Hic tutti proauus Noe fub tempora cüius
Infecittotumftudijs concordibusorbém
i Culpa fre que ns, vitijfquefèqucns adiunxicauitis
Pofteritasvitium: quapropter nulle per artnos,
Aut propé m aiores cùm viuere confuéuiflènt,
Ne peruerfî hominum mores crefcenribus annis
Augmentûm accipc ren t ,vitijs vt terminus eflet,
Maxima vira hominum luftra 'ad duodenaredaélaeft.
Namque Cainigenum cura feconiumSta prophanis
Damnatter Thalamis in peiusprona iuuentus;
In varium facinus, fuperu m deferta fauore,
Profili t, inque o nines currit temeraria laplus.
Turn Deus auerfo tam multa ob crimina mundo
Confeftim infchfus, Voces erumpitin iftas : ,
Ncquaquam pofthæc humanaingentemanebit
1 Spiritus ille meus, vitam nec proferet vitra :
Viuere bittènos decies contenta per annos
Vita nocens hominüm : quoniam terreriàfequuti
Plus carnis quàm mentis habent ,:fie ergo feuera
Æui conttitui t tempusTententia certum
ludicisimmoti, longs ne tempora vitae
Criminis augendi cauttam pr-aeftare valerérit. -■
Flagrtij quid enim iam non auderetiniqui
Impia gens hominum, nam magna mole Gigantes
Monftra horrenda hominum, vario de fêmine nati,
Nil nonaudebant : quïs vna Scmaximavirtus,
Nonfore ad extremum prauos^, quos dira libido
Crimen in omne trahens,nullas fine ianguinenotSkes,
Aut fine cæde dies vnquam dutftare fïtiebat;
Immemores iuris diuim, hominumque-, laïque,
Affc&nfque pij, matiùmque, pàtrumque'fuoïum,
AuótoriTque-Dci ; tantumque incrimina fumma
I Pcocettiim eft, homines Dominütn vtfbrmafle pigeret,
Vt peruerfa eriamDeusobpeccatanocentum,
Criminis expertes animas, conuoluere vellet,
Acque fupcrfufts terras immerge re lymphis,
i Rurfus inantiquam mundoredeunce figurant.
I Vnus erac Noeiuttus, quem proprer in iras
I DifFerret prodire Deus; qucmvicandêlis
! lamperquingentos immunem criminis annos
' Duxerat, & lan&a degcnteminlege probarac.
Cui fic fan «Sta Deus pandens arcana reueJat,
Iamque hominum vitijs infeóèam turpibus omnera
Aeracum terris in deteriorarelaptts
I Eluere, Sc tumido vifum eft fubmergere ponro:
î E t dum cunâalùens opent, iuflufqtie reft dit
Gurgitcpræcipin, poll uturn diluât otbem,
! Implicitofque homines, & quiequid viuere iuttumett
; Cautta hominum, inttati conuoluat labe profundi.
Sed quia tu (blus cui cordi noftra voluntas,
Deuotum famStis duxifti legibus æuum,
Peruerfis Temper voto meliore repugnans:
Sicdecretoium moderabor iurameorum, .
Vt mihi cùm iuttas luerit gensimpia poenas,
Purgatæque orbis feces : tum dignius à te
lncipiat mortale genus, fungipumque paren tem
Te numerent populi, pofthæc qui tempora viuent.
Quadratisigitur trabibusconccxtaparétur
Area tibi, cubitis fed quæfic longa trecentis,
. Lata quaterdenis,denos fuper: aerainaltum
IT erdenis furgens,cubitali ornata feneftra.
' Infupcr à feua ponatur ianüaparte.
! T une caiidum bibula fpirans com page bitumen
; Explorer, tenues & veftiat vndique rimas.
■ C umque triplex fpatiumdifcreuerit area duplex,
Sicdifcernantur proprijs animantia nidis,
Nc violentpermixragenus,commiflàquepugnenc, &
jConfundantquecibos,'quorum te condere par eft
Tantum matcriem ; nam difpenfàca receptis
Ne dette, præftare ineum eft. Hæc mente ttdeli '
Noe concipiens (fenfum ipfe animumque miniftrans,
Veile & potte dabatfaraulo, quodcunqueiubebatj
IulTum opusaggrcdicur, dénias profternere filuas
Incipicns, atque annofas profcindcre quercus,
Admittunt luci radios | vmbrifque leuatur
Campus, & æquæuo fpolianturrobore valles.
;Sed cùm tam multofuerit properata labore
1 Summa operis coepti,centum differtur in annos,
Vrbona vic&fèquens, virædeli&a ptioris
i E mender, mutetque ferosgens impia mores.
! O miferi, quos tam iuftæ dilatio poenæ
Plus facit ettèreös: nee iam pro crimine tantum
t Præterito, at longé grauius ple<Stentur ob ipfum
Temporisindultifpatium, veniamque negleófcam :
Cùm teftaretur fe pat cere malle teuerfis,
Tempore dilato Döminus. Iam mole peraâa,
Machina conftabar laterum com page capaci,
Diffugium quod fupremum pater ipfe pararat r
Nauffagijs natura tuis, rapidifque fluentis.
Turn Deusè cello famulum dignatus Olympo,
Voce robnet Noe fummum iam tempus adettè,
Condere fe latebris, natos cum vxore,nurufque
Eripere inftanti exitio, mortifque tenebris,
Cunctaque viuificis animaliareddere clauftris :
Siue ea terra fouet, feu clarus fuftinet aër :
Singula de mundis fèptena, & fingula bina
Ex ijs quæfàctis minus apta,imm unda vocantur,
Nee mora fit, quiequid conuexo cardine cæli
Nafcitur, ignocum diuetlis partibus orbis,
Quod ftupet Eous, quod pallidus horree Iberus,
Auftralis Libyæ calidis quod nutrit arenis,
Scindit Hyperbpreas miro quod lumine noótcs,
Feftinat trepidans &apertæ immergitur arcæ.
Diluuium dicas iam præfenftttè, Deoque
Auótori patere fuo, Sc pecudes ratione carentes
Plus quam imprudentes homines ratione valere,
Er ft nil fàpiunt. Ergo omni feinine viræ
Prxgiauidam vt primum claudi Deus imperat arcam,
N o x ru ir, & fubitæ cælum obduxeie tenebræ,
Effufoque cadens terras feritaëre nimbus,
Et furie, & toto patiter defeuii in orbe.
Nee fàtis excidio eft qui nubibus ettlutt imber,
Antiquæ laxantur aquae, iamque asthere aperto
In nubes vacuas caelum pluit, öcreferata
Dettuitin lymphas mundus casleftis abytto,
Atque nouos pandit fontes, torrentibus æquos.
Dumque vno immixtumraptim fegurgi.ee iungir,
Quod caelum,quod terra vomie, quod nubilalundunt
Inuoluit merfos mixtis cui toribus agros,
! Implicitofque greges ftabulis,cum ciuibus vrbes,
Obruit inter aquas : populique natanre ruina,
Nulla manctrerum facies: tegit omnia flumen,
Crefcendoque fuum perdunt & flumina nomen.
Mox ctiam curfu, nullis faciabilis vnquam
Amnibus Oceanus, tam magna rhole ruentes
Iam præfentit aquas : audio quas gurgite maior -
PelliCjôc in cumnlum redeunccs furgere cogic.
Doneccontradfisæftumattollente profundo .
Vndiquelittoribus (urarao fe circiteiungit
, Fludtus, & oppreflïs conçurrunt*quora terris.
Et iam terquînis fuper omnia celfior vlnis
Area ferebatuef namque hæc menfura fupremos
Exceffit mçntesjcùm quadragintadiebus
Vniuspluuiæ furor, & mors vnafuittec.
Ter quinquagenis dehinc folibusacrefudo
Conftmilis ponti modus Sc menfura remanfit.
Dûm Parçr omnipotensiamdudum in car cere gentis
Conclufemiferahs, terris abfcedere magnum
Paulacim iuffît pelagus, fènftmque relabi :
Nc raptim fugiens terras fubuerterct omues,
Et ftabilem in fedem tellus vt ftcca mearet.
Dcniqucdittufb planus mox aëre vertex
Prodere fe cccpit pedetentim, & fumma videri
Potte iuga,ac pianos fcopulisdefcenderettudtus,
Cumquc reftdentifènftmprorumpcre filuas
Æquore,& occultos paulatim furgere colles.
Iamquc niger patufa fpeculator mittùs ab area,
Aéra reppererar placidum,prædaque reperra
Non iam curabatconfuetain clauftia leuerti;
Ergo emittà femel vitalièfcde columba,
' NiK
Nilfcfereriiscerci,rurfum dimitta reportât
paciferæ frugis paruum hbamen oliuæ.
Tan tus ad iudicium hoc, magni cum laiide parentis,;
Clauforum fie tus,quo fe gaudere reueianr,
Exoritur: quan tus mûris cùm y iâo r acerb us
Infùltar, fubitum o blettis (i forte feratur
Auxilium.-quantus cùm iudice mittà modefto i
Addiôtos rurfum vitæ fèntcntia reddit:
Quan tus ih ambiguum funus cùm vitarecurrit
Inter lugen turn lacrymas ÔC gaudia fie tus.
Potteaquam rurfum fpeculatrix arua paterc(
Nunciatjhocipfo terris quod mittà receptis
Non redijc,raider pigras perferre latebras,
Et iuuat ad cæli ventos fpirare patentis,
Atq-, animam ætheteo laxatam pafeere fenfur
Sed nulli clauftro fas eft exirepacenti,
Donee relliquias illuc qui iuttèrat orbis
Ingredier,iubeac fàcris excedere clauftris.
Cæiitùs ad mon i cum ftda cum coniuge Noe,
Cumqi domo,& natis pariter,nuribuscj; pudicis
Et noua dedu&is iterum dare rura colonis,
J Cundtaqj fucciduæ fètuaca animantia prolf,
Iam captiua diu clauftris emittere apercis,
; Quæ bonus humanos opifex fèruarac in vfus.
i Quæpoftquam data porta ruunt:parsaérapennis,
! Pars faltuSjliluasq; petunt:parsmerfa cauernis
I Infodituvpatulis'.tcrræpars libéra campis
j Exultacficcis,& praco vernac aperto.
j .^Atveromundifortitus régnafecundi
! Cunéfa oculis Noeluftrans,ac meure capaci
Acçipiens,animumqj volens fàturarereplendo,
Cunctahaurir,rapido perluftrans omnia vifu,
IVc noua mirarur: n o to f ulgencior ottu,
i Et mage folrutilus ridec.-maiorc fereno
j Læta poli facies, & defperata virefeunt
Foecibus arua nouis.iedadhucverlatur imago
; Ante oculos, tanræ fèmper memoranda ruinæf
Inter aquas quid pertulcrinr.quidnmnere facto
Non etiam tulerint, fremeret cùm verbere feuo
Pontus,&iilifas contemnerec area ptocellas.
! Cumqj fuis Noequàm prompta & lata reuoluit,
Se citçùm lùmmi fuerit largitio Patris:
; Cogitôcattonitosmirariacvoluere fecum,
Va Je tot efca ani m is toto fu ffeceri t anno,
| Quis potus, namq; hoc conftat,fi cæteravitæ
; Suppcterent,claulbs,dum Hudluac arca,perire
Inter aquas potuiftè ftti:nift reéf or Olympi
Depofttds,hominumàuxilio donoq; carentes,
Suftinuittèt eoquocondidic omnianucu.
Ille animas lpngæ periruras catcere noâis
AftcClulucisfpolians,virtute repleuit.
îlle vc ramfègnem pottinc perferre quietem,
Infùdit pigri placidum torporisamorem:
Omnipocens quid enim noneius dextera poffit,
| Qui gelidi raptim merfos fubgurgitis vndas
Cum vi(umeftarderefacit,Hammafqi fub ipfas
i Algereinue(ftos?& qui nunc temporeparuo
Polïe perire homines docuit nfergencibus vndis w
Oftendec flammis atq; vndis polie renafei.
C L A V D l l MAR I I VI CTO R I S j
Commtntariorum in Genejin,
L i b e r T b r t i v s.
T Alia mente gerens,venturaq; fccula cernens,
Non prius ofticij quicquam fèruatusinire
Conlti tuit:qudm facta Deo laudefq; rependat,
Gratefq; euafo référât diferimine Noe.
Mox nmeo fàcraexurguntaltariafàxo,
Agnouirq; hæc primarecens altaria mundus.
Anteatotus enim,conuexo cramite cæli, .
Tcmplum mundus crat,turn dudum ad fàcraparatis
Affugit c gregib us feptenis hoftia præceps:
Seu volucrum ex fpecie,mollis quas fuftinet aer:
Siue ex his quæ terra parir: nam fept ima quæq;
Aris fternunturdénota anirhalia fàcris. ■ %
Æthereô tùm niox ignis demifliis Olympo,
Libat odoratos ad facra altaria foetus;
Ambroftumq; Deo flagrant holocaufta vaporem'.
Et quanquam nbftri nil muneris indiget, ille
TotiusmundiDominüfq;Deufq;:fuorum#
Attamen oftieijs vfenerari, & muneregaudet;
Quilymphis tandem fie Noe affatur ademptis;
Etftparuafuitjtanto pro crimine, poenæ
Vltio,vindicibus pluuijs,cæloq; rcfulo
Tôt feelerum dainnatte reos.fcdemq; nocenteni
T errarum ,mage diffufb purgaffe profundo:
Non tamen oftcnfi.fcriemus verbere,tali
Vlteriusmortalegenus:qUamuisruituras
Per varium facinus,per crimina ptiftina rurfus
Humanas mentes videam,gentefq; profànas;
Non tamen interea cettabit dextera vindex»
Supplicia iniufltis quæ reddar,præmia iuftis.
Vos igitur, quos vita probat iuftiflîma nobis,
Crefcite, fècuri & foecunda proie referte
Arua, nofqj greges longis diftendite terris;
Seruabunt elementa vices,cundifqidiebus1
Spartts femmibus reddetur débita meffis.
Currec opus mundi compar,dilcordibushoris;
Æftati cerrabic hyems,ac tempora 1 i brans
V eris & autum ni fugiens replicàbitur annus.
Vofqj(quibusregnum folidi permifimus orbis )
T ota tremet, metuecq; ampli fubfhintia mundi
Imperiumecce damus vobîsres prorfusin omn es,
Totq» inter fpeciesrerum:quæ fpontè mouencur
Carnea mcmhfa quidem veftros largimur m vfus,
Quanquam inrerduin vobisa ianguine'vims
Elle volojquem ft quifquam ederit,haudfecus actif
Ilium iudicij pleâetfèncentia,quàmfi
Haufcrit humana fltvidum de cæde cruorem :
Quem répétant temper vinùcx,adeèq; requirara;
Vtmihinoni {plus pendatracionis aburidans
Supplicium,ied bruta eriam:crUor omnibus iqtiè
Sitfaeerhumanus. Verùm ne-poftea quifquam
Diluuium mecuar, cali lit foedere tutus.
Cùm leuis in nebulas pendens fe verrerie humor,
Et nigras eu m ùlaric aquasin concaua nubes,
Effuudam radios, &pulchrum circite fummo
Arcum componec mihifolisimago recuruum,
Pingentem conuexa poli,qui luce colores
Exhibeat varios,& in aéra dittîpet imbres,
Ignis plus habear rut flans, & iam minus imbris:
Quodftbi venrurifpecimen præfumerefigni
Pofteritas fecurapOteft,vt ftfcdere cali
Pofthæc diluftium credatnon cfle timendum;
T alibus ar te n ci j mperijs cum coniuge Noe,
Poft habitas DbminograteS, laudefq; repenfàs;
Certatim & limo fluleiq; vligine læta
Arua parer natiq; fl mul, quîs fit mi us æuufn,
Mox fubigun t raftris,& femine rura maritanr.
Tum vere effufislatèdenfiffîma campis
Herba vircns,flauas cùm durauittèt ariftas,
Solis ob^rdores in frugumlaâe gelato
Reddit muitipli,cèm cumula to foenore mefle m :
Et noua prægrauido iam palmite vihea diti
Luxuriat fru<ftu,tortaq; ex arboré nedar
Parturit,& duro nafeentia pocula ligno.
Force Deo Noe celebrabaclætuf honores,
Indulgens fàcris epulis, Vinumq» propinans
Prima évité nouum:quo demum largius haufto;
Hincalto grauidus fomno,membrifq; folucis,
Non bene co m poft ta cùm vefte iaccre t,hu miq;
ProftratuSjfpcdianda dater genitalia natis
Membra fuis,vni ribi Cham tererrim e rifum
Mouit origo tui,nec iam peccattè fat vni
Elle tibi credens,ffatrcs afpergine culpæ
Contendis maculare tuæ:fententia mu lro
Quos melior, meliorq; ani m us,de te<fta parentis
O biebta docuit cæJare virilia paila: