Faufti Epifiópi,
E À
B
Ezech. i - f .
c
Eitch.j}.
Numa 4.
D
lut. 1 9 .
Mutt.2 y
S r *
leratpro vltibnefupplieia.Ëtiteruml: Dicit entm in cord:;
fuo-.oblituseHDeus, auertitfaciemfuant, nevtdeatvfque infi-
MWM.Düm ergo dicic : oblitUs eïl Deus i patiëntiam rerait-
tëutis, sjiegligentiaiii iudicat igiibranris •, &arbitratur
oblitum , quod magnanimus difpenlator relerbat in
po fier urn. Qupgenere metuehtcm admbnicio Dei ca-
ftigantis emeiidar,contemnenccni rnagis lenitasmode-
rancis obdurat, vt pater de Deo impius, quod vfquein
finemignorancia obfcürantenon videat, quiequidad
prxfens beneuoientia fiiftinentis pünire diflimulat. Et
cum probetur ab inlultante contemptüs^, obduratiö-
nc m putatur operatus. Duin enimiram inter crebre-
fccncia peccata fulpendit, peccaforum ïnfulcare per-
mictit. '
nigniflïi iè" volun tatis apetitur. Si Deus perire vult ho-
quomodbdicitetiamProphetaMicheäs : In-
dtcabo tibi 0 homo quid fit bonum , & quid Dominus requit at a
tei vtiquefacere indicium, & dttigere mifericordiam, foitci-
tumambulare ctrtnDeo tuo. Dum d ic i t , & quid Dominus
quarata te, vtiquefacere indicium : prohiptam exer-
cendi boni bperisvoldntatem non repofeerét, fi non
dedifler. Vide? f quia ficufDei eft , vt prouocans ad-
hortetur, ira obedientiæ hominis referuatum eft > vt
kquatur.
Finis L ibriprirui.
Contra hoc quod dicunt, homines voluntate Dei
impelluntur.
C A P V T ' XIX.
SI autem,vtdicithæretictis, pervoluntatemDei trà-
hunturhomines in perditionem , quomodo in le-
(ftione regum mulier loquitur ad Dauid ? N<?cv«ft,mquit,
Deus perireanitnam, fed retraitât cogitans nepenittypereat,qui
abieäusett. Item& Ezechiel fub verbis Dei ità difterie:
Multolaborefudatum efl, & non exijt abed mini a rubiaoeius,
nequeferignem immunditiatua execrabilis : quia mundarets
volui,& iion es mandata dfordibus tuis. EcccDeùs hominem
nonfolûmlàluâriôptar, kdproeiuspürgàtibnemulfè
labore defudat. Porro pro ràtione iiiftitise per fe effe-
dtummedentis curandh pèragit, quiavoluntatëmeius,
qui eft purgandus,expe6tat. Item,defecitfufflatontmfi-u-
firaeonflauitfufflator : malitïa enim vefiranonfuntconfumpta.
Dum audis fufflatorium,vel conflatoris officium, ihtel-
lige purum metallum adulterina pèrmixtibne corrupt
tum ènatùrâli finceritatè Vi tiatum. Si lïomó in mor*,
tem impulfu fuo acvoluntate Dei agitur, cur item fiib £ -
zechiele imputans, 8c velut dolens loquitur : quare tiio-
riemini domus i f f del É quoniam hold mortem impij, dicit Domï-
nmirèiiertimïni & viuite. Ét quomodo eos in mortèm, vc
blalphemas, impellit* quos ad vitam non folum nutu
iubentis,fedaffe<5fcu fupplicanüstnuitat.Item : Viuoego,
dicit'DominuSytjolo mortem irnpij , fed vt reuertatur impius à via
ftfu & vïudt. Rèditum ie in poteftate habere cognóicat,
qui à Domino proùocatur vtredeat. 'Viuo ego dicit Domi-
nus. Ne de indulgentia'reüs dübitet, iudex clementiam
fuam ètiam quadam lacramenti interpofitione confirmât.
Sed&per Apoftoli Petri ièntentiam vóluntas be-
nigniffimiinfinuatur au (ftoris. Non tardât, inquit, Domi-
iïitspTomiJfumfuum,fed patienter agit propter vos, nolens aliquot
'penmfedadpoenitentianireuert'u Peccahtiingeritürpfceni-
tehtia, ytinconferèndainifericordia locumpdffit habere
iuftitià.5ed patienter3in quit, agit emèndationem hominis,
quia impatienter'dèfiderat j patientèr èxpédtâr.
Item lecundum Lucam : BtviappropinquauitiVidensciuttd-
tem.flèüitfuper illam dicens : Non relinquentin ieläptdemfuper
lapident, eoqüod noncognoueris tempusvfitationis tua. Hic
çonftringendi fiint hærëtici. Si Dominüs perituris ialu-
risinterduferataditüm, ergöfalibiftórumdefleuitexi-
tium.Si autem eorum perditionem vêrô ('vt manifeftûm
eftjmoeroreperdoluit, nonvoluntatem fiiàni homini,
fédeonfenrumhominis voluntati fuæ dèfuiffe monftra-
ûit. Quid mirum fi pro falute hominis Iàchtymas fiiditi
mox fanguinem profufurus? Item in MattKæô't Hierufa-
lem qua occidis Propbetas,&lapidas eos qui ad te mißtfunt, quo-
ties volui congregare filibs tuosficutgàllina congregatpullos fuos
fubalàsfùZsî & Ti'olâtfii. Duasxes hic agit ieïmô diùinus.
Nam dum dicitijQàoriiw vblut^r holuifii, in Deo pirOpofiti
bonitasjin homineàrbitrij'eft èxprel&libertasi Dicën-
do autem : Hierufalèm quaôccidis Prophetas, dilapidas eos qui
adteniißifunt, iäluare Te eos voluifle próruintiat, cume-
uidcncer proférât càùiâs -, per quas iàlùtem eis negare
debiierir. Hèc jócó duplidgenc’re iri iëruo iniquitas
ernentæ mentis ôîlëh'ditûr. In Dömihó indüigentiàbe-
F
F A V S T I EPI .
S C O P I , DE G R A.
T I A D E I E I . H T M A N #
M E N T I S L I B Ï R Ö A R -
b itrio,
L 1 JB È R ï l .
C O N T R E H O C o j r O D IM P Ï E A 5 -
ferunt d Dep induratumfuijfe cor
Tharaonis.
C A P V T I.
I c fenlum feripturs (ahifts üolicitius
I lo l perferutemur, 8c obijcieqtisari|mum
cönfuhdamus,vtrumPharaovolens,
ad inuitusdDomino fueritifiduratus:
fivolensi, ipli vtiqueculpam obdura-
tionis affignas: fi verb inuitus,init][iii-
tatem D ei obdurantis acculas. Quae
etiam iuftitia erat, fi quernipfe obdurauerar,i’pie puni-
ret ? Cum verb Domindsiple adeuraloquatur 8c dicat:
Cur non vis dimitterepopulum meum ? vel vfquequo non vis fübifi
cimihi ? ecce vbi diuinis teftimonij's liberamfuiflein
Pharaoneagnofcimus voluntatem.Hac ratione Pharao-'
nem, dicit Dominüs, obdurabo, dum eummihi in decern
plagis , qüasaMöyfeexoratusremoüeöi infultare
permitto.E^o, inquit, obdurabo corPbaraonts.Sic interdum
familiariteretianiaptidhomirieshuias elocutionis vim
auumimuSjfic iriterd ü cofitumacibii's famhlis exprobra-
mrts mäfiietudine.m noftlram, ita dicentes:Egopatientiä
meatepemmumfeci| egoremiffionemea-malitiatuam
(uperbiamquenutriui, ego te contumäeemiridülgentia
mea reddidi, ego diffimiildtione mea cor tuum,vt coh-
tramc obduretuiranimaiii. Ethoc modo' quod in boni-
tate Domini virtutis eft teftimonium, in (er ui iinprobi-
tate'fitvitium.Aitaütemlermodiiiinus: VidenfyPharao \
eo quod data effetrequies, ingrauauit cor fitum. Manifeftiffi-'j
me hoc loco indnlta requies corPliaraonisindiirafle I
perferibitur. Hoc enim quod dicit: obdjtrduitcotfuum:
nönpaffiuümeftjledadHuiam. 'Visfcire,quiädiüinamo-
derationeobcaulam indiiratae mentis operatür? Idem
iplePharaoin dcceni plagis pofitus cum perciitereturi
micigabatur : cum laxaretur, ingräüabatur. Acfiim-
piiim diliina fe'ueritasincliriabat, bonitas obdilrabat,&
vt fe efle liberiarbitrij deniönftraret,caftigänteDeb,pb-
pulum dimittebat, paircente, reüöcabat. Peripice quo-
modö tebelleni fpiritum cosleftis lenitas obdürat. Acce- j
dentibuS mirioribus j &fldgellisreeeritibus inlölelcit.
Agnöfce ratiohem obdurationis , 8c vim propria vo-
luiltatis; Hebrsum populum, quem egredipro impo-1
fitafibi»cöntritione riuhcpra;cipir, 8c proplagarüm mo-1
deratione nuneprohibet <, ad extremum incUmbentibus
G
Èxtd.f-
H
'Êxod.ti
plagis
plagis ètiamfeftinus p e rù rg e t§c abir'e compeUit. Non.
ergo mdürarùr jw multaDei poteucia, fed contemptor
çfnciturin multaDeipariefuia. Deniquc jntetalïcrnas
vices çaftigationis 8c rèmifliqnis fiagellarus humiliatur,
exauditus eW'gitur,libeiätusiuiultät ,affli£tu^ obtempérât
, 8c filios Ifraëliticos poft décimam piagam emiiille
cognofcitur, ad primàm cum cmitterepotuilïë voluntas
pqitrêmatéftatùr.Et'cùm inter riïediascorreptiones prp"
àieàmï:luftusjes Damme,egovtrv&populus meus imptf: nón fé
àD eo , led à voluntate propria-deprauâtum confcientiæ
fine teftis oftendit^. 8c tu Dcum circa Pharaonem durum
vel miquiun fuilfe prafi.umis aflërei.e , , quem circafe iti^
ftùm'od piurn iplc iàenlcgu§ non pqtüi^bnëgareîlinmi*-
tëm Deu,m G hrift u m ç fic6côlèqui t u r „q u ein piuhi etiam
impius eonfitetiir ; Hoc ergo agir in hominibus coeleftis
anilèricordia: di ipfeniatio, quod in terris pluuiæ. luper-
uenientis infuiio, ad copioli imbris inlaptum, cultus &
edomitusepfpe^ mültiplicatuï germihùm¥oetibus;: vcrumincultusdccrudi^
sinuciljb(ûshèrbisrepletpr,&;fent
i bu s, à c i îcvn üs 1 de m'q u e i m b er dtias res diuerfas arque
contrarias iuxtaculturæ aûc ftudium operatur, aùt vi-
rium.SiÂutÀcgimus : terrae.ràmfapevementemfuperfe1)ibens
mbrem,&gcneraniherbamoportunam,illis d qutbus colitur ,ac-
cipit benedici iotiem d Deo: Proférais autem Jptnas aç tribulvs re-
probaett & maUdictoproximp. cum cotijummatio in conibu-
fiionem. Agnofce teri'am fub vnoeodemqueimbre iîunc
lpinas &riibulo'sgermiaanceav, nunc frmftus benedi-
tfcionibu&idoneqs proferép tenV. Eodem modo dum mi-
fericordiaDci expeôtat& parcic, emendatur obediens,
obdurâcurimpoenitens.,
• Qupdprafcïentia Dei. necad iufia,nec ad contraria hu-
manqs v io lie r vfgeat volun-
-.tâtes. ■
' C A P V T II.
P Ræfcientiâra &. prædeftinationem Dei malèintélli-
guntaftriîeqïes qubd inde humanorum âàuum
caula n.akacuï. Primum quid ex quo pendeai vel procédai
, peripiccie debemus..Non piopcerea homo quod-
cunquefai^uruseft,, qüiaeum coatfurafit præfeientis
auCloritaSjfêd magisDeoprjelciendi ingerir qüalitatem
'liber tas præfcitihôminis aoVoluntas. Ergo non de violentiapræuidendiimponirur
homini cauiapeccandi,fed
magis dé cbhkeut-uris ho'miu ûm. tperitis-briio exoritur
. p r æ n o i c e n d i. G e n e r a 1 i s ita que prælcientia, qua: de ftatii
iTuinditoriusapudDeum manet, depotentianafeitur,
fed circa ibitiun hominis qualitatcs 8c fpecies præno-
ficerid-i ,de h u mani a<5tus inlpeifriotie mùtuàtur.Sed infer
ifta,Deo rë(pondes & dicis : . O Domine quomodo bo-
nam àpprehendère valüi, quem tu malum futurum elfe
priéfeiftichbri it^-eft.. Aliud eft qupd vult Dçiis,aliud eft
quod permittic Deus. Vultitaqu(e bonum ^ 8c permittit
anal um qptàrl eit y 11 u m qu e ,iu ft a b on i tâté âdÛHiat, mi u-
fta pro'arbitiij libertate permittit. De fuoeft qUod dat
graciam , dé tub quod prxnöfcitbffénfam. Et inde eft ;
quod ci ica un quos-incellabiliter înuenitur pfohibcie
quæ prouidit. Nuaqüâm;prâuahominurnfl:udiapræçi-
peretad mciiora conueiti, (i caiaiêc non polie mu cari:
8c idco rë(pondebii tibi confequentèr diuinaprouiden-
tia : O hotiio non-fe.talem feci, qualem, te futurum efTe
i præfciui.Bonum te j?.rojuftitiæ mëæ lege formaui, 8c ne
malum lëqueiÂs.admbnùi, îtialüm te pro coulecuturâ.
voluntacum tu arum iniquitateprieuidi. Vbi nohcoiii-
ptilfio lcd coh (eu fi o peçcahdi deprehénditur in
qucrelajftbn auébofs(èd pracuaiicator in çulp^eft. Si ad
fabboieiii,mquit,b lipniore(picis^'bonusellèpotuifti,li
I ad p ræ c ognit o r e m ,t uniep io ge ftoruni t u o ru m ordine,
vt de te mai um prænolcereni co m p u 11 fti. S éd rçuol u i s &
dicis:Præfcienda&prædeftiiiâfiO'Hümanorüm aâuti'rri
atque n\eritprum præfigit & excitât caufàs. Non ita efti
: magis.de origine voluntatis humanægenus^prætcientioe
■ dermatur. Sed vtaliqui cogitati0111s luae pfauitate dücantur,
&.a6tusfuosin prælcientia æftimehtinchoari,
hoc de proprio animi vjirio, hoc de inemendâbili ob fti-1
nâtione prbcedit, dutnfimulant paftionibus rclubfari,
8c putantfe non pollè quod polunt. Legem dicunt elle
immurabilis mali,cohfuetudinem delinquendi. Sed a.d-
huc dicis, quia opera acyôluntates hqminuni, de nutu
& impulfii præfcientiæ coeleftis incipiant. Non itâeft.
Hocpotiiis agnofce , quodprælcientia Dei de matèriâ
humanorum aétuum fiunac exordium. Quid de nobis
præl'cirç ac præordinaré debeat D eus, quantum"perti-
net ad theurum, in profeâiu hominis d'ëfebtuque con-
fiftic. Accipe illud exe m pl u m , quo præfcientiaDei pro
hdinana le abljoneconuertit. Ad dediimbentem Eze-
ehiam regem,mors defertur in vérbo crifti, vatis veridici j p
adiiuficiatarefponfoita,dicenris : ördina domum tuant, i.Reg.19.
nam erasmarier is: Atilléconüerfijsad.fletum, ordihauit
doniuni fuatn,quiahuniiliauit anihiam fuam. Prophe-
! ta quidem explôraræ fanbj-itatis agnofeit, feddefperà-
f tiofpe repellithr.Orario interdicir praculo, refoldir de-
( precano definitioriem : fides plena,dibbrfiiperacverita-
j tem. Ineuicàbilém dënuûciacæ mortis caulam,'extrema
! viqcit deflentis infirmitas. Humiliât fe fragilitas huma-
I ha,& vim.qûandampatitur diuinalèncentia. Sicutaif:
j Regnumcoeloïum vimpatitur. Omnimodis moriturus fuit- Matt.iu
j let, ni fi territus fupplicaffèt. Elige vtrum veljs, aut præ-
fixam neceffitatcm confiteremutacara, aut Veritatera
conuince mençitatm
Quia aliud efi pràfçire, aliud pradefii-
nare.
C A P V T y I.
APoftolusait , quosprafciuit, &pradefiinauit , confor-
mes.ficriimaginisfilijfiii. Aliudeftpræfçire,âliudpræ-
deftip'are.Præfciéntia i taque gerenda prçnolcit,poftmb-
dumprædeftinatio retribuenda deferibit. Illapræuidet j
I mérita, hgecpræordinatpræmia. Prælcientia ad pôtèn-
« ciam,prædeftinatioad iuftitiam perçinet. Præfcientiade j
' aliënó fubfiftit a<ftu,prædeftinatioautèm de iudicio luo.
Ilia faciiiusman'ifeftat,iftacondemnà.t:illateftis,hæciu- ;
J dexeft. Cùm illapronunciauerit canfam,tùnc prænun- j
tiatiftalèritentiam. Apræfcienriaquæ funt-hoftra pro- j
1 duntur,àprædeftinacione quæfuntpræparantur. Acfic j
nifi prælcieiitiaexplorauerit,prædeftinatioiîildeeernit. j
I Oculi autem vicem prælcientiæ virtus ei^ercet, & quod |
I fe afpebtui obtulerit3hoc videbit. Nunquid fécilfe cre-
■ ditur,quod dc^rehendilfe cognofcitur ï Cum àutemo-
; culi.éa videàntinôn quæipfiincrinlècusoperantur, fed |
, quæeiseXtriiifecUsofferuntur.Sipeccantemquempiam |
forte conlpexèrinc,ho opinorvidentis, fed committen- j
1 tis flàgiriumiudicabitür: Ica npn ad pranofeentis, fed ad
; præeogiiiti pertinebiç reatum ohme deliblum. Sic &
i Deuseâ an te die mil o minis præ u ide t', q;uænohàfè,fed
! ab homine-racicnda funt. Eilicut materiaexiftenriseffi-
j cic,yt eanïbculi^aes cbntempletuf > non autem oeûlus
,: facit,vt res videnaa nakatur : ira &,prælcientia D e i, ca
I quæ de hominum meiitis (ecumra hint,non Vt eueniant.
exigitjlcdeuenturapiecurric.Êcquia fàcris eloqujjs qio-
riseftivtpér afiumptam quamcutique fimilitifdinem àf- j
i krcndærei apeiiantveritatemjficutinterdumvel grano ,
finapis, vél fermento mulicris Euangeiicæ, vellagenæ j
' miflæinniare, 8c quâhiplùra tâlia,regnum£celorum le-1
gimus cbmpara'ri,1ta&nbs diftinguere cupientes futurà
Ijinftltuci genlis colligitürprækîendi. Qupd.fiprækirë
1 compelierc eft,qüi præüidet peccatorem, ërgo ip k eau là
peCcàticft? pfækitadulteriumDeus , èrgôipfeolïa&
Medullas ignibusobkoeni furoris inflammat î Prækif
Deus homicidâm,nunqüidIple beftiales motuspériùr^
bâtis fenlibüs fùggërit ? iple ad peragendüm facinus glà-
i dium cfAcntæi^ ehriS'éXacuic : ? Præfdtimpium, ergo
i ipfe ad proktha làçrificiafpiriÉurfi dementis inftigat ? Ira
; ne qtiarum reruin vltpr eft, earùfti & aubtor elle «reden-
1 duseft ? & inter hæcadmalumperurgere iudicanduseft
. ______________ captiuæ
Rom 8.
G