üoX ' «Üt V î , ! I *X£my ft _ • ' I ■ fH I I '^î-vU'.' -■*>.IBIBlp
ftuffi afcilcere-mieidum tameti etiarti gu'ftatum.auc odo-; (qtiandoquideoe & l o c a » M oe |M - > V W *
dum aliàs fi guræ q iiæd am.M Qtu in 1 re m’atieed émis cp £po-^
rjsBëfqpit a di u ri (^k’rnein orfa Sc côgit*'iiiuilC> Nü^crùm
pîIJi9 llïW J“2 0 BH • ... .-
âum vider- Simüitefçciâm c.ui'n pcraliquam matenam
peil ucenteMjmf pieîmus,V;ti n Ipe.çulo.& vitto & ÇÇl' quj s
ciufmod^a'u't cqmcele r 11 éimo uet urq ùo d
turbät enirn vîfum çéiêrménnsi y t l’pcunda videat quæ
non fimc rotûndâ,&.quafi fixa quæ moqeaptur , âut curn^
Cogitatipaliuddgit>VMnéôqafçpnltçcuçr|camicumeonucnire;&
cùm i n euni ineidencvpræcétic qüod ei.U| pogi-J
tatioïn alijsàccuparafit.Atdichoc^uidem vifiônispec-^
catuméftdcdGogitatiopîi'. Nam Icfifùs quidemvidicô^
?d cbgitationcm dettilû,{edlUa;kd eà quæ defèrel^ntur;
non attendit. Quatuor aittem mâximê viiipni ad reSeuidentereognôfGendasppusfuhc.
imegünii^infttutneti*
tum, motus corigcuens > St incetuallu.in,.acr purù$î&il“ ^
luminatus.
DeTattü. m ' 3 %
i . C A P V T V I I I . . ; . '
Vodlibcr cæwrbrum Infiiun^eftrôWmDeus duplex
Scûfus'd- vV Jfabr ica tu s eft,& jocoaliquo partéqü^ cptpötis cir-
" alii cumIcripfit.s'Eterïim oculosduos, Sc aiirës duas,&duo-
1 fôïatfiinà eius fenfiis qui in naribus loèâfàs èft amnxit,lin
gpas etiam duas in omnibüs animalibusgenuic,, led alias
diuif^ vlittrerpéntibus.kiiâisfcôpulà^às öfconiuniääs,^
inhominibusf Quocirca duos cantumventriculosantê-
riores cercbriiccit, vt exvtroqué ventricule nerui fen-
tietidi deroiffi düpliciä -procréent inftrümènta. Gaula
autem eut düpl&ia inftrumenta fecçrit, eft eximia procuration
animantium,vt fi altcrum læfumfuerit,reliquüra
fenfum rueatur.Sed vt plùrima' cæterorum inftriimcnto-
^rumbo.rrüifi|)änt'ttr,niKil'animantisyita offenditur, tadlu
veto interèunrèyfi^mI^ètik.nlt■ OXtinguïtüräniIïla^•So"
l^'s tnimT tai£bùs intçf fènfus comroiîiiis eft omnium ani-
maiium. Omneemm animaltarigendi fenfum habet,
cæterqéferiïus non dmnia , fed aiiquos aliqua. O-
mnès hâbentqu'æ perfeétiora funt. Itaque quoniam hic
fè&füs ;çfletnc animal an non c lïèt, duudicaturus trac,
nines
àta&ii
faites.
mini.
Ta&us
communis
eil
fenfik.
; e
viqus»ppareanceui4enjeT°ftcndic.#i!um qai
niagno intdruallo cofpexem. Namtdnem quadiaciim li-
'smimfbatiainintcrpuniuir.rdcLrml.unalpIcn. Labi-
B triaraau*dSptrdal;ei^Wviupfdmmn-(;6tBn qu^ . ■ H M H H H H
1 ^ ° ° " I '■ nimderahiacni&^petpmmgenere« CMain ad duvlncm
ad mixta npn ieqdabilitas( afpri itatem, asquabilitav iun-
daadfpilirtudmem Isnkilerii g'i^hit* ^Quu^exdus qua:
[mtate ni, fadilc per I pi ci tu r. Nani alt eri us etro reniai te r iiv^
difat.In pn^hiira enimx>culi quidem emmentias quafdam
be r n u n t j n ar i.u m & csteroruimAt.accedeiis^iigeiTdi vjs;
eius errorem coargmt.'Atque vt alp^dhis, pmiiiadeltiper
«etc iiitli'ie^Oj in tuetuft iS f f i&us pe r baculii tn, .& durai,
& moilia & humida. fentic,etii rariocmaiionem m cqgi^
tation.emadhibet.Huncenim feqlu:nhbmo^abet'at.er-j
rimUtnVmm'ta2fu ^ gu ft ure li qfia, vi ncit a pi mtf iia <cx-
teris fenfebus ^1icitur:Cufii enim aliqd aojmalai-ioTcn'iii"
Nam & audit acuciusi& vi det'&ddork^qiib d ljcaWso-
ft e ndunt, q u osadi li u C ft igan d as fe fasadh ibe m iiS .^Q n a
qudmautemvniuerfuni corpus ^dVa^eitinftru^enrfi®,
vt liipraeft declaratuiiT,”rpaxi‘me tamei| interipres niaiius
&harum ihiprimisfummidigrti'.Hp#©^m vt indices ha1
bemus taftus certimnr6s,nanvnon'nfodo.ad c6mgi.ehc-
dendum.-idoneum inftiuifientum a Deo manu£'efte&a:
fu n tj rfcd etiam ad tangendum. • .'Quart* fetiaittfob
caufam cutereiiuiores funt $ & mu’fcuii vunicrfac. paljm*
fubftrati fittS Si: pilis carenr*y.t-?nag»s qa'jetaygi^plluirk
pe rci pi an t. G u ra^fte m pile sex (efc hb nttferaut'; niUicu-
lOS ^ubftrifus cat! fa efiuManal i'u tp m quie dp r^ r^ t4
adcapiendum vaknti'oresfunt/quasmdfiiqrc^|ad^radiip-’
nemcertiores.Qomodoetiam* nerui,qui diiriituit adano-
tum;quimollesad fenfum funt aptiores.4Nei:ui .enifii ta-
dusquoqj inflxumenc^funtjcum perieos tangeudo feh>
t i m u s . ^ X - v / ' '
^ < ' u<‘l " ' DeGufaM'y s d -
G A P V T IX . H
» Ifumquidem fupra diximusadredlasfentire lineas:
Qdqrs^usautem 8cau'ditnsnonf6duma
1 *,.. vnahi pateem Densaaui'cribiic^feij to taW fcp f |ncam/cdvpdiquctaauS&g^tus,ncquq.tcaislinels,
corpusanitnalisi Nara-priiecoflaSc cornua fc vngues, neq;vhdiqueeOgnofcunttfed rjirt fotumicuiu pjqxirad
: pbietä* ’
TcoiwnU-j
nii.**. ,
'ligam en ta & pilbsV& aliaquasdain-ciufmodj ^ nmhispars'
eorp or is tan^iije ndi fehfu pisditaeit. ^Euehit igiturvt v-
numqdb’dque inftrumenrum d\ipii£fem ienfum,hateat,»
vnum eorqm quae pr^pti^ percipic^alteriim radius. Nadi
vifits^yerbi qau:feVfdi°rq$ & frigida calidaq;.
percipitjfed hsec quidem Vt cbfpus^tlios v r vifus. Idem
deguftu& ol^dluj&auditdiudicahdum eftiQuOmodpi
iguurtotius corporis taefus eftr,' fi ex' ffiterioribus- ce-.
rebrivcntxiculiSifenfufrnanatiedicifiius^lAnperfpicuum
eft ner uis ^ cereSio demilfis & ih6mnenTpatre1ncoip6-
tis fufis' tahgendi ien|um exiftei^Jq Sed qdoHiam faspe fi.
1 fpina pede m offendimus^ftarim £apillihorrent,pdtarunc,
Inohnulliddlorbm.vel fehfhm Hpid^siid cerebrum^ftfit-
ti,& ad bunt: rnodqm ^ t i r e ani inaL Vprum fi ha:c ratiOj
veraefl^t,h6hUolo.re’af|lcei:eturea pars qua: lecatur,|edj
: cerebruhi. Qgare ^edtius eft? dicerc riefuu rti' ilium Wq
cerebrum. iNam,c’erebti albjuagai^dftiq'fetc^roahim*
fpiritumcontinensjvt^ candens ignefti. fHane.ob;
caufam cui parti .n.eruii«le^tien^figdnitus £ue|it^^a-r*‘
'abed fe n(us:particeps.^ntien fqiiy r^ddit u r.N eq u e ra-:
m^n abfurdum fotcefif dicere > iri^iglhenx,netiioium
cerebrum non dolorem^ied, perdb'ptipnis fi)’cifetdipm_
,q«iandarh,&doldrisdenunCiatioWm miftirPii)p^irau-.
tcmfub"ta£lum fi^ie^|UritCdIiduhVj&^ m!', mol--
ie i& durum, vifcdfum&arfdum,grahe:^Te.i^Cdro‘eAiin’
cadluhxc cognofcuntur.Commifniatadllis^d^^'^ Pv;
cu.l oJru nvacucum. Sc obtufdm^fp^rdmy^lgn^fici^u111
ad ea qu* 5
iamelplicatafiiüÉ.Eft autemguftatus,fenfus'qui, faporés,
percipit.Inftid'mentaeiàslingua,eàque maxime/umma, QUß» j
p rætereapalatu m. I n quibus;iieriii,qui ccercbro defefluurjfhiimc
turdifmu perceptionemkXoamad prfqçipem animas par- ta, t}c c
tern referunt.Succi autem ij qui fub,guftatqdi^fiiBicä*/*^a*
qualicates voeintuf}funt lii^ul.eed'ö,|cdr,acrifxioniä Ja-
cerbiraKâuiïeriraSjâmarfd pjnguedp^ Haecenim^
guftus dijud^ac."^ His qualitaribusa^
tör.quod riullamHSrâmqhalitatuminguftandprefe^ ^
Nam fi citeräs fpedes;V.t fiigus Sc hu mÖrem,irifitam h^- B Ï *
béraquaiqualitatèmlAïcVbitasaufeffi^auftemas »'"incery ,
fe ddnftringat.
Simplice's igitqr qualitatés qùaSguftus;pefeipiât^'ha.ïerè;,
folæfqlir.Gbmpoii^æfdfinitæ’Nâmcuiqd^
ae ftiCpium.gènetbp.rqpriæ quafita^tps (ùnCmbam ènimV’fi
itacafus fcrac;pdlcorumj’äliam caprärumquaTftacem'petr ,
CipimùS,Qitare eu migftofàuermiiis qiioageri'usçarniufm '
fit,quo'daf^rfur,guftando Wdicamtisrqûodnon eûeniet,
nffi diüerfâéfiet-eufufafréi U fubgùftum çàda'r,qùa|i-> . *
tks.Proiqde generätiiii eas nemqçompledli queat , cum \..
.finVinfinit^i^ifiter ^ 0 d iffe re d ^ ijs ’ fc;
fh^qmb'ûsvnaquîépum fimpliciüm quah'tayumddmiha-'
tur,fapotcs fpecîe affi^rre hCotum eff.Namip^^fifubüsarir
T ‘dis'di vjli’s paflis & palmüla j $ua,*dbïnihatul quàlt^-^ X..; -
?;j*?ta^dulcédq^fd0eh^ gdftus i njïis fp é cié'fapo^ p r a j |
PISPSPm1 ‘ rés'/difcXepanfèsÇd ^ • '
Audita*
obicAa-.
inftrulOdoratus
organa &
'obiedä.
ß :
[ Origenis
ifebtencia'
[ de tncriio
Deaaditu.
C A P V T X.
AVditusvoces fêntit,&fbnos,eorumqueacumen,&
grauitatem,& lænitatem,Sclafperitatem, magnitu-
dinemque iudicar. Inftrumenra huius quoque lenfuS j
molles funt nerui ècerebro d u â i, Sc aurium ftrudtura,
maximequequodinijs cartilaginofum eft. Nam ad fo-
nos&ftrepitus àpta cartilago eft. $olus homo & fimia
aures non mouent, cùm cætera omnia, quas auresha-
beant,animalia,eas moueant.
De oioratu.
C A P V T X I .
ODoratusfitille quidem pernares,fed ad terminos
anteriorum ventriculorum cerebri perficitur. Hi
enim cum vaporum naturam in.primis référant,facile va-
porcspercipiunt. Didtum eft enim fupra,quôdqùe in-
ftrumentum.pernaturæconiunélionem ca percfpcre,quç
proprièfibi fubiedtafinc. Verum tarnen |ion vt cæteris
inftru mentis , ita odoraru fentiendi neruum cerebrum
dcmifitjfèdipfumfuis terminis vfum neruorum explet,
vaporéfque qui affiantur.a'cCipiriEft autem odorum latif-
fimè patens differentia fuauis' odor & t e t e r Sc qui inter
hos mediiisinterijcitur,quLnequc fuauis neque teter eft.
Gignitur autem fuauis odor cùm humores.qui funt in
corpore exquifitè, médius cum ,mediocriter j teter, cum
parum,autnullo modo concoâii funt.
C A P V T X I L
Elus partis quamphantaftfeam diximus cùm faculta-
tem,cum inllrumcuta, turn parteis,tum partiumcon-
iundfcionem Sc differendam, vt potuimus breuiter fatis
explicauimus. Illiusautcm partis in quacogitatio eftge-
neratim iudiciafunt,&aflenlus,Scdeclinano,& appeti-
tio. Speciacim rerumintelligentia,vircuces, fcientias, ar-
tium rationes, deliberandi vis,eledtio. Acque hæc pars
eftquas per fomnia vaticinaturnobis fatura,quam folam’
Pÿrhagorici, Hebræos fècuti, veram diuinationemelfc
voluhe. Inftiumentumeiuscftmédius ventnculus cete-
bri,animazque fp;ritus,qui in eo clauditun ^
C A P V T x m .
Avis qua meminimus,memoriae,Sc recordationis
j cauiaelt,& penu. Meinoria eft,vc Origcnes ait,phan-
taiia intus rehcta,ab aliquo fenf'u qui aclu lit,vt Plato
rbdefiniebat,lenfusJ & intelligenti* notionis conferua-
tio. Animus cnim,qux fub fen fuscadunt, per fehtiendi
inftrumenta percipic,opinioqj nafcitur.Quoe verb (ub in-
telligentia,interiigetia,gigniturqj intelligentia: notio.Cu
igicur imagines &eorum quasopiuatus eft<& quxiritelli-
gentiacomprehendic,conleruacjmeminifle. diciturjQuo
loco Plato lion earn intelligentia notionem qua verb di-
cicur,videturaccipece,fedcogitationem. Nam quzfub
fenfum fnbie&a funt,per fe inemoria tenentur, qua: in-
telligentia ceniuntur,exaceidenti: quandoquidem eo-
rum quas cogitamus ex antegrefia pliantafia memoriaeft.
Quas verb proprieintclligemiaintuemur,quoniam didi-
cunus,aucaudiuimus,meminimus, lubftantix vero eo-
rum memoria nulla eft. Nonenimexantegrtilaphanta-
fia,qu£eintelligentia cernimus,percipimus, fed ex difei-
plina aut natuiali notione. Quod fi meminiflediciniiir
qua* prius vidimus,aut audiuimus,aut alio quouis modo
Cognouimus.priusautem ad cettlpus prastentum refertur,
dubium non eft,quin fub memoriam cadanc ea,quæ
fiant,quæ pereunc,quorum in tempore cohærenria eft,&
quamquàm abfèdtmm memoria eft,non etiam ab abfên-
tibus commouetur. Recdrdatio dicitur cum oblmio
memoriam interruperir. Eft enim recordatio memoriîe
quxeuanuericrccuperatio. Euanefcit autem per obli-
uionem. ObJiuiopofro memoriae amiffio eft. Sed alia
eft perpétua,alia ad tempus,quo dé généré eft recordario.
Alia autem eft recordatio , quæ non eft obliuio eorum
quæfênfii &intelligcntiaperceptafunt,fed naturalium
notionum. Naturales notiones appellamus , quæ fine
doblrina omnibus adfant, vt verbi caufa, eflcDeum.
Hanc Plato recordationem eile dicit ideärum. Quid
autem idea fit, poftea diccmus. Phanraftica igirur vis,
traditcogicationicaquæ fènfibus confpiciuntur. Cogitatio
cùm accepit&iudicatiit,mûrit ad memoriam. Huius
inftrumentum eft poftremus cerebri ventriculus
quem & mtpyxitpxxiSu & 7Fà.ç*y,çuv{!tc6 vocÂnt,& qui in co a-
nimæ ipirirus côprehendirur.Sed quoniâ fenfuu principia
& radices dicimuseflè anteriores cerebri ventficulos,co-T]
gitàtionismedium,memoriæ poftremum, Confirmanda
hæc racione funt,ne réméré jjsquædicuntur.crcdere vi- I
deamur. E flautcm huius rei argumentum cerciffimum,
quod ex vfu&munere partium ducitur. Nam anterib-
nbus ventriculisquoquomodolæfîsfenfusoffenduntur,
cùm cogitandi vis adhuc maneat incolumis. Solus -verb
mediusventriculusfilædatur.cogirandi facultas labefa-
<ftatur,at fènfuum fedes manent,fênfumque à natura datum
tutantur. Qubd fi anteriores, mediulque ventriculus
lædantur,ratiocinatiovnà cum fênfibus corrumpitur.
Atverb fi poftremus ventriculus offendarur,fola interit
memoria, fenfui Sc cogitationi nihil nocetur.. Quod fi
& anteriori,& medio,& poftremo ventriculoaliquid ac-
cidat,præterqpam quod totum animal in viræ dilcrimen
adducant,fenfum paricer & cogitationem,& memoriam
delenr. Quod cum alijs multisaffeâionibusôc morbo-
rum incutfibus,tum inprùnis infania febricitantium o-
ftenditùr. Nam aliqui eorum qui eo morbo laborant,
folacogirationelæfa,fênfus confèruant: qualem deferi-
bù Galenus quendam , qui cum apud cum lanificium Galeni de
exerceret, arreptis vafîs vitreis ad feneftram fc prori- laD|fic°
piens,quærebatdepræ;ereuntibus,quodque vas nomine narratl
compellans,an præcipitari vellent. Cum ij qui aftabanr
velleferefpondilïèntjprimùmproiecitfingula vafardéin-
de percun6tabarur,an etiam lanificumdemitti vellent.
Illi quodarbitrarenrur rem efIèridiculam,dciocuiarem,
cum fe velle dixifTenr,hominem corripuit, & præcipitcm
dédit. H-icfènl)buseratintegris,fciebai enim Sc illi elle
. vafà,&htinc lanificum,fccl ratio fana non erat. Aliorum
vana phantafia eft,pu tanrium fe videre quæ non vident^
cum cæterarebtè&rationedijudicent.Horum anteriores
tantumventriculilæli funt,médius fàluuseft. Per affe-
dlionesautem,quæmembrum quodque infequuntur4e-
ius munera impediunrur. Nam ne eo munerc fungatUr,
impedicur animal,ad quod obeundum natura pararaeft,
ea pars quæaffeâaautoffenfa eft,qiiemadmodum pede
offenfoueambulemuSjimpedimur.Hocenim pedis officium
eft.
Derations & orattone. ;
C A P V T X IV .
HÆcergb vna diuifibeft facültatüm animas, cùm
qua partes quædam corpbns diuiduntur* Aiia
diuilio , ahoque modo , partis animæ rationis com-
p-etis , eftinrationem Si. orationèm. Eft autem ratio ani-
roiagitatib, qutéfitinparte animà: quæ ratiocinatur fine
vlla eloeutioue.Vdde iæpe èiiam cacentes tocam ratibnc
'cum animis noftrîs pcrcurriinus,&in fomnijs difpurà-
mus,&per hanc maximèfnûb enim æquépetoratipriem^
ratione præditi, e.flè cmnes dicimur. Nam & quiluidi
nati funt,& qui cafu,àUc mbrbo aliquovocèm amife-
Animae ,
rationalis
jfacu'catcs
prkcipiiç.