s $ f FaußiEpifcopi,
>Efai. 1j.
/
Quomodo intelUgendumfit : non volentis neque current is,
fed mifercntis eft Dei. Vel illud: Non veni vo-
care iuftos, fedpeccatoresinpoe-
nitentiam.
C A P V T X.
SEd dicis.Tn tantnim nihil efthominis, fed tantum gratia:
Dei,vt Apoftolus dicat: Now volentis,neque çurrentis,
'ficut fibi arrogat iudæus ex lege »vel Pelagius ex liberiar-
bitrijprsfumptione.,fed licet cumhominis fetuitute,to-
tumtamen mifercntis eft Dei,non volentis neque çurrentis. Hie
ilium euidenter notât ôcarguit, qui fblum fe fibi fuftice-
-ré| fine manu adiunantis e^iftimat. Cæterùmadeum,
qui cum miferantisauxilioconatus fuos iungit, non dicit,
nonvolentis neque current is, fed multo aliter adeum loquitur.
Sic,inquit, currite 3 vtcomprehendatis. Etiterum.
Tam bene currebdtis, quit vosimpedtuit veritati non obsdirc ? Si
non eft etiam voluntas expc&anda çurrentis j quare dici-
tur: Ego igiturfie curro, non quafiin incertum, 8c iterum : Cuv-
fumconfum'maui,fidemferuaui ? No» volentisnequeturrentis.
Ipfc fibi obtexi terror um tenebras , qüi-in fcriptucis fanais
vel perfonas nefeit interrogate, vel cauf’as. Hoc loco
Apoftolus gentium afferens fidem | Iud®orum fuper-
biam coërcet& comprimit, qui fibi iufticiam delegis o-
peribus adrogabant, ac Dei mifetkordiam 8c gcatidm
refpuebant, qui foam, vt elicit Apoftolus , qu&rentesfia-
■ tuereiuftïtiam, iuftitia Dei non funt fobiecli. Qups & alio loco
fimulataiuftihcatione , 8c obliqua perironiam voce
condemnatdicens : No» venivocareiuftos, fedpeccatoresad
panitentiam. Iuftos,id eft,qui fibi-de præfiunptione iufti-
iam in homrnis voluntate conftituit. Et propterea ita .
conclufit: Filius enim hominis venturus eft in gloria patrisfut,
&tunc reddet vnicuique fecundum opera fua. Aducrte quia
dum dicit, opera fua , falutem hominis non inpr®defti-
natione fadloris , fed in operatione famulantislargitor
gratia collocauit. Ergo hie non conditio hominis , fed
conueifatio defignatur , & ideoalio loco dicit: Omnes
ftabimusante tribunal Chrifti L vt referat vnufquifquepropyia
corporis,proutgeftit,ftue bontimfiiue malum. Agnofce hoc loco
, ÄM». 14.
non aliena generis vel originis mala ,, fed propria corporis
geftavpouiflimodifeutienda iudicip. Quapropter
exhominequi in Chrifto renätus eft ■, non quod natus
eft, fed quod operatus eft. Si ergo adlus hominis non eft
etiam voluntatis , quomododicit, fivolueritis'&meau- ^
dieritis , bona terracomedetis ? Itaque conditor vtriufque,
id eft, exterioris 8c interioris hominis Deus, ficut potch-
tia fua corpoiishumani membra difpofuit,ita ordinatio-
ne fua minifterium vfumque membrorum, homini agere ,
aedifpenfare permifir. Et ficut dextram in omni homi-
neipfefontiauit, fed 8c inpoteftate hominis pofuit, vt
cam quo vellctextenderet, 8c ad diuerfaconferrct,pari
modo fenfium rationis, 8c arbitriuln voluntatis in vnam-
quamqueanimam inferilit,infpirauit, in fud it, fed earn
-in matfu humaiii conlilij moderandam 8c exercendam/
reliquit, eiufque ofticiaiuri hominis dominioque com-
mifit j. vtfi malum deprauatus appeteret, inarbitrij lk
amiffum fibi feiret, licere nefeiret. Siantcm
bonum cuperet, actionem & perfe«5tionem eiusacon-
ditore depofeeret ,.admercedem veto illius officiofade-
uotio pertinerct. Et ideo hominis formator & re6to>',
bonæ voluntatis homini deputauit vfum , fibirefçrua-
I iritcfFe&um. Non ergo sequum inftumque , vnivelle
tiaeblandiuntur. Sicutöc àlioloco iùftificantemrefpuit conceffit, iScalceri denega’uit. Scd ficut om.ni homini
Pharifieunv&accufantem lefufcepk publicanum. Non manum , oculumjgreffumquedonauitdtafimiliterom--
vem, inquit, vocareiuftos,fed pçccatores ad panitentiam. i. non' ni homini voluntatem, vt cam in quamlibet partem ver-
venivocare Iudæos ex lege fibi îuftitiæ priuilégiavindi- faietindnlfit.Iufbtia cigo m hominenon peifonal’e , fed
cates, fed potius getesrequiro ex fide peccatorum poeni- j generale & publicum Dei munus , eftadituscapeflen-
tentiam profited tes. 'Namöbipforum elationem&alio 'dæfalutis. Quafifonsquidamin medium mundihuiu'5
loco ita dicit : Non eft opus funis medico , fed qui male babtnt. i expofitus , & in commune Conceffus , adhauriendum
Iudæiautemiuflos & fanos feia&abanteff’e , fednone- vniuerfispatet, vtlargitorimcritoreus f i t , quihaurire
rant. Quis autem fanum fe fano corde dicere auderet, neglexerit. Omnibus itaque oblatum e ft, quod ab ora-
quando vniuerfitas generis humanivnoferpentismorfu nibusrepofeendumeft. Nam'fi circa hominis(vtdicunt)
■ peicuffalangueb'at ? Vnaeftergo fpesfanitatisinfirmo, | falutem fpecia.lis eft difpenfatio , nefcio quomodo ge-
fife coram medico agnofeatinfirmum. Dignum vero eft j neralispoterit elle difeuffio. Sed cum dicat : Omnesnos
vtremedioCareat, quiægritudinem fuam feire diflimu- manifeftari oportet ante tribunal Dei. Non e^m ab omnibus
lat. Etpropterea magisgaudij erit Angelis in coelo fuper vno terribiliterexigeret, nifi omnibusmifericorditerobtu-
peccatore panitentiam agente, quamfuper nonaginta houemiu- liffet. Igitur in' procin&u militi® conftitutum itaApo-
ftis, qui non indigent panitentia. Quis non hoc loco verèiu- ftolusaahortatur: Labora quaft bonus miles Chrifti. Nemo
ftoseffecredat, hos , qui non indigent poenitentia?fèd mllitansDeo, implïcatfe negotijs fecularibus , vteiplaceatcuife
nemo magis egetfalu te , quàm qui fe non intelligitindi- \probauit. Nam dy qulinagone contenait,non cor onatur-, nftle-
gere. Etideo magis verusille paftorexultât fiipervnao- ;gitimecertauerit. Et irerum : Laborantem agricolam oportet
ue'quæ ab errore reuocataeft, quàm fuper nonaginta co- ! prmnmdeƒmâibusaccipere. Audi & alio loco Apoftolum
uemouibus , quarnonerrauerunt. Et quis eo mortiferi non tuaotiaprædicantem. Decatero ,in q n it , fratres,con-
errorismâloefle poffit immunis cum Prophetateftctur: 1 fortaminiin Domino , & in potentia virtutis eins. Induitevos
Omnes nos quafioues erraumus , vnufquifque mviamfuamde- armaturamDei, vppoßitisftareaduerfus infidiàs dtaboh 1 quia
clinauit. Quam dolenda cæcitasJiidædr-um viam negato : noneflmbis conluftatio ad. erfuscarnem & ftnguinem, fedad-
faluatoreperdiderat, & errorcm fuum feire nolebat. ! tier fus principes &poteftates, aduerfus mundi reclons tenebra-
Hiceigo fêrmo diitinus fub appellanone iuftorum , fine rumbarum , contra ftiritalianequitia in coeleftibus. Propterea
præiuciiciofenfus alterius magis Iudæorum notatatque accipitearmaturamDei , vtpoßitisreftfterein diemalo , &in
-meiepat ariogantiam. Nam oumdenqùus & centefimus omnibus perfeâiftare. Stateergo fuacmcMunibos veftpos m vert-
numerus iuftos.perfcârofque delignet, no-nus •& noua- täte, induti lorica iuftitu, & calciatipedes in praparationeE-;
gefîmusiniuftos&.peccatoresipfaimperfeiftinumerira- uangelijpacis , in omnibus fomentes fcutumfidei, in quo poftitis
tionedefignat. Itaque hoclocoludæi elationem , qui omnia telanequiftimiigneaextinguere. Cumdicat, vt poftitis
feexlege iuftificans , redemptoris mifêricbrdiam repu- ftare fduerfus inftdias diaboli, tk. iccrum , vt poftitis refiftere in
diauerat, Apoftoli dodrina caftigat dicendoNo» volentis. diemalo , & in confequcnti,/«»».’» ^ feutumfidti, in quopof-
Quiain humili Chriftiano ipfa obedientia fubiedkio finis omnia tela nequiftimi ignea extinguene , apertiflimè often-
isurfus eft &afccnfus,in Iudæi dation® lapfus eft &decur- dit àDeo poffibilitatem atbitrij omnihomini fuiffe Confus.
No», in q u i t volentis neque çurrentis. Quomodo vox ceffam , qua ei promptum effet non folum carnifuæ rc-
ifta pertinere poteft ad fidelem & G h r i s t i legibus j.fiftere , fed etiam diabolo repugnare. D equo& a liolo-
fubditum,, adquemdicitur : Et in lege Domini fuit volun- j co dicit. Vigdate, inquit, quia adueffarius vefter diabolus tan- t,pet.
taseius: & qnodpræfati fumus : f i quis vultpoft me venire, \quamieorugiens, circuit quar ens'quemdeuoret. Si haie nducr- 1
ÔCyVoluntarïèfocrificabotibiDomine, & ,quivolueritanimam farioiam certos quoique impofitos , quomodoafferis,
.foam foluam facere, perdet illam, & quiperdiderit animam originis neceffitas deputafïèc, non quærcret quos deci-
foampropter me, inueniet illam ? Vide quam magnum o- peret, nec deputatisvigilare prodeffet. Sednonitaeft.
pus& quam arduum perdendæ & inueniendæ anima: et- Nam ficut hoftis omnibus admouetur, ita omnibus pr*-
___________________________ ___ ___________ __________ ‘ fidij
i .Cor$
i.Tvn.:
Eph.6.
i Rom. 6.
I Colof.,.
I fyb.S.
P
b e Libero tirhit. Lib. I.
fidij ^ja.diutorij'dexteE® non negatur, & ,orantit>usacvi-
g i la iv ^ ^ mi^dcqrdj®b)cnignitate,fuccdi;ritur. Qu^ yr
ciqujepulfantibus,magis ex deuotione j qnaiP exr Pr*4 t -
ftinätione defertur. Itaque intet ifta, qui dicitfbläm gra-
tiam fine exercitip operis 8c laborispoffe fufficere, non-
nc tibi videturin haneblafphemi® yatem alienatainen"
teprornmpere ?. N enipyigilet, nemoieiunet, nemolu-
xuri^lmpugnatipnetn ajbftinenti* cppitrifipne caftige?,
nemo bellum vitijs raprtificatione ext;cris indiqat,memo
interioris ejirte pla.gas faiutjfera, afilibtione contendat,
nemo libidini contradieat, nemo crirninibus remedia
perlabprem macerat®,carnis inquirat,, nemohoftemin-
lecebris obfeenn® voluptatis armatum crucis viribus re-
percutiat, fcdcontraigneainimiciiaculanudum pedus
exponat,netno debita®tej:n® mpttipbnpxia:, ekemoCy-
narumfiierificijsredimatnemo per operamifericordi®
atqueiuftiti® curam vulneribus fcrat, ,fed integraeaad
irhpleri ? Noli,inquit, vinei a >nalo,fed vince in bono malum.
\Veliïïn,d:Nolitefeduci,corrumpunt mores bonos coïloquiamala,
8c quömpdo inter h*c afïèris acceptum grati® donum
nùllo modo périclita«, cum legas, irifitum mbribus bo- !
num a màlopófte corrumpi ? Numquidocuerit vtobti-l
neatur quod Applftolus dicit : In omnibus tribulattonempa-
timur ,fed non anguftamur, aporiamur ,fed nondeftituimur,per-
fecunonempatimar, fed non derelmquimurjeijcimutjed non pe- !
rmus.Ez qupd allo loco dicit : Uilft autem mundüs'crucifix'us
eïfi&egpmundo. Si hæcatquehuiufmodifquibusfcdptu-
ræfandæplenæ funt,perotiumcomparanturjcurnon ab
omnibus pbti.nc.ntur?Multum&remuneranfisgloriç,8c
remuneratorisiuftitiæderogabitur, fifumini&inlufties
vjri per quierem & defidiam coronan tur. Etvbi eftillud
Propheticnin ? Propter verba labiorum tuorum ego iuftodiui
yias durasSi procuratie in quirendç falutisôtiofium né^o-
tium eft,communis,& generalis,& latàeft vircutis via,er ’
Pfitl. 16.
diemiudicij.perfcrat, Eficç hic qui .p^uji-ô: sijtc .adfertor ;go mentiuncarEuangelia,quæ dicüàt: 'Quamanguftdporta
grati® putahatur, interçludendo yiam fal utis human®, arêla via eft quaducitad vitam, & panel font quiinuemunt
impugnator g ra ti® , per quam fklus ipfa conlata eft inue-\eam.Sï opera ceffabunt, honorem ijierita non habebuhr.
riitur, & in diaboli tranfiffe confilia adiutpr perdicionis Si nihil fuericin labore arduum q nihil erit in virtutepreoftenditur.
Contra hoe quod dicunt ad malum tantum liberum arbi-
. . triutnpromptum ejfe homim,ad bonum
prorfusnoneffe.
. C A P V T XI .
ciofum.Sed hæc ardua via oftendit ignauos , 8clabor de-
terret otiofos.Non ergo violentia pr®fcientis,fed inobe-
dientiapeccannsincaufaeft,fieutkgimus:Pmffrö«fpro-
ptenniquitatesfoasvelut[omnium exu'rgeritis.EtitcrumiDifce-
dite à me omnes qui operamini intquitatem.Ez alio locb-NtWc«-
ftodierunt teftamentum Dei, & in lege eins noluerurti dwibidah.
Non ergo impoffibiliras ab opere iuftiti® hominem re-
uocat, fed iniquitas 8c voluntas. ■ Cùm auteni Apoftbfus
KBi eft illud Prophet® ; Audite me qui fequimini quod dicatiPeccantem coram omnibus argue, nulla ratio eft qua vel
iußum. eft,& qumtis Dominum. Velillud Apoftoli: jarguendus fit vél contlemnandus qui dëlinquir inuitus.
Nefcitis quoniam cut exhibuiftis vos ad abediendum , fmtieftis Sed non ita eft. Nam cum per Propheramfüum çomihus
eins cut obediftis , fiuepeccatiadmortem,fiueoheditionisad, iuftt- dicat : Vnumquemque fecundum viatfoas iudtcabo dorhus Ifrael,
tiam. Dum ergo Apoftplusab homine ftudia meliora de- j quicunq; fuccubuirpailioni, non pröfeientia vrgéhte fii-
ppfeit -, inefieei facultatem bonæ voluntatis oftendit, peratuseft,, fed peccato blandiente fedueftus eft. Adhuc
quam cum p> æferimus,apertè ordinationem arque mira- negantes conariim labpris humani, teftimphium ifttid
bilem difppfitipnem fui prædicamiisau&pris , quam ad , opppnuut : NiftDomiHusadificaueritdomum,in vanumlabo-
iuftapjffiçiapræparatam idem Apoftplus demonftrat d i- . rant quiadificantearn. Quihptiraperite ptfijciüt,& töfum
cens : 'Nonergoregnetpeccatuminveftromortalicorpore,vto- hominidenegandumcredunt, primumfecudumfönüm
bediatis concupifcentijs cm , fed nequeexhibeatis membra veftra liter®,intelleéfcum fuum expedire hon ppflunt.Nunquid
arma iniquitatispeccato , fed exhibetevos Deo tanquam ex mor- enim Dominus per fè tàntüm velut fohtaria procuratio-
tuisviuentes, & membra veftra arma luftitia Deo. Item; H«r j ne falutem humani generis adminifträt? Nonvtique.Sed
manum dico propterinfirmitatem carnis veftra. Sicutenimex- aim corpus per membra difpofitum capitis exequatur
hibuiftismembraveftrajeruireimmunditia,&iniquitatiadini- ; imperium , :®dificatdomum fuam per Ecclefî® præfüles
quitatem , ita nunc exbibete membra veftrafewire iuftitu in j at que paftorës,per eos qui àicxmv.Dùenimadiutoresfomus. 1
P fiai. 72.
Pfiai. 6.
Pfial. 77.
P fia!.126.
G
fanäificationcm. Nónnehicipftum. eundemque hominem
ad bonorum óperum ftudia prouocat, quem prius mails
deditum fuilfe manifeftat ? igitur dum liberiinterem-
ptor arbitrij in alterutram partem omnia ex pr®deftina-
tione ftatuta8cdefinitaeftèpronuntiat, etiam fuprema
remedia poenitenti® fenfu abrupt® impiétatis euacuat.
Et quomodo pr®dicat gratiam qui mifericordiam negat?
Quomodo videtur afferere Dei donum * cuius tollitau-
xilium ? Quomodo audet.defciapturis pr®fumere tefti-
monia , qiu fcripturarum conatur excluderebeneficia?
Quomodo mihi dicituf, decitna a malo & facbonum , fi
iäm ftialum dcclinare non poffum ? Cut Apoftolus loquitur.
Mortificate,inquit,membraveftrd, &iterum:Er<*-
tis, inquit, aliquando tenebra, nuncautem lux in Domino, vtfi-
lij Uuis ambulate. Quomodo mihi mutationem m e i legis
pr®dicator infinuat j fi inimitabilem legera fador impo-
luit: Expoliantes,xn(\mz, vos veterem hominem cum aätbus eins,
Quj enim curam fufeipit faluandi hominis,adiüto'r eft re-
demptoris.yEdificac ergo domum haric Dominifs per fan-
6tos luos, & fan(3:iperDominüfuum;i(£dificäturEccle-
fia per eum qui d ixit: Vtfidpiensarchiteäusfundamentunipo-
/iw.Nunquid aliter ^dificat & cognofcitEccIefiam,quärti
perläböres&officiafacerdotura,perminifteria&exempla
fandtorüm ,per Apoftolorum virtutes; & inartyru m
raortes?$cd inter h ® c cum vfqj adomniummalörüniib-
lerantiam vic®que iadturam laborare dfcbeat famülus,äd
Dominum tarnen femper eft refereriduS labbris effeftus'.
Quj vero vel initiüm operis fibi pr®fumitarrogare,vel ff-
nemjadillummetitodicitur : Nift Do minus adtfiedueritdo-
mumdn vanuth labotant qui adifiednt earn. Cakerüm ficut ab
homineindefefl® feruitutis expeftända deuotio eft j ita
operis confummati Domino eft depuranda perfcdtio,cü-
ius dona ille folus non habuit,qui ieruare negleXit. Näm
&flleferuus fe äccepiffe cognoüit, qui cbmmiffam fib
induentes tiouum. Quo modo coneretam peccäti labern talentumnegötiofafutis duplicare contempfiti fbd tc^r®
ar. potiusöti'ölMguentemändauit. Sed'&Saü'lgratiahiD’d
aSartiuele vnftus accepit,& munificftianffpccialem’, re-
gakmque potentiam, lub conditiöne,hac,he a pr®ceptis
Dei declinaretjobfinuit. Et qui lucöS & faftacum phyto-
nibUsfuis magiftrofacerdote fubuertcrat, de'fu'fldo eo-
Ndem, cum magiftro fidem perdidit i'&adphyfömflse
■ ■ ’ pbftmödum-refpb'nfa fallentfa conuolauit,
• ■ * qui fe adDeumpertinefe potuifle
idolor um fubüerfibnb’ •
monftraucinfeparabiliceràdorigiilem
8c conditionc pertinere con-
tendis , quamdeponi 8c exui pofle cognofcis , intelli-
ge contrario te fpiricu aduerfus fànbtum fpîrimm loqui,
qui legis 8c Prophetarum factamènta,qui Eüangelicç vc-
ritatis ptacula mundo in adiutorium dédit. * & præceptâ
diuinaper laboriolæ feruitutis bfïicia j gtatiacbbperante
fèruantibuSÿregniim coeleftepromifit. Qûaprdpierho-
îloremfàtifti operis aclaboris de pràmij magnitûdineac
dignitate metire, cuîus palmafn tu pariter & corbnam vi-
létn abfqj dubioiudicasdicam fine laboriôfa cotïtdtibné
adprchcndi pofïè conrirmas.Nunquidpoceft fine niagna
operis intentiqne mandatum illud dmin®.p~r®céptiohis
B ib ü o tb .Vit.Pht• t o m .Pun3. Con- . \
i l
\
K i l
I » I
1 1 9 1
i l l'fliil