6i+ Tiemefii
fedvelimü$,nplimu$>fiimtY&nutriendi,augendi | & gc -
nerandi vis, qua: Tunc naturales , & pulfuüm quse vitalis
eft. Ac cjeteroruni quidem inftrumenca anted diximus,.
nunc motiis eius.quiex ele£tioneTuicipitur,expoliemus.
De mo tu quem amfnaiiaper fe,autper eleäionetnfufitpiunt '
,' qui ad appetitumpertinet.,
> c a p v t xxyii.
Solas ho-
’xnomani-
bus cftdo
inteftinis Sc cbllo paululurp & crebro refpiramus. Pauiu-
lum,vt ne vcliemèhterpe'rcutiaiïïus partem e a àquæd o'
let.CrebrOjVt quod dehut magniruaini,crebtiji2te con**s
pcnferur,eteuim cunidolet crus, non mültumipfuminter
ambulândum prodneimiis , ob eandem caufam obi
quam ôaefpitauohèm.Vt ergo Incedere animæ opus eft,
icarefpirkte^qiunquam vcquiefcamus', neq; inceqamus,
.diutiflimè yiuere pQflimuç,aÉ rcfpirationem ne dècimaiti
qpjdem hqræ pârtém ytçohîbeàmûs , fieri potéft. Nam
fufFocatui&albf quiitt'nobis-éft fulfgtne, iaéôâue extin-
E ST igitùr m otus, quern per eledionem, aut per le gui cur, & confeftimihtcntumalFerc. Nam fi Hammam
,, a\nfnaliafuleipiunt, principium, cerebrum,& dorli ( quis regar in vale aliquo , quod anhelitum non habear,
medulla: quippc qnæ cerebri pars fit. Inftrumenca nerui, j eamiuliginc (uftocatam cxtinxerit. Itaqué'néeeffiiŸîôet-
qùi exhiyorriiùnr,^iigamenta,^muieuli.Murculiau- iam dörmientibus nöbis , nikilbf^inus Kao tfane anima
tei^ cppîi^ntè carw^us. &ncruofis hbfi& & tepdinibuS, Tuo munere fungicur, quod iionighoràt fi ad bréuiffimû
■ qui cum ncruorum hbris complicatifunt, Quace aliqui • tempos ceflaueritanimal interiturum. Quare riirfus lrjc
exiftim^runr eds (ènriért.di Vim habere', propter fenfum, animæ opus cum naturafmünere coniUndu'm eft. Perar-
qui fit ex neriiis,qui ill is (une connçxi. Iraquc tendo èli- yen am enim,ic'piiandi officio fungi tur, quarinftrumen-
.gamenro & renuibusneruis eft compolitus. Did err au- (tum naturale eft,&: femper moiïetur.vt nunquam eins o-
temdneriip tendo r quodomnis nertius fenriçndi vi eft pus occidat,quemad'mc)dum nèqüé cçrerartimarreriarü.
præditus,& r o t und u s, & mo 11 iufc u 1 us. & acerebroori-(Quodaliquidumnonincelligerenc,iiaruræopiiseflere-
^inénydtüdt.Ten'ap veto & dùribf eft&exbfFe, &per fe fpiiatiqncniput’aùéTÔt.Tresâutèm {fiht caûfte'réfpiratio- ,
lerifusèxpers Sc latUsâliquando. Sünt autem manusäd his,yrus',facult^k,infttümenta. Vfusdür^ex^önleruatio
capiendum , ^ a d artificia exy:rçend^inftrumentümâp-|natiuicaldns,& animæ'rpi'ntuseducàti<), Verum confer-
rilfimüm.Si quis eni m man ns, aut folos: manuum digicos■ uatio quidem caloris.naturabs , ducendo & émittendo
:ädemefit, ad omnesferè arteis hpmineminhabilem red- jfpiritu<fpiiiftdtyq^<f4u0rtfsreftigerèt,&mbdératè calo-
dit.Idcircö fbrushomo,qabniami^ripne vtitur,&in cüm jrem exciret: ëmimoTtfligmém^ Educatio
artes'<adunt,aDtomanibusdonatuseft.Pedesverbgra-^utem{pîriTûsaùïmie,fölarêlpiratipnefic :' qüoniamad
diehdHunt inftrumetum, qùod pertos loco moueamur. cor dum diducitur qtiædam a a is pars pertrabitur. Facul -
Pörrd'autem folüs nb'mo fedet nullius, adminiculii'pdi- fa>s.aütem àriiïbi eft,quæ reljiirandi; caufàm afFert.flæc e-
;gens. t Solus enim ad'd uos augulps,re£tps crura & àd cö- nim eft q u i mouet ttiufcüxam
K ad poplités a] rcrosintro,rfum,al teroscx- los;& in prim is t h oracem.cum quo vna moüétur pulmo,
trorlum. Qnæ ergo per nemosSc mu feula mouentui', & afp’eræ artériæqnÆfunE^àrspirlmonis.Nam afperæar-
hæcPniniàao animapendent, &çl.eâ:tonefiunt,in qui- tériæquæ parsCärtilagindfä eft, vPCis èft inftrümentum,
bus&fepfus , SC. vqcemnumerandam eileoftendimus.^meinbranofaautem,ipliüsliéamécarefpiratipriis: Qupd
Arque hinc'animæ, & natura: operum, probabiliseft di- autem ex his vtrifque,hecip(à arteriaeft,voces lîinul mit-
ftindio, & dijudicatio himcndacft. AtDeusfumma (ua tendæ,& rcfpirandi inftrumetmim. Eft ergo pulmo con-
prouidcnria,cum naturalibus , anima: opéra-, & vicilfim, textum quippiam c quatuor,ex alperaarteria & lc u i , Sc
cp^an’imæ operibus?natüralia1conïuX4f.<^onia,méniin yena & l'pumpftearncpùlmônilsquaîCaroiriftàrftoebæ
'^iedlfipreliquiarum cibï & potipnis, dppéllénai faculta- explctlo^animscohtéxti':qua: ftintintér duâs arterias Sc
‘ris è'ft,qüæ vna eft de naturalibus viribus , nepritetcle^ ven'am,V'fcyelutillorum fedés(it;& ligamtnt'i.im.Co'nco-
dlibnemA: voluntaré no lira m aliquid indecore àgamus, quit.âutcimna'turalitcr caro pulmonis fpiritum, v t iècür,
fi vel vbinon oportet,vcl quandonooportet,vel in qui- fuccum è ventreattradum.- Etpropterea.vtiecur,extre-
bps bon dpbrtet,exéernamus, ianitofes quofHam præfe- misfüis fibris vpntrem egentem caloris comple&itur, itaj
cit dcpul (tonibus m u(culos,& ita n aruræ opéra vt animæ pulmo medium cor comprehendit, quod opus habet rc-
'efi^jCfFecit.Nanv'Kaiw:qb'eàqj^m & i^peSc diu liifiîn'e?- frigeratione,quamjidfcrt réfpjrapio., Continenseftafpp-
"ïe deptïîuones pofl’dmbs. Detnittunturautem ftntiçtesj ræ arteriæbronéKtfS » q&i ex'trinuS magbis cartilaginibus
_& moites ifcrui a nicdi^ Ictfrircriori^us ve'htrilçulfs cére* confiatus'^b^on.cHoguttur,guetuéîos>& narcsiuam v-
bri. DuriofesVtrb^lnquibbsm'puehdivisineftàpo-'troquèhd^mé^trinfecds àërémduciÂius^,■ qififiiiiçpbr
ftrêmoventricüh) Sc dorh médifila.'Sedduriores funt qui jçribrofiim, àdt Ipongibfum oS fbïfùr , quodperfôrk’tum
e i dbrfi medulla, & in his maxime qui cx;iiiferiôribus,t7 éft, né abimmcKlerata aeris quâlitate éerebrum l’i'dàtùri
it^attipusp^ficifcuhi^r. Qupenimmagisâbfcediti fi confertimfpiricus inipfuminfluat. Hic qubqueDeüs
cercbro medulla dor(i,eo cum ipfa fit durior, turn nerui naribus & ad retpirationém , & ad odoratum vfus eft, vt
tpti ex ëa nafcüntur. Sicut autem fcnfus duplices accèpi- lingua,& àdyocém mîttendam adguftaridüm , & ad
blus,fitPrmmiitruPrmbdupliçemhabfcmus. 'Qhæque mandeftduiri.Itaquèpartesh£e,quarum,&Vtfi'tàriimal,
enim medullae do'rfi vertebra.çobiugati^nem ncruorum peque necèfiarijs vitævfifiusfpolietur, potèftàVéft,cüm
cmirtit.cuius altéra,ad dexteram corporis partem tenditj animæ ficul tatibus difpertitæ finit. ,Qupd fi veto quid
alééVa,aà Içüàm.Feié énim'tof ûta corp'üs noftrüm in duP præcerwffTum e f t è x fils quæ iam diÂawntfaâTéperfpi-
diuifum eft,in dextrum & l«uum. Sic & pedes &manüs, ci,potérit:féd ytin omnibus qu#fe&a ïübt, alià fiiâ Câiifà
Sc quo d'que reliquorum.quemadmodum & iuftrumenta' -ifaiftafünt,alia & fuâ caula,& aliofiim , aliààliorunVtah-
fcnrièndi,clcxtra,læuaqucaccepimus. ,■ i^ûm càu(à,alrjs àccîdityVt obïtér èxiftérëhtfita i:A pa^tibus'
' !animäliifin',ciiliaembrdin<fmrVp'erics. Nämömriiailla
De rejpiraïtotic. înftruménta quæ âiximüs,triiim prindpiorüm, | |æ ani-
. . . |i*algubérnant, fuacàufagéfiehVtâftikt.'Prkdpuaçbim
‘C À P V T X X V I I Ï . à •• iratiö’ne3c p ^ '2fiblPco,fuhfbölbdtia,^u'æ& ftcuhiiuiti
R jhacüràm propriè dïc'drür,^^&in Vtérô ex ipfo fémihé,que-
Efpiratioétikm'cxîiifimç muneribüshufft'crâtur.'Ër^ .àdmôduth & öWöriUnrur. ElaUàâütembilis
enim mufculi fimt,quithoracem diducütipræçipùû 'propteraliud cbnftitucaeft, ^aiti ad coivcoàibne'mcpftr
tcfpirandi inftrumentum. Atquleçarefpiratiôquæ con- férr^depulfibrièm excrémcntpfummouet:ideoâue'fit
fertirn, &éü'm.gemiûu fit in magnis doloribus animæ efic [quod'atettiodd Vfià dtf paütibus nütriért'rilyus,quibimo &
murtusoftebdlt.' In noftraquoqùcpoteftateefï, proeo ‘fëâlo'rcmqucjl'dàïli t>ræWcbrbo’ri,vï viraîime’ülrak Ac
arque vfùs potlulàr,refpirationcm m^itare. Nam dum ex Ihis quidem de càuh$,pfopter É Vidrtur eXtitifieïîed qtiia
Cliqua parte quæ refpirabdi vim continét labbram\is,aut fariguiftéftfpurgàt 1 fanguinis éaüfa ùuodamftîoio vide-
quæ cüm ahqua harüfn pjrtium motfetur, Vt feptortanfi- tur cfle fad a ? lièH etiàm nonpartim ad concodionem
I l l l É aütlc‘core,aüt fplcne,autventriculo&tènuibüs.lcondudt.Cum.u.natiirafitacidus,& accrbus,&craiflio - i
Aefpira
tionis ti
fint cat
fæ.
■ ^ r • De animafac uitat thus.
jiemfupêrfluihumoris nigriinalium profundat, côftrin-
eit eam & firmat, & ad conco&ioncm excitât. Præterca j
purgatiecur, &idcirco quodammodo videtur fanguinis ; g
gtatiaefie genitus. Renek etiam fanguinis purgamentum
(unt,&commifcendorum corporùm libidinem cfficiunt.
Nam venç quas dreimus incidere in teftes jper renés tran-
feunt, &indehauriuntacrimoniam quandam, quæ irri
6i s
De eo quod 'muitefit.
C A P V T X X X .
QVodinuitè fit, partimper vim fit, partim perigno-
rantiam atque eorum quidem quæ per vim fiunt,
tatappctitam,quomodo acyimoniailla quç fub p t e 'f u J principium efficiendi, extraéft. Alia enim quæpiam cau-
f it peuritum ciernit. Quo autem reftiu caro, cute eft mol-. la violentiæ çft,non nos. Itaque definmo eius quod mui-
lior eo maeis dum ab acrimonia mordentur, inanem pa- tè per vim fufeipitur eft,cuius principium eft extra, vt ni-
riunt mittaidi fe minis cupiditatem. Hæcigitur &,fimilia hfi Liiavolütate,ad adioneijifonfcrapis, cm visinfertur.
aliquomodo,&: propter fb,&propteraliafada.fiint. Gla- 1 Principium hic pro caufa efficiente di dura eft , verum
desautem & caroaliorum gratia tantum. Nam glandes1 qùæritur,an eu,am hçcinmtè fiant,eiediones onerum ad
vehiculum fiünt, & firmamentum vaforum, ne difium-1 quas nautæ defeendunt aduerfa tempeftate.apt cum quis
pantur duminviolentismotibusfublimiafcruntur. Ca- jaraicoium,autpatriæconferuandçcaufa,remturpemfaro
tegumentiim eft faéta cæterarum partium ? vt ce æftate ; cit, autpatitur:fedhæcfpontepotiusfienvidentur:nam
animal réfrigéré; interiorem humorem,emittcns,A hie- îdcircbadiedum eftad definmonem , vtmhilad adho-
me lankrum côftipatarum vfuiii ipfi præbçat. Cutis quo-J nemfua voluntare conférât is, cui vis affertur. Inhuiuf-
l que tegmen eft,& mollioris carnis , & omnium aliorumi modi enim càfibus iph fpontè per fe mouent partes eas
auæxtnusinclufafunt.Carnisautem natura , tumabaë- quæinftrumennlocum obtinent , atqueitainmatcone-
re tum ab iis quæ ad earn fc applicant corporibus, callofa ra deijeiunt.Quod idemacciditijs,quialiquidquodtur-
eft ' Ofla verb funt fifmamentumtotius corporis ,maxi- pç,autgrauefit,maionsbonigratiaperpetmnmr, vtZe-
meque fpinadorfi, quam & carinamanimarisefTcaiqnt. ( no qui fuam iple linguam dentibus præcifam .expuit m
1
Zend lin*
uncos vngueshabent, &velutibftrumentumfunteius
animæ partisan quairarum ardor exiftit. Multis & armo-
rum loco,& firmandigrefl'us càufàj'vtequis, Sc omnibus
quæfôlidam habent vngiilam. Hominibus àurem datï
funt,non folùmadfncandum , &pellendam cutisacri-
moniam.fed etiam ad res tenues, & minutas capiendas.
Quæ enimadmodum füntexilia, ijsattollimus, §cpone
fu mm os digitos contra fe erigentes ebrumeomprenen-
fionem firmant.Piüs autem accidit, vt obiter exifterent.
Nam vaporibus qui fumof^lfimi è corpore emittuntur,
concrefcenribus,cxaccidentiéonftitucifunt.Quanquam
neiftosquidemDeusomninoinutilesgenuit, lèdetfiex
accidenti crèati fu n t, effecitvtanimalibusadtegumen-
tum,& o^namentum conferrent. Tegumentum quidem
capris , &quibus,ornamentutóhbminibus,quibufdam1
etiam animaiibuSj&ornamcnto fimulfimt, & tegendi v-
fum præbentivcleoni.
Deeoqu$djponte&ittuitefit,
C A P V T X X IX .
QVonianj fæpè eius quod fponte, & inuitè fit memi-
imus,nccelle eft de his quoq; tradare, ne ab exqui-
fita eorum cognitione aberremus., Oportet autem eum
quide inuitè Sc fponte fadodidurus eft, primumexpP-
ncre régulas qualdam & rationes, per quas quæque rcs
,fpontene,an iRuitèagauir,eôgnpfci queat.Quoniamigi-
turquidquid fponte ht,inadioriealiquaeft, dequodinuitèexiftimatur
fie r i, inadione qupqueponitur ,qtiod
neamjeosproderet. Vniueiseigitur , quando aut
iliaiorummalorumelegeritquïs minus malum , aut fpe
maiorisbonifumpfèrit minus bonum, quod aliter con-
fequi quod vult non poffit,noninuicusagic i aut parieur.
Facitenimvoluntate, & folutaeligendi optione,ac op-
tabiliafunt turn cum aguritur, etfi pc.r fe non fint optabi-
lia. Suntcrgoexcoquodfpontè , & inuitè fit, mixta,&
temperata.Inuitè quidem per fe fpontè , cocemporè, ex
circunftantia. Nam finecircunftantianemo velithæca-
geie,fed hæç fponte fieri,laus, aut vituperatio, quæ tali-
busadionibustribuunmr,declarant. Nam eorum quæ
inuitè facimus.nulla eritlaus,àut vituperatio. Qua qüam
non eft facile difcernere,qui4 cui præoptâdum fit. Opor-
tettamen,vtplurimum, præturpibuscxpéterequæmo-
I leftafuntjVtSufanrià, &Iofephfecerurit. Etfinoafem-
per.NamOrigeties,.quinededècus,8cignomihiamfufci- |FiW.Ni«/.
peret,quamÆthiopesqftentabant, dijsfacra fecit,totà 32*
caufa cecidit.Ita hæc dijudicare facile no eft.Sed his mul-
to difficiliuSjmanereineo qüodfèmel dccretumfit.Non
enim æqûè te,rrent res graues, arqué difficiles dum expe-
dantur,atque dum iam premun.t, fèd accidit interdurii,
vtcumiudicaucrimus,6cftatuerimüsàliqüid,nonftemus
ineoquodiudicatumfic, cùminipfismalisverfamur,vt
quibufdam contigit martyribüs. Nam cum iniriocon-
ftanter tolcraffent,tandem fucçubueré j & in ipfo difcri-
minc,&perpelllône rerum afpèrarumfradifünt. Nemo
autem exiftimetintemperantiælibidiném, aütirampec-
CataefTeinuitè fufeepta: quodfcxtraprihcipiiimliäbeant
efficiens» Nam Sc forma feorti ad intemperantiam, euni
quiafpexit,cxcitauic,& quiirritauit,iram commouit.Ecfi
enim principiüm efficiebs habçnc extra,ipfi tarnen per fë*
&parteseasqüæinftrumèntilbcofunf,agurit: nèq;fiib
definitioneméius , quod inuitègèiilurcadunt,quando
principij caufyra fibi ipfis præbent, quod propter malam
inftitütionem,perturbationib;facilèfùccumDant. Nam
Vituperäntur ^ qüihæcàgunt, vcqui malum fuâ fpontè
contraxerint. Elfe autem fponte cohcradümi çonftat ex
eb quod adioné déle,dantur. At v&io quodinuici faci-
paulp poft oftcndétur,atq> etiam aliqui quod verè inuitè
fit,hpn folüm in patiendo, fed etiam in agehdo ponunt,
inpriniisdefiniendumeft,quid.fitadio. Adioèftmune-;
riSalicuiusfundiPcummtioné. Adionys autem , laük»
autvituperatioconfèquitur , &aliæ ipfarumcumvolu-
ptate,aliæ cum dolorç tranfiguntur,ali^que funt optabi-
lcs ei qui agit,aliæ fugiendæ.Optabilium autem quçdam
femper funt optabiles, quædanl ccrto quodam tempore:
fimüiterétiâmfugiendarum. Rurfusadionunlalijsmi-
fericordia,& venia ttibùitur, aliæ in odio fu n t& p oe n à
vindicantur.Sint érgo regulæ cognitiönis eius quod fpô-
tè fit,quod omninolaus aut vituperatio comitétur, Sc eu
voluptaté agantur, &'optabilps fint adioncs j ijs qui^a^
gunt,aut fempér, aut tüm cüm agiintur. Inuitè autem ra-
dinptæfuritj& indices quod veniiirn, aut mifericordiam
ft\creantur,ô£ euht dolore agarimr,neque optabiles
, fine. His ita éxplicatisidicamusprimum
de ep j quod inuitè
fit; ____________
müSj'moleftum éfTc oftendimus.Dc eo érgo quod in-
üiti per viril aginüisjnæé fîntexpofita. Rcli-
. qüümèftjVtuéeoqitodpérigno-
ràtioriéméftdiea-
mus.
M
Bibliotb.Vet.Pat.Tom.ÿPars Fffi