Fleuifle -
Chriftum
legitims,
noarififlc.
B
Luc.6.
pietatem, & feculariadéfideria, fobrie & pie é'ïuflevtuamus m
hoe feculo i exped antes beatainfpem &aduenttmglorumagni
Dei, &Saluatoris noftri Ufu Chnfti : qiiidedit femetipfilmpro
nobis, vt nos redtmerct ab o mui iniquttate, famundareiftbi
populism acccptabijem , fettatorem- bonorum operum. Vbi
fiint qui h®c faëiant, propter qii® venifle Chriftum A -
poftolusdicit? V b ifurit quidefidcria'ficulifugiantry-,
biqui yitam pie ac fifiteagarit, vbi qui fperare'fe fpem
beatam bonis operibus öftendant i Et npmaculat<jm/
vitam agcrttesJ(,hocipfofiperhibënt regrium Dei ex-
pedare , quia mcrentur accipere ? Venit, inqüit,, Do-
mïnus lefvsXlhriftus, vt mundaretfibi p'opulum aceêptdbilèni,
feftatorem bonorum operum. éVb i e'ft populus*ille mun-’
dus , vbi populus acceptabilis ; vbi populus böiii o-
pcris , vbi populus landitatis ? ,Clmftus, in quit firi-
ptiira, pro Aobis pajfus eft, nobis exemplum relinquens V vt
fequamur veftigia eins. Videlicet yeftigia Salüatóris Te-,
quimur in. circis,, veftigia'SaluatÖris ièquimuri'ri thea-
tris. Tale nobis • fcilicet Chriftus rcliqui t excmphim;
quem fleuifle legimus^ rififlè non lëgimus.' Et hoe v-
trumque p ronóbisquiaflecüs piindió eft anim®, ri-
fus corruptio difiiplin®. Et ideo dicebat : Vavobisqui
riekt is, quoniamflebïtis: & beati quifletis,, quoniamridebitU.
"Nobis autem ridere'&gaudere non fiifficit,nifi cum pec-
cato atquejnlania gaudeamus: nifirifus nofterirapuri-
tatibus, nilïflagitijs mifceatur. Qffisrogohic èrropeft,
qu® ftulritia? Niiriquidl®tariaffiduei & riderc nonpof-
fiimus, nifirifiimnoftrum atquél®titiam fcelus eflefa-
I ciamus ? An forte infriidiiofum putamusgaudiumfim-
plex,nee deledat ridefe fine (jriminé5? Qupdrogo hoe
malum eft, aut quis Furor ? Rideamus qü®fö quamli-
betimmcn(uracim,l®cemurquarnlibctiugicer:dumrno-
do innocëntcr. Q u ® vecördia eft & amentia, vt non pu-
temus rifurri & gaudiurhtanti efle , nifi in Fe Dei habeat
iniuriam ?Iniu riam vtiq; & quidem maximam. In fpéda-
culis ehini qu®dam apoftaha fidci eft,Sc a fy mbolis ipims
& cceleftibusfacramcnrisletahs pr®uaricariq.Qu£ eftc-
nimin baptifmp fidutari Chriftiarioriim prima confcfi-
fiojquxlcilicec, pin vt renuntiare te diabolo ac póm pis
eius atq; fpeiStaculis & operibus proteftentur ? Ergo fpc-
Contra n-
(urn imc-
peftiuum,
vitio-
m.
Ridcrc innocentes.
c
Abrenuntn
qui fhint dfcacula& pomps, èriamiüxta ndftramprofeflionem o-
bapuU
macc.
peraftintdiaboli. Qupjnodo, ó Chnftiane, ipciftacula
poft baptifmum fequeris, quxopus efle diaboli eonfitë-
ris.Renunciafti femel diabolo & ipeëtaculis éiüs, ac per
hocneceftceft, prudens&iciens duin ad fpèctacula rC-
meas,ad diabolum te redire cogriófcas.Vtriqjenini rei.fi-
mui renunciafti, & vnum vtrumque efle dixifti. Si ad v-
num reiiertcris, ad vtrumqj reméafti: abrénuntio enim.
inquis,diabolo,poriipis,(pe<ftaculis, 8c operibus eius. Et
quid poftea?credo,inqui^,in Dcum patrem pmnipoten-
tem, &Jn lefum Chriftum filium eius. Ergo primum re-
nuntiatur diabolo, vt credatur Deo:quia quinoifrenun-
riat diabolo, non credit Deo : & ideo quireuerricur ad
diabolum relinquit Dcum. Diabolus autern in fpeiftacu-
lis eft & porapis finis: ac per hoe cum redimus ad fpeóta-
culiim, relinquimus fidem Chrifti.Hbcitaque.modó p-
mniafymbolilacramenta foluuntur, & cotum quodin
fymbolo fiquitur, labcfaCtatur & nutat. Nihil erfim le-:
j quensftatjfi principale non fteterit. DicigiturtuChri-
ftianc, quomodo teherc te tequeritia fymboli putas,cuius
principiapcrdidifti: mebrafine eapite nihil profunt,
& ad exordium fui cunóta refpiciunt: qu®vtiq-,'fiperic-
rint,omnia peflum traKunt.Siquidem ftirpé fublata, auc
non fiintrcliqua^autfi flint, fine emolutnentP funt, quia
fine eapite nihil conftat. St cuiitaqi leue fpeëtaCulorum
crimen vidccur, relpiciat cundtaifta qu® diximus,& vi-
deatinipeiftaculis nóvolüptatceflcvlèdmortem. Quid
eftautem aliud ,quam mortem incurrere v it® originem
perdidiflc? Vbiènimfundamentumfymbolieucrtitur,.
vitaiplaiuculatur. Rurfum ergo necefle eft redeamus ad
illud quod ispe diximus : Q^dfimileapud barbaros,
vbiapudilloscircenics, vbitheatra^ Ybilcelus diuetia-.
rumimpuritatum , hoceftipei hpftr®ac falutis excidi-
um f quibusillietfivcpotepaganiyvteremur,minore ta-
CHriftian
ludicra
Symboli
recitatio
bapcii»
mate.'
b
puritas vifiô'nis , præuaricatio tarnen non eratiàcrameh-
ti. Nbs verb quid refpondére pro nobis pofl umUS ? tene-
muç fyrribolum, & euerrimusÿÔC cbnfitemur muiius fa-
lutisparitcr&neganîus. Âcperhoqvbieft ChriftiànicaSr
noftra, quiaîd hoc tantjammodp fâcramentuni ialutis
accipimuSjVt maiôre'poftèa pr®uaricätiöhis feëleré pec-
cemusiNos ecclefiis Dei ludïcr^antepohimus, rtös alta-
riaïpernimus,& theatra hohoramus^ Omhia dépiqué a-
mamus, omnia colimus, fol us nobisin comparatiàné o-
mnium Deus vilis eft.Deniqjpræteralia qu® idprobant,
indicat hoc etiam hæc res ipla quâdiço. Siquartdo enfin,
veneric.quod fiilicet fçpe èuenic,vt eodem dié feftiui-
cas.eccléfiaftiça,:& ludi public! agantur.quæro ab omni-
um'confcientia.quis locus mâiores«Chriftiahorum virö-
rum copias hab.eat, paueane ludipublici, âh atriumDeiî
&templumphmesmagisfeélentur,antheatrum? diara
Euângèliorummagis diligantan thymëlicorum : verba
vie®,an verba inortis:vcrbaChrifti,an vetba m miïNôn
eft dubium quin illud magis amëmus, quod a'ntepbni-
mus. Omni enim feralium ludicrorum die, fi qüælibet
ecclefiæ feftafuerint., non fplum ad èceléfiain non vçrii-
unt, qui Chriftianosfe elle dicunt ffed fi qui infcijfor^
te vénerint, dum in ipla ècclefiâfunt >Nfi ludos agi audi-
unc, ecclëfiam derêlinquiint.. SperniturDeitemplum,
vtcohcurrattyrad theatrum. Ecclèfia vaCuatùr i circus
irapleturjChriftum in ältäriö.dimitrimus | vt adiilteran-
tesvilûirapuriflîmo pcülbs ludieçorumturpium forni-
catione palcamus poftea. Sëd videlicet.quii corrumpi-
mur rebys profperis ,> faciendum aliquid üfi priheipib
pucamus. Etidep redtiflîmeàd nos Dominus Deus di-
cit : Proptçrfpurcitiam extermiriari eftisexterminio. Et
rurfum : Exterminabuntur, ihquit, âræ huiiisrifus. Sed
videlicet refponderi hoc pptcft, non in omnibus hæc
Romanorum vrbibus agi., Vcnim eft,etiam plus ego ad-
do, ne illicquidem nuncagi,vbi femper aétafunt antea.
Non enim hpc agitur iaih in Magbyriàcenfium atque
Maflllienfium ciuitate%< fed quia excifa & deleta eft. |
Nonagicur Agrippinæ, fid hoftibus plena. Non i
agitur Treüérorunïvrbéexcellèntiflima ; led quia qua.-,
drupljçieft euérfione proftrâtàj J^on agitur deniquein
plurimis Galtiarum vrbibus & Hifpaniàrum , & idëo
v® nobis arque impuritatibüs noftris , v® npbis atque
iniquitatibus noftris. Qu® fpes Chriftianis plebibus
anteDeumcft ? Quandoquidem ex illo in vrbibus Romanis
hæc màla non funt, ex quo in barbarorum iure
C brillas
iaaltari.
efle coeperunt. Ac perfioc yitiofitas,& impuritas, quafi
germanitas quædam eft Romanorum hoinirium,& quafi
mens arque natura : quiaibi prxcipue viria, vbiCun-
que Romani. Sed graüis eft forfitan hæc atque i niqua
congeftio : grauîs proie dtp, fi Falla. At quomodo ,in -y
quis , quQçnodo. non fâ]iâ, cumin paucis nunc ferme
Romanis Vrbibus fiant ifta qu® diximus? Plurimasau-
temiam harum impuritaté labe non pollui, vbi licet fine
locaip^c.donuçiliaërrorisahriquij’nequaquam tarnen
agantur iliaqu® prias àdta funt.Gonfidörandum ergb v-
trumqj eft, id eft^, quid fit quocFadhuc loca jpfa aç diuer-
foria ludicrorum fint,lùdiçraautem efle ceflauerinc.Lo-
caenim &habitacula turpitudinumidcirco adhuefunt,
quia illic impura rimnia priusadta finit: nun.caureuilu-
aicraipß ideo non agiinrur, quia agi iam præ niiferia
temporis atque egeftate non pofluht.Et ideo quod prius
adtû eft,vitiofitytis fuit:quoa nüd no agiturjneceflîtarisj
Calamitas enim fifei & mendigtas iam Romani ®rari|
non finira Vt vbiquein res nugätorias petditæ profun-
dantur expenfæ. Pcreant adhuc quamlibet multa
quafi inccenuni proijeiantur:fed tarnen perire iam tanta
non queunc,quia non fime tanta qu® pereant.Nam quâ-
tüm ad votifin noftr® libidinis atqucunpuriflim® voluntatis,
optaremus profedlo vel ad hoc tancummodb plus
habere, vt poflenius in hoc turpitudinis lututh pluracô-
uertere.Et resprpbat quanta prodigere vellemus,fi bpu-
lenti eflemus aç iplcnaidi, cumprpdigamus tanta men-
.dici. Ea eft enim fabcs præfentiura morum atq; perditio,
çüm iam non habeat pauperras quod point pcrdçre.
Efaiô.
Mendie
tas Ro‘
mam 2
menculpalàcrg'offentioniscrrabaat, quia;etfi efletim- .adhuc lamm velit plus perire/ Noqcft ergp Imoruo
quod »
J')*!■ iô2.
T urpiseft-
rcicupî'-
ditaS. \
Matlh.j.
ResRoS
tinanaqîi.
11 hu « intequod
blandiri n obis'aliquid itihac partepoflimus;vtdi-
camüs/non'ijiorfinibüs nunc vrbipus ag^illa qtt®.,prius^
actafimt! idedenim non in omnibus iarii aguntur, quia
di li a<rta fiint,qü® idefficcrent, y t vbi ilia a g e b ^ u r lfle
npiipoifliït:fidut iple ad peccatores Deus lócutus eft per
ptophetam; quia hbrumrecorjlatuseji&ominuS:&afcenditt
ifiqüït.,^?)>er for eiub'&ypnjjiterat Domnns vltru port are
fproptet malitiamfiütiorttm v'ejtrorum, & propter abominatio-
nes quiïsfèciftis, & fa£ta eft terra veftra in defolationem & Jlup.o-
vettp , & in maledictum. Per h^c ergo ian> fadtumeft, vt
maior pars Rdmani orbisin defojatione efl'et & inftu-
porem, & in malqdidtum. Atque vtinamadta tantum-
•modo prius client, Sc agere haqRomapa viciofitas.ali-
quando cellaret, forfitan, vt (crip turn eft, propitiareiur
DeuspecciU:snoftris. Sedncquaquamicaagimus,vtpropi-
tietur. Malaeniininceflabilitermali'saddimus, & pel-
caris peccita cuinujamus*;cunt,maxima hoftri pars'
iam peri eric, idagimus,vt perearnusomnes. Quis rogo
inccrficialterumjuxralfe yidét, Scipfenonmetuit;? Quis
domumiA'icini fiii ardere cernit^: qon efficere omnibus
modis nititiir j ne^pfeirièendió cöncremetaV ? Nbs'rion
vicinoinoftrostantuin ardëre vidimus, fedipfi iamex
maxim® noftromm corporuin paite arfimus. Ec quid
liQcVpro nefas, malifft i arfimuV,:arfinius, &.tathen
flammas quibnsiarfi arfimtis, non timemus. Nam quod
nonvbiquc, vtd ix i, agantur qu®priusadta funt, rni-
iprix eft bcheficium , non di|ciplin®. . Denique facile
hojlpróbo. J>aenimpriö|ïsitempo.ris ftatum ^ öeftatim
vbïquc Fuqtqu® fuerqnt. Plus addo i'quaptum ad vqta
hominumpertinety&fiiatm honvbiqu&funt, vbiquead
hoc funtquia'vbfque eapQpiilus vellet efle Rotnanus;
Guirfeiiim ab'homine,malarcs fo la yécelïitatènbn agi-
>t^rd^ft'reitur^isc,up^ditwprb;a(ftionedamnatur.Namv
fitucdixiduXtaPomini noftri didtnm : jQuj mulierem vi-
dehtiiil conciipifcendtm, rests eft adultprif, corde concept i :.intel-
llgerc ppflhraus,.quod etiam fi res turpes atque damna-
biiesncceflitate non agimus, pro ipla tarnenreriim tur-
p ipm yo Imitate damnamur. E t quid dicam He voluiita-
te\5 per Ohiiies ii^eferme cqmpdirurttaguntur.Denique
cuiuriibcfcfiifiaris in tol® Rauennamaut ‘Romafnye-
nerin t , parsjiint R oman® plebis inlc!$cO, pars funt po-
puli Raue n na ris i n r héatro. Ac per hoc nemole loco
autablèntia cxcufariwn pntet. Omnes turpitudine rc-
rurri vnum func, qui fibi rerum turpium volyntate’ Co-.
ciantur. Et blandimfir nobis inlupeir de probitate m.o~
rum, blandimur nobis de turpitudinum rarita.te. Ègö
J amplius dico, nonfolum aginuncillas ludicrorum inta-
miumjabes, qu® prius a<5t * funt, fed criminofius multo
agi, quam prius adt® funt. Tuncenim integraRomani,
orbis, membra florebant,. anguftaefle horrea public^ o->
-pes fece^int; Cun&a/mm vrbium, ciuéS diuitij^ac delitijs
affluebant, yix pótcritrêligiohis audoritas inter tantam
rerum exuberantiam, morum tenere menfuram. Pd,fce-
bantur tunc quidem paflim in locis plurimis auótqres
turpium v'oluptatum, fédpiènaacreterta erant onniia.
NerooReip.ub.fumptus cogitabat,nemQ dilpcndia,q'uia
!§ p fenriebatur expenfa. * Quirebat quodamihodo ipfa
Relpublica vbi perderct, quod penitus pólïèr iam vix re-
cipcre,:& i4eocumnlus diuitiaruin,quiiam fere modum
excefl'erat,eriamin res nugatoriasredundabat.Nuhcau-
tem quid dici poteft. Recefl'erunt a nobis copi® yeteres,
rcceflcruht priorum tempo rum facilitates. Miferi iam
fumus,.& necdum nugaces efle cellamus.Cumque etiam
pupillis prodigijsvel prodigipfis foleat fubuepire paupertas,
ftmulquevtdeftiteriorefiediuites, definuntelïè
vitiofi : lios tdneum riouum genuspupillorum ac perdi-
tprutn fumiisjin quibus opu 1 entia-efle deliit, fcdnequi-
tiapcydutac: adeo nos non vt ^lii homines eaufas corru-
ptelaruni inilleeebris,ledin eOrdibus habemuS Sc virio-
fitas noftra, méns noftra eft,vt ad emendandos nos non
facultatumablaripne, fid malarum rerum aniorc pecce-1
mus. Qvri n ta an c e m vi tia Rom a nor um fint, quibus bar- j
bar® genres non coinquinantur, licet hadenus laris di-|
xcrim; addam tamenniultaqu® defunt: fidillud admo-
I'neotamen ante quetm dfiarn ,ne vllum pçpitus culpæ.ge-
, Tj^riad cohtumeliam Dei pertinet, cuidfiam leuc
efle yideatur. Si enimilluftrem acpræpoteatem virum
ncquaquam exhonorari à quoquam licet,& fiquifquam
| exhonoratient,decretis legllibus reps fiftitur,&.iniuria-
i rum audor iurC'damuatun.^<^uanto vrique maioris pia-
culi crimen eft,iniuriofum quempiam Deo efle? Semper
enimjper dignitatem iniuriam perferentis | crelcit cufpa
fac;enris.: quia nccefle eft quanto mai Or eft perfona eius,
quicpntpmeliamparitur, tantomaiorfitnoxaeius,qui
. j lc* fctlllnc eft quod legimiis in lege , etiam eos qui \Exod.
videntur contramandatum facrumleuia fecilfefeuerif-
lune tamen elle punitos i vrihtclligeremus fcilicet, nil \&2U
ad Deum perrinens, leue efle ducendum : quia etiam
quod.vidcbatur exiguumeirqculpa , grande hoc faciebat
diuinitatis iniuria. DeniqueOza ille Leuites D e i, Par.tj.
quid contra mandatum ccclefte fecit, quod vacil lantern ,Oza per,
arcam Domini fuftineretentauit ? Nihil enimhincerat icuflus-
iege præceptum^ & ftâtim dum fuftinebat, extmduSeft:: F
non_quia vt videtùrad fpeciem cohtumasi aliquid aut
inotticiola fafiem mente commifirit, fidipfo officio in-
omciofusfuit, quiiniufrapræfumpüt. Homo Ifraelitic® If
plebis cub ligna fabbatisçollegiflet ,-ocçifuseft, & hoc '& n.
mflu & iud^io Dei piiifimi fcificet àc mifiricprdilfimi
judicis f& q u i parcere àbfqüë dubio quàm occidere ma-
- f t ' 1.9 ni.^r.aci° n tri1 tnifirieofdi® leueritatis ratio vi-
cillecs Vnus enfin incautior perijt, ne multi per incau-
telam poftéa deperirent. Et quid de fingulis dicam,vni-
ucrla .gens Hebræorum; cum per eremum iter ageret,
qma confuttudinarias catiies defiderauit , partem fu®
plebis amiii.t. Etquidem interdidum necdum fuerat ne
denderaret y fid Jegali, yt rcoc, obferuanti® profice-
lC ' concuPifieuriam coerceret:
quo racilius cundusfcilicetpopulus agnofeeret, quan-
enm eùitàre deberet,qua: Deus feriptis cceleftibus inter-
qiceret; quandoetramilla'eqmadmiflàlædercnt , quæ
necdum lege vetuiffet. Laborem quoque fe fuftinerei-
dem populus ingemuit, &propter hocplagis cceleftibus
yerberatur,non quia laboranti gemere non liceat, fid
ingratus 'fcilicet fuit gemitus , contra Dcum quafi au-
dorem immodcrati laboris açcufans. Ex quo intclligi
conuenit quantum placere Deo debeat, qui rerumio-
cundarum bearitudinc fruitur , quando etiam .de his
queri non licet q u ® ingrata videantur. Quæritur forfi-
tan, qiiOrfum iftapertinemit? quorfum, abfque dubio,
mfivt nihil leue æftimetur quo Deus læditur. De ludis
enim publias dicimus, lùdibrijs fcilicet Ipei noftr®, lu-
dibrijs v it® noftr®. Nam dum in theatris&circis lu4i-
mus: deperimuSjficundum illud. vtique didumfirmonis
lapri:Stultusper rifum operatttrfcelus. EtnoS itaque dum
inter iurpiaac dedecorofa ridemus, fcelera commirti-
mUs » & quidem fcelera non minima, fed ab hoc ipfo
poenaliora: quia cum videantur fpecie efle parua, rebus
funt cxitiofispeftileucilfima. Nam cum duo fintmaxi-
ma mala^fi homo aut fiipfum périmât, aut Deum lædat,
hoc vtmnque in ludis publicis agitur. Nam per turpi-
tudmesl criminofi^ æterna illic falus Chriftian® plebis
extinguitur, & perfacrilegasfuperftitiones maieftasdi-
uina violatur.Dubiumenim nôeft,quod læduntDcum,
vtpotéidolisconficratæ. Çoliçür namque & honora-
turMineruaingymnafiis, Venus in theatris,Neptunus
incircis,A4arsinarenis, Mercuriusinpal®ftris:&ideo
Pr° 9 ua^ltatc aûdorü,cultuseftfupcrftitionum.' Quic-
quidimmunditiarum eft,hocexcrceturin theatris:quic-
quidluxuriarümv, in palæftris : quicquidimnaodcratio-
nis,in circis:quicquidfuroris in cauejs. Alibi eft impudi-
cicia,alibi lafiiuia,aJibiintemperantia,alibi infània. V-
bique dæmôn,imo per fîngula ludicrorum loca, vniuer- j
ud®monummonftra,Pr®fident enim fedibus fuo cul- J
a PC1 fpedaculis iftiulmodt non I
lolaeftillcpcbra,necfolaviriofitas:admifieri enimhific I
Chriftianum homiliemfupprftitioni, gennseftfacrile- |
gijiquia corum culribus communicat, quorum feftiuica-
tibus dcledatur. Quod quidem licetfimperadmodum
graue lit , ^unç tamen.magis intolerable, cum prater
Duo maxima
malitbhoth.
Vet. Pàtr. toni.). Pars
G g confuetu