Darmon ü
creätio,
munaum
; prjeccffit.
ÓJO. K_AEne& G a^ jii
Mundus
diflolucycfiniul
cum Creatore fu m a t u ri p fä qüoqüe materia. Atque
liocipfum Plotinus int|uifiuit\ 8c apertis veribis dixic
materiani ancea fdiue, fimulque Anaxagoram obiürgät,
quodeamHon etiam dieatanteafiiifli| magifque Crea-
toremfimul &.materiam vna introducaf. Quod tarnen
fieri nö poteft:cujii Opificeiji operefuo pniöiemeileom-*
ninö öpdrtfiat. Ätticüs auteüi afliduusillePlatonisimi-
tator,exponens PlatopiS füi.chäriflhHiplacita ,huiufque
mundimateriam afcqiie otdihem in qu ucns, aittillüm 1p-
iuin,quoniam dicimus mundumneque nonnacum ,ner
que feJO’jnternum eile: fed äb eo, qui pptehtia | | maior &
perf«J<5fcior,& antiquior,& fapientiör,cottdituiO e,fTe:cilm
fierinon ppfiltjVtipfe, qui cerni& contingiqueat, qliiq',
corpus habeat, nunquam natus cffe videatür. Quarum
eni.ra rc|um natura, ad idyt exiftat, ope & aujtilio eget:
quomodp äüdßbimus dicere^feas nec riätäs efle,neg ab eö
qui jpfäs feceritycöhferüäri f Ariftptelömautem fidicur
luna appellat,quod &yniüe|fain hapemundi machinam
cernitangique pofIe,itemqueefTe corpoream facea’tur:&
nilnlörninus contendat,eam nec crearam ©lim, nec peri-
türara vn4uäefle.Sed,cur non rideatur ille, qui nec.<£gyt
ptiorum vacibüs allenfum prabcat,. qui cum mundiini-
tium generationemqueexpon unt, cancrorempus Staus-
eius aferibunt. Sed Sc Apollo quödamöraculo editpre-
fpondiuante hominum mundiqj creatiöOcra,Dsmones.
radtos elfe , quiConditpii ralutemhominis'curanti fub-
{eruirent.OraPulü^nautenupfumfichabet :- cncri% rzsS
[j.uv b e iu g jix s c r p i s 7h>ivfietQieig y fä & g p s
■ ^a'ug. Id eft, Cond ic i fu n tan te nos, d iuinämque
mundi generatioftefn, imrfförtalesfpifftusin nöftram v-
tilitatem.Qui fit i'gitur vtPlätonis & iftterpretes^ men-
tem 8c fenfum habentiäfimül ömniaintfoducant? an no
contrariamApollini, ipfiq-,etiamPlätorii*philoföphiaril
hocipfö efficiunt?Neque enim öniniiafimul exiftünt.Iäift
sftatisfömpüseft, & pläfttas fruftibüsornats mifificefi-
bi ^la^tft: rieedamhyeffis rtos'oMufti Nurkefgoilletb-
lum q fiatis,ac h onetiaifi hyefnis eft creatÖrJnum ille non
pluit i an vcro tellurem propterea non hic etiam procre-
andis frügibus aptam ätq-, iooneam faeit yquia'cumhyt-
me non confundit «ftateni? At h®cnequeimbedißitatis-,
nequenegledfci ordinis: fed& ferüati of dinis | Sc fumnü
potentiaeugnificdtionemliäbet. SilelitiiimquidemPy-
thagorädecretümfuit-, Sc tarnen nihilöminus rationis
cÖmpöäerätjVtutei turictacpdum vidfcfetur: Statüäriam
artdm Phydias nouerat,atque etiäm boifiiä erat artifes:&
fi riön in arcc Äthenienf. finiul Sc in Olyfhpiältatuas'eri-
geret.
-v . T h e o p h r a s t v s A n ergo vniueitamhaa cmudiiha--
cKinäm male compadtam ccnles?
A x it h e v s.Deivôluntatemnullæ vnquam vires defi-
ciune. Voluit igitürille ea quæmqntem habenteflèfem-
l piternauiOn item eaqüæ (èhfum tantum habent.
T h e ô ph R a &T v s. In uidiane,analia aliqua Cau fa^ -
A xiT h e v s. Pçnes eum qüi fummum bonum eft,nullà
prorfus eft erga quenquam muidia.Sed fifimiliaelTento-
mnia,nihileflènt i cùmvnum effent. Iam vçrd mente Si
I rationepræditas fubftantias, ô^illum menterpraeditarum
facültatum mündum omnino omnem immoi tali tate
i dônaüit! neeeft yllairtuidiâ. Secundo ordinefènfum ha-
bentia, eaque mórtaha collocàuit : quæ pulchra quidem
funt & rtiagna ; fed primis itliâ longé minora. Non ergo
quod jeennda primisadiünxit : fedaliqtiidpülcherrima-
rtirn illarum rerum, quod quidem procreare potërat,in-
fedtuttî prücterrnittefejfuifTetinuidioe. Et immortalia pa-
nreracmoitalia create pocen.tise potius eft quamimbeeillifeatis.
Diuinsenimillius&.omnipotentisVerJaiatque
opifipis eft, non modoresdiüerfasjverumetiaminterfe
contrarias pr©crearfe,vtalbum êc nigrum, cafidum & fri-
gidum, môrtalia&immortalia : qUre ramen ipfa quoque
profiiâfiimmaatquc excellentipotentia, d.eincepsim-
morcalitate donau.it. Quàde cau.faiam antea quoq-, moi-
tàlibus rébus-immoitaiitatis fernen aliquod iniecerit,
quodaliquanclogenninabit, oc fupérabit,& quod minus
eft,abfumet, libiqueaccommodabic, - æteinumquéflo-
rénresfruétus fçrec. Eltquc hui us rei minime leue argu-
mentum,qftod ilia purilïima coeli terræqipàrs, Vpliam âb
'interim falua.atque inimunisconferuatur. Qui bus fan è
Olympi,&'fortüB ataru m infularùm campi Elyfij no^
mêft vetetes atcribuèrünci neinpe vtoftenderentf9re,vt
coelurn totum, terraque totaöjufmodiefl’ent. ...Neque e-
nim quicquam éit à Crcatore fa (Siumquod vfquequâq^
fitmOrtalèiEaqued'eça'ufaeorruptiofeuinreritusreium,
vim fuam'non femperobtinebit. ^Joc aurem fecit^ v t ief
quod fenfum mouet, & eft corporeuîn,aliqUâ'fitifper fui
ipfiüs o rruminteritu m q1, fufeipere t : idque alictiius,quocl
xögitabar,bö'nimaioriscaHfa.:Simul&formiseaiumque
multitudini;& varietati , &;pulchrirüdmilpcum dédit:
voluitque eà^ihi ipfarum inte#ftiâtque.ortu fubindeitjerum
atque iteiumimpnmi,& continuataillàmutanone,
hæepülchrà formarum généra, in raateria quafi derefta
acriudatàab o cul os ponére : Voluit enâ cas quæ funt for-
mis rationes lîtie caulàs ftudïo quodam confirmari -, mo-
tüq; demônftràrhnimirum vr externa ilia varietare du6ti
incerfeâs illas ratiohes fiue caufàs admifèmur. Veluti fi
qliis pi<ftôralicuius pulchri fimulachri multas imagines
fingat : vtnullapulchritudinrsparslatcatjfed eàtotavn1-
deqüaq-, appareat-,arteinque'efhciat auguftiorem. S ed&
prodùdisijs, quæ ratione funt præditæfûbftantijsfimïil
oftendit,fènon neceiïitatevlla.yerù'îri fua libçralivolun-
tate düâuiîi, immortalitatis münuseiscbn ceffiffe^ eafq^
lo copnore', magisquodyéllef ,^qüâm^^quôdp'ofteriora
nullahaberetjcollocafïe.ïsftigitur earum officium,y tip-
fæ, quoniam pfimæ fint,fècuôdis inferüiant, eaf^,potius
curent, quàin;præfe contemttânt, multoqüétnâgis illas
vltimâs etiam àmplçiftarrtur: tum ad primurhpFincipium
fèmpertefpicjaat5&imperàtafacià|L:t j malihtqueparérë
quant dotninari. Ve'ra enitîï eft & libertas & potenfià, ei
qui vere bonus eft,(braire veile. Opbrtetïgitôr eos qnirâ-
• A x^t he vs.Non eft aliud hoc opificio melius vjlum.
T litoPHRASTVSj.' Qupi^adto igitur ppterit diftblui?
Axithe v .s . Quia hoc o f üs non fiiffplex eft, fedcom-
pofitumiquippe in quO alterunt Gümaltero coniungätur.
At quiequidefpex mültis & di(fimililyüs,ijrque etiam in-
terfe contrarijstebus compädtum-, ieftrerd facile diflolüi
poteft. Quicquidaiitem vim & naturamaptam ad fuidiT
Folutionem atque intefitum habet ,'id aliquando hocip-
Tum äget,ad qu öd ab. fiia natura voeätuf.
f T h eo ph ra stv s . An verotufäpiennseflTeputas,id |tionemhab'enfe naturafunt donari, füapte voluntate,
qüod bene cainpadtum eft i & coacinne coagmentätum huicimperiö quanta poflöiit rfeüerentia parer&fiqürdeirf
diifojuere? * J jfuo iu re , fizave liber täte benevtiyelihtb Qgodenim fiii
Äx itH Eys. Siquidem'&partes eiüs ipterituras fe c ifi' iüris ftint,acyere.liberi v idipfamacceperunta Creärore
^yttotumipfiimdif5 )luatur,!amanteädecreuit, Exhis I rnäxiniumimmorralitätislignüm. Sin qüi Tupremo re-
eniin illiidlequitü’rtSioculüs}& digifiis,& vnumqiiödq; 'tum modetatorigrauateinfefiliant, quodq,ipfe primus
corporismcmbruihaliquidrnalipatipoilüntnon erita I fadtüs non fit-quiftjue mplefte ferat ,i.atque afpiret ädim-
malis immune corpus: fed jpfum totumidem feiet quod jperiam,&yrölare legesoccipiancrij ab ördine redto anul-
paitcs.Pond (i interiiüm hxcmembrorum cliftölütiö to- l.fi in quandam incidunt , ac qnoniam a clarifli
Caute 1é;
igc.nactiâ
rfubftâcias
jfpiïitalcsi
i&Angeli.
jeaà plurcj
qua créa;
pocuii
[& poteft
Deus erra
■Dec pro
pcçrea
quüdeas
non créa,
ricjiuui.^
dia cil.
F
Olympic
rorcunr
turn infuta'rum,
a(
Elyfiorû
fabulÆ.O;
"go.
H
î.iber'câs I
verà. mïgnuÂici
ri eprpori importe^ ipfum qûidêm foliiét è jeflaliëiiüm X
Rationê|c pradentià^: fed.fiinteritum fîuemortein hæc
partiuin difTolutio frangat açf<?luat ipfa : magüæ eft pro-,
fe.(ftbiàpitntiæ,&immenfæpotenti2E, què môrtaliàfue-
rant immortalia,effi^erc. , \ , S
m'a fummi regis lucé defeccrùnt, morralcs quidem non
èrant, qdippe qüi initiô fa,,(5ti funt i m mo r tal.es^fed te n e~
bras môrtafiüni fentiént v:^ûàfi^ue iü profluentem lapfîi
kùc illÿéque fereiitar, fq bicôti p olius quàm prâefedH im-
periô. Atqüè haèé fttpreinus opffex ptæuifÿfauit j âonô
l K f. o p h R A s t v s. C u rigi t ù r n o n i n itio h o c fe ci't ? V- '©üenirent, fecit : àc neque proprer eos qui dcifciuntj o
ümnonpo'tuit^qt i^olùit?, bediencibus fiberratem ademitj fe'dpotiusobedientium
imbe- f
Cccli tet-
Theophtaßm. * 3?
Spedra
d fepuifc
thraob- .
drantfa
•nala d*.
niouia.
imbecillitarem cdtporis feu rerrenis rebus ièâftigatam cu-
rauir.quia deferti perdere rton feruare nonint. Eos mife-
ratus,non finit morbo tabefeere,id^ue mortale fecit, quo
cûpiuntipfi maximèperfrui : quodeinceps foluto faluati
funt & libérât! ipfi , turn port tyrànnorum interitum rur-
fits immortalem faciet partem earn, quam propter illos
initié mortalem dimifit.
Atque hoc ipfum introduxit ceu efcara.deprehenfione,
folutionem tyrannidis: tumvelut demonftrationc quandam
eius, qua pollet conditor,potentiae, iufticiæ» mânlue-
tudinis, propenfæergahumanum genus voluntatis,atque
etiäm vi<ftoriæ.; Hoc autem corruptionis genus,etiam Pla-
to vidit,licet immortalitatem futuramignoiauit. Neque
enim terræ foluni, verum etiam coeli interitum fatis Claris
& apertis inTimço verbis introduxit,dicens coelum ex fua
ipûus proptia corruptioné quafi quodammodo nutriri.
Ergo ficorruptio quaîdamnutritio conleruatioq;eft: vbi
lücdru erit immortaliras, nifi Creator corruptionem coeli
terræq; fie prorfus,omnem conuertât,ficq;induatimmor-
talirate, vt earn nulla amplius mors, nulla malitiæinfulta-
tiö,nihil dfenîq; mortale cpnfequarur. Stoicisautem coelü
fimul aç terra tæpè interire fæpeqi renouari videbatur. Sed
fi funt itemm interitùra, inutiliseis erit&fuperuacànea
mutatio. An non præftaret eiufdem femel fierimuratio-
nem>quam mutatio alia nulla confèquàtur? Eftq;omni-
riô fie reuiéhiïus homo,vt non iterum moriatur. Nihil e-
nim erit in eo morralé. Sèd'& homo,& totus hic mundus,
ôc omnino omnk'fient noua atque æterna.
T h e o p h ra s t v s. Sedvtrùmcumcorporereuiui-
feet homo an fine corpore !
A x it h e v s. Siquidé integer eft homo, Animaratiofieim
habens corpofique coniunâà. _
T h e o p h r a s t v s . Qnalivero corporeîhuicnefi-
mili, aërio,aut oftrei fimili î Euiufmodienim corporibus
confun^ia eft Àniitia, per quæ qualiaque ioca venic.
A x 1 t h e v s. Dicistu quidem,Animam mulcorura &
variorum corporum onus ferre. Ac quemadmodum parua
ilia animalcula in aranearü telas illapfa, ftatim inuoluun-
tüf&capiuntur: fie tu ftatuis Animamhumanam.vbieor
port licet multum diuerfo appropinquauetic, eo ipfo fta-
tiitr indui Sc capiat fi per aftra habeatiter,aftrorqm fimili j
fi per æthera æthereo corpore veftiatur: lindelcendatin
aèVem, circumdetnr aërio ; fin vero in terris fic,cum terre-
no corpore coniüngatur. Si igituralijsdementis adeôfa-
cife coniungitur,quid prohibet,quin fi in ignem incident,
igneocorporeamiciacurî Siquemarisvndis obruatur,a-
queum fibi corpus bauriat ? VifneÆgypte huiufmodi corporum
experimentum fumere î
, Æ g y p t . Mihinoneftocij tantüvtvdignibus com-
buri velim,vel aquis fuffocari.
A x i t h e V s. Ac omne corpus, ait Theophraftus, A-
nimæbeiinde ac veftem cônuenire: quanquameam vel
triplaoi vel quadruplam effè, noshaârenuslatuit.
T h e o p h r a s t v s. Rides tu quidem prifcamyfteria.
A x i t h e v s . T u vero fèriô doces hæc: minimeque
ridiculum videturtibi incorporeum quiddam cum quo-
cumquecorpore coniungi, aliudque alî&coalefcere, Sc
confui, multaq; corpora eodem veftimento tegi. Sin au-
tem animata fint corpora, tumulta animàliavnam Ani-
mam quafi quendam Cognatorum peçorum gregem dicis
impellere,& ordinem in fèfe afcendentiuin animalium fî~
mul trahere.
T h e o p h r a s t v s . Abfurda quidem videntur hæc
eflè , nihilque ipfe non confuratum rdiquifti. Sed non
audis eriam circa fepulchra videri vmbras ac fpèdra, quæ
profedto funt ilia aéria Animatum corpora, quæfimula-
chra vocant.
A ix i t h e v s. Nunquid hocignoras, qüicognita ha-
besomnia: hæc fpeârraèfïemalaDæmonia'.humanas A-
niinasfepræfentantia i quodqueij quiincancationibuso-
peram nauant, feque poflè profitentür, iam olim, defun-
tfum euocàre: non hominëm car minibus fuis attrahunt,
fed Dæmonium aliquod malum, quod fimulachrum hominis
effingat,arque vcimponar,miraculâ fimul ac humanem
voce medac. Quod tarnen fpedlrumorto foie ftatim
« Htbltoth. Veter. Patr. Tom. yVars 3. ______ ,
cuancfci ticùm verifimile fi t i pfum,fi eflèt höminisAnima,
etiam inrérdiu, quos chariifimos habet fuauiter alloeutu-
rum.vnaque futurum.
T h e o p h r a s t v s . QùemigiturAnimainmodum
cruciatus vllos fentiet atque feret, fi corpus aérium è medio
tollamus ? Neque enim cruciatus vllos fentiet.cOrpo-
re deftituta.
A x i t h e V s. R e â è qüidem hæc dicis,illam fine corpore
fèntirc dolores vllos poflè. ;Sed corpus fuum jpfius
répétée, quo iam anteapublicèacque in confpedu homi-
numeftvfa: idque tunefiet; cùmdefinitum iudicij tem-
pus poftularit. Neque enim fier, vt cum alio volu pearem
ceperic, cùm alio vero dolorem commünem capiat : ne-
que corpus aliud Animæ fubferuierit, aliud rurfus, voce-
turiniudicium.
T h e ô p h r a s t v s . An ergo terrenum hoc corpus
refufeitatum iri putas î ad id miraculi fimile fuerit : quan-
doquidem diftluic Sc difperf um eft : 8c aliud quidem à pi-
feibus laniacum,aliud autem ab aujbus difeerptum eft: caque
animaliadeinceps ab alijs capta, fie abfumpra funt, vt
ne veftigium quidem humani corporis vllum amplius eii-
ftar.
A x it ,h e v s. Terres tu mequidem, 6 generofe vir :
fèd hacrepleniùsac meliùs cogmca, prorfuseris manfue-
tior. Verum die mihi,eft né corpus humanum,firaplex an
compofitùm ?
T h e o p h r a s t v s. Omnino compofitùm^
A x i t h e v s . Quibus igiturex partibus compofitùm
putas ? ex quatuor dices ?
T h e o p h r a s t v s . Élementis,inquam.
A x i t h e v s . Iam verà fi id quod compofitùm eft,
difloluitur: annoninreseasredir,ex quibus compofitùm
fuit?
T h e o p h r a s t y s. Omnino.
A x i t h e v s . Anigiturnonhumanumcorpus.&pi-
fcis,&auis,&ferain elementarecurrunt: &vnnmquod-
que inidex quo collegium fuerat,redic?
T h e o p h r a s t v s .- Omnino.
A x i t h e v s . L&tv ß elementa confèruàntur, Sc Vna
corporis noftri cauia cöferuatur. confequens eft fqre,vt o-
mnia, cùm fupremus Opifcx vocarit, vndecumque colli-
gantur. Etenim principio parua quædam,eaque informis
atque humida materia, totum hominem concepit : nô mi-
raboripfeamplius, fi totius hominis corpus in elementa
diflèminatum,npn amplius aut maius.fed priori par reddi-
derit. Vidiegogiandcm,pulchram,amplam,vrobiofàm
vitem: quæmeasipfiusædes ornabat,nonab vllo vinito-
re plantata, neque ab vliofurculonutrita; fèdeam mihi
quidam acinus in fiindum lapfus totam porrexit. Vbi igitur
truncus feu ramus ille latitauit ? Vbi tot folia î Itemq;
fruit us vbi delimit ? Qui vero rei rufticæ fèdulam operam
nauant, ij ficum iunco perforaram & fèminibusreplenr,&
vnàcum iunco defodiunt: nec multopoft,adnumerum
feminum ficus arbores eodem ordine firæapparent.Atqui
fernen quaparua, propeqjindiuidua, &punitifimiîisrés
eft: &.tarnenptotritumpoftquàmfuic,adeôtnagnamar-,
borem parir. Et palma arbor licet oflè duriffimo orta, v f
queinfublimemaeremexaltatur. Hisadde &humanam
illam artem,cuius paulo ante menfinimus, quæ apes facir.
Quomodo verà apes hæc facit »Soient apumproducen-
darumftudiofi, taurum fuftibusmaitacum,ac mortuum,
in aliqua cafa, pauca tetra dum totus confumarur ac
computrefcatjdefofTum accurate claudere. Ibi turn prêter
omnium fpem,vnius tauri corruptio & putrefaikio, pluri-
marum apum ortus vitaq; exiftit. Et Phoenix auis fertur
inquingentosannos vitam producere: tum dein de mor-
tuatotaqi confümpta reuiuifeere. Succurrit etiam ingens
animalium copia,quç ex aliorum animantium interitu ge^
neratur. Sed horum nihil Theophraftusadrairatur: fo-
lumq; hominis corpus reuiuifeere & admirandum & cre-
dendum opinatur : quiramen Athénien fib us indigénas fè
elïe dicentibus fidem habet.Sed naturam hanc ad cteden-
dum adeo difficilem, Conditor eo ipfo iam anrcà fnftuliti
quèdtantamiracula huic ipfiaftiniadédit, vtillud deinceps
inCredibile Videri nequaquam poflït. Eteiiim celluri
H h'h mandat
Cuüte hge
\i4nih/a e-
fnïmtxuiA
I torfort v l
jre.&prâ-
'fatiturai
jgnetV've-
\tos dolores
If ent it, for;
\fit* loquitu
r AE-
ncasdedo-
I lore, qus
jex Ufioni
corporis tti
anima ef-
ficitur-ui
dcS. Tho-
mnmi.2;
q. 3 j. art.
F
IRefarfèâioebrporum
aftruitur.
Apû fÜb.
tiüspro-
curatio.