t
f torn tft.
S : P r offer i A qui tan.
| 1
Ittuenes&virgintSsfettiorescum iunioribus laudent nomen
domwtiçA ^ _
In multitufljne homiftü diuerfitas eft graduum, differentia
fexuum,& diffimilitudo meritorum.-fed in Dei lau-
dibus omni ordini axqncÆtati vna materia eft.-Tota enim
in Ghriftoeeclefia vntim ,corpus e ft, & quod rede agit
quæliberpôrtiojtotafibibenèvcndicatplenitudo.
• ^pnimexdftatum^mmjdieiwfotimf:-
Confejito emfuper caelum, & terram : &exaltauit cornu
pippulifui.
Super omnia enim* & omnium eonditor,& vnius autorislâuseft
quîcquidinyhiuèrfitarelaudabileeftrqüod
ipfa rerum pulchritudomnltiformi cohfiteturorn.atu.Ab
ipfo ergo eft honor fandorüm eius, & ipfos éxaltat qprnu
populi fui. Quoniam qui magna contulit per nâturam,
ipfedat maiora per gratiam.. ;
Jijmnus omnibus [an ftisetus tfiliis ifrael, populo appropin-
qu anti fibi. f. ■ '
Hy mnus eftcapticum, quo laudaturDeus, & quqv-
tuntprjonmesfanditi çius,j omnefquefilij Ifrael, non iHi
quifruftracarnalireminegioriantur:sfed qui per illam,
qua Abrahamplacuit,fidemnati,yeri(unt filijlfrael, appropinquantes
Deo per ipfum qui eftvM,veritas,dryitd. 4
P S A L M V S C X L IX . ^
Cantate domino canticum nouum Aauàatio dus inlcclejta
fanctorum. "
BEne laudantes dominum canticum nouum canrànt,
non in vetuftate carnis, fed in fpiritusnouitateviuc-
teSjVtiaus Deiinfandorum Ëcçlefia celebretur: qu * fibi
ex fide & moribus & chàritate concordat. Nam fine hac
parilitate nulla eftcanentiumfuauitas,neceftmodulatio
con cinens,vbi ëft fides acy ira diflentiens.
Latetur ifraé in eo quifecit ipfum: &filÿ Sion exultentfu-
ptrregemfuum. •
, Quiiunt.Veri irraelita:ipfifiintfiIijSion,fiue Hierufa-
lem. Vrrunque enimnomeny nius.eftciuitatis i qua: confiât
ex angelis & hominibus , ad eandehr focietatem per
fidem , & fpem, & chacitatem delonginquaperegrina-
rionetenden tibus. Quiergofpc credit,fpegaiudeat: quia
Deus eft noui popuii& creator, & redemptor, & redor.
Laudent nomen eius in chero,in tympano, &pfalttriopfal-
lanteif
Chori nomine conçordiàfigni^caturlaudantiuÿquo-
rum voces nifi fuerint cpnfon*,pîafcre non polïunt.Ra-
ti onalis i taque can tus i ,£uiu$ tota eft in fide & char i ta te
modulatioincquein moribus,neque in confeflione diffi-
deat : fed bene v tatur pfal terio & tympano diligens Deû,
diligens proximum ; & ïri tympapo& pfaltcrio manus
concinac voci, & impleatur opere.qubd ore canratur. In
tympani autem & chordarum extenfione crucifixio car-
nis acci p i t ur.-quia nerui quanro plus Jüerihr extenfi , tante
acutius fonant.
Quia beneplacitumefi domino in populo fuo:& exaltabit man-
, .fueiostnfalutem.
Quid cam benignnra quam eft dominus in populo
fuo,quem dignatur conuertere^^rfum, fu feipere ebrre-
dum.iuuarepugnantem, corom^pvincenrem ? Dabit e-
nimexuhacio.nem humilibusr&indéeriguntur manfiie-
ti,vnde preraufitur èlati.-'
Exultabuntfanctiingloria-.Utabunturincubilibusfitis.
; Exulratio fan&oru m non in diuitfjs, non in honari-
bus.rïeqnein vllaeftprofperitateterrena.-fedincubilibus
fu is :i d e ft, i nco n feie n t ia b p n a, quam tameii n on fi b£ fed
grauæ Dei arcribunt , ne fini; de hominibusfibi placenti-
b us,fc d fi n t de h is qui in Chrifto gl orian tur.
Exaltationes Dei tnfauctbus eorum : érgladij ancipites in
manibusearum.
Gratias Agentes Deo de pmnibus profedlibus fuis
ipfum exaltant, Çtad ipfiirnréférant qupdéi placere np-
uerunt, habentes in manibus fermones Dei, qui eftgla-
dius bisacutus, efficâx&carnalesaffe<ftusdiuidcre, &
pécçatarefècarei’ ' ; ;
Ad faciendum vindiftam in gentibus : obiufgationes in po-
pulis.
Ppteftas verbi ,'quo infideliüfn cordAfcriuntuE ; non,
fplurri pr^fidentibus data eft j(èd omnibus'etiam difeipu-
lis YeritatiSiquipofïuntarguere errdfctes» &incrèpatione
fua deuios reuocare'.,..
Ad alligandos reges eorum in compedibus, & nobiles eorum
in vmculisferrets.
Potentes mundi & reges ac npbiles nifi p eu timeaJnr,
quemciroebuntîfed prædicatur illisEuangelium Chrifti,
& perçu t iu n tur framea bisacura : annunciatur illis iudi-
cium pç auditisæternisfupplicijsfiniftrorùmligantur, &
compedesfapientiæ ab initio amorisapçipitint vt dura
præceptamôlliantvoluntatem,&fit obedientibus blart-
dum,quodafperumvidebaturauerfis.
Vtfaciant in eis iuduium confcriptum : gloria hac efi omni- ,
bus [anttit eius.
Omnium fanâorum gloria hxceft, vt totusmutidus
fiibijciaturDeo: & diuinislegibus, qnarumiuftiriavni-
formiterybiqueconfcripta e ft, lî^aili pbferHantia feruià-
tur. Ad hocenim vtuncur in omnibus gentibus fpiritus
poteftate, vc-vbiquecanpetur canticum npuüm, &omnis
lingua çonfiteatur i quohiam dominus lefus Chriftus in gloria eft
Deipatris.
P S A L M V S 5 1 C X L . ;
- lau date dominum in fan ftù eius:
SD Confeffionem pertinetgratiæ, dominum ih fati-
<ftis fub laudare,cuius haberit fan^ifiçationequod.
fanâifiint.Vnde & iri'alio Pfalmo dicitupMirabilàDeus in
fanftis fuis: vt quicquid in .illis virtutütn âtque meritorum
eft^totum adJPei gloriam referàtur.j
Laudaieeum infirmamento virtütiseius.
Laudateeuminpotentatibuseius:laudate eum fecundum
multitudinemmagnitudiniseius.
Ompia ifta inftrumé'nta laudium P e i , ipfî fanâi fiint,
për quos ad Deum ipultiplex fonus cônciuentis confef-
fionis emittitun&idedin omnibus eorum officijs lauda-
0turDeus;quiaomniscanentiummotus,einsfpirituquem
praèâicat,animâtur.
Laudent igitur enm infono tuba.
propter excellentiffimam Euangelij in Chrifto décla-
rationem : tnomnem enim terram exijtfonus eorurn^r in fines
orbts terra verbaeorttm.
Laudent eum inpfalterio & eithara.
I De fùperioribus fcilicct & inferioribus.tanqiiam eum
qüi feçit coelum & terram : vt pfalteqô coeléftja, eithara
autem terre nalaud eniürrquia eau ùmillud lignum > fijpra
qiiod chbrdarum‘refüUat ëxtenfio, in pfaltërio fuperius,
in eithara habeturinferius^vV;- l;
Laudent eum intympano & choro.
Dum adfimilicudinem tympani,quod de ficeo exten-
fpque fitPorio', ad.confeffionem Dei fenfus nîuiæcarnis
aprantur,& ad fpçcje me h o r ifo ci e t a s canentiûiî)inpmni
niodulacicnèconcordat ,;vtnïhil diuerfumdeêô cuica-
nitu«',féntiâtur,;
Laudate eum in chórdis & organo. t ; ^ ^
Id eft,ih quolibet inftmmen to mufico,qùod vel pul-
fu poteftfonàrèjvel flatu.
Laudent eum in cymbahs bene fonantibus.
'■ Dum vnufquifque honoratur àproximojoonàfcipfo.
Cu m a a te m diCitu r:
Laudate eum in cy mhalis iubilatïonis.
Euidënteroftënditur per ómnia opera mufica nô cor-
poreosfonos , fedafFeólusanimi defignatos : liquidem
nul|aratiofinat* vtilibilatioefleppffitincymballs,nifi
ipfàcÿmbala ad motus animi-tränsferäntur c cum enim
mens coeptas Dei lgudes verbis non poteft explicare, ad-
miratioeiusfimilisfit iubilationi, qux in eo mira tur fo-
no,quinullisïylfabarumcomprehènditurarticulis. Nihil
ergo extra ipfos fifniftos , qui bus làus Dei indicitur,
cogitecur,nec vilealiquidfpiritalibus offieijs fentiatur:&:
quia fapere fecundum carnem mors eft:
Omnisjpiritus laudet Dominum. a l ie l v ia .
F I N I S.
- , ... ...... S .P Ä Q S -
PfaLCf.
rJK
i l l
E
\nCanU
Ironenfi'
gulla'tß
ctyitumr
infe^àflbro
diuifio
B
Caput I.
* ci verti-
tur rtH.
c. volu-
tarem. ;
• c.diet3
. efle
poteft.
S . P R O S P E R I
A Q V I T» A N I C I, ft H E- j
G I E N S I S EPI SÇOPI , D E VOI
C A T i .O N E O M N I V M
G iE.N T I V M,
L IB E R PR I MVS.
Proponithoclibrotraftanda : & , non fane [entire cos, quiputant
gratiapradtcatione negari liberum arbitrium.
^ c 'a p v ' t j i .
Nter defenfores 1 iberi arbitrij, & præ-
dicatores gràtiæDei, magna & difficilis
düdum * quæritur quæftio. Quaerirdr
enim, Vtrum velit Deus omnés homines
faluos fieri. Et quia negari hocnon
poteft, cur voluntas ômnipotcnti'snon
impleatiiri'inqùiritür.Cümquehocfe*-
cundum*yoluntatesHomitnumfieri*yideatur5gratiavidetur
excliidi : quae fi meïftis rcdditur , confiât earn non
donum eflé, k ft debitum:, Vndeiterum quæritur : Cur
De voluntateferifuali.
. C A P V T 1IL
SEnfualis jgitur voluntas ^ qtiàfti'Bç carnalem pofTu-
musdicereinqnerigitur fupr^ eum motum ^ qui.de
corpöris ftnfibus nafeitur, qualis eft in animisparuuld-
rum: quilicet nullo iudicio rationis vtantur, often dunt
tarnen aliquidfevelle, aliquidnolIejCumHdendó'jau-
dien do, o d ora n d o , gu ftando ,. tan gendq, SC ea qui b us
deleôfcantur, amant:&eaquibusoffendùritur,oclerunr,t
Quid äufem eft amare, ^ nifi veile ? fa u t quid eft öd ills,
hifi uollé ? Habçnt ergo eciatn ipfi yöluntatem fuam.qu*
f etfiprpuidendi & confulendi im pos atque ignara f fit,
in his tamenamatagere, quæcarnisfenfibusblandiun-
tur, donee vigor fratiohilisingenij per maturiora mfnft
fteria corporis excitetur, & ad famulahtium fibi tnetn-
brorumvfum, nonalieno f motu, fèd fua lege mouea-
tur.
De voluntate animait : qua nihil fupra mercedem temporalis
gloria qçqu'tritur, etiam f i dono Dei ïneafub~
limius fapiatur.
r c A P V T I V»
J C. Ôûîi'
eft enim
K & ..
nScfcfti
d^c. ratio*
nabilis,-1;
tc.nutu.
■f c.xfti-
' mantium
fc. Sipe-
nim tolli-
turvolun
tas, nifi i-
pfaéft ve-'
irarum ori
VÏrtu-:
tum.T öl-'
litur gta-
■ :ia, nifi :
J ipfà'éft
caufa< bo-
ii o. mer.
Cap.-'s. ■
t e. fpir
. tualis.
A Bhoé ergo fenfuali appetitu , ih quo remàhehthi,
- . . , A^quosétiarnin.an'nis enaioribus exçordesvidemus.ôc
hoc donum fînequo nèmofàluus* eft, abeoquiomnes fatuos,adanimaIem furgiturvoluntatem: quæpriufquâ
faluari vult, non omnibus, confèraturî Atque ita, contra- , fpiritu Dei agatur i etiam fifupra fenfuaîem motum fefe
riarujn difputationum niïjjasterminus rejjeritur , diiin '.attollere poteft-^tamenfinef ;fu if àrnoris participatione
non difcërriiturquidmanifeftum, qqidfirbccdltum. De ^ jn terrenis oçciduifquef verfatur. In hachumanaetiam j +^. yer.
hacigitur çompugnanria ppinionum , qua menfura & ' ingénia, fi corporeae voluptatihon türpiter fërui&nt >, & uaturj
temperantia fentiendum fit, quantum dominus adiuue? [ cupi^itarcs fuasiuftitiae atque höheftatis jegibustctnpe-
rit, annitat inquirere ; exercens atque difeu tiens m o d u - , r e nc} ni hil fupram er ce d e mgto r iaete nip o r alisacqu i ru nt.
lurn fàcultatis me* in his qu* eprdi meo fbbtie ( qoan- \ C(jm pr®fèntem vitam decencer cxórhent, ætern* ta-
tum arbitror ) inbæferunt, vtfi ineasregulàs proceftèrit ^ men beatitudinispræmjû nbn h%bcnt, quiareftas a^io*
ftylus , qu* nihiloffenfionis ., nihil habeant pràuitatis , nés & bonaftudia fua , non;ad eius laudem atque ho.no-
non folum nobis, fed & alijs ytiiè fit , ad aliquem hós referunt,aquoaccéperunt yt '{' in ipfà anim^li diferemitem
peruenifTe, quem non debeamu? exçedère. Pjit -tionefubliiniusfaperent,,&excèllentius'c^te;risenitcfce- j
mitus itaque de voluntatis human* motibus &gradibu» rcn ti fcum enim^tiuidam non fbiutn a,d iuftituta vtiliffi-
difputandumeft.Interquam &gratiam Dei quorund^m >^narU'm artliiifi , & do«5Êrinas liberalium difctplinarum,
non fana diferetioeft, t exiftimantiumquodprædicatip- pe(] ctiamad iqquifitibncm fu mm (bo nia çiem m e ntisin-
ne gratiæliberum negetut àrbittium : hëcaduertentium ! tendéônt, & ïnüïfibiliaDeïpereaquAfaftafiint intellefta coh-
eàdem régula fibi poftè obijci, quodgratiam neger, cum fpgxerïht: Chon agentes gracias tarnen Deo, necconfiten-
eam human* voluntatis non ducem voliint efïè, fêdcq- cesillumfibi efte huiasfaqultatisautotemifed dtçenfëHê'
mitem. ■{‘ Sicnim tollitut volunta§, vbi ipfà eft veratum i e{Je fàpientes, ho^eftnon in Qeo, ftd in fèmecipfis glo-
origo virtutum ? Si tolliturgratia, vbi eft ipfa bonorum [jantes , quafi ad veritatis infpëtftionem fuis ftudijs^atquc
rationibus.propinquaflènt, euanuerunt incogitationib.
■ fuis:&; quddillunii n%nte DeigraBa d'-inde^ obeæcante
fuperbia perdiderunt,relapfià fupern| lucetad^e-
nebras fuas,hqçeftî àb incom mutabiliatqdçæterno bonoadmutabilemcorruptibilemquehaturam.
Curnergo
ftales in amorem fui reciaunt, & ità fibimet placeur,vt tô-
^tjim quod in fè laudabile iudicant > nom ad donaDei re\
feràhti fed fibi vendiçènt, & ftudio prçpriæ y^dntatis
aferibunt, procul ab ilia t fpiritali^exulcah| yoluntatë ï
caul a meritorum?
Omni anima humana naturaliter inejfe qttalemcunque vo-
luntatem : qua aut fenfualû, aut animalis,
autJpirituaUseft.
C A P V T I I .
mal. difi
f c. iouea
ncrunt. :
' ~c.inJ . •
SEdiam auxiliante Chrifto, quodftradandum eoncepimus,
irichoemus. Omni animæ hiimah* quançu.m t nihil in fè habent quo ad vitam pçqu'ehâncdr *tèrnani
intelligeje atque experiri datur, naturaliter qualifcuhq|
ineft voluntas, qua aut appetitur quod placet, aut deeli-
naturquod difplicct. Huius voluntatis ( quantum ad
nacuralempertinet motum', ex vitioprim*pr*uarica-
tionis infirinum) genera funt duo, fecundum qu* voluntas
hominis, aut fen fdalis aut animalis eft. Sed cum ad-
gratia D e i, accedit ei per donum fpiritus tertium genus
, vtpoffit fieriffpiritalis.v&pcr hune exccllen-
tiorem motuni, omnes affedus vndecim-
que nafeentes, fupern* rationis
y V. lege dijudicec.
incipientesih femeripfis eriam'jlla^mpöralia Dei dona
corrumpere , & a bonoéorutnyfuin confuctudinem in-,
numeraDilium tranfire vitiorum.
Omnesgentes in elementisdccepiffe praceptalegalia ? vt inexcufa-
bilesJint in idplolatria,
h C A P V f V.
a Vamuiseriim feriptum fit, quod cum dijpertiret excel-
fusgentes, quemadmodum dtjperjitfilios Adam , fiatuit
ter minos gentium fecundum numerum angelorum Dei ^
d a ciiportio dominipopulus eius Iacob [funiculus bareditatis eius
ifrael: & feriptum fit » dominum dicere ad Ifrael : Eri-
tismihifanfti, quia ego fanftusfum dominusD E ,Y- S veflery
qui fegregaui vosab omnibus gentibus cjfemihi.
Hfpirif'c.
Siu-;
H