; s.Cor. 4.
IP-
28.
1. Cor. ze
Xgo Rcmigij Epifcopi Rhemenfis,
pore Chrifti.nön idëönon erit,ied eric de corpoie C h r i- , vobis nefcio vos. Et adhuc exccllemiorem viam vabis'demohftro.
S ir , idqft, m embrumeritÉcelefi®. Nunc autem pofuit Deus Pér quamintelligitur Caritas , in quo prsecepro vniuerïa
membra, tnuniquodqueeorumin corporeficut voluit. Quibus lexpendee>& Prophet*. Q u * vla nobis efficirur, quia per
verbis tollirpr*fiimpcj,aneni/qüaquis donumDei putac (earn ad patriam creleftem peruenitur. Guius magnitudi-
fuum meiitüm. Quifqüis enim in' Ecclefia eft oculus, | " - • « i
Deo & mrad fe/actus eftpculus-,fic &: de caïteris intelli-
gendum membris.Hincenim aic .* Quidinim babes jjj§ quod
nonaccfpifti i Quodfi ejfent omnia | Subaudirnembra vnum
membrun., vbi corpus, Subaudi-,clïet? quodnon vnomem-
b ro, fëdvarietate membrorum conftat É Et fi pmnes e f fent
au ris, aut oculus,'ideft, auditorestantum aut pr®di-
catotes , quomodo Ecclefiacorpus ? cum non cooftatet
membrorum varietatibus ?•- Nonpoteft dicere oculus manui
nem amodo incipit exponere, inquiens.
C A P V T XIII.
Oftendit ch ariratis neccilîratem.-ipfius officia, perpetuitä-
tem,ac piæcellentiàm fupra fidem ÖC lpem,tehquaque
Deidona.
C IlingïïU homimm tpquarf& Angelorum, cbaritatém autem
opera tua nonindigeo. Quoniam prædicator çjuilibet viôu ! &mn hdbeamfaâusfiim veltitas fonans, auteymbalum tinmens.
eget, éx Iabore'illorumquidengnànturper manus. Aut ; f Etfihabueropropbetiam,&nouerimmyfteriaomnia,&omnem
cafiitpedïbus, noncjhs mibinecejfarij,k\ cft,ille quipræeft fub- ; fcientïam : & f i habueroomnemfidem* itavt montes transfer am,
ditis,ynon pöteft dicere in temporal! difeurfu necèiiarijs, ! cbaritatémautemnonbatmer-o, mbtlfum. f Etft%ftribuero in
cumeorumoperaindigeat, non eftis mrhi necellarij, fed ■ eibospauperum omnesfacilitates me as, &f i tradiderocorpus meutn,
multomagis qua videnturmembra corporis infirmma ejfe, -fient j itavt ardeatn, cbaritatém autem non babuero,nihil mibiprodeft.
font pedes & mantis quaévilibusquibuiçjuèmyfterijs de- \ f Charitas pattens eft, benigna eft : Charitas non amulatur, non
ferui.unr, neceffanorafünf, qûia prqtojtocôrjxôré-ôpétantur.1 agitperperamivon infiatur, f non eftambitiofa; non quant qua
Et qiuputamustgnobtltora membra effe corporis his honorem ab- J fuafunt,non irritatur,non edgitat malum, + nongdudet fuper in-
undantioremaftumdamus. Ifpohtlizmembraquibiis abun- iquitate, eongaudetautemveritati:|§ |omniafuffert,omniacre-
dantiorem honorem cirçu mdamus/unt roanus,& pèdes, dit, omniaJperat, omnia,fuftinct. f Charitasitumquam excidit,
quibusotnamenra calceamentorum armiüarùmqüe ad- fiueptophettàeuacuabuntUr^fiuelingua ceffdbUntfiuefeientiade-
hibemus. Et qua inbonefta funt nofir a abundantiorerti honefta- j ftrue iurff Ex parte enint eognoftïm as, & ex parte prophetamus.
tembabent: Inhoneftanoftra ficut verenda, & qu« v'ere- f Cum autem venerifrqubdperfettum eft, eu’acudbitur quod ex
cundaraurviderinuda, hi&abbndanfioretn hbheftatem j parte eft. f Cumeflemparttulusjoquebarvtparuulusfapjebam
præbemus diu.erforum veftibus colorum. Honefta autem Vytparuulus, cogitabamvt paruulus , Quando autem fdtus fttm
noftra, id eft, oculi, nares, & çætera talia nuüiusegent orna- vir,euacuaui qua erantpartial. || Videmus imne perjpeculum in
menti. SedDeus tempernuit, id eft, fabneauit corpus iribuendo
honoremeiinembro cutdeerat, Subaudi, h o n o r id e fte x -
trinfe.cus, adhibui^membro [honorem per additanien-
tufti veftium,&sornamehroru'myquod non haberinfitum,
per natura decus. Ft nonfitfcbifma,id eft, diüifio in corpore,
quibuidam m era bris pul cris, quibuTdammanentibus ijn-
honeftfs, fed eft corpus iamtotum hpiieftum, tarn natura
quam ornamentorum gratia. Sed in irftpj«m,ide{|,’in alter-
utrutn pro tnuicemfolicitafunt membra, heut oculus toto corpore
videt & pes toco corpori ambulat & cætera.' Vos autem
eftis,corpus Cbrifli, & membra de membre. Sicut de huroe-
ro pEocedit-cubitüs,manus, & digiti,de coxa tibiæ, pedes,
& articulijficfunt fubditi metnbro, id eft,pendentes ex fi-
b i Ptfelatis. Primum ppfuit Deus Apoftolos in Ecclefia, fi cut ait
idem Àpoftolus: Obfecramuspct Ielum Chriftum, id eft vice
Chn&ireconcUiamm Deo,horüm vice fubrogati funt E-
pifeopi. Sed Apoftoli ex praecepto Domini cömpelleban-
turtranfirederegnoinregnuhv, Epifcopi vero luis in*Ec-
clefijs audtoritate canonica refidere videntut ob vtilita-
t e mfibi co fn midoru m iPropbefas, quifu tu ra prædicp n t fic-
ut Agabus & ipfi Apdftbli,liue qui Prophetarüm diéta e-
difterunt,Do^om,qui paruulos'erudiunt, virtutesquidx-
mones eijciunt, aliaq; mka.ca\a.patranc,gratiascurationum,
qui infirmos fanicati reltituunt, opitulationes qui verbis, auc
f a élis aux il i a n tu ral ij s , gubernationes, ficutin Prælatis , &
Regibus j Epifcopi^ ac Ducibus genera Itnguarum, ficut in
exordio fidei. Numqutd omnes interpretantur feripturas ? vt
Hieronymus: Aamilammi charifmataméliora. C^uibüsver~
bisoftenditbona.efteipperiusqÂæmiflà f id eft,rProphe-
tiam,do(ftrinâm,eie<ftiônétn dæmonum SccaztetaiSedifta
qu® fubiequunrur mcliora funt quantum ad vtilitatem e-
leélorum attinet, quia per ilia iuperius pofica tanrum Dei
demonftraturpotentja, per cuius nominis virtutem ^c in-
uocationera fiunt. Per hoc autem, id eft, per charicate'm,
fidem & ipem hominis iuftiria conftat. Gloriabarttur Co-
rinthii quafi fummum iuftiri®haberenc,eo quod quidam
illorufii D®moniaeijcere'nr,gratiam curatioiïuminfirmis
irapertirem.'! Sed oftendit Apoftolus melioradeéilè , &
ideireo perfeétos nondum eitè , arque ideo Hbrtatur eos
dicens, æmulaminicharifmata meliora. Nam ftiperius
præmifla'poiTunt h ab ere m ali çu ra b o nis. Sicu t Apoftolus
lu das fuit „^Caiphasficuc & Balaam tum eilet malus,
prophetauit^ & multi in die iuidicij diéhiri funt, Domine,
nonne in nomthetuo prophetauimUs, &m nomine tuo mult as virantgmate:
tunc autem facie adfaciem. Nunc cognofco ex parte: tunc
autem cognofcam, ficut & cognitus fum. t Nunc autem. ma-
nent, fides,Jpes, chantas, tria bac : maiàr autem horum eft chart
tas. -
SI Ihtguif hominttm loquar & Angelorum , taritatem autem
nonbabeam, inutilis fum. _ ^Hax verba ex iupenoribus
Apoftoli verbis pendent, vb id ic it, amulamini chartfmata
meltoraiôccætera. Silingmshominumloquar.fepcuagin-
cafcilicct duabus , quædi'uiiæfunt in ædificatione turris,
& fi linguisetiaro Angelorum loquar'^’ caficarem autem
non habeam, dileâionem videlicet Déi ac proximi nihil
fum. Quod dicitloqui lingnis Angelo rum, i ntelf igi t ur ad
exaggerandum,qüod volcbat oftendere potuiftè,caritatis
fciliceçvim. Siquidém Ahgeli ne c li n g uà m, n eepa 1 a turn,,
velderiteshabentjvcpote (piritüs, quibus veibarqrment.
Quando verb apparent,hominibus-futnpris corporibus
aeris feeundum eorum linguam loquuiftur , apparenr.
Nam loqüi iliorum ad'Deum nihil eft aliudjquam in præ-
fentia efle, & Deum loqui ad illos nihil aftudéft, quam
præfentia vultusfui, qua fruunturquid velit, illis manife-
ftafe. Etiplfbrüm vox in laudem cbhditofis ipia eft admi-
ratib in timæconremplationis.•inter fe quoqueAngelilo-
quunrur'nobis ineffabilirer, fedeorumadinuicem collo-
cutio bon® voluntatis eft conçordatio. Nec eft ne ce fie
vtibifonent verba, vbi in D.ei contemplé one Omnium
Angelorum confors eft voluntas bona, inde êtg'o dicir A-
fo fto 1 us,fi linguis etiam Angêlofü poflem loqui nihil mi-
lîi prodeft fine Gaiitate.Poiïmuintelligi&perA ngelosiè-
daticiffiméloquentes,quiliberalibüsartibusinftruâ:ipp-
Iitisdiilèruntverbis,quænorunt. Perhbminesverofimpliéiter
loquenres,qui difoutét,quod mnlri qiiærunt^iia
ib i o m niu m æd ificatio eiîe po teft. Side literalit^Kuod
muitiambiunr;caritatefonon habeat.fif>e/«r oesjÆtnsaut
cymbalum tïnniens. Quoniam fiçuc æs fonat aut eymbalum
nnnit,nihilq$eisprodeftquianullaravtilitatem fibipr®-
ftant. Siceft homo'i.qui loquiturlinguisabfquètaritaté,
Réitéra ficurfonat hæc, & fib inihil confère, viuit autem,
id eft v,vdele6latapdientes, ita lingua caritate priuata.:Æs
quoque& çy,mbalni^ no.nd fefonant, niftab aliquo tan-
ganturaurâlicuius rei impulfione commoueantur,fic &'
qui linguis loquitur,mô à (e loquitur, (edpotenria fpiritus
fandlipereum loquitur. Qixi vero charicatis præeeptum
, . , ^„ exerceriuuanre Debopëratur, EtfibabuerpPropbetiam,\ii
tutesfecimus;,& Qamoma eiecimusîCcà aud i turi iunt, Amen diet I 4 çhcet futura prædicandi, ficut Balaam, qu i p r op hetauit
de Chri-
Cap.i:
. Explanatio in l.àdCorinth.Cap. X I I fi
de Gh rifto Orietiirftetta exlacob, & ex urgec homô ex
dr noüeriin myfierta omnia, fdeft , iacramenta veteris & nöui
teftamenti. Êt omnemfttenttam, id eft, notitiam tam cijui-
narüm,quamhumafiarurhrerum , &fi,babuero omnemfi-'
dm, id çft, perfeétàm & integram , qùæ lD e o grano:iyna-
pis compàratur, non prop'ref modiêftatem , iç^proprer
feruorem,quia tritumrnàniféftàt cuius fit vigôfis,fic'&n-
des tri ta aduerfiràtibùs,oftendit cuius fiéFbEtuudinis. Ita
vfwoBr«n‘4Mi/eM»idelocoadlocum,.veldæmonesàpàti-
en tibus.eijciarn15 cbaritatém autem, id eft, dileiftionem D ei
& pEOximi, nonbabucro ntbilfum, id èft, liihil y tilitatiç nifr
hipEaéftabunÉs Intellrgitur qudd quidam Córinthibrum
per inüpcatioherii Del hqcagebant , & prqpterea quafi
perfecftosfeputabanc,fed-exhortancuradid,quodeftprç-
cipiam,id:e&id0 imitbm.-Bfi^ftr^ero incibospduperumo-
ntnèsfacultates meas, iuxta præceptum D 6mi ni, diçen tis ÿi
visperfeétus ejfe, vaile, vende omniz qtta habes, dapauperibùs. Et fi
tradtderocorpusmeumitavt ardeam. Sicut Laurentius eft v-
ftlilatus, & hoc non fecero caufâ dileélionis Dei & proxi-
mi. Nihil mibiprodeftife p o nit Apoftbluspro orUnibusho-
minibus. Caritaspatïensed. Quoibodo ppteft câritas pa-
tienseflè, quævirtuseft? Sic vidétur loqui quafi derea-
nimam hàbenti.Nam câritas virtus eft, quæ p.etfenon pa-
titurideoqueperfepatiensnoneft.QÛaprOptercarita-
tém debemus intelligere homi ne m, ca ri t a ce mha ben te m.
Itaquèquihabetcaritatem, patienseft tolerandô adqer-
fa,quiaper tribulaciones nouitperuenire adgaudiâ regni.
Eeriighavetoeftjid eft, vafde bona, quia non Jolumred'dit
mialum pro bono, fed irtfuper bon'um pro malo, abandon
ini m i eu ih, & p o tahdo: chantai non amulatur, fuperiusait,.*-
mulamim char ifmat a meliora,' id eft, iini tam.in i , ftuder otë„
peife qui mi niib laççipitu t in /on p , hic âutëm in malo.
NohæmülatUrdicitridëftjhulliinuidet, aliéna felicitate
; non tûtquetur. Naniagitperperam,id éft , non agjt àlïquid
'petuefsë i quicquid extra reâitudinemiit, quia pïâuüût
eft. Perperâmpbteftdiciadüerbialiter, noninfiàtUfyidïft,
noù'extoUitur, & in fupetbiam rion erigirur. Noneftam-
bitiofa. Ambire eft deliderare.&ómnisqui câritate elt ple-
nus,non defiderat,neqüecupit potcftatemfuperalio$'ëx-1
: erceie, qui maiotcætèrisnon vult apparere^No»quaritqua
fua funt, id eft, qiipd fibifolummodo vtileeft, fedquoda-
iijs. Vel certe qüia paciéns eft non quæritquæfiiàlunt , td
eft,vindiiftâVn,quiainimicistalionemnonreddit. Qnæ-
ftiobEitüÉinhoclocq, cüm Ioânnes dicat, Deus chantas èft,
quare Apoftolusdicat, caritas hon quærit qu® liia lunr.
Quæ ccipli ci teri tîtelligi poteft.Àlitérintélhgendaeftca-
ritas fecundum Ioannis verba, alirer feeundum Pauli, ca- i ritasfecundum loannem ipfe Deusintelligitpr , qui caritatem
infundic in cordibasffideIram,iuxra quôd Paul us
zit, caritas Deidiffufa eft ih cordibus nôftris per Jpiritum fanctum
quidatusejlnobis, (ecundum Paulum vero per chàritatem
intelligictir homp, caritatem habëns, qui non quærit fo-
luminodo, quæ {nàiunt,& qûod fibi vfile eft, lèd quoda-
lijs. Teletiam ipfeDeus, qiii caritas eft,'nón quærrÉqu®
(ua font, quia veniéns in mundum pe ri ncarnati o n is^my-
ftèïium; non quæfiuit quæ fua erarif, id eftï non quawiiiit
iuftos, fod peccatotes, qui lu b Diaboli imperio ten^ban-
tùr. Vnae ipfèdicirnonveniyocareiuftos,ftdpeçcatoresi Di-
camùs ëc tertio.moda.'Caritas,idèft, ipfe Deùs veniensin
mundum, non qùæfiuitquæfoaerànt. Qmderatfoum,
ytâb o lirai creacuraadbiaretur, & glorificaretùr, ficut
DeusÔé creator omnium. Sediplê non quæfiüit iftà, qu®
luà èyant| & fibi competebaUr, quia non quæfiuit honq-
rém,rión reghùm,'non timorem, ab ho minibus, fedquæ^
ëïan{lâtrohum,homicidarum,atque maleficôrum homi-
num.S puta vidëlicet, Colaphos,alapas,iiriûonës,y:erbe-
ra,cruec-m>&: moitem. Et tiedtipfenón quæfiuir,quæfua
;eiant,ita nbs'non débemusquæreïeqoftraj fed quæalio-
rtim.Now imi^twriideftjetiamtîlæfafuéritadirâçundiam,
’nbnprôùocatur,, nec cogitura/vinótam j yc maludi prö
nialo'Eeddat.. Noncogitat, id eft, nonioliim'iionfacicÿfed
nec cqgicatyf alij nocèat.. Non gaudet fuper iniquitate îed
potiustïiftàtur c u mvide ritquéml i b et peraliquodlcelus
rhere. Congaudet auterri venrati,\àctt. , operibus Iuftitiæ
yel etiam illi, qui m vèritàte, dçnonfi d é fidéliseft,0?H»M
Spr
j«j^ r î; fubXudi âdüerfa patienter, omnia credit qnx çonri-
hentur in;Veteri/eïfameflto,& nouo, vel quæpromittun-
tur àDèoeieélisin regno fotufb,yeraefte. crédit, îdeirco
omniafterafqiïiznîCi crederetnonfperatet. Siquidém fpës,
eft expëclaciofutùcorum bonorüfm.; Omnia aduerfa fuftt-
net : cbàritasnumquamexcidit, id eftab homine fe habenté
nünquâm labltur, nufiquàm cadit. Eïue prophetta euacua-
btintur, Prop,hetia.eft,quæ de futuro loqpitur. Qrâjd Cu m
veneritjponerir iatn,nëcëlïe, Viprophetetur. , Ponatùr V-
numexem;plum pro omnibus , prop he tatii r C h ri ft us ad
fodicium vcnturü,s , & venientènon er it neceflè vt haéc
prOphenaidcifetur amplius.Sic déCçtdtis intelligendum,
ftutlingua ceftabunt. Quoniamficut ànte turrim Babel
naeiatliugua Hebræà/cutquidainDp<ftoresputant,ex-
pleco iüdicioipfaremancbityna. Réuërfa in multis lin-
guis varietasell,&vbi vaiietaseft,ibi diftenfioj.in lanéio-
rü m regnon on cri tdiflè nfio, ergo neclinguarum varie tas.
Siue fiientiadejfiuetur.-Vtxlèi^fcieni.ia, quæexpârte nune
habeturicum plenicud'o féientiæ venerltjeo qiiod fit im-
perfedà,deftruetur,ideft,'inmelmscommutabitur.Ëxpi<r-
teentm eognofcimusiiûriç xt ot o-,.« de.Deo ,& dëbeati'tüdi-
ne fanàocum./rrA;paneprophetamus.' Quia.qupdexp.artel|
fcimüs,è|iâin eXpat|e prædicamus.Cuni autem vemiitquod
fe r feel um ç/î,idëlt,quodtotumeft, &inte‘gcum,fquandb!
reuciarafaciéipfnm Déttin’ eo.ntemplabuntùr.ele^tiv j
uti eft, quafiexinanietur, & annihilabirur, quodexporte eft. \
Sicutait: CanfÀnufilijDeijiinius, & nondtim.appamitquiàen-
. mus fournis au tan quia turn appartient fimilesei erimus,qUo warn
videbimuseuifi ficuti eft.Cum effem paruulus loquebaï vt paruulus.
Gqmpârationemdatnacüralisincremen^ij&atlhibec ex-
emplura hùriiânum,quo p ften diticieh tia m * quäm habe-
mus in prælenti efte quafi intahtîàm » ôc/ututaitn qiiafi Yi-
rile robut j quodhabiturupfitpérfç^am abundantiam<
.CumefleminquitpayUulUsvlpqiiebarvtparüulusbalbu-
tiendo,y& imperfeétàyerba promendo. Sapiebam ptparuu*
lus,leuiafciliçet,&: ïri'conuenierîcia-; Cogitabamvtparùuius y
|de iocis fcilicët,&:rifoi habilibu^. Quando autetntfaftus fum
vir^ccEpifapereperfeflius.W^CHwai.ideftjCünfempfi^Ké
erantpar'uuli, quiaquæaniea ëXpetebam, abhórrére coepi.
In hâcergpyiraparuuh fu mus ^dcbfn pàr atiofie fo Futur®
vitæ, qufaficift vita hæc jmpeifeéta eft, ita& feientia H-
demiis rinnt pfrfteculumtn anigmate: fuhcautemfdcie adfaciem. .
Ad hÔGtèridit praeipilla cpmpàiatio, ficutiquis vidée për
fpeculüm vuftum fu.um , & inde difceQéns-bDliuifoitui:
qualis Fuerit,fie^C]rios de Deo, 8c. vi ta futu râ p arum qùod;
petfpiçimus , öchocin ænigmate^id e ft,i n o b fc urica ce,
quicuinfimus carneiea quæfola fpiricùaliafunt,ad liquidum
capere nequiröus. -l'uhcaùcem, ideft,ihfùturoßv*
! eje ad FaPiëmyidëft, prælêhtés præfentera Deiim vide,bi-
1 mus. Nunï cognofco exporte', fùbaudi Deum. Tünç autem co~
gnofeam, ficut & cbgmtitïffim, modo à Deo , qùi extërius 6c
jinterius cotum the nou it. Etlëièndum, quia npn Ic.mperi
I ficutipro æqûalicate pphitur. Aliter cögnófcim ur àDed,
& a lit er.ppgn ó ft i m u s i jlum> Qui a ftlp cogq pfcit cu nifta
yt peiis, rips cOgnolcemus ilium vt creatura pèr eius do-
huiî),verumfâmën ficut ille nouit nos ex totoifiç & nos
totocognofcemusillum. IllecpgnofcethpSytDeumdc-
ce t, n ose og n ofee ni us ilium vtglbrificatæ creaiuræcônuç*
nifet. Ntinc autem titubent, fidesfpes, Charitas, tria hgzc; Hæ
tresvirtptesinodoiun<ftæfuntinuicem,éi;itainhuillS vi-;
t®tcmporaCppukntur,vf vpâfihealtera,ftai;enon:pôlfif.
Qiti énim credic in Deum * ïperat quæ âB illo promtttün-
tur fe petcëpturum, fc quo magis Ïperat ÿ, eo niagis'^edit
i n illu ni, ôéideo hab e t cari tatém ,;qilâ diligic illiim^c Pf o 7'
Ximum. Eäeöim quæ elfocredimusietiam qoBis profoif-
lâ.nos aceepturos Ipéramuf.. His veto deleélatidmplius
in caritâtëreruértiüs. Vëraçiterenim crèdere.nort;>pöftó^
mus, nifièa quæ p rom ilk fon ti^
foftinere promiflâ,fî defif fidci fidelitâs nfrna, nec aderit
/ruélusfpei, Velftaoüitàsfidei, hififuetitperfeéfâcaritas
'GKrilti in ndbîs,lqüæ& fidem vtpr^cedat adiufi^ts&lpe^n
e x pe dtâç io nù c of r o bp r e t. Maior dittehi ms,fu bau divir'tu-
tib.us, fide vidçlicecaéfoewnr^eft. Nec mitum fîlîus Dei
Caritate, id eftj dileâioHe 8C nphbpftris mentis homofa-
) Äuseft» & redemptio mùridi , qmditexitrios, & tradiditfe- \Spktfif,
Biblioth.;,Veter. Patr. TomJf^Pahj. FfFF fyetipfum,