accipe S. Gregory rnägni hoc elogium , Pafchaßus
huitts K^ipoßolicdt fed ié Diaconus, cuius apud nos re-
ffßirni tßr luculentï dcfancio jpiritu tibri extant,
mira fa n a it at is vir f u i t , eleemojynarum maxime
operibùs vacant, cult orpamperam contempt orfut.
tantum S. Gregorius. •
, 9
Dt hit vi-
d cA rn b ro -
fiiltb. I. de
Abruha-
tocup.3.
& Pru-
dtnti/ J**- '
Ex BelUrm* de Script. Ecclcf.
PA fell alius Diaconus Card. Rom. Ecclefiæ, floruit
fub Gelafio, Anaftafio , & Symmacha Pontifici-
bus Romanis'. Virfuit magnæfainâitatis, &do6trinæ,
& feripfit libros duos de Spiritu fanclo, rettifiimos, &valde
luculcntos : lie enira loquitur iandtus Gregorius libr. 4.
dialog, cap. 40.
P A S C H A SII DIACONI
R O M A N I IN L IB R O S DE SP IR
. I T V S a N C T O , P r j E -
fatio.
I d e s Gatholica in vnitierftim mun-
dum per Patriarchas & P rophetas&
gratiæ difpenlàtbres, Spiricu (audio
infinuantediffulàeft. HancApofto-
lica follicitudo atque perfedtio, fic-
____ ut per ûijdlas paginas dilataucratj itaper
lymboli làlutare mira breuitate collegit., & tan-
quam per. diuerfas remediorum Ipeciès dilpofuit in
corpus vnum , ac velut ex innurtieris aromatibus pre-
ciolum confecit vnguentum , cuius odor omnes fines j
terræ potentia flagrantiæ lpiritualis impleuit, vt in i- pio vniuerfitatis alcenfu , virtus appareat veritatis. Et ;
quia oportet vt errantibus quafi paruulis & ignaris,-!
primae Chriftianæ traditionis elementa repetamus , in
nac fymboli perfe&ionc St vnitas euidenter aperitur, ;
& trinitas, dum ter repetita confjelfio Patri & Filio & ]
Spiritui làndto , vnumcredulitàtis reddit obfequium.
Inquibus verbisetiam trecentorumdecern &o<5fco,la- ;
eer numerus làcerdotum , emergentes Arrij ac Mace-
donij damnauit errores, dicens’ : Credoin Deum Patrem
, credo in Filiumeiusvnicum Dominum noftrum.
Credo & in Spiritum làndtum. Nam & fi ex hoc numero.
paucor um fragilitas declinauit , vninerlàlis tarnen
numeri myfterium non refoluit. Etideo facer numerus
diximus, quod trecenti mera fupputacionè'Græ-
cafignum.crucis, decerh & odto vero, Iefuadorandum
nomen oftendunt. In hoc ergo numero atque niyfté- ‘
riojinquo &(ândïus Abraham de innumeps gentibus
criumphauic, feniorum piêtashoftem fidei lub vnaPa-
tris & Filij & Spiritus làn&i prædicatione, confondit:
vnde etiam intelligendum eft, eos quiin Spiritum fan-
dtum fub aeterna damnatione blafphemant , aut line;
proférions Symboli baptizatos , aut in ipfo fibi fym-
boloac fonte mentiros, antequart omnis homo diabolo
renuntians confitetur:, - Gredp & in'Spiritum lam-
dfum'. Credo, inquam, & in Spiritum làndtum. Agno-
fcamûs Verbi ipfius priuilegium. Credere illi quilibet
poteft hominum; Credere verb in ilium ,foli debere te
maieftati noueris. Sed & hoc iplum ahud eft , Deum
credere, aliud eft crcderein DeSm, Efle Deum & diabolus
credere dicitur fecundum Apoftolum : Nam &
dæmoncs credunt, & contremifcunt. In Deum vèro
credere, nifi qui pie in eum Iperauerit » non probatur.
In Deum ergo credere, hoc éft fideliter cum quærere,
eft to ta in eum diledtione tranlire. Gredo-ergo in ilium,
hoc eft dicere ; confiteor ilium, colo ilium, adoro ilium
, fotum me in ius eius ac dominium trado atque
traifjfundo. In profellionis hums reue-*
^ ten da, vmuerla diuino nomini
débita continentur.
obfeeiquia.
Quod non in Ecclefiam peut in Spiritum fanttum {fed remota in
prapofitione, Ecclefiam Catholtcant cre~
deredebeamus.
C À P V T . I.
SEd opponis&dicis, non ftatiminhocverboDeum
pofte monftrari , quo dieimus : Credodc in S'pirir
turn laqdtum, quialequitur : Credoin làndtariiOEcdes-
fiam Catholicaip. 'Primo nelcio- quomodo Ecclefiam
Gatholicam nomihare audeat .Macedônius.i- qui exitd
Catholicam exul ftlutis exdufus eft, exillorum fadtus,
numero , de quibus dicitiir : In circuitu impij ambulant,:
Ergo dtcis ; Credoin làndtam Ecclefiam Catholicam;,
Qnotlfuppbnendoexiguam,ideft,in (y 11abam,
ingentem caliginem fubtexete conans ? Gredimus Ep-
clefiam'quafi regeneranpni&matrem, npnihEcdcfiam
credimus quafiin'làlutis authprem. Na’m cum hoede
Spiritu làndto vniuerfa confiteatur Ecclefia , nunqqid
&in lemetiplamcredere ppteft ? Ergo cum in fulam Ipe-
cialirer credi opOrteat Trinitatem , çtiam mempraro-
rum patrum tptp celebrata prbe d o dt r inàco nfir m et, au t
rempue hanc de Ecclefix^ppmin^fyllabamaut cefte
I credere teift Ecclefiam manifefta profdTipne fciipturis
afterè , teftimpnijs doce , diuinis praculis,remota ver-
bofqm-tuorum præfumptio.ne, cdnuince; De faeris o-
I mnimodo voluminibus quæ funt credenda fnmamiis,
! de quorum fonte fymbpli ipfius ferres deriuata fub'fiftit.
j Qui in Ecclefiam credit, in hominem credit. Noir ci^m
I homo ex Ecclefia, fed Ecclefialeflecepicexlhomine. -Re-
cède itaqueex hac blafplienfia? perfuafipne , vtinali-
quam humanam te æftimes debere credere crcaruram:
j
cum omnino necin Angelum nec in Archangelum litc
,credendum.Hæccnim quæ infymbolo poft làndtiSpiri-
! tus nomen fequuntur,adclaiilülamfymboliremöta In, I
pfæpofitionerecipiuntur,vt làndtam Ecclefiam,landtó-
rumcommuriionem , remilfionem peccatorum, càrhis :
refurredtior»em,vitam «eternam credamus.Ccçdanufs in
Deu m, id eft ,Vt hæc à Deo dépoli ta, & in D d ï conftai e
fateamur. Nam Ronnullorumimpericia, In,pra:pöfitio-
nem hanc,velut dc proxima vicinaquefentcntia,in con-
fequentem traxitacrapuit, & ex fuperfluo imprudenter
appofuit. In nullis aufemcanpnicis ds.quibus fymboli
textùs pendet,accepimùs, quiain Eccl efi a mere dere li c-
utin Spiritual famftum Filiuiiique debcamus. Ertdeo
cutnab hochqnóre efeaturaomnisfir aliéna, hiqin que
crpdere præcipimur,Deus eft. Quod verbum diuinitatis
Ipecialiter vox Domini làluaroris aflîgnat | ica diceniÿ
Crédité in Deum & inme crédité. Er i èerum ; Qui crediün me>
non credit inme fed in eum quimemifit. ■
Chrifium d Spiritufancto vtpote Deo.nongemtum •
fed Creatum. x ' ..
C A P V» T I I .
CVmaiîtcm Gatholicà cpnfiteatprEcclclia-, conxy-
ptus eftde Spiritu lahâo ,, interrogandi funt Iiqc
loco Mace do n i a n i, v tr u m S piri r u mlà ndt um cr eatp re m.
an patrem aeftiment redemptoris.' Si, jjarrem force re-
fponderint, cumiainin principip fymboli dixciiiu,Gré-
ao in Deum Patrem omniporentem, duos eum habere
patres confufibiliter fàtebüntnr. Si vero creatorem vt
habetvetitas âftèruerint, vel neceflîtàce nobilcum vni-
nerfiratis Deum pipnundare cogentur. Et ideo per I-
faiam Propheram | vélut per cubain ftianîacde templo
fubloquitiufdum dnas in Chriftofubftann^sprælïgna-
ret. Edratuoeltdefuper,é‘nubespluant iufium,aperiatur%rra
fc'germmetfiiluatorimyÇgpDominusçreauietm.^ornokixmque,
à(lumprus exMasia,oponatiö^pinrus(fyïidti foît non
partit} jhecabeogqairuS fed creatus.Concepttfs eft
paccntia,non-fubftantia;operatione,non
p^ticipatipnè; vircute;, non .
■ ______ ____ genere. - ?
Devni-
: De b'nitkte tefiïtitonijs ajferendaprophèticis.
G A P y T I I I.
CAtholida fides trigèmihartl maieftatèjrvflib vnius
diuinïtàtis'conlclhpn'è yèncràtur. Acçipitcynain
ex^lacfis vôlumKîibusr'diuinitatem. Audi Ifrdel Dominus
Deiu tuuSiDeus jhukejt : & , Dùminmn beum ttium adordbû èr
tlljfoji ferities t in Pfàltùisfacien^t/tirdbilia, Mes Deus fqlus.l-
tem 5 Tu foins akifiimtis in ornni tend. Per Elàiam ’quo'quc:
Deus lfrael quifedhfitper Cherifbiditu es Deusftilus ifmüïum re-
gnoruni terra.’ Item : Ego Dominai , primus & nouifiitnus ego
fini. Item : Bgo Domin0 , bôcefinSmetrinèümiglÔriammeàin
alterinon dabo. Vt vero hoc teftirnonium ad Chriltu'hi
noueris pcrtiïiere | idéft primu§'& nouiflimifs •; dè le
alio Jq co dixit; : Egp fum prinapum' f qui ér'loquor vbbis.
iéem :\Antemenpfifui$DeH$, é-'pojimcnon ent. Ego fum Do-
minusyédrtonëfiabftfüetiWfaluàior, QtódfpOc'ialitefb^ti-
neta^. .Ghri^fflEun^igcne^(alüait;ofeiti.lt^hi>'H^
Aicït Domnins redemp tor thus, é'format or tints cxvtero.1 Ego
füm Dominâtfaciens’Smniâr,extenaèhs ccelos folusfi^liens terrai
», & nullus mecütn : qüod ad fgfum pèrtilîÆt.&ÿftdhbrèm
âc teftemptQijem pjoprie refpicitv: De qho Euangelifta
çpmi^niôfât : Oïnmaper ipfùm fdUa funr, &fihe ïpfiffa-
ttum çfi fltbf i- %em; : Ho» efi vitra Deusabfâue me, &falùàtor
nbifléfi frdterme. hem : Egatprirnm, & nouifimus, manus
meafîiïidauit termmfi& deXtera mea menfa eft ccelos. 'Sicut Ie-
fus Cfirîftusa|ïb1be'odefe euidenter aflerit dicens, Ego
firai‘'- 6" ", initiiiiu & frais.. In hi s teilimonijs ctiamSpiri-
tu^fandtuisicOntii^atur , ifi quibus ita,cpnfidenda' eft
ômnis fubllantiæ vmtas, vt & ineisinelféctedendafit
etiam perfouarurndiftindta proprîetas, ôcindiuilàplu-
ralitas.-À
IbeTrmitat&ivel liberales eïtam difciplmas de tribus
trdnftfiè per fouis.
C A. P, ^ T I v :
GVm itaque vçi^j;ynam monftraüimus dèitatem,
tria nunern vM ^ e itate doce^irius , tria‘liomina,
non tria régna y tres%p'pel 1 ationes^ fçd non-très potefta-
tes; tres hypoftal.es vel lu b fi lien ci as, led non très fub-
ftantias. Manitellumcft etiafn lecularerfiincellexillelà-
piençijim^ omniunkpa^icitudinem fecularium, intra tri—
, um perfonariiMn tfbriciûfam elle ratipnem. Quae funt i-
1 fta; très) Id cft : Ego,Tu, llle. Ergo vt diximus tres tantum
in rebus efte perfonas , etiam liberalia ftndia de
fpiLitualibîi^tlifdpliniÿinftcuCtione mutuatà lènlèfunt,
eilqùëeuMëhter apparuit, nec featndàm perlbriamfa-
tisfaceteperfcôlioninec tertiampolfe tranlcendi, quia
duâütatein femiplènam efle ad tertium numerpm tendens
ar|ùit p'ienitùdp , quaternitatem ver^relpuit in;
tybus Cjbni'ummatà perfeàio.fhs ergp leui comnifemo-
rationè trarifmilfisytnagis ^acris teltitnonijs aflèramus,
Trihjtàtèin in vnitate mütàtione fubfîftere. Sed dicis :
Q^id mil-^profers vnitatis ac Trinitàtis verba, quiein
capOni caletti one ho ni n uen is ) Non mirum,fiis qui in-
! giedinon meretut penetralia lalutis, çxpa'uefàtAprefu-
gft etiiun tefti&onium verkatfy.i Quidënitn tam proxi-
mtim,tàm nàttifalte,t4m proptium.qiiam deyno yni-
tàsjde tribus X'rirotàs^Cachjtdaeis^yif^itn diffinîtidni-
bus nuncupetuf ? Non ex fe difcutierîda'fu nt Verba', quæ :
de pra;cedentiqûs pendant, iiec làne cpnlêquehs eft, y t
perçguinaïudicentur, quæ è x vn o& tribus,id eft,de maA
ni fe Itiex ord i j g r Apr ietat e nafeuntur. Aduerte quia non
eft præfy,niptiuus vterq-, hic fer{no,lèd|;enaariufis.Qu^
Voaibuiaàtçni^ore.priminuæÆcclefiæantiquitaS
^ in uen it , autoritaspfbtvuit,ætas ion- '
ga firmauft.
Bibhotb. Vet. Patr. Tom.^.-Pars 3 .•
D mtr faciès FiatrU,Eiliusâicitür, Patri aquauus
agnofeitur,
\ rÇ A P V T V.
SVfcipe dc lacris vplùminibtii Trinitatem. I« prin-
cïpio fecit Deus- cerium & terrUm , & Spiritus Deifereba-
tür fupèr aqttas. Pàtcf autlrot 5’ æquæü'tim principîum,
fuperfufus aqùis'Spiritus làyftus. Super aquas itaque
domîhàtitis ëmihèntia ferebâfur, iàm tune credo, |pi|
ptiftmjnuriera figurâns. In * ciendo quoque ho'mirie,
ndh ynius ftdfrium pe,rfonarünr ppus elfe demonftrat
trina repëtïtio deitatis. Ita enim Iegimus : EtdixitDetis:
Eaciamus hominem ad imaginim & Smlituimem naftram.
Aduerte fëntchtiàmin pfæ’pofifiprib fimplicëm fm re--
fponlione mhltipliëém. Et dipt Défis fqciamus hotomeinf
Quid eft àliud, inn quiarubftà?hn? vihtätisloquilur, &C
potehtia Trinitatis operatur ? Perlpqjg qttô'modo^inà
vice nbmehüei'^^eatio.ikK'Eô'mÈùismun<:u|('atiâf.# SM
enim hâbéMiife in Genefi f Et üxit mÜsfAciÀmusfamïnem.
Et itertufi : Creauïibeus hûbiifierh. Ët tertio : Êcttèilixitet
Deus. 'ph'XïrÖens, fecit Deùs ,>h,ènëdixi'l: Deus. Propter
tfes p è^n a 's , cêritefâtürvha diûifiTtàs. QrÿiiôCociii-
dçnter rriyftenum etiamTrinitâ^ ihtellige. Eçceimâgô
Dei&fimilitajdo vnicuique ho mini àtrib us datfir, & tà-
Diligenter,
attende,d4i'rt' vriiis;dicit,'ôcfibrt vi^us facit ,- duniqiieite-i
rum ftngularfplffrâle pefmifcpt, non dicitad imagines,.
& ^îilitildihès riôftraï, vel'cèf tè acfima’graem Sclimiii-'
tuditiehr mfeani V ynftatemfitf^maritaîe, trini'tâtejçdpli#
ralitate^örnfileddat. Ifà'que in eo ^ttia dicit : Fàciariifo
hominem ad imaginent nofiram , pferfonarum numerùs ex-»
piieatur, ineoqnia fingularitcrad^thaginem & iunUi-
tudinéïti, i nv n; a m fu b fta nri am'di u i n i tas imdiuifaiicblLb
gitur. G um A b fahæ. in o ^ b ‘ t âb e fn a c ul i apparuifle®]
Dcus , & ex vno tics eiü's le oculis mirabiliter obtülif-
f tn t , iri tribus vntim cbttfciiis maièftatis adoräüit. In.
Pfalmo quoque abfolute perlbftis lift’s vriîtas defighâ^
tut :Neproijciasme,in<imi, à fie ié tua, & Spiritum fanctum Pfalz»
tuum neaufèras^w.Filiusfièut^iitvàgô^Pâtris, ita & facies
Patris accipitur.Etideo legimusiPhilippequt Vtdct me, vîHet
(^atret».%tketaixm''0 Up ibi àffiirituÇtto, & qtiOàfaofcïïtà
fugiami Aduerte inifide perfeéiæ confèVfiônistnÿftedum
T rinitatis. P^ophèta ad Patr ém-lo qift t tir, faci e pr Patr iV
Eilium PatriSIprofitetur : née non diftuliim pèf otnnià
Spiritum lànôtumprofitetur. De filio ad Moylèn etiani
loquitur Dominus , facies mea pracedet te: Qupdnomén, 'Exàd.}y
id eft, facies, êc ad vnitatisfubftantiam 4 & ad jeter ni tatert
pertinet maièftatis. Quod au te t^tri i n orem putant,
quianatuseft,quideftDeumdeDe0ëftènatum ,nili eX
Deo nàturaliter extitifle ? Seddici^: S i exillo eft,iunipr
eft. Ècce brachium éx corpore1 j & facies de corpore füo
nafeitur, nec tarnen faciem rninorfem capite luo'vel brachium
corporefuo conftatefle pofterius. Siergovllum
caput an tiquius vnquam fuit, tune aflererc prælirme an-^
tiquibrém eflè patrem ab irtagine fua , quæ in^Chrifti
. perfe 61a fi m i li tudine & æqual'itate conlïftit. Ita ergone-
lcit Filius vel potéftate vel temporeà Pâtre difeerhi, fic-
ut facies à-capite leparai;i, vel capite fuo nequaquart po-
téft iuriiot ihueniri.
m m f ' \ •
Spiritum Patris,Jpfum effe Spiritumfanctutn.
C A P V T V I .
S fed dicis : Oftende mihi qubd iii füaeflentia lublîftat
Spiritiï's fyndtus. Vbicünque vel quotiens lego , aut
Spiritum Patris, àutSpiritum njeumvàutSpiritürt Déi:
vidèoyinqüiSjjnoftadS'piriruslanâi, fed ad Patris tef&h-
rendam elfe perfonam. Prknum huicbla^hemiam fuæ
impietafis accumulant,ctfm alterutrum dicant, Spiritum
Ibrnftum Dei aut cfeaturam, aut certeipfum Patrem eflè
’ crèdendum. Merifo qui Spiritum lànétum non corafitë-
tu'i', yfquead-contumeliâm Patris çonfulà mente deum
" . ______ Q3.4 z ’ ’ùitutt <