* 3 4 __________ __________________ I______________(_.'Ir_a_a_i_____ I . .H M B M B . .
vTdeHcetindidumipfiüsfotenti*! &sfoaimehtumiam Atego Timsimeriioriamtibirerronabo , & oratienis il-
olim procreatarum fecultatum öriginis: quam h x feü ra- liuatgrcgi*, quamCöditor-ip&habet, cuius exordij me-
tione,feumenre&intellig6tiapradirafacultaccs&fub- rmnirOvos('mqmt)DijDcotum, quorumego&pater
ftantise.ex eodcin omncs opificc, atque cx codem omncs lüm;& procreator.-immortales quidc oipnino vos haudprincipio
trahät.Acqupdhincill*quoqucproueneiint, quaquameftis.quiapröcreatieftis : nequctarnenfoluetaciBctcdetis,
li id vqs ipfos recens creatos Animos con- rtiini.hoc videlicet cenfecutiex m e aM m o r tem fupe-
uertetitis: quippe qui perinde vt illatiam olim fadtat fub- rat.voluntate.Quibuiverbis haecambo introducit,& fa-
ftantiffi , fupramotcaliumrerumenraminipfumcatlum dtumelTe, &nunquäminterire:«cnatumcfle,8cntotte
contcnditis,atque etiam ad principium primum vfqaea- fuperiorem eualiffe. Ergo hominis Anima principio fic
fcenditis.Qupd certe in ccrleftibus corporibusitidemfe- ’ faäaprodijr.vt fit fubftantia tationem habens.quxfem-
cit.Solam enim ex Omni fyderum numerolunam, volüit permoueatur, fitque fuiiurisaphbcra : quae vitara exfe
lucero fuammodaminuere&remittete,modo reftaura-jbabeatfuani.eamqipoifiteriamcorporiimpertire. Qui-
re.quafiquead iuüeutam deHub reuerti. Ncmpevt cogi-: bus bonis eorum.qilse mortaliafunt , nullum eftpraedi-
carcnc homines fupetiorum illörum corporum nullum tumtftdfunt-hste,extracontrouerfiam. veraadcettaim-
prörfuseirc quod nönfitnatum , quodve fuapte fponce mortalitatisargnmenta. Et certe miraberisvinvillam in-
exiftat:hocduc abfurdoerroreabftineremus:acpotius ex tusin. Anima latentem , fi rerum quas forisagit, varieta-
infimö illo fydere, quodetiamnum modomägis , modo temnoris.Omnis enimars.omhisfcientiä, itemque adtio
minus lucerecernimus , fiiperioraqüoqueillafaäacfle &contemplatiofatisfuperquedocerepoflunt, Animam
Cislligeremus. Eodcmmodo, ex Anima humana,illavi- i horainisefTe immdrralem. Qui. enim ei fuunrillud efie
Animal
bcrafa&
eft.
delicec vltima,ac nüperprocreata ^quæ rarioniseft parti-
ceps etiam ipfa fubftantia, eas etiam, qux funt ante ipfam
créatæ,raii©nc præditas faeultates, ex eodem üpifice ex-
ortas çfle,vt cpll igamus,ipfa ratio fuadec. Nihil enim ille
ociofum,nih'i| füperfluum,'nihil fuuftra fecit. Sin demus,
cum vnus homo fnilTet vnam etiam Aniniam iam ante
ejetitifle, corpus autem longo poft tempore effi&um:,
ociofaprofe&o fiiic Anima,priulquam in corpus defeen-
deret,& tamdiu fuperiluayfeu firuftra condita, nec potuit
vifes fuas excrere^cque quid quantumvepolTct,ipfa feire:
quæomnia,poftquamdefeenderit,. demumacquirit.
Eavero', quamWsrincorruptam açreccnseffe&amap-
pellarisjociolapotiuserit quam bona : qüando corporis
vfum prius non eft experta , fed iam primum nataviiiit:
cuiufmodi Bacchi atque HeijcuiisThebis fuiflVferunt.
Sedfîquæapudfuperosanteavcrfàta,a!iquidifthicegit:
poft vbi defeenderit,vacuam, defertam, & in ocio federn
fuam reliqucritjnecelTe eft. Reliquæ enim facilitates, vt
primumprodiere & quo loco opoctuit,collocate fun t,
&fuum quæque munus obirc, & miniftrare,& fubferui-
re ,& curare iuftae. Humanam autem Animam illi, poft-
qüam conftituere , longum tempus in ociôjfero tandem
'vindtanrin fçpulchrüm,nempe corpus mittüt. Eqùidem
eiiniunâiumhoceftjVt^erram oroecaciuuec : minime-1
dédit,ille ipfe etiam perpetuum vt effet hoc eius dçnum.
dédit,idqj donum eft ipfa iam natura. Platoni veto vide-
tnr,etiam mundus hictotus & fadtus olim fuifle, & mor-
talis perpétué con fernandùs:qüâdo quod vri queat,
nonideo prorfuS combuti ppffîc.lam PJatonem com-
méndant,licet affevat,corpora faéta quidem efie,non autem
difTolui,contra Animabus nolunt tribui, quod cor-
poribusfecileconcedunt. j
T h e o p h r a s t v s . Non poffumus non hasrationes
féqui.Scdvnum nosadhtiefngit, quod cùm cseterasra-
tione atque intelligentia proediras fubftantias certo quo1-
dàm modo numeroque cireumfcriptas afreramus:huma-
hasaùtem Animas dicimus, extra modumbumerumque
omuemprouenire , nifiéandcm Animaminmulta corpora
commigtare concedamus.
Axithevs-. Animarum humanarummulticudoom-
nis, nobis quidem in immenfum excrefcere : ar ea penes
ipfum ppifteem æqiiè eft.finitaac cçrta, atque aliarum ra-
tio'nem habentitun fubftantia. Eàs ipfe quidem minime
facile npmeratieris: Dcusautemf acillimè. Et quæçü-
F
Opéra an
mçipfap.
fatis iriil
mortalé
fle ofta
dune.
qüeiple comprehendit, ea nobis quidem infinitafunt o-
mnia : îpft verô comple&éftt.i ilia Deo prorfus finita.11 U£noujt
Hicque eft eis modus, quemvult qui comprehendit. In ’fednon
ineorporeis autem & rationem habentibus flibftantijs-L Komoj*
q1ue hominis effet,fi cefïaret quçadDei cultum pertinent multitudonon facit, vt ipfisfubftantijs aliqua àccidat pr ædieare,& vt nullus. Deo vacuus fit lo__c_u_s__,cfcfcic__e_r_e . AA n„ _____ n .:. \r________ ___________a -C __________ ______ .u _____
ergo non præftatjeam^t primum prodierit, çommifTum
fibimunusobire , quàm perinde aefî nondum effetnata
atquep^rfeda,adeô diUcundari,epqueipfo quodipitio
nihiî agac, fuam ipfius vim facultatcmq; prorfus omnem
ignorare •? À6tio enim quid aliud eft,quam quædam co- j Âmputantur enim ex vna aliqua arbore furculi propc ingnitiodemonftratioqu'evirtutis?
THEGtfHRASTVs.Sed fi tempore certo & definito prö-
dit,quipöteftefleimfnörtalis?
A x iIthevs. Non alius eft qui fuperioresillas facul^a-’
tes creat ,& alius rurfus,qui hominis Animam condit: fed
vnus idemque &illa s, 8c hanc ipfam producit. Quodfii-
demfitjnoneritnoiiumauf rarumquiddam, quodvna
fiicültas,vnafcienria, &'iplirn&etiamnumhancefEciat.
Eiufmodienim eftfupremusille rerum opifex , veneque
eius potenriaconfenefcat, nequeeiusfcientialimitibus
vlliscircumfcribi.conclüdiquepoffic. Quamobremaut
neillas quidemimmortales effe fateamur,autetiam hanc
immoitalem effe edneedamus neceffe eft. Haßc enim perinde
vt illx , ad principium primum y fque afcendit. Et
certeDeus,nullamearurn , quaefunträtioms compotes,
fubftantiamm mortalem fecit. Qui igitur fadtumeffet,
vt fuam hanc legem tranfgrederetur, curb noftram Animam
crearet: qüam & fi non communi fecum fubftantia
läonauitjfimilem tarnen , quafique quandam fui ipfius i^-
maginem fecit? Acfi qüidem ei pbilöfbphari libeat, Del
i fimilis euadit. Atid quod immortali fimileeft, ipfum
quoqj fitimmortale neceffeeft: quando id quod eft mortale,
ei qüodimmortale eft, no fimile fed contrarium feft.
T u vero,qui Platonem ipfum t®tum ebibifti,dicis,omne
quod natum fit,prorfus effe mortale, & interile, & folui.
angiiftia. Vnum enimfiint omnia, &fingulatotüm expient,&
ómniatotum fufcipiunt.-necimpellitur autpue-
mitürälterumabaltero, queniadmodum corporaaliaa-
lijsiinpedimentoeflepoflttnt. Nam&in.plantis,eorum
qua iamdidfa funt quafi quædamfimulachracemuhtur.
niimeri, qui tarnen iam amputati, vitam in fè totam qui-
que habentfitavt terr* maüdatigerminent, epque ipfb
oftendaat, fibinon minus qüam magnæ arbori vitam in-
tusaffuiffe.Atque ex vnoillo gerfnine fiuntinnumera,ÓC
vnum omnia , & eorumquæcxcofunt nara nullum eft
idipfum, ex quo funt tnatce. Ac quanquam nobis hæcin
infinitum dedücivideantur , tamen infinitum edrum eft
nullfim. Hisadde quodquæ eximparibûs cöpofita.funt,
teihpore fuo diflbliraucur neceiTe eft. Atque eiufmodi
mündus hîcéft,qui cernii;uri Si quid fit, cuius partts,' ex
qüibùs ip ftim conftabat,inte;reant: fane tottim illudcum
fuis,ex quibus compofitum fuétat, partibus vnapereat
necefie eftsvfq; dum mortalitatefii puram accipiat. Onine
vero tempus Deo quidetn breue eft | hominibiis contra
longum. Igitur fi corporajaliqufi vfque finira fiint’ac
terminis finis tircumferipta : non certè committendum
eft,vt Aniipasin immeilfum producamusvSed ibi fift'etùr
Animât um motus, vbi eorporum'Animâs ipfas fufcipic-
tiunS numerusgradiiin-fiftit. Quo fit vt Animarum is fit
præfcriptus numerus ac modus , quern eafüin vfus po-
ftularit : if^ue ipfe modus in eo| qui Anima aliquaeget,
gradumfiftit. Mirulnfic autem, cum Apollincm rahia
Feirat, on^ilemarenamin numeraro habere: &fuprèmuni
illumopificem AnimarUth , quasipfeprocrèanir,nume-
'rum nelcire? Atque earum,quælhnt intelligetia proeditæ,
. , facub
Theophrafltts. 63S
, I focultatum plenum eft tocum ccelum.plenus etiam ?ther
eli Angelorum,atque Daimonum.itemque plenus aer, pleieie.
t«1' I na terra,plenum mart, plena denique quae fub terra iunt
P omnia: ac quemadmodum ait quidam fapientumnpftratium',
adeo fiihil cjll in rerum natura vacuum, vtne fitef-
iam,quo caprllum inijeias. Sed& | mortalibusindecies'
millcnosannos hccc externis fenfibus.exp'ofitavita pro-
_(quànquam non effet quifquam alius ) iieq} exbauftaper
hoefua potentia gçncrauit. Semper .n.infc eum genuit
totumin'toto, replentqm &replctumhaber. Solusipfe
patprefle yolüit. Nec proptereaeft fuperflua ilia foboles:
alioqnin enim no habeieceum in fe | &ipfc eflet eiufdem )
natuice atquefübftantiæ. lam quia compofitum in eo no 1
eftquiçqnam,ideo Verbumnâturalitcr,aùtvtficdicam.
ducatiir»nunquam tamen,opinor,tantçAngelorumatqil fubftantialitergenuir: nempe vtfubftantiam & virtutem
Dæmonum.multiiudinj,bu.manarum Animarum name- partis enarrer.-quiipfe eft Verbum, quique ipfe eft mens,
rus par erit,ac quemadmodum nunc ferunt,in hac quoq$ & mente in vnum omniacogit, omniaque per ipfum pa4-
vita fiet,vt hate Animarum copiaomnis ceflet atque dcfi-| ter facir.Sapientiaenirn hoc quicquiH eft fola poruit effi-
eiat.Hac enim durante & permanente vita, boni quidemj ci,Atque vna cum Filio.qui naturæeft eiufdem,Spiritum ^P,n‘uè
in campum Elyfium e'ueéri ibidem agent fempitema con-j fanétü etiam pr©duxit:non vi certè vlla adigentc,fed vir-1
u i uiayfë m pe r qu e c r un t p 1 çni n e «ftare , quce&^fà Plato- turisfuæfacultàte,Vndc & quia Voluit,& quia potuit, eu !çtcrna.
nis in'ciuitàte lex eftimali veto in tarmra delapfa:, ex qui- produxit.QuoSpiritu Deu| omniamente & fenfu prçdi- 1
bus nunqua funt cgreffuri: ipfi quidem non amplius pro- ta folet aftlare,& virtute replere, & compleèti, '& ad fefë
ficiuntv fed exemplumiuftitiæfti(fti æternum ifthieiaee- pertrahere. Semper enim Spiiitusad Patrcm fe conuer-
bunt. Quod in Phædone & Gorgia Socrates c6nftanter[ tit,eoque etiam quicquid con tigerit,prorfus trahit. Atq; |
affirmabat. Animarum igitur numéro rantopere dimi- eiufmodi eft pferennis bæcmagna patris fapienria&vir-1
nuto, ipfievitam han'c,quafideftitutamdefertamquere-J tusquçeftvnitas&diuinaTrinitas,necmaiùsiiecn)inus! T
linquenr. Nec dicesdcincepsvnquam fore , vtinhanc' quicquam in fe recipiens. Èftenimyna fubftantia , quæ
vitamredea^Ammîfti yidelieethicitçrumvidiua : cùml mentemhabentesfubftantias conftituitacfeçit: quando
hæcomniafint iam antea conftitata , & fiquidemiuue-' voluit habere quibus benefaccret, ideoque fuperasillas |
nili quodam modo gioriarilibeat, vinculisadamantinis: facilitatesprodüxk,nempe vtipfo bono, primaq-,fuabe-
lisata. Iàm fi mille annisfemel ( vtaitinPhædro Socra- neficenriâabundefruerentur.Nullus enim in bono inui-
Animaruï v
I vnaquæque Anima confuetudinem cum corpore, dite eft locus. Atque fip quidem Conditoranteqüamhæc
? &in dècem millium annorumambitum modus ipfaquae fenfibus funt expofitaprpcrcafTet,minime ocio-
Inumerus»! AmjWum fuïticere ftatuatur :,nos longe minore nurac- fus füic.Coelum autem,à quo tempus initium fumpfit, &
M * ro Animarum egebimus.- Ncque enim in tam longum terrain,& aerem,& mare,bis iam procreatis effecit. Alias
tempüs morcalia corpora produciipfi f]tatuimus. Quo fit -etia^iaJiud^rd fua fummapotentia fa c it, materiamqqe
vtmibi potiiis Animarumniimerumatquemodumfini- rebusomnibii;ipfepræftat,exùfcitat , coagmentar,con-
tumftatuenti, quàm tibi diuerfiun exiftimanti/it'affen- cinnar,ornat.Neque.n.credendum eft materiam non na-
tiendum 1 fci,principioque carere.Quodte Cbaldçi doccntutemq; ' -
T h eo ph r a st v s , De Anima quidem nullum mihi Porphyrius in eo,quem K-^in'nfcribit, libre, cum ratio-1 ^ ^
diibium reliqüifti : fqd pu tas ne fore aliquandQ,-vcmun- nés Chaldæorum in medium omnesaffert, ijsmateriam jfgCia dco
dushicdiflbbvum? r . ' ' eflènaram affirmât: turn Plotinilibmm cxplicansdieit, riginisma
AxiTHEVS.Sic fauè.Idenim,cùmmundusipfefitcor- eXiftnnaré fecundum naturam ac reétèdici, materiam
poreus,& fiîa fpontè arque ex feipfo minimè exiftat,faci- non nàtam,& tanquam rerum principium poni,plane vt !
le eft deinonftiatu. Quid enim dicas? Si corporum gene- impiam opinionem minuendam ac cxplodendam. Si igi-
rârio quæ ipfa motus quidam eft videlicet, manerevnroin tur materia èft nata ,, nec habenda pro primo rerum om-
loco nolit,aç potifis ad vnum illud& perfeâum, ex quo nïum prineipio,fed vltimo creata:quomodo fenfibus ex-
pi-ouenit,principium tendac,properet, arque etiam pro- pofitus ille munduspoterit non natus effe^utprincipio
pellatiir :n eq u e enim fine caufaajiqua fit motus, ncque càrere,aut omni tempore prior extitiffe ? Opus enim ip-
vfpiàm fiftituivantcquam id quod defidcratum,eftinue- fumnon po^eft efleprius aut antiquius fuamateria. Idem,
tum fit : inuenietur, quando fupremus ille rerum opifex nobis etiam Plato , quemadmodum ipfe non ignoras in
voluerit : volet autem ille, cum ei vifum fuerit opportür ! Timço,nulle colore verborum vfus affirmât.Acprimum
num.Etenim fada iam Animarum p ro b a tio n e r perfpi- ■ fic ne fadus,an infedus hic mundus, qüæritftùm caufa a-
cuaatqùe omnibus nota nialitiæ rcprehenfionedioc om- j fçribitur, poteft enim cerni : ipfaque coelifuauiffimapor^
ne quod fenfibus eft expofmim,m id quodimmortale eft tiq, fydera itidem faâra funt. Ipforum enim cointnigra-
ataueæternum conuertctur-.quando cônueniens eft ho- j tiones fiue motus,& decurfus,&conuerfiones,&aduer^
minum immortalitati.vt locusaptus atqueaccommodus fus Boredm afcenfus,&4ü auftrum defeenfus .-folifqué &
fiat incolarümfclicitati.Oportuitin eo,qui periturus èft, Iunædefc&iones , & quicquid fenfusnôn eft expers, gi-
mundus ,- mortale quoqpefeu periturum Animans èffe,1 gni quidem Platoni videntur , verum efTc firmaacfohda
ac rurfus in illo æterno æternum arque immortale. Om—i nünquam.
nium èbirn r’erüm vna quædam eft concordia : nec eft in- T h e o p h r a s t v s . At Platoni? m y ftçriorum interordmatirm,
aut ab hac conçôrdiadeflcâ:cns quicquam:! prêtes , , id eft, fadum eft,nôn fimpliciter acci-
Mudus a-|
quando
diHoluepiliiDei
! fedfinculafin^uiisfiintamica,aptaatqueidonea,Atque|piunt, fed perinde acfidicerétucfiecüriduirtcaufamfa-
hæc fupremicondicons voluntas eft ipfa natura, Nam & ! 6fcüm,exponunt. Vt vmbrç meecaufam meum ipfius cor-
fàpieütis &præpotenris elle pu to,res éâldem &moi:cüles pus aio:ac e^m corpus meum non fecit, fed hæcipfum fe-
àcere,&imvnortales. Quanta enim potentiaî&Tapienti^ j|É j|
gcneratii
Fterna-. ;
f i t , vt Sc'mortalisnatüræ non expertesatque ignorantes
fimus : & in ilia ipfa iam explorata nonmaneamus?
THEOi’HRASTVS.QuidveroîAn non bic mundus, &
nunquam natus eft,& principio omnicaret? Aut quomo-
do opifeXillc eft opifex : fiquidem tempus fuit vllum,
q^O ftiaruni rerum nihilperagebat? _
A XviT HE V s : Ipfum audias quæfo: reddùnt enim ratio-
néni,fane quàm bonam. Snpremus illeRex omniiim, ex
quo omnia piomananr,rerum omnium principium & o-
i'igo,imprimifq-, fæcundüs fons efbquippe qui fit fummu
bonumifapientiæ pater,rerum omnium^eonditor. Is non
tempore aliquo coepit'habere generationis vimatque fa-
cultatemiie'd femper Verbi &Sapientiæ pater exiftft.Ne-
que veiô paffus eft quicquam generando: quippc qui
^ H^qfty,,, ... o ... | , . ...
A x i t h ^ v s..Ergo concfitor non eft conditor: fiquidem
qu* fecit, minime fua voluntate fecit: & vniuerfum
hoc quicquid eft fpdnte fua atque ex ftfe cxiftit. Et ni fit
fadtumiam aliquad Cor.piis,quod (let e regionp fobs,non
concedit vt a tergo luxfiat,idque ipfum eft vmBra. Vnde
:& tabs eft vmbra,quale corpusillud exiftir. At Gondiror
eft in corp ore us,& im menfusy & 1 ux quidam etemacqiio4-
mododgitur , aut vndenam vmbraaCceflit ? Quomodo
verp pr*ftantiffimus & verus rerum Creator erit? vtrum,.
fi-qus velic, ipfe epndat & com pohat:an vero vmbra ne^
ceflario comitante ? Ec quis eft qui fuam ipfius vmbrarn
ornare aut demoliri velit ?. Nunquid non Prouidentiam
etiam bxc defipientum hominum ratio fiiftulerit ? Sic c-
nimnulla prorfus haberetur vmbrse curaac ratio. Adde*
aliqualieceflicar’s vlncc'ättbroptogencracipnis conforté 'quodmata corpus vmbra .çermtuc _ at hormon pritdb
Deus incorpore*.