A
4-
>
I 4
f B
'-7} ;
12.
C
• %
1 P 19.
D
22.
jfoA». 8.
ibid. 55.
IB p S
neomeniaSjäli^qvfeiHaitates.Notaridurn^piaoQnclixic,
elementis ferulëbamus, fedfub elëmentiSjjjd eft, fub ob-
feruatione legis,& Prophetiaï yél fub temporutn obferuationecurfum,
3£scatc%Urn2raccendentés.Namfol&lunaeleraentafunv
Gehtiles autem erant feruientes Ele-
; mmtissAtyÊiverfi^Unitudo temporis, idcfti prxfihituhi temf
pus a Deo Patre,finjcnté.quirita®tate>& inchoante fexta,
Mißt Dedfiltumfuumfaäum ex multere, (d eft, eXfemine mullens,
öpefpiricus fan&i creatum. Quidam voluut dicere j
natuhv> léd meiius.eft faélum ex m ulie're, propterhaereti-
cos qui d icu n tqui ay tin gre fïuse ft i n virginém, ftatim ex-
iit,faäumfub lege&Gtas eft fub legt, qtiia oóta^o die eft cir-
^c4ineitus,;qüadragi nfa dies fuut prp.eo lëgalia munera ob-
lata. Er hocideovr denranftraretlegem eile fan&am ,iu-
ftani,&:bonam,veI vt eos redimeret,Vt eos qui fub lege erant ,id
eft, fabietftierantlegi peccatpres,ii°n valentésper eam
müdarfein adoptionem.ideftiele&ionefifiörurn fübaudi
Dei,quamperdidim usinÄdam.Q/o«ww<iMrew eftisfilij Dei,
adöptatinonnaturales,Mj/tf Deusjpiritiifilijft«,fpincus fanirivfuhàbèatur.
Seçundum hunembdum St naturalem
; coniuerudinéra, quamprimam dixitnusjytiènexiùn^uS
iuuenculæ j poffit generate , .dicit Apoftqlusïfmàhelem
^ rrâtum efle.|Quiautem de libéra,id eft,lia ac de Sara pefrepro-
mifiionem fufeaudiDei natuseft, quæfa&yçftad Abraham
noniecundum confuetudiriem humaham. Sed quæftio
oritur ifto in locb,quare Apoftolus Ifàac fplum m odo per'
repromiffibnem dicat'riatum efïe, cum legaroüs eti.am de
Ifmahele promiffionenj fàâameffe. Nam legimùsin libra
Geriéfeos,quia cum eflec Agar in defértqSuiyapparuit /
Gtn-iç,
WH'
■ei Angélus Domini inquiens. Âgar AnùllaSarat vndevenisi 11
autquo vadis ? Quarefpondit àfacte Sarai Domina meoe egofugto-,
cui. Angélus : rçuertere, inquir, & humiliate fub manu tlltus &,
rurfusmultiplicans inquit multiplicabo femen tUum ,: ecce pariesfi-*:
lium&vocàbünomen eiuslfinabelfbic eritferushomo, manus etus,
contra onmes & manus omnium contra eutn. - A'd qu dd d 1 ce n?
dùm eft quia quando ifta promiffio fabtàeft jfmàhel, iajn
eratconcèptus. Promiffio.veto qu® de Ifàaé fifeta eft,an-
tequanfeon ci pere t ur, da ta eft Abrah®,ficut ex ver b is An-
a ils corn niü nïi eftPatris ÖC filij.&quando mittiturà Pa- geli poffu mus probare , diCentisad Abraham», fiecundum
treyinicticur&afilio^C/dMJawfeWjideft.clamarenbsiacientemj^
tt^Prfffrfubaudimilerer-emei. Abba Hebræiim eft
ôcSytum,Patèr Gr*cum.SëLai:inü. Ita^lubaudi quia fp.
ri turn Chriftihâbétîs./wH efiferu us fubâudi peccati ßedßlius
hoc tempus veniam, & eritSarafilius. Vpde apparèt Ilaac non
fëcùndtim naturam humanæ confuetudinis elle natum ,
fed pèrrepromidiohem exlongaeuo Pâtre,' '& vecula hla-
trej&quôd eft maius,fterili,Deo opérante natus.ëft. Qßa
fubau’di Dei,quodfifliUs fubaudi Dei,&b*res fub^iadivitaj funtperaUegoriamdifta, ideft, ea* quae fuperjusdiaafunc de
eternae,id eft,hob fuomeritov fed gratia Dei/per quern eft j Agar, & Sara, Ifmahel quoque & Ifaac fpiritualitcr lunt d f
edemptqs.; hjloteficutego, quia & egoficut vos. Erant Galars £fca,& Ipintuali indigent exppfitibne.Hancbabetconfii^
inHdeles,é^peccatores,alienati a Dep.fuit qüondamßt Apoftolus,
quando per(equebatur Ecclefiam Deifediâ per
Domini gratiam fideliserat,& iuftificatus. State vos perfe-
â i infidei ficut ego fum modo, 8t nolite dëfperaré de venia,
quia & ego quondäfui inftdelis,& peccator ficut Vos
eftis modb,& eo am pliésóbfecrovosfratres, fubaudi vt pati-
enterméàudiafisÿni/»/ meùfifiùCûÜzaài quandoprimum
vobis Éuangélium prædicaui, & ficut tunc nihil mé’ læfir
ftis,fedpatienteraucliftis,ira ôcnuncnolite nrelædere,fed
cum patientia audite,/qa ® diâ'ufus fiim. Teßunonium enïm
perhibeovobis,quiaßfieripäJjet, fubaudi fine vefttbdifpendio,
octilos veßros eruiffetisé'ded^tismibi, idjefçfi fiéli pbflet,yt e-
gooculis corporis poffem ttiaiora de Deo cognofcerei &
àrçaharnyfteribrum ïuniine corporis amplius pehetrarè,
ociilbs yeftros er uifté tis,& dçd iflè tis mih i .•Tantachari ta-
tè-ërga nie feruences eratis, & tanrum défidérabitis àudi-
leveïbumDeijpcime.Iïüqlïmeïqûosïteruparumodonecfor-
meturChrißuHn jw&»:parrùrire e ftparete veile, b eà t UsA po-
ftolus iam pepererac Galatas i r»fide per Euangèli u m, fieuf
iptedmx,paEüangeliuniego vosgenui.Sediili recefteruntà fi-
de^^iècüti lunrplèüdô^apoftolos;dolen^ deeorum \nï-
feria,&volenseqsfçubcaread fidemChrifti, parturiebac
illoSjideft,p‘arere yolebatiterumvcrbo & éxemplo. Vn-
de & diciraFiliolimeiquôsiterùm parerevoldmeaprxdi-
ç'ationein fide Ghrifti, ficut iam dudum vos parturiui,
quando ad fidem vosàdduxi, donee fórmetur Ghrifti fi-
desin vobis. TuncehimGhriftus.invobis forhiatus eft,
quando à vobisitaéreditur ficut i debet credi.v
Scriptum eß quoniam Abraham duos f ilm babuit. Nonfine
caufa ad memoriam Apoftblus reducit fiâ um Abrahae:
Iudæi namqj in hocmaxi;meglpriabatitur,quiafilij Abra-
h * eraritiecuhdüm carnerrii Vndfe cum Dominus dixifïèr
eis in-EuängeliörSrVwfilms liberauerit verelibéçieritis,Refpo^«
derunt iÜi.nosfilÿ Abràbafiuinus, & nemmiferuiuimus vnquam,
ergo A p oftoluS v oie nsGalatas fol licit o s red dere, lie po
' feriç fèduci à Tudæis, qui'cù cum ci fi 9 p^tn d o ce baut i bb-
feruitëj&laCrîficia legalia dffetre dicenres'inô potçftisial-
uariperpalfioném Ghrifti,&baptifmum,nih circümcida-
mini, & lacriticia l;eg%Iia'oftératis. \ Oftendicëis quoniam.
Abräham nonper obleruationiem legis meruit iuftificari,
fed proptfer-fidero finceriimam, bpefktrô.nemq^prpbatif-
ficpamfiedqui deanciUa,ideß,lCtnä]ie\deAga.xfecundumcar-
nem natus #/? ,*hoc eft lecundftrh hu manæbonfuerudifiis-\^|
funif- Dicit beatus Auguftinus qiiia conluetudb hu mans
naturæeftîycEehe/anùn&usiuuenculx in coitu filios pro-;
creety c'ontra'fbriex &: vetula ebpulati naturale eft vt defi-
ftant parère. S.i-veraiuucnis Cumjÿëteranâ‘,mixrUifuerir,
diciifàtîamîUospoflè propagafefilios^licetillud rarilfime
rudinem beätus Paulus vt fpiritualem intelligentiara al-
legoriam appelle^ Allegoriaaiitëm propric ad Giamma^.
ticospertlner. Eftenim tropus, quo aliud; fignificatur,
quam dicicur, & quxhie ditftafunt, allegoricè intelligeh-
da funtyt fequentiaprodunt.Hoc ,mquir,J$wjf duotefiamen-
ta, idefti ilia, qu® fupra commemoratafunt , fignificant
dup tèftamentâ. Nam quantum ad lènfüm liter® perti-
net, Agar &,Sara du® muliéres fuerunt,&|ftnahèlôcllaae
duo homines. Quantum autem ad fpiritualem intellé-,
(ftumattinet,AgatAncilla,qu®filiumgenuitinferuitute,
fignificabatlègemV qu® genuic, vel habuit iudaicutp<pp-
pulum,fub leruitutisiugojin quo ergojuit iudaicuispopu-
lus fèruüs ? In hoc vtiquequia cogebatur ietuiie legij cip-
cumcifipném feruare, legalia facrificia offetrc , Sc c*rera
,innumerabilia cufto4ire,qü®impunenpn poterattranl-
gredi.Nonfolumenimcorporalis vindiblaintranlgre fibre
m vindicabatur, fed etiammajediâionifubijciebatüy
qu® in ipfaiege cpntinetiir. Malediftus.inqpit,omnis qui non
permanférit in bis omnibus. Et dum huiufeemodlmandatis
conftringebarur , quafi quodammodo fèruus erat.\Sara
autem libera, qu® filiu m lib ë ruminuit fvfignific-at gra-
tiamnouitéftaménti, qu®genuitpopulumGhriftianum
liberum in baptifmate, nonfolum ab originalibus > &
(ftualibiis peccatis , fed etiam ab omni léi'uitib legis , -qtii
h ® red i tatem Ghrifti, hoc eft pacrem Ghrifti hæreditabic.
Häbuit autem^c Abraham alios filios de Ceturà , quam
Hebræi Agàr dicunt efTe, fed ramen illihpn fue,runt digni
inhxreditatem paternam admitti, Similiteriri fanrfta Ec-
clefia funt mulci^uixenafciincurin baptifmate,& qui filij
videhturéflè Abrahàeperfidem , fed quia non habent o-
peraAbrah® fèquendo varios errores diUcrfaque fchifma-
ta , ôcvarijscriminibus le implicando non mércbuqtür
cuni eleètishæféditace patriæ cdélfftis frui, de iftistalibus
dicit Ioannnes Eua.ngelifta, de nobis exierunt, fed non erant ex
nobis. Hæcinquirfuntdûo teftamenta» Teftamcntum di-
citurà Teftatpribu's| Teftamentumvero verus habuit te-
ftatpres Angelos^Moy fen, aliofque Prophetas:,teftamen-.
turn apeem nouum habuit vnum veriflimum Dominum,
IefumGhrillum, & Apoftolos, quorqrninifterio perqüä^
dpifidiira orbem diuulgatum eft. Vnum fubaudi Beltamen-
tumdatum eftinmonteSynaigenerans, fubaudi plebemlu-
daicarninièruitme.^Mtf^ii^iîrjhoceftqii® fignificatur pér
Agar,lex per Do efto r es'|S y nagogçge n e tab a c popülû in lçi-i
uiçütefibi: Sy na erimnwsefiinArabiaVïouinOàquuoiiuictus,
ideRjContetminaséiixeriaequanuncefilerufalemM^CGÛcô-
ter minus eft tertse reprpmiilionis , in qua eft Nierüfâ 1 emj '
& leruit ipfa Hierufalem cum filijs fuis,io eft^ faCerdorés üç
Doéfores legis , qui in Hierufalem'maxime habita'banr,
jJE x p la n a tio ïn E fiß .d d G alat. C ap| i f*.
qu® erat ciuitas regalis, & metropolis, feruiebahe cum
fubie&is fuis Deo om’nipojtenti fub f?ruitute legalir.
nens, Ammonitas videlicec, Mojibiras, Phlliftspsvldu-
m®os, Sc alias quamplute's. In quo prouiheia elrSynh-
mans tahr®lqfigitudidis;taem"0gnitudinis,yr
nus fit terr® reprorhillibnis, fieüt/unt yerbi gratia monmnia
qu® fuperiuspr®mifitAppjftölus, ideotebuit vt ad
hoe perueniret, quod modo aicit de Syna monte, qui eft
vicinus terr® Iudxorum, & ofienderet Iud®os nohfoluin
per legem , quam accepetunt ,feruosefle, fed etiam ex
cinitatelocorum. Et quia mens illiisadh®rebar;iriqüalegem
feruitucis acceperuntyilia autem qua fiurfum eft Hierufitr
lem , Hierufalem qu® interpretatur vifo pacis , fighificat
fan<ftamEcclefiam,Deum;nientevjderitem,4u®cotiftat
ex Aogelis, Sc hominibus, qu® partim iam regnat cum
Chrifto, partim aureadhuc peregrinatur^aDeo jwi^rris,
Seddeilläqu® iam cum Chriftoyegnat in Angelis, & ho-
minibusmftis,partimin'cprpote,päitiminanimaj^
eftdubium qiiin furfum fit in ccelefti beacitudine, de ifta<
•autem qufeadhqc peregri natu r ,in terris quxrendum eft,
quqmödp fiirsü fit in beatitudin<£ sterna, in hotergo fur*
fumdiciturelfe, quia licet corpore inhabitet terramimen-
te raitien infyabitarcaelum , dfeens £um ßpofidloyinoftra
autem conuerfiatioin ccelisel%, Sc femper casfeftit, opera agit,
id efe, ilia per q u ® ^d ccelefte regnpm,poflic peftingete.
Qua etiam beiie,inater noftradicitdx. Apaftoli & Mirtyres,
fendfique pnedipatores qui tipsprxcelferunt^ ipfi nosge-
nueriiptirifideChriftifiiaDoiftrinaj&fuisferiptiSjaltque/
exemplis , de,qua generationefdicit Apoftolus Conn-
tW)s3perEuangelmmegQvosgenui,fi$riptum
St c®tera :' ■ Hoc teftimonium in Efäia^nobililfimoPrö-
phetarum habetur, quod duplidrerp'pteftintelligi. Dicit
ergoEcclefi® degentibus, qu® diii.Sc löngorempoxefte-
rilis manfit.a Bonp opere>&, Deb filios nongenerauit,hoc
reDominba^eu benedicentür omnesgentes, Sc
ficutlfaacfecUndum promiffionemhatüseft,itaöc nos fi-
lij fumiis-promiffionisi Sedquomodo tunc, qui feemdum car-
nemnatikfuerap, allpqiiituf Apoftolus Galatas, vt fe cufto-
diant alu'd®ii,ne poffintab eis feduci^ O G alat® , cauere
;&dèclinàtë;à Iudærs, qupriiamificutdlmahè|,qui fe.cundâ
human® confuetudinis ÿftrm natus erat ,eodem modo,
qup,fuperiusdixjxnus,‘perfeqnebaturtuhclfàac,quife-
cun d urn fpiritualem repromiffidnem datus fiierat Abra-
jBx »itapèifequitur nufic iudaicuspopul u s , q u i défigna-
turperlfmahëlèrn,natum de Ancil la ,pop u 1 u m C hrifti a-
nfi, vos & ali’os, qui defignantur per Ifaaç natum de libè-,
da,yt;ad;feruitutemiîloslegisincnnçnt.DeludopUcrorü
Ifâac&Ifmahelludæi varia dij(ferunt.Quidâmenim,qdia
hblebàntquodam genereludi proupeare ad falcum , te-
nens pertièàm in manu, vbi optabat eumita dèbilifare, vç
indignus fieretlionoreprimogeniti , Sc hæredicate pater-
na. Qtyda’m etiam dicunt, quia volébat ei' fuadere,$
quibufdam turpitudinibus mifeeri, proquonotabilis ÖC
defpeifttfi häberetiiE apud Patreift ^jWatrerhi Sçyt dixi-
mus, ihdignior fieret honore primp^hi^;.'Seichat ënim
fe nullo modo pofie perringeré ad hæreditatempatçrnâ,.
au t digni tâtempfi tnogeni ci, ytpbre qui ex Ancilla ératili-
eetprirriogenitus fôre?,nifiillum yitüpey abilerofeddyrcri
àutfn corpore , aut ihleufraire mentis vÿt Patri St Matri
prb nihfloduceretur. Sed qufeqnid illudfuerit,plahëap-
parér ilium ludum non fimplicernfuiffe^ pro qua lÿlater
ihdignatapr®cepitparit-er Matrem eufe filio à domp à
^onfbrtiofilijliberieijci.BeatusetiamApoftolasDoi^us
ad pedesMaliheh‘sle^is Dö(ftöris,oroniquefeiehtialegis
Sc Plbphetaruip, q u ® nine tempiqjis periecràrè potçrar,
i'ntellexitfimiliterillumlüdum’nôfirhplfeem çffè, quam
appellauir pèrfecutipnem : Voïebat enitpeumleuem i Sc
fcurrilem facere, yr diximus^ ‘&eius honore, ac dignitate
ûiblimanlSedqutddicitfi:riptura}EqceAnciUam&fiUÙmeius,
qpantum ati littcram pertineci 4b huiufmodioaufàm,quâ
eft a deftrùftione turns Babèl i qu® nunc Babylon voca- j diximus , præcepiteam Mater eijci, qjuantum vero ad fpi-
tur vfque ad aduenrum Ghrifti : ibi énim diuifem’ eft lâ-j ritualcm ihtellrgentiàm attmet ^quamdiurudæi Ancilî®
hiurn vniuerfietèrræ, Sc cantumn^qdo cognirio in folado- filij volunt elfe ,Sc filiiifn liber® perfequi,lrpceftiquam-
mo Heber remapfin Dicatur ergo lætare, id eft, gaude& i diu legi volunteflè fubiebtuncircumcifione,& (àcnficijs
exulta c> EGclefiade gentibus,,quæancea fteriliseras, & j legalibus, non credehtes fe per.paffipnem Ghrifti poflp
qüæ Deo*fihos non pariebas^erumpeingaudium,&ex- lâluari ÿ& quamdiu no's:yolüptperfequi, quiiamfemus
clafna'prænimiaiucunditate, qu®non pariebas,quia plu- efteètijiben.ab hæreditafe Eccleliæ repellendi funt. Non
rès fiiij;c Deo accepti tibi erunt, quarhSÿnâgbg® , qu® enim bareserïtfilius AnciÎLs. cumfiltoftbera, hoc eft,films pecca-
quondam habuitDeura omnipoteùtem,virum proteifÈo- ti & mal® conçupifcçntM, qui pptéft intelUgi pet Àncil-
réniEtii vcl quornodb^iotiatur/& putat fe habere Deum ] lam, yelfilius carnalis legis , qui lègem CMiialiter obfer-
virum', cum ilïüm amiflùm habeat, poftquam dixit, npn ; uare niticur^non erithæres in h®reditatepatri® cosleftis,
habemus Règem ritfi Cafarem. Dicamus Sc altiusiuxta beatum i cum filijs liberis, qui Iiberi efificiuntür in baptifmate .non
AùCTuftinum,referentqsifta,adEcclefiam,qu®iamregnat' ;fol'umaboriginaîibuspeccans,fed]etiam ab omni ferui-,
cum Chriftpin coeiis, quæfterilis appellatur, npnabono tio legis. Itaquefrattis,nonfumus Amillafilij,fedlibera,id e(k,
,opete & laude Creatoris fui , fed à carnali propagatione : | non fumusiam fijq legis, quæ.fuos obferuatores feruosfa-
ptoptçr peeçatum enim venir mors, qu® nihil eft aliud, j cit, fed filij nou® graciæ, & filij Eüàngelij per baptifmü Sc.
nifi diffolutio elemcntorum^& propter mortem venir j perDod’rinam fanâifpiritusiquaaccepimustamihî^apti-
fucceflio filiorum. ïn præfenti fiquidem vira necefle eft fmatequàminimpofitioheraàhuumEpifcopprum,&për
proereencur filij eärhäles, qüi Pacribus mortüis vel mbri-
corporis & fengumis Dóinirii,cui partici-
turisfifccedanc in hxrediratem, in illaautem beatitudine,1
pamur, •& ilia libertatpfumüs liberati, qua Chrift^nos
ybi nemo morirur, non eft neceffe vc fiat fucceflip.-filib-
iiberauit per paflipnè m, fiiam, ßc per: baptifmi graiiarh :
rum per propagationéro carnis. _ Quapropter appellarur
Omnisenim qui fidem i^brah® habet, & imicatoiexiftit
fterilis, & dicitur eicongaudendo vppe Prophetfeav, l®ta^
operum Abrah® ^vtique filiiis Abrah® eft non per naturam,
re b Ecclefia fterilis a carnali procre'aiione, Sc q u ® non pa-
fed per imitationem, ficut alias Apoftblus dicir. Si
1 risfilioscarnales cum dolorèj&nimia,anxiet'ate,quiaplu-
ergo vosChrißtiergö Abrabafienuneflis. Qui vétoftdern,£}üam
I xës filijdefert® quondamgentilitatisvenienttibi,quam
habet, bonis operibus,nonexornat,nimirum nonreputa-
I ex Synagoge,qu® olim habuit Deum omnipotentem vi-
bitqf inter fiiiosAkfah®,nequeäccipfet hæreditatem ccé-
I rum,verqu» modo gloriaturfehabefè: omnibus ehitn
leftem cum illis. Quapropferlàbprandum eft omnibus
j pater plures.ex gèrttiEus tranfirc adglpriam fempicernam
nobis, vc fidem quam habemus, executione bono-
I qiiam ex Iud®is. -Similiter in prxfèhti Ècclefiaplures ha-
. mro opçfûmftùdq^musdecprare j yeri
jbe f filios fideles ex gehtilitatë, quam deSynagoga,per 6-
;:imitatorcs illius effc<fti.
mnes ënim pene Ciuitaces,&Regiones, viebs quoque,&
Dico autem.
yilldlas gentiles clamant fe credere in Ghriftp m, Iud®oru
autem.aut raro aut nullusinueni^ fecon-
■ fireatur credere. Nos autemfrätresfecundümifaacpromißionis
] filijfumus, iiiugit fe Apoftblus^^GalatisCreftefttibus.^dicitj
Nos autem ftatres,,id eft,ego&ybs fecutidum legeiii pro-
roiflionis fil ij fumus, hoc eft, ficut repromiffio fadla eft ad
Abraham fupër h oc^quodnafcituruseffeteyftiliuSjdtcencbmmumbn'em
m
E
Gen. 2x.18
Q A P iV T
H
Gal. 3.2$
ÏI
i l
i
ftj