clatidij M ayU Victoria*
3 0
NeC tç qüf capiat loçus pfl, immenfos enina os tu.
Qùinetiam h aman* nefas contingcrc menti
Qualis imago tua eft,oculis ignara videri,
N i cui cernendam fpeciali numine fcle ■
Exiwb'catmecveroeftqui virtu te creata
Te Vegetet motus: per qüèm fumus atque mouemün
T u mens & fàcræ penitus fubftantia mentis:
Turatio * &rplen*prudensrationis origo.
T ri virtùSjvirtutis apex,atqueiplà profedo
Tu vita,& genitor vit*,iucifquc profond*:
Tti lux vetaDeuSjtürerum caula.vigorque:
A te principium traxitjquodcUnq-, repente
Exnihilo emicuitjtaftteq-, aurore repletu m
Vel vim mentis haber, velformam in membra recepir,
Te Dominum natura probat feruata caducis
Parabusi&iuffam icdemdatus ordo fatetur. •
Tu<docilesnümeros-diftinguens,pondèralibrans,
Men foras varians,modulos,motumque gubernans,
Alternas fetuarc vices, iugemque recurfom
RerUmftareiubes,&menrisimaginoplcnum :
Edere nota tibi iam læcula,volueremundum.
Nônvnofoeontentusdotare creata
Mnnere,quicquidagisvarioslargiris in vfus:
Quinimmo nil non caufàDeus aime tuorum
Efhcis: iplà licet nobis ignota tuorum
Faddrum ratio,atque modus:contraria nempe
Qujeputat human* Tolers ignauia mentis,
Duhîcertant,plus pads habent,fîc omnia diues
Gonditor aduerfis étiarai cognata elementis
N ed is,& effolîs à te virtutibus impies.
Et tamen hæc cum fine in maieftatc creandi,
Nil horurii qu* gignis egcs,mundique peradi
Et perte ftabilirerum compage manentis
hfil prijiTum indigus es: necinhqc tuægloria tantum
Quôd'^ræftandalacis bonus audonfèd quod‘& iplà
Emcefe,v t po fiî n t catïfis præbere fccpndis
Non dedignarisiquæ qui tuamunerà lenfit "
Munus'&ipfè tuum êlhribi vt vniaccepta referre
Omnia homo merito,poflit^; & debear vnus. j
Nam ti bifo 1 aD eus gigniqu od c u n d a i u b cres
Caufa fuit bonitas: quumiuffis viuerc primum
Spiritibus,mundoque frui,quern mente gerebas, ___
Atqde omnes inte rerum cbgnofccre cauflàs, ..
Et foper terras & aquas volitare dedifti.
Certa quibus ccelumledes, queislibera corda
Arbitriiimque foi largitus es omnibusivt iam
Alterutram in partem vellent le verterc polfent:
V t Itères iuftfs mcrces meritifque piomm,
Hqc quqque conferrespr*ftando,vt debitor elles:
Nam qiiod de primis cçlefti in lèdecrearis
V nus(dumlucis Domino,vitæque fuqque
Inuidet aubtorijtitulufiique hùnc appetitjaudof ‘
Maluit cfle mali,primamqueinducere mortem,
Cufo feelerum foeijs celfo deiedusolympo: -
Virtuti nihil inde tuæ pr*iudicat:iliud
C uifatise ft fecifle bonumi led copialaudis
Hæc eftîfomma tuæ:quod quum le extollere fopri
Diuinivirtutem apiciifoelus eftèt,&ingéns
Relligiohullaprorfomdelebilisvnda: c
Non tamen ingratis vitam lenfomque negafti:
Quin eciam arbitrio mentis gaudere dedifti.
Nec tamen arbitrij naturain vtrumque valentis
Accufànda venir nobis: namque inde perire
Polie datum eft cundis, vt viuere dulcius eflèr:
MutuaqUealterni compar men fora pericli
Cederet ad meritum:quum indice digna leuero
Præmia làndorum geminaret poena mal ©rum.
Porrb etiam (mihi ft fas eft'hoc dicere,lalua
Pace tuagenitorJmaiusfoTtafiisapud teeft
Non peccafle bonum ,per 1 u brica tempora vit*,
Quam milèris peccafle malunr.fedyideris vtfe
Hochabeatxauflas vni cui credimus omnes.
Interea fatiseft nobis,qiiodvilia terræ
Pondera dum facrainlpirasrariotte, tuaque
•Informas virtutc, tuumque efKngis adinftar,
Nobiliorafacis:dumlatoinfideravultU
Erexifti homin cm: quern fteui fraude tyraniii
In mortis laqueos,& ad impia tartara raptum
Y nigeniredimis profofo fanguine nati:
Eque imis erebi dona ad maiora petitum
Reftituis,quam foi^us erat: vitæque perenni
Reddisj&incoclumdirovetushoftefobaifto. ....
Iam iam nemopatrem temerarius arguat Adam,
Quod leue præforiptum violata lege reloluens
Adlcthumpatefecititer,nam culpaparentis '
Compenfatafatisiquiaplus eft vincere mortem
1 Quam nefcilfe niori,coeli nunclætus ab ailla
Defpiçit ætherios axes,&ftdera calcat,
Difpofîtofquevocatventurainregnanepotesr
Qups iterum formauit aquisjiterumque renalci
Aeterni docuit diues làpientia patris:
Te teigit ur Deus aime precor, qui numine prono
Das lèntire animis,&te eharifïïmepatris
Nate tui,damellifluuminpræcordiaverbum
Noftra tuum ,&linguas nobis infonde difertas,
Dum tenerosformare aniraos ôc corda paramus '
Adverævirtutisiterpuerilibusannis.
Incly ta legiferiiam pandito forinia Mofi,
Quæ fît origo poli, vel quæ primordia mundi,-
Arcanamq; fiaem,quid toto exculferit orbe
Mcntibus ambiguis,qua vires traxeritauâa
Peftis,&in vitium morescelïere vetuftï.
Da Deus æternæ deforiberc rayftica vit*,
Da ftmul & mentem,da congrua temporamenti,
Da ftudium,tanto ne défit curalabori,
Succeffumq-, bonum ftudij, quodq; omnia vota -
lure fupercurrit(fcribenti candidamens eft)
Ne damnes tantum,quod nu ne reus audeo munus,
Criminibufq; meis conniue & parce benign us.
Quod fi lege metri quicquam peccauerit ordo,
Peccarit fermo improprius, fenlufque vacillans,
Hinc nullum fideifubeatmenforapericlum.
Per Dominum Chriftum,qui tecum natus eadem
Maieftate viget, pariter qua Spiritus aim us,
Incomprenfaanimisfeclqruminfoculaviuit.
CLAVD. MARI I VICTORISy ORATORIS
Maßiltenfis,adAEtbereUmfilium, Com-
mentariorumin Genefin,
L i b i r I.
A'Ntc polos, coeliquediem, mundique tenebras,
Ante operum formas,& res, & femina rerum,
•Æternum finepræteriti, fine fine foturi
Efl'efubeft:cuifempereratDeusvnus,apudquem
Viuebatgenitus Verbum Deus,&fimulalmus
Spiritus,arcanivitalisfommavigoris.
Vna trium ,quos concord! fobftan tia nexU
Goniungens foin maæcemum virtuté beabat,
Regnabatq; potens in maieftate creandi
Iam res,& caufas rerum,çafofqj foturos
Et facienda videns,gignendaqj mente capaci
Recula difpiciens,& quicquid tempora vcluunt
PræfeUS Temper habens:immenfum mole beata
Regnum cratipfefoum,regninecteftç carebat,
Virtus trina Deus:qui primum lemine nullo
Corpora dans rebus,dum res exiftere cogit,
Iam noftrùm effecit munus, quod folushabebat.
Vt-q; iftum faceret diues làpientia mündum,
Cun«5ta fimul genuit:fèd pofthæc lèminarerum
Ornauit foperindu6tis informia formis,
Temporaq; in lêriem bene con ditus ordo redegit.
Nam non(ïàcrilegilènfit quod lingua fororis)
Gafos mentis inops,dum nefeia femina.yoluit,
T am prudens con torfi t opus:nec dicere fadtum
Ante æuum fits eft, quia tempore nata mouen tu r.
Nec porro æternum mundum,foperilqüe coæuum
Grederefas,’ftabilem Temper tenuifïe vigorem:
Nam quod corporibus confiât, coepifl'e fatendum eft.
r.nr-~
Continentariorum in 'X&nefiti -, Liber 1. 347
Corpus e.Bim quod plagatbrit, gjiodTiefapôra ïbluunç
Atque aboient, ipfo quitendl^ltimafine,
Principium oftendic: quod quæ fbttità probantur,
Autfadla hæc credi pareil, aut nata putari.
Fadum igitur confiât mundum^quod quifqqe fobaâ:us
Annuit, &c vero conuidlus dogmate credit,
Concedcnsfecillèpfum; qui numine Verb!
Et virtute potens, quicquid naturàputatur,
Dilpofuit, iuffit, mouit, munufque creatum
Succiduis vicibus ( lèmper fogitiua reformans)
Suftinet, ac volucrem retrahens circumrotat orbem.
Qui fi cun<5la etiam mauqlt dillqluere raptiro,
Confeftim in fimiles formas redeuntia redd et.
Tanta Patris vis eft,& tanta eft gloria Verbi.
Vt verb femel attingam primordia rerirni,
Excelft conuexa poli, terræque iacen tes,
Pars prima cil operis : led terras vnda tegebat,
Aeraque in medip fordenti nube madenrenv
Et tenebrisle vafta liigris velabat a by fl iis :
Et lacer extenfis impendensfoiritusvndis '
Altrices animabataquas,ac lèminarerum
Nondum compofitis fundenda ad germina terris
Infinuandadabat: çùmlux imraillafupernè
EmicuitdicenteDeo.difcrétaque nigrum *
V mbra péplum rctraheiis,fommo dilceflît Qlympo.
Tum diuinadiem appellansptudentialucem,
Indidit & tencbiis obfcuræ nomina noäis :
Sic fada vda dies de mane ac vefpere primo.
Rurfos marie nouum, primoiam vefpere pullo
Redditalux fecit, cùmfe firmiflima moles v
Flu&ibus è medijs con creto/qrppre ce de ns
Extulir, aclatè dürofolidata rigore,
Diui làs fufpendit aquas, gelidum que profondu m
Axibus obiecitcalidis, leque æquore lepto
Nixafuperfoditrebus, quascircite vallo
Coritegit æthereum, deduélo hinc nomine, cxlum.
Forficàn hîc aliquis fic fécum errore perito
Difte.rac, æthereis ne defintpabula fiammis,
Et nimiuscalorima petens, alimenta lèquendo
Exurat mortale gepas, cælumque corulcum
Non pofontterrenapati, fubjedadeorfom eft
Machina firrpà poli: quæ dum nosprotegitvmbra,
Interea foper impofitisfrigefeit ab vndis.
Numinis at vero diuini quærere caulas
Mens fuge polira prpcul : plus fit tibi credere lèmper
PoftçJ^eum, quicquid fieri non polieputatur,
Et magnum pelagus foper aftra & fideraferri,
Ipfbrum ratione proba qui credere nol une,
Et mundura pendere volunt, quem conditor iplc
Geltet, &immenfoconflantem pondéré voluac«
Tertia lux turai.cjlos ftupuit dilcedere fludus,
CumDeusimpulfis reliqui iam gurgitis vndis,
Aërijs magnum Ipacijs patefecit inane :
Arida tunc primùm mundi pars imarétedam
Oftendit faciem, tremefadaque numine Verbi
Çærula nudatas cinxerunræquorajerras.
Quas varioraptim iulias frudefeere feetu,
Luxuriola noua texerqnt gbrqiina limo. • S
Etrudis,&teneroprorumpens cclpitelætis
ladauit fe filua comis, Ipecicmq; fecundum
Edidit vna foam quæque arbor & herba virefeens
'Et fruduïiri &lèmcn ivèftitaq;gramine terra eft. i
Iam tribus exadfs, motu foccenlà citato.
In flammas,ignifque;globum (e cogéré iulià eft
Solis prima dies,fondataq-, fcminalucis
Puriiceos rofeo Iparlerun t fomite crines :
i'Lunaq; riodis honor, quæfitoluminefolgens. \
Ioferiore viafoli fubieda pependit, ..
A quo fufceptosradiQS pcrcullarefudit.
Aftraque diftindiscælum pingentia zonis, s
Floribus æthereis variosyibrare colores,
Et magis oruacis ferefplendere tenebris,
Çærula nox ftupuir, rutilis dum Ipicula fiammis
Fu Ica m icant,vrgentq; alacres noua fidera iadus,
Quæ folarc iubar radijs obducit apertis,
Eiblioth.Veter- PAtr.Tom. f.Pars}.
Teriipora quadrifidi menforahs ^uattubr anrii.
Sbl qubquecum curfosliintelitménllruus,vnb
Contentus curfo reuolutum conficit annum,
Artificemque facrum mira compage fatetur;
Quinta dies mouit Ipirantia corpora ponton
Qua: liquor hfonedansgenuir, Iparfitque profunduni
Deliciaspelagi, vario quasgermine miris
; Formauit naturamodis, educere iufla
E toto partes, formafque ex corpore inani.
Quinetiaminbrutas animamdeditirehgurasj
Qu«que falis tumidi Iquallentiagurgitc terga
Gele valla leuaht, molli dilferta fagma,
Edidit & qui horüm conlèruat corpqra, noftris
Córporibusnocet ipfe liquor,genitalis alumnus
Pifcibus, ipla etiam terrae qui germina nutrit.
Hinc volucrës quoque molle genus traxêre vigorerri,
Nam liquidas dum format aquas, immiflaque pon turri
,Vita fobie, feruent multo tumida *quora partu:
Nee fariseftpiTcesgenus omne exurgére, quodque
Squammea tui ba falo fommas euadit ih vndas;
N i volitans in aquis fenfim natec aïthere puro,
Asthereos volucris contingere doda recelïuS;
Ergo materies auibufque& pifcibus vna eft.
lam bis rerna dies claro radiabac olympo f
Tertia pollcalidi genitalia munera folis:
lamque tepens tellus grauidos laxauerac artus,
Cum maiora agitans iufiic Deus edcre terram
Omne animal', vegetat ratio quod fola^nouendi:
Cui lèruire datum,quo rerum pollui ac vfus.
Necmora prorumpunt fcetis vitaliaitcrris
Pignora, qu*que lui generis lortita; figuraS.
Hie mihi iam fas^ fit quasdam per ft tinge re, quidam
Solicito trepidum penitus trarifinittere curfo,
Mutata qu*dam lerie tranfmilla rëferré.
Poftquani cuüdadatusgeneratim prbtultrordo,
Veris plenaboriis, Sc mülta dote referta,
Q u * Deus in longam lèriern manfora foueret :
Auótori perbclla foo cum machina yilaeft.
Sed quid id èft,quod mundus erat, quódlidera, &ortus>
Attheraque & vitreum pelagus, terr*que virentes .
Nifpedator adeft,tant* quemglqriamolis
i Impleat,atque oculisauidumper lingula'ducat?
I^Quorfom tam lari fines, poflèflioque arnpla,
.Si rerum polfelTor abeft i Hajcredor Olympi ?
• Secutp animo yerfans, & Verbi pondere libran s:, ■, \
J Stat data fommaoperi, bonafunt qu*cunque creaui
! Nunc hominem faciamus, ait ,qui regnet in orbe,
Et fit imago Dehlfimilëm decet ellè cceanri,
Liberadarbitrium, frui tur qui menre creatiS.
Dixerac h*c, & fadus h o mo eft, feu cötpore t.öto,-
Siue anima aclpecie, fbrlan quo more fotura;
Quo facienda facit, quo factum Temper habebaf,
Et lipr*teritumiam nondum accefieracsuum.
Ergo huncpr*pofitum rebus, cum coniuge iufïic
Crelcere per fobolem, terra fque replere vacanres.
Tumnatufa.lèmel rebus concefia creatis,
Pr*lèrtim quas vita mouens animate videtur *
Multiplicat qu*cunque Tuis primüm edita formis.
iSeptima lux magnum vt vidit cellallè Parentcm
Sed generum tantum numeros defijfiè creare,
Er requiem tenuiftè foam, tum iure facrata eft
Perfodü qu* vidit opus: namque hqc quoque plcnu eft
Virtucis, cefiaftè Deum, pofoillè labores.
Namgenitus formam Patris quam dextra pararee,
fiis term's Dominum latisellpatralfediebus.
Septimalux docuit venerand* exem pla quiëcis, ~
Qü^m‘c*lefti omnes Iperare iubemur in aula,
Simodè nondefintoperum bona fadapiorutn.
H *c quoque luxillam fignac,qu* tartara Chriftüs
Soluitj&cuido reditum parefecit aüerno:
Dum pacridm ille femel vidor rediturus in aularii,
lamque malorum expers, humana in carne quielcit.
Sic cëfiare Deus, fic ocia fumere nourt,
Plus y t agat ceflans, pariter fine fine quiefcens.
Ac fine fine operansyferiemqj Sc tempora mifcens
t l Gefiandö