A g ,
ratio qua:
caufadu-
bitandi-
çft.' I
i w m
i.Cor.j.
: f C. er dó
• ftrina e.
v.agnofc.
Mutt . 2J.
fC.fa-
f Ç fanu.
D
h idco ta.;
t.Çpr.i.
f C.&râà
cionalis
hab.quod
rlffo.
J ?6
Hscnwgiftro geritiftm tanta hice, tantä euidentia prx«*
dicantëjt qüarationè.qua dUïfit dubitandum e ft, An o-
mnium nobis virtutum gerrqenex D eofiti^vel qtiisnifi
infipiêntiffimusde differentia diuioorum münérüm e6->
queratdr.'Aut itnparibus äfcribendum meritis arbitre-
tur,quod non xqiialiter de Tuperni liberalitate; confer-
turïSrenim htec diftribucio fecundum prxeedcntium p-
perurn ifterita prqueniret ,iioArip^drumdonoruiueata- I fogumc^IicöncluriöheA^oftblusterminai:et,y|diceret:
Hoc aut ein omnia operatin' vnusatque idem jpirifus diuidensfin-
gtdisproutvult. Vbi vtique ftmeritomm cäufiis voluiflet
rntelligiidicerenDiüidens fingulisproiit meféntür , ficutplantatoribus
t autMj^tqribus»pr«mium deuptionis
^p po n dit,dicens:/»«yq« propiammercedem accipietfecundum
fuum laborem. ^ 1 1 1
Vmcuiqueßnemeritoda far,vnde tenddt ad meritum:&a
gratia tarn donato expe£ldtur,vt id qiiod acceptt,
atigeatper ilium quidat in- , '
crementum. ' ,'*'f * ' > 5
, C A -P V XT V I I I . ^ ' ‘
a Atur ergö vnicuique;;%ie mpritoi vnde tendat.ad
mefltum,& datur a iit^ lium laborem vnde quüqj^
mercédem accipiat feetindum fiium laborem. Quod ira.
! efle,«riam^’eMähgelic®^veri^tis teftimonioagnpicitutv
vbiper comparationemdicitur, quod bomoperegrc profit
cifiêns VQCauitferuoffuo^&tradidit tUtsfabfianfiam fuam,
voideditqtiinquetalenta,alijautem dm,atq verb vnum, vntcuiqüefecüridumpropriamvirtutëm,
idcPc,Cccuhdumpropnam
& naturalem poffibilitatem - nonautem fecundum pro-
priuinmeritum,quia aliud eft p oft e operärivaliudopera-
I rij& aliudeft pofle haberècharitatem,aliud habere cha-
ritatem, & aliüd eff capacêm effè tPntinentire, iuftitiae,
rapienti»,aliud verö eflè continentëm,iuftum, atqüe fa-
pientem .N ón itaque ornhis reparabilisreparatur, nee o-
mnlsfanäbilis f fenatué èft: quia reparabilem .& ianabi^
lem é£Fe,de naturaeft,repäratumautem & f fanaturii ef-'
fe,degEatiiteft. Denique iftf ;quib"usfecundum modu-
lum capacit^tis fux i quemineis diftributor fubïtaati«e
prsuidehat,cUfparcfedituseftnumerustalentorum,non
Imenifremünerationem | led operis accepere materiam.
In qpa duoxiim feraorum vigilantiflïma mduftria'non
folumglórioffslaudibus honeftatur, fed eriarnin xter-
[naddmini fui gaudiaintrare prxcipitur. Tertij verb pi-
grüin o jium d e fid io la nequitia iic punitur, vt & vitu-
perationis dedecoretur opprobrio,& portinne quam ac-
cêpérat,e?uatur. Dignus enim eratperdere inuniem fi-
dem,'qui non exercuerat eharitatem. Vnde Sein iubfe-
quenti rerrnpnejquo apertiflimè declaraturfuturiforma
iudieijilèdentefilipliominisinièdemaieftatisfuiejante-
quam fè.o:dcongregatione omnium gentium3aii j ducuri-
turaddexteram, alij.ad finiftram conftituendi j laudatis
dcxtris.dedperibuscharita^si nihil aliüdfihiftris obijei^ '
tur, quam; ïdiièricördiré bëuduolëntia;que inÈglédtüSï-
^ccepëmh t éfgóeüamifti fidënii fëdriónfeétati tü erant
dtleftionem.Necde hoftferuatojfèd de non autffo mu-
ncredamnabuntur; Q^müisenim omniabonajdona J
fintDei;^ a Déo tamqh qilsdaiii etianinön petita-tribu- |
unturjVt périp^ quié acceptä Iüht,eäquÄ nbndum runt I
dójiata quoèraritür; Sèftiën qüippè quod iacitur in rer-
rarrimörlöbhöcre.ritutyt ipfum lölummanéatiled vt*
fruótumaff erendo, multiplex atque numerofum fit. Qui
quidem pröfeilüä ab ill o effVq«/ dit increntèntum i ièd ter-»
ra Viuênsj t & dé‘gratie ianUmbrè fcecühda, habet
, quod ab ipia expë6te tur ad id 'quod
dccepit,aügenduni» ' mm' WÊÊÊËË mm -
VariaUperdiuèrfdtempora gratia cattfa à nobis non ejl
inüeßigunda.
C A P V T fx:
a ls reftè ( vt arbitror ) quantum do mi nus tribuit
pertraótatis,adid vnde degtèfla eft di%utatio, re-
uertamur : Adcohfideratiönem Icilicet diffetentiarum,
quibusdiuinægratiseopera acdonâvariatarünt:^fiiftt-
doquippediuitiarumfepierttte&fctentü bei, cuius inferuta-
lihafum indicia & inttejligabilesv 'u, fic t ^er mfiéricordiam
Ifiaam&iudiciumtèmpet^uitjVt lècrùtiflimâ Stèrni coh-
filij voluntate,holuerit itïomnibus t fiiper dnitieSgene-
rationeSy aut fuper oihnes hominëSi æqûalés dönorüm
fuörum eflc menfuras. Siquidem'aliteredsiuuerit,quos
adcögnqfcendum fe,coeli & terræ teftimonijs conuenie-
bat: aliterillos/quibus non folùm eleinentorum famula-
tujiëd etiam do£fcrinalêgis,'prophetaru rri oraculis, mim-
culommfignisj&angelorum eooperationibus'coniulc-
bat; & multo magis aliter miüericordiam fuam vniueriis
hominibus declarauerit i quandp filius P e i raólus eft n-
liu s hominis, vtinueniretur ab eis qui eum nön quoere-
bànt, & appareret his qui ilium non interrogabant
mohih vno tàntùm populo Ifiaeliticæ ftirpis excèlleret,
fed in omuigentc quæeft fiib ccelo, multiplicatum Abra-
hæ femehórirétur: in quamhteredum fuCcelfionem non
fîlij cârnis, fed filïj promiiïionis intrârent : Sc quanta in
ptæteritis lèculisluper cætérashationes, tanta nunceflet
in genre Iudæa?parcitas gràtiæ^cùm tàmén intro du ôa
plenitudinegentium »etiam iplbrum ariditatiearuiidem
rigàtionüm inundatio Ipondeatür. Quæ ifaqüe caufæ
Ifint Harum fub eaderh gratia diifimilitüdinum | quæve
rationes, iànftislcripturis non loquentibbs quis loque-
rut? Et cum ineis feientia Pauli Apoftoli à dilputatione
tranièat ad ftuporem, cuius erit:tantapræfiimptip j qui
hæc diflèréndo f , exiftimet aperièndapdtiiis quâmfilèn-;
tiomirandaî
Omnibusfaculis miftïhôrdia Dei & corpora aluit,
-'énnentesiuuit.
C A P V T m
PAûènterigituE^æquanimitèr ignorëtüf tanVrëmd-
tumab humanaf cOgitatiofiefecrctum. Nee tarnen
quia nequeunt claulàpenetrari j ideo etiàm refer$torum
eff prætercundus introituSï Mànifeftàüërünt eriim di-
miiorumfcloquiqrum multoeàuÈontatesi:& Continua. 0^
mnium fecülorum experimen ta docuërünt iiu ff àm Dei
mifericordiam mifèrieordëmqüe iuftitiam nec alendis
Vnquàmcorporibushôminîimj'necdocendisiuüandif-
que ëorum niéntibus dèfùifie. Sëmpèr étcnimpluit fu-
pef bonos^maloSyOitnptifölèmfuum oririfecit fuper iüjios &
miujhÿï fempèr vitales auras præbuit {emptr diéi Sc
rioëtis viiijfiitûdinqs miniftrauic-, vbèrtatem âgris ^mui-.
tiplicàtionem, lêminibus , Fcecuttdiratëni genërandiS
hotninibus lémpër f impendit. Èt fi qüandd àliquid
hpruin miniiit , Bénignis coiTèptionibüs àüéffioneni
dçfidiamque malè ytentiüm caftigàuit y 'vt mifèratio-
nës eifis qùîérërëht id àdüérfis, ç^ius iüftitiânï non ti-
muerant în fecundis. Denique fi ad ipfà muridi ëxor-
dià rëèürrâmüs 5 inueniçmüs , omniüm (ânëiôrùm qui
'dilüuium |>raeçcfferunt j Dei ipiritum fuifle ' reëtdrem* j
propter quod & filiJPeinôminâti fiint r quorliàm, fitut
ait Apo^ôïhSi qüicunque JpïHfu Déi dgüntur * hi filij funt
peu Etëühàijdemhëgléiffâôblèruàûtià patrüm^illîcitis j
fe repröbörüm connubijs tfiifcuiffent -, atqüè db
riamfôeietàtëmdighiéxtetininiôiüdicârëutüridôrftinu's
ait: XtoHpermdnebitjpiHtuS inéUs tn homintbm ijlis, quotiinm
carafunt. Vridô apparet qüàd ifte populüsi cùiüs ge-
nerationes difereto ordine cum anftorum numéro di-
géruntur,'f {pititàliàanteâ filit, eaytïquë Volüritâté tüi
Spiritus fan (ff us prâèfidebà'f: fie impende n smodéràminis
ëëgï.mëfl»v t.de,cliuaftdi adyttia no àdrmerëEpotÉftatê:
éaput
fC.fem.
pc.r'rcél. ^
fC.rfporibusadd.
$ f a u 65.
Ibid.
! C%kRirc.
c.
■ j-'C. im
pertiü,
•f fpftftUr
ails. C.
À
tcciefil
Prou4 . fe-
pundit y Of
P|HcbMÇ,
I Gtriixp, •
[ Rorrti^.
I MulapM
Mxtt.c).
tuet
C'VÖf’;
bntatg;.
qüà pbtëftâtè hicpopulüs fi noti Vteretür,noh relïnqüëT
retDeum,nec relinquèrétur a Ded v elTétqtie ille de quo'
diëtumeft: tetix quipotûit tranjgrtdi, & non eji tranfgrejftfr.
Quamdiuérgo apudDeùm mànfit, e*a Vqlüntate maufit)
I ,quam Deûsinfpirauit&rexit;i,^<mr«^ênim(ficutfcrir
-ptum efk) volunias à domino-.
Hominibusferèpaulatim
pernaiàrgttoi eis daredecreuity
Ç A P. V T , X K
SËd;huiuspræparationis don vfiüs fempèr p^quëâùsr
nec vnamenfura eft.Q^tfiammultis.mqdiSjdcinpùf
: merabilibus difFerentijs gratiæ opera &. doina variaiitu^:,
inque ipfis fi n gu 1 is- ge ne ri b us In u ne tu m diili m il es finit
gràdüs & imp'aies qua n ti ta tes .Si eu t enim in germinibus
Iierbàrüm atquftligrtorumrqu* terra producit non Vnâ
fpeciës, necvnüm in omnibus genut^eft,Fed fin'gtfia quç-J
que in Fui feminis Forma, & m fuæ ftirpis qualitate gig-
nüntut,-plenUm autem dëçorém non ftacim vt eduntur^
à(^ipiuntvfedçertis & ordinati^proueHurituraugmènr
tisjdofiecâdperFecffam.fui habitus quantitatèm per ,füç-
bcedentiafibi incrementapermenianc: ira Sc femipajChà-
rrifmatiim plantæqne yirtutuuv.» non in ómni agro çbr-
dis.humani totumhoc pariteti quod funt -futura, na-
Fcuntur: nec Facilè reperitur in exordio maturitas , & in
iriehoatione perfe,<ffió. Exerir qtdd^mifó v ^ | i6 e r4p<^.J
teds.& milençors Deus mirabiles illos fiiæ operatipnis
[efFëîffus, &-quibufdam mentibus hoh expeffataptofe*
<ffuummora,totüm fimu^quicquidcoliatiuuseff, m u ê l
.hit. In AbrahælumbisLéui fan^ficatur, SC finutl cum]
eo domus Aaron & facerdqtalis’ordof bene^Gituri Inl
l^a cd e repromiffi'bne.concepto^, Sc .contra- ipenï fterçd
1 mm fe nu m nato | , ommu nv„; gentium vocatiô | & tdtaj
Chrifti.formaprÆConditur. ïacob fiullo meriro fuffka-J
gante ditedu-s prjufqliam nafpatur » eligîttUr. Hterqmiæ
dicitur; Pnufqûam 1 | jvm/treni w vterp., nota priuf-
quam extres de nultM^fanctijicaui te. I bannes in tra Elizabet.1
mà'tris vifeera Spiri tu fiulëto replctus exultat,& vt nullus
inter natos mulierurhmaior f i t , pnùs fentitinitia gratiæ
quàm nàturæ> Sèd cum Sc alia, fimilium documentorura
exempla non defint, quæ breuitatîs ffudioprætprimus,
rnulto tamen crebrior multoque numerohor pars ilia
^hominuinèftxui partieulàtiin quicqui.d fiiperna largitas
Ndonat^aççrefdt,vtconferendbruinmuneruLncauf£e,de
his quæ fuut dollata| pariantur. Qui dam accepta, fide,
diffioëhtianon careu.t quam vtique melfe fibi nouerat,"
Oùi diçebat ; |Credo d&mne-, adiutia increduhtatcm meam.
Quam nëçllli abefle penitusà I iiisanim is le n cieb an t, qui
dixeruntïiDo?» ine}auge nobisfidem.QxÿdiLm quadxred.unt;'
nonintelligant, Sc multi eorumdmm fax fimplicitatisj
rnodulo detinentur. -Multi yerè cito mfelleiff us lumen
âccipiùnt.Ipfa autem intelligéntia nop in'pmnibusenn-
dem haB;etrvigorem,autfimiiem Faeukatem. Et plurinii;
aim& fid e&'in te lled u videantur ornatï, laborant-t;a-l
nien indigentia charitatis, Sc his quæ fide cç aitelletlu
vident, nèqueunt inhærere, quoniam per(ëuci;ari'irî ço
npn pdteft,q>uod non toto corde diligit ur. Donum quo -
que îpfius charitatis non femper eiiifinod'i cft, v t qutc-
quid ad plenitudinem ipfius pertinêt, fitnul àpercipien-
tefumàtur. Eft émm araor qui pote ft alio'amô/e îupe-
rari, Sc fiepe dileiff io Dei ex miindi dtleiffione marcéfcit,
nifi ad eum fetUoremSpiritu fan<ffoinflammanteprofe-
ce.rit,quinullo extingui fïigore, nitlJ.o pbifit teporê, 1^ | |
giiérë. Cum itaque in hoc inenarrabili donp p c i, om-
nium finnmà donorum & ’quædam^fit cunbtamm vita
virtucum, ad hoc esteraconfèruntur, vt habçat agiras
fidelis intentio per qu * ad perfè(ffâm ch,arit^.tbm poillt
eniti. Q u e^ quoniam noniolum ex Deo,fcdetjarn Deus
e ft , ftabites &perfeucrantes atque infuperabiles fa c iv l
quos Rumine fuæ *-volûptatis impleueri6 Qui aütein
■iftia.rum aquarum dÏÏlcedinemr nefcjunt, Si adliuc de
mundihums torrentibus bibunt,i?.autetiarafialiquid
piimoribus labris devitæfontc guftauerunt,inebriatita-1
ü f i
Apoc. 14.
t-Ctr. 13.
îiien àùrëo Ëabÿlbri iscalicèdele<ff anturTupprbr fusde-
cipiunrürarbi'tr.io,fuaybluntatelabuntari&fiIrihaede-
fidiapërfëüeràhtjipfi fé his quæ accepere diîpoliariti Fa-
,çilè èhim qùællbet botià |fine chatitate poUiiüt pèriré*
qpæ-nbn poflùnt fine cha'ritate prodefle.
Deo àuèrjitt, fed propnayo-r
luniatis iffioffiieritthominis effefifleterit,quid '
'• i '■ cadere potuit.
^ . C a P V T X I I .
a Æeàütem fuiumatirn^breukerqueperftiiffa ad ia
valeant,vt certllïi'mènouerirausnullumfideliumd
Cap.|.
Dëo non difeedentem relinqui, neque’euiufquâm rui-
nainexdiuinaefleeonftîtütippe^difpofitam: Sedmultis
qui iam iudiçio rarionis vtüntàr^ided îiberum efledifce-
:dere,vt nôndifcelîifl’e fi t præmium : & vt quod non poH
F
teft nifi coopérante fpiritu Dcifieri, *eorum meritis de-
^C.eiüs.
piitetur, + quoruj:tî id potuit voluntare non fieri. Quæ i|^:,cuiys-
voluntasin înalis ¥a<ffionibus fola eflepoteft , in bonis
auccm fola efie non poteft. Quamuis enim fccundum iUSjV1; " 1
,naturamfit-hpmini,vt'bonæficvolühtatis,yitium ta- bon a fit
men quodpèrmalanavolunt^temiiruitin naturam,non T c-fr.P- ]
naturæ fiiperaturyirtute^îèd.gratiæi |
jm.v. inc-i-
ditin rùi-
dam n. n.
Bonitatem Dei nopfdlmnfanäis, fed& impijs inßituehdis .
I • 1 1 MM affutjfeante dtluuium.
V f C ' i ' P V T X I I I .
R Egebatur ergpprhrius alle populus Dei fpiritu Dei*
f& a maled^<ffi ac' préedamnati"populi focietate ac
..monbusper eruciiponem fäiKfffSpiritus abftinebatycu^
ftodiens diieretionem fui a perraixtione earnaliutmquo-
r.um malaram diuIuftinuitpatientiapeivquaihdiuboni|
per id qtiod eoS noh imicabantur jplacere pPc’uerunt :ybi
verb etiam boni malorum imitatione eorrupti-fimt, q
per^ voluntatis deFe^fimjn.candem hequjtiam cpnlpi- * G^olfi:
rauicvniuerilms : quosfexcepta NP.edomp)y|iafcimple- tariuipB
,räs:pr0phanauit iTehtentia vna'deleu,it. Bonicas autem
Dei ne illi quidem parti défuiti quadn chäritate non fte-
tif« & ab initio fin yéneno .di^bolici liuoris infurauit.
Principem enim gentis impi®jlän<ffi Tmtis mentis inui?
dentem, c^dem^ue .erus parricidali cqrde meditantem,
dignatür dominuspatemomitigarecottfilio, dicens adl___
CainrVtqutdtrifttsfaéiusesivtquid concidit vultMtuiislNon- .G»». 4]
ne firettè offeros,}eltè autem nondiüidaspeccaßi ? quiefcè. Ad
teentm ent tonnerfió eijis,& tu dommaberis em-. Depone (m-
quit) örtam de.inüidia? smulatione triitiriam,&flam-
rnas odij erudelis extingue, nihil tibi Abel naoeuit, ,nec
mihi placendate Isiit.Delpexi muneraJtiia meo iudieio,
nonillius ybtö.Opus eni m.boniim négligfeütër egtffi,re-;.
«ffafuiflet oblatio tua,fi fuilffitrë^^lcrecro^vicieDs' cui.
o.fferres.?'-fcire debueras.quidyoueres. '.Non digpeinter :
me&tediuififfi, quohiamtibi éleëlioraieruaftii Tuusll
ergo hicerror; eft,tiiumquepeceaciim, quiefee &noli in
inionte^i ^FratrenFmoue 11 , a4 te potius rua cumaxcub- l
cetur. Noii peccaco regnumin te dare j led tu potius in
ipfum filme dommatum^| Pceni tënd o enim;nee in ma- ]
ms Facinns prpgredieri&i & ab eo in quo tè'dblesdiipli-
curfl'e, mundaberis. Gum prgo tälia ad.Cain loquere-
t,ur Deusmunqutda'miii^am eft yp^iilTèieu tu;&(duan?'
tum.ad ilium medendi mbdumlufficiebat Vegifte , ; vt
Cain ab illo impïetatisjfurore refipifeeret:? fed malitia
pertina^inde i^aifta eft inexculabilior^vudedebuit efle
ebrieffioE. Et ytique prSfciebät Deus, äd quem finem
inlanientis efTetprogj;^flkra. cbceptib.NjIqueexeoqu^ I
falli fcientiadiuina non potërat,hecefiitatepeccandi,vE- ]
gebatur Ricinus volunrati«. A cuius ytiq uë ’Fntebtibnc l
atque elFe.ötu pbtuitincojiunjita's^Abel ifislä. defendi,
nifiplacuifleE'Dëo cum magna laude patientix fiias* yt]
temporalis furar impij fieret perpetuus honbriüfti. Po
fteris yerbiftius^fr^tricidx, quamuisjn progenitorisiui *,C.parr;
cid*;