Hißor'ue ViBoris Vtteenfts,
■6.)S
raamfcltônouimus.modôeKculaienpndebes.præiïmm
quiatuhuiusrei ihcendirim fufcitafti. Et vidcns Catho-
licos Epifcopos ad tor fliünia magisfuiflè paratos,ommnoaudientiarmdiuetfiscaDillationibusdcclmamt.
Quod
antenolliipioutdentes, libcllum defideconfenpfetant,
latis dectmet fufiicienterqi confcnpturaU H Sln0"
itiatn fidem cognofeere defidetatis, h*c eft vemas quam
cenemus.
V 1 C T O R I S E P I S C O E I
DE CATHOUC A EIDE;
V T I C E N S I S
LIBER.
declaratur aflertîô. Item Ibatmes Euangeliftadicit: Prod
pterea qtearebant mm 1 aim Merficere ,q n um n foUtmfoluebat
Sabbatum, fed & Patremfitum dtetbat Deum, aqualemfefactms
Deo: quodvt.quenonadludseoseftpenitusreferendum,
quia Euangelifta veraciter dixit de filio, qu.a tequalem fe
(aciebat Deo. Item inEuangelio feriptum eft: fi«««»-
quePaterfadt.eadem&Tilimfaci!fiimthter. Et fient Pater fit-
feitat mortuos & viuificat, ita & Pilius quos vtiltviuificat. Item,
vtomneshonorificentEHium,fienthonorificantPatrem. Æ.t\ua.~
lisenim honor, non nifi æqualibus exhibemr. Item ibi
Filius ad Patremdicit : Omnia mea tttafunt, & ma mta.
Item ■ Philippe quimevidetyvtdet&Patrem. Qumodo radie«:
ofiende nobis Patrem ! Hoc non dixiflbt.nili pair, per omnia
fuiftet æqualis. ltemipie Dolninus dixit: Crédité.» Deum,
& in me credits. Etadhucvt vnitatemæqual.tatisdcmon-
ftraret, ait : Nema mnitlilinm nifi later, neque Pattern qua
... ' I..... r. li... ...is/aea . K/ lirnr Film« rill
REgali imperio fideiCatholic®quam tcnemus.prs-
cipiraut reddere rationem: ideoq; aggred.mur pro
noftra.uviriumediocritatediuino full, ad.utorio, quod
credimusi^pr^dicamusbremterintimar^P^nnuimgitur ^ jica lF ilia s c a i
devnitatcfubftantisPa..iis,dC rilij,quoa vj a: t* p - ita 8c Pater reuelat Filium :hcucipfe
cnnt.expo„endnmnobiSea'=coguofeimuS. Partem e r g o jv r n r a
& Filium& Spirirumianffnm.tain vn.tate “ “ " IP j ’ it Simt, S imna,qttiacare&fanguisnoretieDuittitemur,
vr be Partem in luaproprietatw perfonafubiutere, 1r«.er,inquUjm».e»»»^>» * ite J , & » , d id ,: N« «J
SiFilium nihilominusin propria extate per o , P \venit ad Pattern mftoer me 6cnemovemtadme,mfiPater,quimi-\
filmslandura perfonrrfu* piopr.eratemret.nere: hdel, | ^ S e t » q u a I i ^ E a « 5 R -1
confcffionc&teamt.r: noneiu.de a *« « « tau tSp in tu s flijad 'ie in u icem c ted en te sad d u ce re .lieu .u ie .ll,.g|E -
Filimn,nequeFil.umconbmiitesqmP S p ^ ^ ^ j J ^ patremmtumvtiquecognt>uijfetu,&admodilnofiis j
.fauaus: Verum quia dua. ... F.l.o prohremut
ter fit aut Films: fed ingenunml aire , 6 naruras id eft, Deum verum, & hominem verum,
tun. Filium, ^ ^Vib it a n t v c 1 e Ile^^iae: quia ingeniti corpus 8c animam habentem, qu.cqu.d ergo excellenti
g g g S ^ ^ S ^ ^ & v u a e f t ■ lubiimatis * . ad orn,ud ,
. .del tas,tr0ès ve.ôv perlbnarum__ pFro.tpnruieiatactoenat. rEa t quia contra
haue Carboli cam vel Apoftoiicam fidem extortahæteüs
nouiratem quandam induxerat, aflerens Filium non de
Parris fubftanriagenitum, fed ex nullis extanribus, id eft,
exnihilofubftic.Hèiadhancimpietatisprofeluonemquç
comté fidem einerferar refeilendam,* pen.tus abolenda
im i . ferme Græcus polituseft, quodintrepetatur vn.us
fubftanti* vel eftintiæ.fignifieans filium non cxmallis ex-
rantibus.ex alia fubftant.a, fed de Patte natura ehe- Qui
ergo putat Omouf.on auferendum.ex mhilo vult aficrere
Filium extitilfe. Sed f. ex nihilo non ell, ex Patre fine dubio
eft,de refilé Oinoufios.id eft.vnius cum Pâtre lubltanriæFiliuseft.
ExPatreautemeife.ideft.vnius cum 1 arte
eius diuinitati tribuendum fentimus: 6c quicquid infra
honoremcosleftls potential de eoden. humilius enarra-
tur , non verbo D e i, fed homini reputamus ailum-
pto. Secundum diuinitatem ergo eft quod iupenus di-
ximus, vbiait: Ego & Pater mumfumus: dc, gpi n dec me,
yidet & Pattern6e, OmniaqaaeunquePaterfacit,eadem&pt-
liusfacitfimiltter, velcaeteraquslupenuscumineniur. Ilia
verb qua: de eo referuntur, iftalunt: Pater mam me efi:
Sc, No» yenifaccre vtilmtatem meam fed volmtatem etas quimt-
fitmetdc, Paterfifieripetefi ,tranfeatanteealixifie: vel cun.
de cruce dicic, Dens Dens mens quare me dereltqmfii! Et ire- | ,
rum ex periona Filij Prophet, d ie t : De ventre matrit mea
Dens menses tu: vel cum minor Angelis indicator,6c quam-
d u s , led libera diuinitatis potentia, ira quæ nollra lunc
mirabilipiecateaflumplït, vtabhisquæ dminæluncom-
ninonödeftitetit, qmadiuinimsnec augmentuadinKtif,
nec patitur detrimentum : vnde gratias agtmus Domino
noltro Iefu Chrilto, qui propter nos, de piopcer nofirara
ialutem deccelo delcendit, luapallione nosreoemic, lua
morte viuificauit,fuaal'ceniionegionfieauit ; l^ui ledens
ad dexteram Patris, venturus elt indicate viuos 6cmor-
tuös: iulbs æternae vitæ præmium largiturus, impijs at*
que mcredulis méritafiipplicia redditui9. Profitemur ita-
que Pâtrem de leipfo, hoc e lt, de eo quod iple eft, lempi-
ternèarque ineft'abiliter Filium genUiftè non extnnlecus,
non exnihilo, non ex aliagenuiilemateria, fed ex Deo
! naium elle: & quideDeonatuseft, non aliud eft quàm
11£1 nuod Pater elt, de idcirco vnius lubltaiuiaieft, quia ve-
ritai natiuitatis, diucilitatem nonadmictugeneris.Nam
fialcenus aPatrelubftaottte eft, aut verus hlius non eft,
aut quod nefas eft diceredegener natuseft. Eftennnve-
i lié filius,ficut Ioannes ait : Vtfimus in verofilto eius. Non eft
etiam' degener,.quia Deus verus de Deo nacus eft veto :
lieut idem Ioannes Euangeliftaexequitur, dicens : Hie eß
verus Deus, & vita aterna. Et ipfe Dominus in Euangelio:
EgojMW, inquit^ via, veritas & vita. Ego li aliunde lubltan-
lum non habende Patre habet. Si de Patre habet, vnms
iübftantiaecum Patre eft: fed fi vnius lubftanu* non eft,
ergo non de Patre, led aliunde elk- quoniam vnde eft, in-
de'lubftantiam habeat neccll'e eft. Omniaenimcx mhilo,
Filius vero de Patre. De duobus eligat quis quod velic; aut
de t ei iubftantiäde Patre, aut fateacur ex mhilo fubftitillc.
Sed Propheticüfotlitan obijcitur teftiroonium: Generatio-
ne eius quis enarrabit i C ü ego nondixctim,Enarra mihi modum
B,lr- X1 queomua verbo vtnutisJit*. ÊtipLe iterum Deus Pater mere-1
dulorum perlidiam obiurgans,quiprædicantisperi ro-
phetas Filij vocem in fua 1'ubftautia manentem audire no-
luerunr>dixi.\NoM audhrum vocefubftantï*. Quam vocé lub-
ftantiæ cum tarn teaibili inteltatione increpans ad eundc
Hitrtm 9. Propheram loquitur,d. cens: Super montes acctpeplanct um,
& fuperfemïtasdefertï luaum,quiadefecerunt eo quod nonjint hommes,
non au dier tint votem fubfiantt* a volattltbue coehvjque ad
pecora. Et rurfohS eos qui à protelGone vmus lubiantue
déclinantes in eadem fidei 1'ubftantia ftare noluerunt^m-
crcpac, dicens: Sißetijfentinfubßantiamea,autrnjfemvtique
_ eos.I v ta fua »ula,& apeßtmü cogitatiombusfuit. Eticcnim non
D extra fubftantiam Parris Filium confitendum,led in eade
fidelitcr mentis oculis contueadum, apetuliMie deelara-
tur, dumelicit Propheta: QuisßetitinfubJianitaDomtn&
vidtt verbum eins î Patris ergo lubitanciam filium elle 1 ro-
phecicisiam olim delïgnatum ell oraculis, dicente Salo
Sapien.16.' mqne: Subßantiamemrn&duUedincm tuam quam in jilios babes,
oßeniebas, quam m figura & imagine pains cceieltiSipo-
pulo iùacl coelicùs apparet profluxiflè : quod ipfe Domi:
mis in Eiiangelio expofuit,dicens: UonMojffesdeditvobispattern
de ccelo,fed Pater meus datvobispanem decoelo : fe Vtique pa:
jcan.6, nem die dcUgnans,cùm dieu; Egofumpants vtuus qui decoelo
Pfai 77. defeendt ; de quo etiam Propheta Dauid elicit ; PaneinAnge-
lorum mandueauit homo. Namque vc adhuc euidentiùs Pa-
tris Öt Filij lu^ltantiæ vnitas 6c diuinicacis& æqualuas o-
ftendatur,iple in Euangelio dicic: Ego & Pater vnümfumus.
Ioan s* Quod non ad vnicatem cantummodo voluntatis, led ad
vnam refertur eandemque lubltantiam, quia non dixit:
Ego & Pater vnum volumus: led vnumfumus. Ex eo ernm
j quod lune, non eo tantum quodvolunc,paternæVnitarüi
vei
dfim velqualitaccdiuinaègenerationis,&canti fccreti ar-q mihutiönem aliq.uam feftfit, necin cqndendo vniuerfa,
canum humants verbisenuntia, quoniam vnde narus fi
exquifiui.Diuina. n. geneiatio inenarrabilis eft,no.n ignp-
rabiliSiiNâ vfquc àdeo non eft ignorabilis.id eft,non igno-
ratur vnde fit,vt 6c Pacer de iplo genuifie,&Füius dc Patre
fe nacura Içpiffimè prpceftetur.Quod nullus omnino aqj.-
bigitChriftianus; licuc in Euangeliodemonftràtur,iplb
Filio dicencè : Quiautem non credit, tarn tudicatuscjl ,quia non
credidit in nomine vnigemttjiltjPei. Item Ioannes Euangelifta
dicic: Et vidimus glonam em,glorwn quafi vnigeniti à Patre. ! perpeti contingat, dec,
Ergo profelfionem noftram breui 1ermone concludimqs. .. ~ ' ._________________ - , • .. ___________
Si verè de Patre, nattiseft,vnius fubftantiæeft, de verus fi- .. , " ^
liuseft. Sed fi vnius fubftantiæ, non eft, nec verus Deus t I B E R. T, E R T I V
eft: aut li verus Deus eft, dr tamende Patris fubftantia no j
eft,ingenitus ergo & ipfe eft,fed.quia ingenituspon eft, fa- V i, cum noftcr libel! us legerèt u r ôblatùs,
éturaergoeft,vc putatur aliundelublifte.s, fide patris fufi- veritatis lumen nequaquam iuftene coecis
ftantianoneft: led ablit hoc ita credere. Noscnimvnius j oculis potucrunt,i nfanicntesvocibusitifelubltantiæ
fatigationem aliqüam pertulit. Namque vt euidentjii
nobis diuinae generationis impaffibilitas inlihuaiertif,
Deum ex p eo , lümen exlumine, filium pröfitendiufiac-
cepimus, Si ergo efficient^ vifibilisacnmndani luminis
talç ^liqu]4 non iquenitur,ytlumine ex lumme fumpto,
de per quandam generationisnatiuitatem exrorto ipfarri
luminis originem,quç ex le lumén aliud dedirjhec minui,
nec vllum omnino detrimeutiim miniftratiex felilminis
cum Patre Filium piofitcinur.detçftantes Sa-! rendis, grauiterque leremes quare nos lipbellianam
hîerdim,quçita Tnnitacem confundit,vc eun-1 ro]ne noftroCatliblicos dixerimus.Sratlipdem
dicat elle pacrem quern Filium,eundemq; credac éfiè ! qye meotientes luggerunt Regi,de nobis, eo quodjftrepf-
Spiritum landum, non feruans ttes in vnitare perlonas. : tumfecerimus, audiehtiam fügientes: Qui eadem horà
Sed f orüâ obijçitur cum ingcnicus pater lit, genicus tiljus * 1 accen lus 6c eredens mcndacip jieftinauit faceire quodVo1
non fieri poflevnameandemqiefle fubftantiam geniti at- lebat: Etiam cpnfçripcum habens,dcoccuitecumcodem
que ingeniti, cum ytiquelihcucingenitusPaterertjinge- dççreto per diuerfas prouinciâs füos homines dirigens,
nitus el(etdc Filius, tunc magis diuerfa poflic eflç luhftan- ! Epifcopis Carthagine pofitis,vna die vriiüerfè Africi Eè-
.tia,quiavnulquifqueàlèiplolubfiftens,communemliib-| défiasclaulit., vniuerlâmque fiiBftahtiàm Epilco|)pîüm
ftantiam cûalcero nô haberet. Giim veroingenitus Pater & Ecdefiatum,fuis Epilcopis.munere colîdonaùit: Ne-
de leipfo,id eft,de eo quod iple elt,fi quid îllud eft aut dici ! feiens quoque quid loqueretur,neque de quibus affirma*
poteltjimo quia vt eft diciomnianonpoteftjFilium gene- bat# legém quam dudum Ghnftiàrii împeràtores noft’ri
rauit, apparec vnam eflègignentis g én it if iübftanuam : contra eos i 6c contra alios hreretieps pro honoiificenrià
quia Deum de Deo,lumen de lumine,Filium eflè veraci- Eccleliæ Catholicæ promulgauerunt, adueffuin nos illi
ter proheemur. Nam iucem ellePatrem,Ioannes Apolio- proponcre non erubuerunt addentes mulra de fuisficut
lus teftis eft, dicens : Quia Deus lux eft, & tenebra in eo non placuic tyrannies poteftati; Hæc eft enim fériés datæ dC
funtvll*. Item de Filio ait: Etvttaeratluxbominum,&luxm propolitslegis. . , Z
tenebrtslucet,&tenebraeamnoncomprehenderunt.Eiinfra:Enjf ExHunericus, Vandàlonlm 6c Àlanoriimi vniuérlumen
verum quod illuminât omnemhommmvementem inhunc XVüspdpuhsnoftrorègnofubieâiis. Triumphalismi-
mundum. Vnde apparec Pattern dc.Filium vnius elle iub- i ieltacis de legiçprobatureire virtutis,malairi aurores cdh-
ftautis, dum lucis de homini&diuèrlanonpoteftellelub- j liliaretorquere. Quifquis enim aliquid prauitàris''inne-
ftantia,eius icilicetquæ de fe gignir,dc qus de gignéte exi- ! netitj fibi împutauit quod incurrir. In qua re5nutum di-
ftit. Dcniqueme ahquis-intet PatrenVde Filium,diueilita- uini îudicij clementianoftrafecutaeft, quod quibufque
tem nacuralis lumnns intioducat, ideo Apoftolus de filio | perfpnis prouc.eorum faéta meruerinc, lèu bonà feu foi té
dicit: Qutcüjitjplendorgloria,& figura fubfiantuem. in quo
euidentiùsjdc c.uè'tetnus Patri de înlepaiabilis à Patre de v -
nms cum eo elle lubftantiæ perdocetur : dü luci Iplendor
eftlemper coëternus,dum Ipiendoràluce natura lubltan -
tiænunquam poteft elle diueiius. Qui enimiplendoil'n
cis elt,idem de Dei Patris virtus cft.Sempiternus ergo propter
vircuHSsteinitatem ,iplèparabilis propter clantudi-
nis vnitatem. Et hoc eft quodnos fidelicer profitemur,Filium
de Patris lubltan tia natum : licutipfum Pater Deus
apertilfimüpeihibet tefttmopium. Qui vt de fuaineftafii-
lis naturç fubltanna proprium filium genuiilè monltrarer,
ad inltruendam fragilitatis naîtra; împermam, vtnosex
vilibilibus ad rnuilibilia engeret,terrenæ natiuitatis voca-
buiuad diuinægenecatioms traxir exemplum, dicens ; Ex
vtero ante lucifer U genui te. Qujd clariùs,quid luculentius et-
fari diuinitas dignaieturiQuibusindicijs,quib9exirtentiü
rerû excmplis proprietatc generationis pftenderet î Npn
quia corporels côpoficuselt'merobris,auc a.liquibus artuû
hneamcntis diftinttusiled quia nos aliter ventaté diuinæ
generationis auditu mentis peccipete nô pollem us,mh hu
manivteriprouocaremurvocabulo, vtambigi vitra non
poflic d,eDeilubftantia natüefle, que confiât ex patris v- ;
tero extitillè. Gredentes ergo Deum pacré de fua lubftan- j
tia impaflibilîter Filiumgeneraflc, nô dicimusiplam lùb-
ftantiamaut diuilam elle in filio, autdiminutionépertu-
hfl’e in patre : dc-per hoc paflionispotuilïe vitio fubiacere.
Ablit enim ànobis,vttalia vel opinemur vel cogitemus de
Deo,quia nos perfeâü patrem, perfcôtum filium, line fui
diminutione, line aiiquaderiiiatione,lineomniomnino
paffionisinfirmicategenuiflèjtideliterprofiçcmiit* N^m
qui obijcit Deo, qui deiplogenuic, diuilioms Vitiuln per-
tulic : poteftdicece,qüiadelaborem lenlitquando vniue,r-
faeondidic, dc ofi lm c die lep rima abom ni lùo opère re-
quieuit. Sed nec in generando de feipio paflionenrvel dialibus
contraria dumfaéicexpendi, iimuletiam proue-
hit compenlâLi.ltaqüe hispróuöcantibusqui prædeptio-
nem inclytaîrecordationis patris noftri, vel ma.rçfuetudi-
nis noftræ credidçrintefls: temnendam, cenlurarh leueri-
tarisaflumimus. Authoriiatibus enim cuhótispopulisfe-
cimus innptefci, vt infortibus Vantfalorum nullo’i con-
uentus onVoufiani Sacerdorcs aflùmeient, nec aliquid
myfteriorum ( quæ magis polluunc) fibimet vehdicatent.
Quod cùni vidçremus elle negln&ura dc plurinios éfleçc:
peitoSjdicentesfe integram regulam fidei rètinere, poft-
modum yniuerfos confiât fuifle comftionitos fpâtiofem-
poris prsrogato menfmm , nouæque con ten noms , fi
quid ab eqrum prdpolito pollèc aptari, vé ad Caléndas
Fcbruarias, anni odtaui regni noftri , fine nVeru aliquo
conuenirent. Qui dumad Gàrrhagrnenlëm Eonflucrenc
eiuitaccm póft mûiam temporis præftituti,aliain quoqué
dilationem aliquantorum dierum dediflè coguolcimur.
Et duni fe confliâui paratos aftruerent,primo die a vene-
çabihbus Epifcopisnôftriseis videcureflè propofitum, vt
Homoufiönlicutadmöhkierantexdhiinisfcriptuiis pró-
prie approbarent, aut cçrtè quod a mille de qui idexcur-
runt Pontificibus de coco orbein Ariminenfi côhdlio,'
vel apud Seieuciam amputatum e ft, piædamnarcnt;.
Quod nequaquam facere voluerunc, vniuerfa ad iedi-
tipnern per le conextati populi réuocantes. (jQuinimô 8t
fecunda diedumeis mandaremus, vtde eademfidè,fleuri
propofitum fuèrat, relponderent: hoc èùideuter al-
fumpfere temeritate tranfaéla, vt feditione de clamori-l
bus omnia perturbantes, àd confiiClum faéerenr mini-
mçperueniri. Quibus hoc proiiocantes ft«uimus vt eo-
rum Ecciefiæ elauderentur , hac illis. çondicione prs-
fcripta,vttandiu eflent claulæ, quamdiu mallent prppôfi-
tumprçuenire, quodeaobftinàtione facêre nolueiunc,
quamprauis videncur alTumpliflc coufiliis. Adebin hôs
eft ne- '