt indofiuis, fapiens vt
infipier.s? S. Quamuisynusficoccafus ,tc fimifismorsla-
pientis & ftulti, & f*pe in hac vita mag'is aftligatiir fapics
quam ftifttus; camen npn erit fimilis lncmbiia m fucuro
necaequalem percipient renmneritionem , quoniam fapiens
in dieiudicij adiegni cceleftk eleuabitur gloriain,
lireferunt à quo ea perceperunt. V. Quart dedtt Salomon ftultus vero demergetur in sterha damnaiionis cormen-
cor fuum , • hoceft,folllcito cotdc&üàaü>fcireprudèntiàm ta. V. Quis eftergoiflelapiensquicantum diftat à ftultp
atfL dottmam,errori[ql&fiultitiam î Çonum quippe eft fei- quantum lux à tenebiis ? Nunquidille quiphilofophic*
ibid.
I Sapiens
doletfc
fubdi'eum
Vgcc-
I catis ■» ,' c
omniuo
Iiilicitus.
Luc. 6.
IVuIgara
D
Lccl. 2.4
Ö.8 0*12
Kiliil e-
nim.pro,
P prüden tiamatquê dódnnam,quidaütembpni eft fei-
recrrorcsatqueftultitiafn ? S.Sicutbonuméftfeire pru-
dentiam H dbdrinam, ita verè bonum e ft,' erroreslcire
&ftuititiam,qUomamprimalapienciaeft,carereftulciua:
Garere verb ftultitia nemo poteft, uifiqui intell.exedr e$.
Sunilirccneibó.èïrores vicare pöreft , nifi quipps'ihcelli-
gitiproptcrea in rebus rerreilis plurima lunt noxia cceara.
vrdumeavitamuserudiarnüradläpientiam.V.Quare
fiiit iqualeftudium Salomonr feire pnTdetiam & dodrir
nam,& econtrario,erroi;es & ftiilcitiam? S.Vt dumappe-1
teretalia , & aliadeclinaret?ideft , apprehenderetbo-
naf& deuitarec mala, vefa eius probareturfapientia. V.
Quid eft quoSSalomon dicit: Quia.inmultafapientia mul-
tafinndwnatio^&quidildtifcientiam additó1 laborem ?Qup-
modo'multa cftindignatioin multa fapientia? S. Ideo in
multa fapi,entia multa eftindignatio, quia quanto quifq;1
maiovejn fipien tiam percipit tantoampliushbiindigna-
tur & dolct iè.yi'rijs & peccatis fubiacere & non habere
virtu ces. Namquahto quifqueplusinlapientia proficir,
tahro magis fibiirafeitur de malis operibus qu s geifit, &
contriftatur & dolct (iiper peccaris fuis,idcoque addit Sc
laborem,quia quanto amplius cceleftia & acterna cogno-
feit tantomagis dolendo & flendolabarac vrerrorumla-
queos.euaderepoflit. j & liberari valcat de huius fietuli
miferia.V.Quafe dicitiÉifunideputauierrorcm, &gaudiodi-
x'tcuffriifira dccipcris : cum homiriuhi naturale fit ridere,
St Öórfiinusin Euangelio dicar', Gaudete dr exultatequo-
man1 mercés veßra magna efi in cccloï S. Non repcehendit Salomon,
Ktcrnumj
ttabit, 1
Lccl.2
ri funi naturalem, id eft, modeftum Sc hpneftutn:
viide alibidieit: Vir fapiens^ t.trims ridebit. Sedrifiim dillo—
lutum St imnioderaLum ai-qae perftrepentem appellat
ertorem, taljs némpe rifus vocatur Cachinnus: Similiter
nonjpirituale led temporale gaudiiun vocat deceptio-
nem. Illityerb qui preterita mala luanonplangunt, netahtum
difciplinæpolletaftluécia, vel liberaliuni artium
Iplcndeteloquentia.'S. Nonnunquam fæculans pruden-
tiainimica Deo cft,3i carnalis lapientiafquauis eioquen-
tiæfloribusexbrnetUr')' nullum ramen in fe fpiritualem,
nullum perpeiu* beatitudinisfrudurir continet: Sed ille
veracitef eft làpiens qui Dominum diligit, qui eius mandata
cuftodit, Sc quantum polfibile eft human* fragilita-
ti, eiusvoluntatem in omnibus ftudecimplere , dequo
paulo inferius dicit; Homitif bono, inconjpeèlufuo dédit Deus
fapientiam &fcmniam & Utitiam. V. Quare ftàtim fubiun-
git : Peccatori autem dédit affliâioneth & curant fuperfluam : Si
cnimDeuspeccatori hominidedit curam& folicitudiné
fuperfluam haberé ; quid èrgo iplc peceat,fi curis fupeÉ-
fluis afqùe follicitudine rerum temporaluun affligitur. S.
Caulàluperfluæ cureatque mal* follicitudinis non eftin
Deo , fedinilloquiantèfpontefuapeccauit, quiapec-
catis fuis exigentibuspromeruitvt hafieret ciiramfuperfluam
8c follicitudinem : Sc idèb.quodaic ; Peccatoriau-
tem déditcuram fuperfluam ; incelligendum eft, luis mentis
exigentibus dari permifit ; videlicet quia peccator fuit.
V. Quid vult demo nftrare per hoc qùod ait ; Omnia tem-
pusbabent: Quod fi omniarempus habenc, ergo * cerna:
Diuinitatis fubftantia, tempus habet! S. Ab fit; ilia quippe
ineffabilis aeterna maieftatis diuinæ Effen tia quie om -
nia creauit ex nihilo, non lococlauditur , non tempore
coànguftatur , nonvllolpacio terminatur : Etidcircb
Salomon , vtoftenderetdequibus hóedixerit , ftatim
fubiurigitdicens : Et fuis Jpatijs tranfeunt vniutrfa fub coelo.
Vult enim demonftrare quod cpntrariafibi funt omniâ
quæ in mündo fu n t, Sc nihil eft perpetuum ex omnibus
quæ lub ccelo funt,&iftà tempus continent. V. De qua
plantationeait, àutdequa euulfioneloquitur cumdi-
cit; :Tempuspla)itandi, & tempus eueUendi quod plantatutn cïh
Nünquid de plantatibnèauteuülfionoarborum auc herque’intclliguuc
riiinam peccatorum fuorum, Si. cachin- barum dicit? S. Non,fed de natiiiitate & morte hominü:
nant & gaudét m rebus teinpoialibus, quianoua & bre -1 nam qupd lu perms dixit ; Tempus nafcendi, hoc eft quod
uia putantelïçbôi^i perpétua, & idcircofuàuitate præ- J fèquitur : &teifipmpUntandh\ioCè&enim plan titre quod
fehtis, vire deeepti quotidie huius làeculi errore vexan- j nafcitur. Quod lupra dicit^tempùs moriendi\ hoc eft quod
tu r .. V. Quid eft quod air iVidiinomnibiisvanitatem&af-' hicfequitür;'tempàsefieflëHdi,tdqüodpldntàtumeH : Nam c-
fiidtionem animi,& mbïlpermanerefub Sole ? Quomodo di- ! uelli,hoc eft: quod & müri. Soli quippe Deo notas eft 01-
citnihil permanere fub Sole cuni fuperius dixerit *, terra tus & oçeafus nomihum,id eft, tempus nafcendi óttenv»
autem in aternum fiat ? S.Nihil enim permanebit fub Sole • pus pèrenndi, Sc tempus plantandi, Sc tempuseuellen-
qubd non tranfeat,quoniam omnia vana funt Vnde in • di : Quoniam iplfe inftituitS ç tempus in quovnufquif*
Eiiangelioait Dominus : 'Ccelum & terra tranfibuntrzzia- , qaenalcerctur & plantaréuir ad vicam, & tempus in quo
men terra in ætctnum Habit, quia non funditus.deftrue- moreretur & de hac vita eüelleretur ; hoc eft , pér fen-
turfed meliorabicur, ficut diétum eft fuperius. ,V. Qujre tetlt-iam mortis êrâdicaretur. V.Quid c-ft quod iterum di-
dicit : Sapientis oculi in cqpite eiusjtultus autem in tenebris am- çk ; Tempus occidendi & teihpas fanandi ? Nulli Iquippe du -
fc«/rff?Nunquid oculi ftulti .non funt in capite ipfiüs. S.Or bium,quod ternpus fànandi à Deo. conceditur, fed. nun-
j cuilin hoc lbco non poflunt corporales‘, fed. fpirituales quam Deiis inftituittempils océidendi, alium : aut eura
in telligi : oculi videlicet mentis, id eft,icnfus eenuen- quem femel occident homo , poterie vnquairr failare?
tiones animi. jPer caput verb defignatur Chriftös, vhde 'S; Nqn Vtiqüe f !; fed illi foil eft tempus occidendi&stem-
Apoftólus ait:Gapu&tri Chrifius.Oculi viri fap'ientis in ca- ' pus fànandi, qui per Mofen loquitur, dicens : Ego ocei-
pite funt, <^uia vir fapiens ortinem încenaqnemïuam ad dam $eg o viuetcfaciam ,percutiam& ego fanabo. Ipfe nimi-
Chnftumdinoic, Sc inChnlto collocat 5 & oculos fu* rum ftatuit tempus in quo peccatores occidantur , &fa-
• S !r~ K k 4 nen-
H