i l
; 1 1 1
1
plaçantes, quiafinceriter , Sç-fineadulatione , prædica-1
bant , Alijs qutdem Camus odor mortis in mortem, illis Icilicet
quibus prædicamus, lcd contera nunt credere, Alijs autan
odor vita iwyiniw.illisfcilicet , quiaudiunt, 5ccredunc.
Cam vna eiïet pr*dicatio Apoftolorum, quamimpen-
debancomnibus,8c volentibus,quibufdameratipfapr*-
dicatio guftus, & odor mortis ad mortem *ternam, po*
tius quam ad pr*lcntero, quam habemus communiter
cum animalibus, 5c pecoribus, quia *cernaliter inde da*
m naban tu r, quod nolebant obedirc verbis Euangelij»
quibuidam erac odor 5c guftus vit* ad vitamaeternam
percipiendam , qui per ilium laluantur. Sicutenimcre-
dentes per illam laluifiebant, itaincreduli damnaban-
tur , quia inexculabiles erant. Ef<nM<*c,fubaudi difeer-
nenda quis tarn tdoneus , Sc aptus praedicator eft vt poffij
difeernerequi lînteius prædtcatione Caluandi ôc qui da*
fuseorum. Vfquein bodiernum enim dient idipfum velamen in I ^
leftione veteris teftamenti manet non reuelatum, ( quoniam in \
Cbrifto euacuatur ) f fed vfqtic in bodiernum diem, cum legttur
Moyjes velamen pofitum.eft fuper cor eorurn. t Cum autem con-^ |£'
uerfusfuerit ad Dominum ,aufertur velamen. j* a Dominus au-1 ’
tem Spiritus eft : VbiqutemSpiritus Domini, ibilibertas<(Nos jL ^
vero omnesreutlatafactegloriam Domini Reculantes in eandem i-
maginemtransfbrmamur k clantat ein claritatem , tarn quam a
Domini Spiritu.
INcipimusUerum nófmetipfoscommendare > ideft ,
l a u d a r e
n I I H
numquid non Ce, & alios pon laudauit paulo fuperius? |
Fecit vtique ÔC fuperius , &icerum ifto inlocoatquein j
fequentibus. Sea cum Sapientia dieat per Salomonen», j >rou,
Laudet te alienus & nonostutim, quarefe laudabat Apoftomnandi
? Nullus »ideoque omnibusimpendenduseft lus>NimirumidcircövtCorinthiosabamorepfeudoA-
fermopradicatipnis. Nonenimfumus nos Apoftoli poftolorumretraherctadfuum amorem * aliorumque
plurimi, adulterantes verbum Dei. Hicpercutit pfeudoapo- veridicum Apoftolorum. Autnumquid egemus commendaü-
ftolos , ficut enim adulter non caufa amoris filiorumad- tijs Epiftolis, ideft, laudatitijs fïue laudatiuis, qu*ab alijs
ulteratalceriusvxoreni, fedcauiafu*libidinisexplend*, gentibusöcEcclefijs,<tów , mittantur , autexvobis ada-
Ita falfiApoftoliadulterabanc verbum Dei, quia non id- lias , qua: nobis teftimoniumlaudis & lan&itaris perhi-
eopr*dicabant, vt filios fpirituales Deo adquirerent, beant ? 5Kar«/«id4W,Subaudi, faciuntpfeudo videlicet
quiafallb prtedicabant, neque pro remuneratione Pa- Apoftoli, 5cIudaei, quiaccipiunt, 5c Seri bis, ScPhari- ,
tri* cffileftis, ièdpro lucris temporalibus , & fauoribus f*isponrificibufqueIud*omuiEpiftolaslaudaritias , vt j
humanist In hoeetiamadulterabant verbum Dei,quiu pro lan&is 6c religiofispr*dicatoribushabeantur. Non I
non rede neque veraciter illuddocebant, dicentes Chri- indigemus veftra laude, neque Epiftolis laudatiuis, qu*
ftum non elle mortuum , neque à mortuis furtexifle. A-
poftoli autem non adulrerabant, quia fpiritualcs Deo fi-
iiosadquifcre deliderabant, Sc non prolucris temporalibus
, fed pro præmiQ-sternæ beatitudinispr*dicationi
infiftentes, neque pro fauorc & laude humanarediffime
pr*di cames, licutidcm Apoftolus lubdit,Jêrf exjincerïtate}
inquicpr*dicamus,ideft,ex puritate&veritate, ôcjicut
ex Deo, id eft , ex Ipidru làndo accepimus , ita prædica-
mus,qui vnius fubftantiæexiftens cum Pâtre & filio,vnus
eft Dcus. Coram Deo, (ubaudi loquimur, id eft, fie pr*-
dicamus, quaii in præfentia D e i, femperfimuspoliti, &
ipfe fit nofteradiutor : Reuera enim ipfe vbiquepræfens
adeft, in Chrifto lefuloquimur> id eft, ad honorem & glo-
riamChriftilefu.
C A .P V T I I I .
Non eget Apoftolus hominum commendatione , cum
frudusfu*pr*dicationiseumcommendet; multoe-
nimmaioriin honoreefledebentmihiftrinouiTefta-
mentiac Cpiritus, quamveteris Teftamentiacliter*:
Sc quod lud*i velamen adhuc habebant fuper cor
fuum in ledione feripturarum, illud fide in Chriftum
aufertur.
ÏN cipimus ittrum nofmetipfos commendare ? autnumquidege-
krntu (Jicutquidam) commendatitiisepijlolisadvos, autexvo-
fcir? 'fEpijlola nojlra vosefiis,Jcnpta in cor dibits nofiris, qua fei-
tur&legiturab omnibus bominibus: f mamfejlatt quod epifiolae-
fiisChriJli, nuntfirata a nobis, & Jlrtpta non aCramento, fedfpi-
ritu Dei viui-.nontn tabulis lapidets, fed in tabulis cordts carnali-
bus. t F tduciam autem talem habemus per Chnjlum ad Deum:
non quod fufficientesjimuscogitare aliquid a nobis>quaft ex nobis:
fed fufficientta nojlra ex Deo ejt: f quity idoneos nos fecit mini-
ftfosnoui teftamenti: non liter a , fed Sptritu: liter a enim occidit.
Spiritus autem viuftcat. f Quod ft miniftratio mortis, Uteris de-
formata inlapidibus ^futt in gloria: ita vt non pojfent intendereft
lij ifraelinfaciem Moy/i,proptergloriam vultuseius, qua euacuatur:
f. quomodo non magts miniftratio Spiritus er it in gloria ? j-
, fHiamft miniftratio damnations gloria eft-.multo magts abundat
minifterium iuftitia in gloria., t Nam nec glorification eft, quod
claruitinbacparte,propterexcellentemgloriam. Si enim quoc
euacuatur perglffiam eft imultomagis quod manet, ingloria eft
t HabeHtesigttur talem Rem, multa fiducia vtimur : f a &non
Jicut Moyfesponebat velamen fuper faciemfuam , vt non intende-
rentfilij ifraelinfaciem eiustquod euacuatur, f fed obtufi funt fen -
nobis reftimohiumlaudisperhibeanc. Exponitergo cau-
fam, quarenonindigebat.inquieps, Epijlola veftra vos eftis
firipta in cor dibits noftns. Epiftolafignumeftfalutis, quia
faluterti mittentis con tinec, Sc de lllius falute loquitur,
cui mittitur. Epiftola, in quit, noftra vos eftis o Corin-
thij (criptain cordibus noitris , quiade veftra falute die,
npduque meditamur, Sc cogitamus, Sc.iplâ bonainten-
tio noftri cordis perhibet nobisteftimonium laudis. Qua
Epiftola feitur & legitur ab omnibus bominibus, id eft, ab omnibus
feitur, &legitutnonoculiscorporeis, fedmente
intelligitur ilia Epiftola, id eft, quod de veftra falute lem-
per cogitamus. Man 'tjeftati quod Epiftola eftis Gbrifti,cx fupe-
noribus pendent, Vos qui eftis Epiftola noftra feripta
in cordibus nöftris, vos eftis manifeftati alijs,quod noftra
pr*dicatione ad fidem veniftis , quoniam Epiftola eftis .
Chrifti, Miniftratadnobis & feripta ,non atr amenta, fed Spiritu
Deiviwi,illud quod acramentofcribitur, oblitteian, fine .
deleri poteft, Fidesaurem quæ^fandç Spirit« feribitur, 1
qui lèmperviuit, quia æremorum eft , fiedr illc Spiritus
æternorumeft, ira ilia fidcs Sterna eft. Manifeftati, in- |
quic, eftis quod noftra prædicationecrcdidiftis,quoniam |
Epiftola eftis Chrifti, id eft, fidem iltius habccissa qubdi- i
cimini Chdftiani. Quæ fides à nobis eft miniftrara, quia '
fides ex audiru eft, & à Spiritu (ando eft feriprain cordi- j
bus véftrisi quia alij datur fides in eodem Spiritu. Non eft.
feripta ilia fides intabulislaptdcis, ficut lex Moyfi, fed in ta-
k'*»* tordiscarnalibus. Pr*uidensomniporens Deus duri-
tiam cordis lud*orum, eandem legem , quameis dabat |
in lapide feripfir, vt perlapidcm,duritiam cordis iliorum j
defignaret. Per tabulas ergolapideas debemus intelli- j
gere dura corda hominum, Sc in fenfibilia, inquibusnpn '
feribirur fides Chrifti, quia nulla pr*dicationc,nullister-
roribus emolliri poflunt. Per hoc vero quod^itit, led in
tabulis cordis carnalibus, debemusintelligerecörjmol-
le&fenfibilequodlèntit, fleditur^dmollitiem, intelli- j
git quod dicitur. Recipit & continct in quibus icribitur
Epiftola Chrifti, id eft, fides ä Spiritu làndo.
Etduciam talem habemus per Chriftum ad Deum. Inbac ledione
ApoftolusdifFerentiam, Sc diftantiam facit inter
Moy fen legislatoxcm*& Chriftum datoremEuangcli} inter
leeem &Euangeliüm,inrerDodorem legis & D o d b ^ .
rem Euangelij :& oftendir quia quanta diftan'tia eft inter
lege,A: Euangeliu,tanta eft inter Dodöres legis,& Euan-
gelium. Demonftratquoque, quia nihil fumusnili Dol !
minimifericordia&gratia,regamurjfiducianf,inquit, id i
eftj audaciam , & fidem talem habemus pee Chriftum ;
Dominumnoftrum,cuiuspaflGoneredempti& reconci-
liati fumus ad Deuiri, id eft, apud Patrem , qua 1cm ego
________ . dldu-
I
M m
M.6
la t t .If
didiirus& fdi'urus fum in fcquentibus. Npnqttodfufficitn- j
tesfumus cogitarealiquid a nobis, qudfi ex nobis || Rd fufftcieniia j
noftrxexDeoeft. Htcdeftruit omnera confidënçiamlibe-
riafbitrij, per quod multi-putant fe bonum aliquo^,agC“ |
re fine Dei gratia , & idcirco ifta omnia a it, vt pftefidac
nihil boni 1'tia virtu tc Sc prndennacogiraréaiitfacere.Di-
citergo , non'habemus tatem fidudam vel audaciam
qtiod fimus efficientes, id eft |q tio d po ffi niiïs cogitàre à
nobisaliquid boni deyeftra falute, vel'hoftra , qitafi. ex
! nobisaliquid bonivobisfuturiinrfic fine gratia P e i, fed
Ifufficientia noftra& abundafitia exDeó eft.'quidatveUe,
& polie, id eft, non foliim non vale mus bonum aliquoa
perficerefine Dei milbricordia , Sc gratia pr*cedefite 'Sc
fublèqùente, led -nee cogitare , Dei eni m gratia nös pr*-
ucnit j vr vclimus, & iplànos lubfequitur, vt poffimuS.
VndeexorabatPfalmifta, dicens : Mfcricordiaejuspr&'üe-
nietme, &mifericordia fubfequetur me. Si enim non vale- j
mus cogitare,quo mqdp p o rerim us per ficere. jgtti'Deiis
fecit nos idoneos, id eft, apcos & congruos , miniftros nôui te-
ftamenti, non litter a ,JedRiritu, id eft, ndn perficit nqs.rni-
niftrosinlittera legis , vcprædicaremus circurhcifionem
carnaliter obferuandam,aut Sabbathi otium,aut neórne-
niarum .vebfacrificiorum.ntum çelcbrandum: fed'inlpi-1
tituali intélHgexitia Euangelij, v;quod Ipiritualjter'eft in '
télligendum v Et cuius obferuacio.Spiritiim fandum tribuit
tempdrebaptiiinatis. Qjaod autem dicit idoneos
miniftros, fealiofque Apqftolos fuilîe. Idpneus min’i-
fter eft proprie congruus ,&vtilis,atqUeilli reiaptus, de
qu afermoragi cur. : Litter a occidit ,Riritus autem viuificat.
Duobus modis ititelligenduni eft’.,, lict.eralegis Molàicæ
occidit hominem corporaliter, iubendo, & non viuen-
do. Dum egim dicitlex, non occides , non adtilteridm
facies , qui qccidetit, vel qui àdalterium, aut ralg aliquid
perpetrauetit fEeusetitiudicio, id eft, occidetur,ide(i,;<i-
ghixremabitur.lapiclibusobt'uecur, in patibulo^ufpen-
detur,i&;noh viuet, qiiomodp impleatur, procul'dubjo
ipfa occidit hominem, qu* indicium dat, vt occidaiur,
'hcetipfanonfitcaaiûimortiseius. Spiricusautem viuifi-
çat;, id-éft, Euangclium ', quod lpiritualiter intelligirui:,
\fic qùod S piii cu n^fan du m pr*ftat 1 non fplutn non b,cci-
dir homineliff in pf *ient'i, (fed infuper yijLiificat ,<idfeft ,^i-
tam æternam præftàt. Nufquam eniin. EuangeliUm.iu-
bét hominem pccidi , led prouocac poft Gulpainad poe-
nitentiam, pro mittens vitara *ternam, Pccnitentiam, in -
quit, agiie::s; approptnquauitregnum coelorum. Aliterànte
Dbmihiaduentum erant giu*dara operalegis;, qu* ale-
uioribuspeccatis mundabant fuos obferuatores. Verbi
gratia. Sîçut çirctimcjfîp, quæoriginale peccatum tojle-
bat, quamuisaditumPatri*cceleftis non referaret^&fi-
cut eraht multa alia , prb quibusqfferebantùr hbi^èau-
ftayôcde quibusdicebatur, fi quis hocfecerit,,\^pliüdÿ,
offerarariecera,aucaliquidtale'&raundabictir.PblbPo-
mini autem aduentura in quo çompleta funt in vd^ace
omnia ilia figuratiua,,^ vinbratica , quicunque.voluerit
eandem legem, (eruare carnaliter, morietur in anima,
quiaanimai qu^pecc,auerit'moxiecuC'.-jYnde& idem À-
poftdlusin Epiftplaad GalatasaitY^Vere^^
circuincidamini, Chrijhis vobis nihilproderit, V& feimas quia
quibus G hriftus non pcodeft,, mbreui fiirit in anim a , cjui
veço fpirituali,cer yoluerit eandemdegem igiiplere 'y ' Gir-
cumcidendofe fpiritualiter in baptifinâte , vbi eftypra
exp oliatio vi tio ru m vobferuando S abbachum,quieifeen-
doa praiio opejre, &omnipoçençi.Deo.lpirituales,hoifjas
•bfferendp,.&ipfum.qUoque mortificandb;cum-vitijs,, Sc
xoncupi%éddj|^''ifté ^ y 5ueçin'*cérha'^k{i;i./|h.d^.
dicit Apoftplus-, litfera-pecixlit in ahimatnodo ,id eft^ljt-
cefalis i ncelligen ti a legis. ^ p iri tus au te m. vi uificar, i d eft,
., 0 # d /î
wi«ij?r4rioWörfir,’.ideft,'Iex, quæ'miniftra.eratmottisfié-
Ut modo diximusi deformata, vei defcripta litteris in lapi-
dibtis
fent intenderefiliiljrael tnfaciem propter gloriameius Kqua>gfiatii
vel claritas, euacitatur. Qfiomodo non .tnagis mriÿltatiô ftj-
ritusyià eft 1 do»ftrina,&p;r*dicaci.6 Ipiricualis Euangelij,
frit in gloria fujs.miniftcatoribus 5c oblèruàtbribus. Ifto in
ldcoyult pftendérej.quædiftàntia fit inter legem Sc Eu-
angelium , 5c IMoyfen, 5c Dolore s Euangelij, ficut iam
fiipradiximus. LcgimusinExodb,qpodMpylc defccn-
dente monte y facies eius ferât cotniitaex confortio
lèrmonis Domini, id eft , radios quofdam emirtebat
Iplendbri^, ficut fb l, intancum vttipn poflent fnténde-
re filij Ilrael’infaciem eius;, led quando egrediebatur ad
pqpulum , poncbac velamen fuper facicniiuam. Scd
fortàfie quærir aliquis , (jiiare illigloriam 5c cladrarem
fiominis niortalis non poterant intendere î cuirefpon-
dendumeft, qiiia Mdyfe'sfiniftus , 5c iuftuserat- Idëo-
quecorriilcabat, /luumque Iplendprem iplfe pbteratfer-
re', ill! aiitem qiiipeccatores 5c incredulierant, non fue-
runt d ign i co n të m pla ri fp 1 etï3 or em illiùs. Sehfusigitur
ifteeft; Si Mpyles.tantam claritatem habuit in vultu,
quando legemdeditpdpulo , qu* miniftra; crat morris,
quiamortpm inmabatur , quaritp maibrem gloriam hà-
bejjunt miniftriEuangelij ,qui virain æternam, ôciufti- p
tia.m miniftraiit-, qup.dvitam ætèrnampræftac î Multo
maiorem glpria^o 5c claritarèm hàbebunt, qüieandem
claritatem habebunt p quam bftendit Dbminus in monte
tribus;dilcipnlis, quando vifi funt cum eo Moyles, &
Heliasin maieftate , Scclaritate. Videbunt enim beû-
liscorpbrcisglpriam, claïitatemqueclariftcat* humanl-
tatis Filij De i , vt beams Leo dicit ipfique eandemglb-
riam habebiint. Gloriam verb diuinitatis, 5c tbcitis
Tnnlcàtis^mente contemplabiintuf, folummodb quia
DeusSpiricus eft, Spiricus deber yideri. Dicit enim bea-
tusLeqih expofitioneilliiis Euangelij, illamclafita'tem,
Ôcgioriamnari'fuilîèdiumitatisfilij Déigloriam, ledhu-
'manitatis. Alioquin quomodo effet vetum , quod di-
xitadMoylen, Nomtidebitmebomo&viuet, quando ille-jr^,^, ;
dixit, oftendc mihi ceipfijm, ici eft, innilibilitaceni tuam:
A 1 tiori lgithr inteHe<5tu Moyles , qui ponebat velamen
liipetfieiemiham, neintenderent in èurh filij Iftael, fi-
gnificàt ijpllm legem, jficu.ciq EuangeUp Dominiis tefta-
tur dixiffe Abrahamad diuitem, habept Mpyfen, ideft t
legem. Velamenillud fign ificati n't e 11 ige rttia m litcera-
lein , 5c hiftqricumfenfum quo ymbraturiplalex j ihfi-
delitasquoque, 5cignorantia cordis ludæonun. Ye-
lamen ergo quod ponebacfuperfaciem lu am Moyles,
non finebatÜloscerneregloriam vuitus eius , quiainfi?
delitas, ignorantia , Scpeccaturneorumjluteralis quo-
que intelligeqtia5c hiftor'icusjfenlus non permictepat il-
lbs penecrare& inteJligere glpriaim Ipiricualis incelligen-
ti* qu^.l^tebacin lege. Q^pd vero dicitgloriamMoy-
fieu a euat a m y i dpodici r, qua n tu m ad litteram-pertinet,
qui% Mo.yfeip orcuo facies eius.., qu* ante fpléndoris ra-
diosemittebat, in;pallprem,verlaeft. Aitioriautemlèn-
fu & fublimiori le c u n d ü m A u g ü ft i n u m, gloria legis qu*
videbatufellè in iiftiuiritcibus , 5Coperibus , euacuaca
eft aduenien te Chrifto , quern ilia fignificabant. Vel *
etiam^pars Ipiritùâlis ihteliigehti*, Iqu* à quibufdam in-
telligebaruv, ficut à Moyle, lolue ; Samuel, Dauid', cae-
terifqu’e.talibus adueniente Chrifto y in quo compléta
eft, 5c a quo man i fe ftata eft Apoftblis , ex toco ftatim y t
venir plenicudo euacuatum eft illud quod ex parte erar,
noil vt cellaret penirus, 5cperiret ipla inrelligéntia Ipi-
rimalis, led vtintnelius proficeret, atque augmencum
càperet. ' N
Verbigratia. Sicuk euacuatur infantia,ôcpueritia,ad-
uçniente adolelcentia , 5c adueniente iuuenture euacuatur
addlelceiitiaDei 5cin melius proficit j n Euange-
Ifo autem non fit ita , quia Euangelium extoto ^iritua-
licer intelligitur, neceua'cuarur, quia æternutn eft. S f >
ergo illi , qui legem operibus impleuerunt, 5c(ex parte
legem intellexerunt ,!,qu*eiiacuaca eft ? tariram glqriam>
habuerunt inprælenci f*culo , Vt terram repromiffionis
aeciperericvidtorelquepoft'modüm/uor^m hoftiumex-
ifterénc^qu.antoamplibrem obtinebnnr ifti qui Ipiritua-
liter lègem, ôcEuângelium intelligunt,obfeiUant,pr*-
dicant , ôcdocerit i qudd nunquam euacuatur. Namft 9 *
miniftratio damnationisgloriâeft, multo magiskbundat minifte.
G g g g 3