}68
eosipmniàenim illismonftrat,quibusipfi fefeagnofcanc Vripftificeris. Producit Dauidém, idemafleuerantera.
fuumquedeljquiumanimaduerfant«Non enim qui in ma- Quoniam propterea,inquit,in indignos collocacbenefi-
ritfejio ludatu eRjudaus efï; necquain manifefto tnt orne Circuit-* 1 cium Deus',-vt commonftretur ipfius bonitas,& vcvidfco-
cifioeft CircuncifioeH: Hæc dicens,vnme;facorpQrea & car- j riam obtiriear,in iudicium cum hominibus vocatus.CtfW
naliareiecic. Verum qui in occulto,Iudaus, & Cirçuncïfio cordis: '\iudicaris. Antithefiscft : Deus ( inquit )in nobis bénéficia
Velutimente. Non enim,inquit, neecftiimeft, carnale | contulit,nos ,'ipfurnabnegauimus& mentiti fumus:1’ac,
praeputium circuncidere, fed enim cotipfuro, à prauis o- rioftram ob malitiam vifus eft magis mifèricors , quanto
peribus. In (p'iritu non liter4- Quum addit, i»j^irif«,iter magis ergaindignos eft beneficus r Obeamproindecair-
præftruitfidei: Fidelesenim perSpiritumfan&um.pec- fiimvincitiniudicio:nosenimipfi,ingrati,vi(5 onaeocca-
catorumCwcuncifionemhabentinfpiritu,quicordeCir- fioném eipræbuimus. Cur ergo punit nos,per quàsyin^
cuncifuseftabomniimpuritatc: is enim vere Iudæuseft cetëdemonftratuseft î .Si daufaesipfi viâoriæ;punit au-
Legem adimplens. Cuius laus non ex hominibus, fed ex Deo. tem, iniuftus eft:lr autem iniuftus non eft,punit autem, nô
Occultæ namque, & in corde Circuncifioni^, non erit .igitur tu ipfi caufaes vi&oriæ, licebat enim ipfi & alia
laudator homo > fed enim qui explorât corda & renes -ratione vincete etiam fi malus non Videaris : Non enim
qui non eft malus,dignus eft Dei dileétionem véndicare.
Stauterh iniuftitia noftra,Dei iuftitiam commendat,quid dtcmtà
N unquid iniufttu eïi Deus,qui ittfert irunù
C A P Y T I I I .
Sijinquit,ex noftra iniuftitia magis oftendittrr veritas
&iuftitia'Dei , & quia neque noftra iniuftitia prohibuit
eum iuftafacere (Jiocèft, Q adfincm deducere qua; Abra-
Va igitur exceüentia eïi Iudai ? aut qua eil commodity Cir-
cunfionisi OpponicfibiargumentumSanéfcus Apoftolus
: Si igitur iuxtarationem nihil prodeft, neque lu- hamopromiferat) A c , fi non aliter videremr iuftus& ve-
daeumeftèneque circuncidffedmag's obeft:adëo vt tra f !rus,nifi noseftemus iniufti: Siitafêfe habet,ifthucj ïniu-
grefïores maiorc fiipplicio digni iudicentur : quidnam ' fte igitur punit eos qui audiores, ipfi, funt fadi veriratis!
Deus nos elegir? quam vero obcaufaiti idem nos circun- Sin autem iniuftè non punit, non igitur Vos illicaufàeftis
cidi mandauit » licebat itaque ad obiediionem dioere, jveritatis. Secundum hominem dico. Abfit. Alioqui quomodo.
quod figura excitent carnea ifta Circuncifio , huius quæ fQuandoquidem humanis ratiocinationibus eft vfus Dcü
fitperfideminfpirituCircuncifipnis:quoditernIudæus, {noneflèiniuftumoftendens,infère ; Humanomorelo-
fpiricuaiis Iudæi typus extiterit , qui Cnriftumfit profef- i quor dura hæc dico, quum alla fine argumenta fan&iora,
furus; Iudasenim(fiinterpreceris)confcffionem,figni- j diuinioraque. Secundum itaque humanam ratiocina-
ficac. Verum hæcinterinidihitioneprætermifla, vt quæ tionem,huncad modurn dicemus : Num iniuftus eft
nondumpoffitadmitti, adaliamperrexit : Prodeft, in- i Deus ? acrefpondet j npquaquiim ; Sc rationem fubijciti
quiens,Iudaifmus,hincenimiter faiutisdidicerunt. Ac- quomodo enim iram infère? Anne perfpicuum eft,quod
ceperunt fane Legem ducem àgendorum, quod fi earn |Vösnoneftisipfiveritatis&iuftitiasautores,fediprefibii'
nonobfêruarunr, de feipfi çonquexantur : Mihi, inquit* |ïudicabïtDeus mundum, Si iniuftus (jnquit)eftèt,non iudi-
interimadtranlgrediente&fèrmoeft. T h e o d o r e t i . Icaretmundumjipiumenimiudicare,indicâtquod iuftus
Iudaicumdeprimensfupercilium, demonftranfquefru- eft.Naturaenim ipfaiudici)eft, quodiuftusiudicer iniii-
ftra ipibs Circumcifionis ,'Legis,Iudaicæque appellatio- ftps. Si enim veritas Dei in meomendacio exuberauit in gloriam
nis nomine intumefeere j vt ne quisfufpicetur, hoftili eius, Idemrurfüsdicit: Si enim proprerea,inquit,exube-
iftucanimo , inuidentique acinfenfo Apoftoium facere-, !rauic& vidtoria Dei,quod ego iniuftè egi,atque abnega-
infert : In quo igitur praeeellitludæusj quaeue eft com- ! uiipfum;immericoiudicorautcôdenmdr:decebacenim,
modîtasCircuncifiopis ? ,Quod.fi alienigenarum gen- j me compenïàtione retributioneve digntim exiftimariî
tium, inquit, quædam, pietate& virtuteornatæ ; ‘diui- quippequiautor& caufaveriratis,adeoque vidoriæfue-
nis præconijs fiuuntur : quidnam ab gentibus fècreuit If- : rim. At qui poftquam illi non fum verka,tiscaufa,idcirca
raelem Deus ? cur Cirçuncifionem eisdedit ? praeeellen- : fznèiaàicot.Curegoadhuctanquampeccatoriudicor-j Vbi gib-
tiam enim Iudæi, prætogatiuam eius præ 'gentibus dicitî- rificatui^jpter vi<âoriam,iuftitiam,veritatemqueîEr non
dein de fubdi 1 5 Multumper omnem modum; elegit nam que : quemadmodum vituperamur r & perinde ac nonnuUiaiunt nos di-
M ai of csi p fory ra, &ab Ægy p ti o ru m tyrannideinliberta- j cere j Vaciamus mala vtveniantbona.Qxûd iudicamur,inqujr,
temeos'aiferuic, illorumque famam per multa mirifica ceu peccatorcsquiau&oresfumusvidtoriæDeo? Curer-
fignacelebriorem reddidit, legem in auxilium tulit,Pro- ! iam non fit,arque acnbnnulliarbitrântur nos diçere,nof*
ph e tas excitaùit: -Hoc enim dici c} Multum per omnem mo- j que profeindunt; FaciamusmaJum, vtbacrationeDcus
dutn. At que hæc omnia filèntio præteriens, fol i us Legis- vieftpriam obtinéns,nobiscompenfationëm reddat, be-
lationismeminit, primumquidem (inquiens) quoniam
credita funt illis oracularefponfaque.M«/«fane per omnem
modum: iri&trreiu&t »•AuJexcellens & multum,fe mutup hie
refpiciunt, & in idem propemodum recidunt, Primum
quidemquodcommijfafumilluoraculaDei. Quoniam, inquit,
I omnino in manus fibi rraditam accepcrifht legem , qute
eftoraculumDei. Quid enimft quidam illorumincreduUman-
ferunn nunquidincredulttas tpforum fidem Dei abolebit ? Maud
quaquam. Deinde,vtne dicant: Netradiditquidem nobis
Deus Legem; verpm qu* eft vtilitas nobis traditz Lé-
gis,poftqitam nonparum multi, ipfi nonerediderint?Ec-
quid hoc ad Deum, inquit,fi vos non credidiftis ? nop e-
nim vt D.eüs inuitos feruet, num quid enim quia nonnulli
j increduli manferunt,propterea fidem Deij hoceft,bene-
ficentiam,aboleuerunt,hoceft,irriram fecerunt?Minimè
gentium: Quanquam enim ipfi voluerunt feruari: Deus j
' tamen quod fuum eft, fecit. Sit autem Deus verax3 & tmnis
homo mendaxftcutfcnptumeft, non quia increduli perman-
ferunt Iu d z i, propterea offenfa eft vlla ex parregratia &
dementia Dei-, aut imminutum eft donum, fed hzc omnia
fadafuntjVt indicetur cuidenter Dpi veritas in ijs qu^
promifit Abrahamo hpminumque mendacium; mentiti
funt enim per incredulitatem fuam Deo', dijs feruientes
van\s acdgmoriibm.Vt iujlijicerit inferwnibustuis & vincas.
neficia in n os Conferendo quod vidoriæ caufâ ei ex titeti-,
mus per feelera noftra quæ patrauimus ? Et non fiat iliud
quod dicereexiftimamur ; quodobiniuftitiam noftram
nobis Deus bemfta c ia teo quod aûtores vidPnæipfi fi-
mus. A tque non vfu Venit, iliud videlicet vt bona veriiâr;.
adeoquebeneficinm accipiamus, ab Deo, ceu illi qui vi^
«ftoriæillicaufampræbeamus. Iam enim,inquic;diuei:-
fumfit>erçnimob flagitia noftra punimur. Audiuerunt
Græci Chriftiariosdicentes j vbi exuberauit pcccatum,
fuperexuberauit gratia. At ipfi fane hçcdicebant,poftqua
munduspleiiusfuitpeccatoruro,&ipfum quidem Filiurn
Dei adfèfc attraxit ad falutem, hinequç in nosabundauit
gratia.Quodipfi didum finiftrè interprétantes, Chriftia-
nos diccre afnrmabànt,. oportére-Mortales:peceare, Vt
gratia exu biter. Quorum condemnatio iufaeïi.Q^iorumjvi-
delicethacratione de nobis male loquènrium blafphc-
man tium que, condemnatio.iufta eft \ quoniam bene di-
d a , male interprétantes, i n uertu n tac pfofci n du n t. Quid
igitur'iexceüimus îriulla ratio ne. Iam antea enim eau fat i fum us,iu-
daosomnes& Gracos omnesfubpeccato ejfe : Quid igitur piæ-
cellimuseos ? Per legem Circuncifionis, inquit, mhil
priuscæteris obtinuimus,in ijs quæ obtinuimus* S eve--
r ia n i . Quid igitur excellentiuscæteris fumus aflè cuti J
Anteaenim caufati fumus Iudæqs & Græcosj &»qu*de-
. V; inceps
\ ïnceps fequuntu^ did a funt pe r defedum.Éi ehitn quod nuo quæ contra eos (iittt exp\ortit.omnisCaroccram ipfoï ne-
\ Js /.v^»ll».nrt.icadphri fiimiis^ cnnleda- que enim quæ fuhr in Lëge adimpleuir. B e rLfg em emmcognitiopeccati.
At,enim quiddico j quod vo's'ludæi mbil
B
dixit > Quid igitur excellendusadepti fiimus-? conlcda-
num erat infcùrë; iuftitiam qufeeft ex fide .‘»quod in fé-
quentibus çciam in progrcfïu dieu : nempe iuftitiam Dei
perfidem Icfu Chrifti. Quid igitur, inquit, nos præcel-
lenstenemus? iuftitiam quæ elt ex fide i antea enim caufati
fumusItidaós & Gracos. E.cqqî antea caufatus e ft.r Dum
Græcos coarguir ^ quod corrumperent naturalem cogrn-
tionem, quum, inquit i « Deus enim tüts mamfefiauit, Intyfi-
bilta enim ipfius, a creaiura mundt, ex operibus mtelleèta conjpt-
ctuntur,& quia cum cogneuiffent Deum ynonvtDeumglonjua- ,
runt, aut grattas egerunt. ludæos autem reprehend»,quod
Legcmiint tranfgi’eflî. Nam qui ( in qu 11)- in lage gloriaris',
per tranfgrefiionem Legis,Deum contumeltaaffiiis. Pouo M jM
ac ofte n d i lie r, quo d apudaKps quidem natura elanguif-
fet,apud ali'psvero & n arura&lç^ confequçnter Euan-
gelij gratiam introducic, & ait: t^yid enim h abc mus exi-
mium aut excellens'ex gratiajfidèm,quæ per lefum Çhri-
ftqm effiçaxeftiuftitia.Nevnusquidem. Q^utm fupradixii-
fet. I Quid igitur plus habet ïudæus ? /docuilTetq.iienon-,
nihil præcejlete gentibus Iudæqsiqüaqdpquidemômm-
no eis Sic crédita Öf tradita effet L.ex i nuncpftendit, illos
inoullo præftare gentibu^, quia Legem Dei non feruaue-
rint ac fortaflè inferiores fint illis,aç tanto minus habeant
pvæftantiæ.qu'anto in cognitione peccarc peius eft*. Quid
(igitur1) .eft in. quo Iudæi præcçllimus ? nihil lane.
Quid ira I Nam..omncs peccato Iqmus obuoxij ^ Iudæi
&Græç.i,N'ihil igitur ex Lege,Ludæo ; præftantiæ (eu pr«-
rogatiuæaccedit j hon enimeaiu cultodiuic, non obfer-
uauit : Nec præputium geteptj,pam& ispeccauitj neuter
igituralteroeft melioç. Omnesuamquecaufati fumusj
hoc eft euicimus j .peeçato eflè obnoxios., Deipdp ne vi-
deatur îpiis jnfénfus, Dauidem, nec non Efaiam teftes
i prçiduçit. Perinde ac fmptum cïl : Non cïl,tu}lus,non eîlqui tn-
ITfrlm- ! Mlligat, non eüqmexqu.ratifeum : In piæputio vidclïcet.p-
«5- ûïm foclinauerunt ,f im l munies{ ach f«nr, non eVquifaciat
commoditatisexlegeaccipiatisi quo minus cum vniuç„r- I
fo mundo reiefficiaminiî Imofiquis rite ekploret, in-j
ueniet.ab lege vos detrimehtumàccipere; ob ,eius iiatu- |
ram, verum propter veftràm malitiam. Ecqui fit iftucj j
Quiapeçcatifiotkiam pgl iegémhonhabetis. In cogni- J
nonev.dto.peccaregraüiuseft,quampeiignorantiamiti- |
dignumadmittereracinus. Aliter ; Oportebat,ad Abra- j
hamfa&as promiflionesimplcri ', I»femmefuo beheduetur |
cunctis gentibus. Eaigitur eft tartina, quod Deus biomif- J
fionis i.enax fuerir,eamque etiam apudihdignosfecuaiiE; i
Vel h u n£ ad m o d u min c e 111 gere licet. Ad hoc pobis lex
pcofuit,: maniïeftaüit.cognicumquenobisreddidicpec- I
catum , non folum quod ab abfurdis nos operibus.afe3
ceat, eaue prohtbeat ; verum etiam, quod morem fibi
non gereutes fupplicipadficiat. Non enim qtiàle pecca-
tum eflêtagnouitremus, nifî erronbus atquedelictisno-
ftnsppenammferiet. Acperomniaioinneisprorfuspeccato
bomtattm, non eïiadufquevnum : Quum cuim aDeo decli-
natunc.fim’ul inutiles ôc abiectifacti lant.Sepulchrum aper-
tumguttureorum, lingUuJuudolofe agebant, venenum ajptdum
fub lab-is eqrkm, quorum of execrattone & amarulentia rejertum
cH, i velbcespedes ipforum ad effundendum fanguinem. Hæc .ob-
tre<ftatoi;ibus,cqnuenit applican.X^wt/itio & aßifttain.viis
façiens anxie obnoxios j infert protinus , yerbi &
Euangelij fui quod prædia» excellênriàni oftendensi
N une autem fine legt, tufittia Dei mamfefiata eft. Common ftra-
tpjipfos ex lege nihil adiutos j âddeliderium eos perdu-
cens.corapendijaçfcienciæ quafèruari queant, opp.or-
tunè admodum ad fidem Chrifti pergic. Cut tefiimomum
dixerelex & Prop beta. Si cum lege peccauimus, eCquj fei-
uaripoterimusî Sieeni n quiiquamdicerequearj maxime
vero quomodo citra legem i Huictefpondctiper iuftitiam
quæ ex Dëo eft ; quam (ï Detssdederitineambi-
gas de faluce tua , 6 homo; iufiitia autem bei Ab Deo
trad.ta perfidemllefuChrifti. PorroiuftitiaDei iiiunifefta-
taeft vt.erat,quæanteafueratocculta. Proinde vteirii-
giat calumniam ^neyeaquopiam videâtut nouitatis ftu-
diofius, vtnereçens eftè dogmaiudicetur & piædicatio
dixit j Mamfeftatà eli : neque Id fimpliciten Ëriimueto
iamolim teftnnonium eft n a û a , adeoque per Moyfcn
prædi«fta,&:Prophétàs. Qnalisaufëmeftiuftitia, dixe-
ritaliquisi aut quomodo ab Deo eft traditaî Perfidem
(-inquit) lefuChrifti. Atque Vt ne nouum quiddani au-
dire videantur, li omnino eos feruari æternumque beari g
liceat„'citra vllam ipforurp additionem contribucionem, Hominis
’ ' 1 ' ^ ’ r tiibilaci
sua
ipCutum. Pçjvias.moïesinteliigitüc.'vuamiContritionem velopeiacionemi deraonftrat, qaod.ipfum a ed e ie , fit
Âcnùleiiarrç.peecammdicit. Nihil çnimaclcoatterît& j coutibae te : Animanamquéfortltudme, ipfum«edei
extenuatcumatiimumcun,corpus, vtpeccatum. Vim- \ reindiget.hinc&ait. Per^to.innuensipcrcamnoSct-
quipa.nonammmmt, nh^lmtuiDnammcculiimum. I iamadijcerevclcontribuete quieqaam. Inomies
Viamnacis.commodamvocat.viiamS{conuerfadoncm miusmdtntn. Inomnes(nimitu®fttdaeos,vtquicxgc-
!'NMi»i«a»Kra,9“ »'i9“ " “ "? “ ‘ t o & ‘h ij s qu iin t.egc r“ nt no«fiio . fcque ipfishabucruni filutis Autore.m. Super
I loquitur: Ytnedicantludxl; Ecquidh^cadnoHOm- I ,mnis vero.gentes,ccu ab Iudiisinipfas quoque.fittranf-
! nino enim de nobis didtafilnrceriei 6c profccto, inquit, I fufa gratia. Aitamen&hos&illasgraci* pattidpes fore
dixitj noncamen iimplicitet , verum Credentts : & quia
noniniuria,'gratiafitomnibuscommunis | Nenenimeft
difiinltia ,Nam unitiespacumtrt & defletuutlturgluts. Dei: ist-
jlijuati gratsiito ipfisisgr.tsa,per Redemptmem qiuesi in Chrifto
I miximeiftaarlnasactment : Omnesenrmidnouimus,
qpodqUrecUnque lex dicit.(,Legem autem jnominat , -v-
| niuerfumvetustc(tametum)ijsquiinLege funt,loquitur,
i Qua:enim neceffitas etat,alios 6c non ptoptios, per Pro-
pheras; mmirum Daui<}em 8c Efaiam,ad corredionem | l u d x o r u m d i u i n i t u s a l l e g a t u m i n i u d i c i r i v o c a r i ? T h e o -
' m u r c Multa ifthuccaiiiioneacd’iligentiapbfuitjnoni
enim. dixit deijs qui funt extra Legem , fed ijs qui funt in
Lpge. Etenim pletaquede Babylonijs, dePetfis,Medis,
8c drgyptijsloqMlttp',6caiijs quam plurimis gentibus: Iu-
dxitamen,vaticinia'dehiiceadfefebant vtomneqsbb-
tutetut. Talc quiddam fubobfeute indicat: Hanc ob
caufam ( inquit j Ptophette icdatguernnt Iudcos;_pla-
numque fccetuntjcos ncquaquam magnifies defefe ptx-
dicaredebete; quiuimo tqrum iuxta mundum peccatis
obrtoitiuln , vt iter pradttuerent fidei. Etenim cognof-
centes mo dales ,■ qu od neque pet Legem Sc citcnncifi»-
nem neque per przputium liceat feruari sternum: facile
. Chiiltoaccellei int., gtatia fua genus mortaliumconfe.r-
nantc.-Aliter: Grandiloquos adeoque fupetbos often-
ditludieos t ptoptetea igitur argnebantot d Propheiis,
: vtfaftnofaloquentium obiirmarentutota.d'/«W“ ® M '
aioniblurn Iudxus,fed etiam, vui«cr/«j mtlndrn, Demeoquei
pfius la
utwti;
**fUF erRedempn„o nem1 ,Quomodioiuftificaturnomd?pef
temiffionem (Inquit) peccatorum, quam in Chrifto lefu
cpnfequimur; id eft.pet lefum Chcifkam,quernpropofuit
Deus propitidtoriuni per fidem. Quern propofuit.Beneudlen-
tia enim Pattis, ptopitiatio fa&a eft noftrorum pcccato-
rumipetiPropofuit, autem Verbum jdehundatveteremj
adedque zternarn Dei hac de re volunratem at^ue decre-
tum, Irifanguinefuo. In ipfius fanguiiie. Pater quidem
propofuit ae decreuic j Filiiis autem fariguiqem efrudir
pro nobis: Cdmmunis itaqtie gratia fand z Trinitatis:
cooperatus efttiamque Sc Spirirus fimetus. Ad oftentionem
iuftitid fua ..Ad oftentionem iuftititb Perinde ac demon-
ftratio locupletis, in hoc cernitut quod alids etfam lo-
Cupletat: hac ratione Chriftus iuftitiam fuam oftenderc
Volerts »mortales etiam iuftificaUit. Per remifiionemprateri-
torumpeccatorum qua Deus tollerauit. Demonftratio iuftitiz
ipfius, maximem hoc corififtit < quodremiflos; hoc eft,
mortuos plant iri peccatis; iuftificauir. Deinde Ofatio- |
axopcnlwleew non iufiificabitur: Delude ne indigna pacian- ; nem , ad mortalium culp^m ( earn exaggerans ) dirigitj J
tur fudgi, tpcn«undoconnumerau) vt obnoxij lint,de- quodpeccata fuennt irt tollerantia P e iy hoc eft, qtiod, |
Biblioili.Pet.Patr.Tom.^.Pars 3. B b b ' 5 Deiis