.Matth.it.
£jp Ó*45i
'ü •{
*Lus.it*
*- î- m
Ez..2ô.b.li
Deut.r, Oifl
tap. 12.
1 6. '
i 7- ■ :
p J
i
Deut. 30<|
cap. 14'. i
*>:
j
10 . I
• ' I I. y
iIji.voeati dfcflen^& faluati :■ Gentiles autem ^cjui legem
ignornbant a falute fuifferitalien?* lalus ergQgcati^.a Deo
da c u f|& n on ab h 0 ra ine mecetur, ideft, fides Ghriftfiqua
faluamur. Tcfimomuin ctrrn perhibeo illis, quod amulattonetn
Dei, id eft, zelum arhoris Uefhätient, ficut Sc ego ante cofi-
aerfiohem habebairti fed non fecundumfcientiam. Stultum
eft ,enim legem per feruuro datam venerari, Sc Euaiige-
1 iu m , quod datum eftperdoroinqm perfequi,ftultum eft
Utlampatrem cönftterijißc filium; negate: in hoc fiqiii^lem
Iu dreileientiam Öei non habehant#' quia itavolebant ad-,
hrererc legipcc iferüUin datam^vt.gratiam relpuerent .eu-
apigllij ä Domino datam,* Sc perfequendo filtum Deo pa-
~operibiis 1 egis, ojfenderunt etlitti in lapidem offenjionis, id^eft » in
Chriftum, n^entes ineum credere,'feddixcmnt&dn ha-
feemusRegem, nifi Caefareimetucifigeillumi C^ilapis,
behe appeluttur propref firmitatem fidei j ficut fdfyium.
eft in Efaia tEecepono in Sion lapidem offenfionis, &petramfcan-
dalu Et ficut eft lapis -faluris, Sc ficroamenti illft4qUi in eum
credun t ,i’ta eftlapis oftenfippis his, qui in eum rcfpuunt
credere. Quod tale eft ac fi dfceret. Ecce mittam in po-
pulum Ipdarorum CKriftum, quiideircolapis offenfionis
vocatur, quia rnoxvt riatu§offendcfunt in euro Herodes,
& ludrei necantes proeo paruulos. peindefiSutEuapgclittin
narrate fcandal&abantur in euffij & multi direi^u-.^-^0 -.,,.:_ - - - . * ,. v»v-■-.■ .... . -or)_
iorum am audicntes vtibum , fcandalizafi fuht, & M pr, placetepntabam, bocautero d . c i t u c i
ndn ambulabant cum illdi & & & § in paffionc eiusdi- ; ranuatphebaiitaf.dequibusSjV^Kas^n. V em th r * ,n
fcimili cordiiStolueerum. omn^qmmirfi0tvos,Arbunm^ltfiqm«mpnJtmBeo.toe
Chriftum. quivnius cflintuesftcurrSW,ScSpirfeu fanQ&PSituS. Sco.lnqpiE,fratres,^uiapengnofamiaintea-
&pwccptailiihscuaddibrit,M»»B/»Bdrt»r;idcft.n#^ftismalum hoc, dum cnlta aiulHludsaiirum Apoltojos
ctubcfoeeipfcntentia(quaiamnabut>turteprobi;&infi- ebriftiperfeqncrcntur.arbutabantutfe
deles aulfehtes ab Mo, lumbltiiai'migvtw ttlamm, fed Deo. Acdcontramulci feientes, negauernntChtitairf,
•botiushmbitufabMocumcxterisole'cfrs: Venifebcneditii <Hcnr!uib4 M a l i ! £?»<!!*!»<( «C® -U im h t
Plw®*? du:iiPfeipfflPSMlg SBMBii c:““5 hdc d, Si quia poterat aliquisobijcere Apo'ftolq,. quate non lqftificamut cum bonisopenbuS, &faa»ilullinam9a«-«»
oias pro incredulis * « B U * ,^ e d am -n f t fc ( ie tb i ic i it
i o-_ j -Qiikd^ A nnflxiliis. 1 - : i cai'ifine gratia Chrifti, nolentes fe
fubdere fidei Chriiii, & Euangelio illius. Etenim quialegis
openbps nemo^erfe„<fte,iuftificabatur;, mi^t.peus figentiles,
&:derpicerentIudæos.Subdit Apoftolus.
C -A P V T X ./ A
Orat Apoftolus pro iudæis,quôs zelum Dei & legis haberiumYuüm,
qui prjeçepta iufticîæ:, quaé Euangelicayocan-
tur nobis tradidit, & inipfo perfêdionem iuftitiæ nobia
! IZ.*.'*
■ ïDk ’
*toel.2.g.-
• i l ,
Æ i.z .c .z i
'r4*
, *5- .
* m ^-7
Nnh.i.d.is
Il
*rja J 5.«.i|
lod.nf.j8
\m l7- '
W Èm â
\ i8 .%'
'■ W9W
Detif.fr.zi
■/. ZO.
I ZZ. I
\hif*.s6air
re aflerit non^ccurfdüm ßiehtiam; nam ehriftüm fine | exhibuir, cuiuifid^'aciaperfeäionem « S jJ jS jP 1® ? '
leuidishoraumsjcx Wgla.operibusiuftiiiam quaerebanr: | VuE.&qUiaIudacirultinämfuam quaBueruhilrqiuecp, id
de dluerfitare nifiilixcx bpetibuslegis ab ea quac ex fi- eftjegjs iufticiam fibipurauerunrrufiieeWiiufttrrapci-, rd
deefi.quaecämludreoquam GrrecePdn Chrrlfiim cre- e ft.Chriftd.&fideiilliuihac5ucsuangd.«D^.;n¥qodemi
communis eft .- vbique aurcm rerrarum pradi- luerunrcolla fubderc. timumm legiiChrtßtu t i. .idiujiuiam
caraeftChriftifidesiquaihrepelleutibusIudieiSjTnfce^ jommmienü. Eft finii^quiprpconlumn^aüön'eaCplpitur,
j ^p u m G e n*S : , . " I mataeft.Elbeuam'quaudqp#eonriimraatiphe;^perreimoidiimCaUtm.
f.fiftfaommmmpirbibmMiS, quoit- ] perfeaa^confiimmatÄSecuridu^fiuDGienJumdicitur
H M p i Chdftusiniseffelcgis,npUc6nfurom.atiP.fe4 cqrop|eno,
iisenmiußmmVih&}um<iMremisßataiteiufituDeimn &cBnfummarioJegis,&Prqghetapm,admftqiai#5 m
rimtfuhieBi. ttmiitmmleWgZhri^ , adiußMam/imwm- hominicredenii.compleqplegK.&propherammlgfe«!!.
denth +M^/ercwiwJ|iPi*b9^aHwrBi«j^irMin. ^udi'cx%«C^..quiaomnia.,'qU3elcXj&P;rophetayerbis>3cmpfterlj4de
& P K S B f Sutauteinexfide tß iu ft jM .ß ipip ^ i# e r a n !p d t i^ t ip iu r o T O r^ le « t . i ^ d e pep-
dirir A e t o r f e « * 'M o r q a B 4 e»Ä!»to;i«maj(leJJ>c()n- dens'incruöemt. Confamnummtß. Ojjod qutctcdit. Sc
«umdtiuure: tAutqmitfit»det ih j jf im l i f t # C h n f t u m cqgfiretuciuftificatur, fvtamenopera ^gna tecertt Hpc
dmortutinuuare. fs e im id iic itftr jitu ra i* lrw iß n rium •dfflatinterofficium,’&;fipeHwquoido9lcjumeft!pfares,
»trenn & it& d im o :‘boccfl>rirbumfidei,cju<iipr*ditämus. quseagitür. Fims>eraipfumipropterquodag(tur. wm-
1-0uütß’mfitMrKMMCtMVminumiefum,&tiMdetugfre- .auqi.lexJ&prophetaEhhftCbrijlusmropterqUemi.ltabn
dM m id pm d dm fa feuM ü im rtiiB .fJam m .^G p rd e^ i «
mm mdimridiußitmm: m Mtm . » j l i P i ' l P t D>- H ‘ xdfgeift, q«i f ü r » H M m % ’
ittemmfrmmai*Qmnu,qdur'ft'miditm, mß(oiffUMetur. jd eWcut quidam codicps habent; viuet mers. vtlub-
f N«ic»iw 4 dißinaio ludd&Grui': mm idem Dommm am- audiatur mandatis, & praiceptis „degeinpolun proqpeniunb.
diutsiaoamcsquiinuötantiüum. ^Ommemmqmmn- ribuslegs^deft^bir^mpifipnero qpDiabbau.Oieteris-
aueinuotautftinomenDominf. fiiluuserit. - f Quomodotrgoin- .^ue"MdiiBus^&iibi<s. it a « to » ,.q u ^ Ä lW eft wueie.
mabunt Irtatiem non mdidmtnt 1 Aut quomodß Credtnt t i hominem in fe fapsbat., -qui ante mterht.iebatur. l t e -
mmbonaudteruritiQuoniSdiimemaudiintßnifudicantcl miunjWgqjllius.iuftitiiE
\ouomeda.vabtrudu»Hntmfi m iM nm i0 t:fnp um ta U M M tolldbäturi viuet m eq d itir.rdelt, mor-
*OÜam !3 m petUsluameiimniiumpuem., cuungefimntium teniprufthtem euadetg|i quis vero fpltuu^iterea, qu*
i/onä! fftdnonommsobtdmhuSngflia. lfttistnimMititSVo- l5x piicipif,iropJcuerir,hcehn.pra:fentite^pqraliterno
mmequnmdmtMdituinißra!ifJkigaßdescxMduu,Mdimuu- relnunerarur, in futuro tarnen remunerauonte cama yi-
reuiper verbumChrißi,' %Seddico: tdunquidnonaudierttnt: *Et bm
m idmmom«emmrmexiu'ttfnmmumy&infntsa\bKUrm
lerTdeorum, W Std dito. N dtiquid IJfall non » fm u t i Trimm hie hpyellafChriltum, qm per pafllOTeiqiuam , Khdem
Sdoyfes dicit f * Tao ad dtnulaUonem vos adduenm in nongentem, i u fiifitäti n l^crcdenfejvücaiu fti cia ChriuiK , qui'elt verim
ifm r t i wutum.
diefy éfdifit:. f* iimoitoenntommt fChuvnn àa nnonnn qnuüiktreenntttibÇuus tm.we:: oaldm ao- \ i
parut f i , qui nie no.ntntfrrogabant. ^ Ad ijfaelautern dicit:*To-
tadieexpandiinarm memadpopulumnoncredentetft & côntràdi-*
centern.
T?Kamt* qu^necurrt creditis in Chrifttim , voluntas qui-
Jt * dérîtfôrdkniet&obfeçfa^ad Dtum fit pro tUisêûlurm.■
P faluentur : vhl deöicfnftrar,'
quoniam fi e^ogeribuslegis quis ^otuiflèt.iuftifica-
n ;6c.pto illismerérefur ad fidem Chrift>perügni rc,o mnes
i öfc l o qu ê b atur op'era PEophètàru m. Me dixeru in corde tuo£
quii aßendef in defändet
iriabyflkm l hoceft Chrjßum à mortüU reuocare. Haec ver-
'ba partifii füritMlyfe,partim Apoftbli^ ^uandoMo/|es
dfedi t lud sis lègemvdûit eisï N e dixeris o ludaie in cofde
ïtuó,idEftinMng^ihment:etua,quisibitincQelugi,'Vcinde'roftï!
uffcç«c*Dâ‘n>M qU1'5 aefteudet in abyiluro,
vt eft ;fieccfle,
V t ca liter hoé quæras ,quiap r q p e eft y er bum d eft,
mandùtum legis in.óretuöi&in corde tub,& in prælentia
- " ~ ; >tua feri-,
\$ap. t.
werf. i.
I/o«». 3a'
vtrfiy
tua fcriptum,vel îpïcDéüs in corde5& ore docebit te.Vc-
rüm quiai I^Ioyles Propheta exftitit, & multa de £atuto V
praedixit, P^ulus Apoftolus Vetbaeiusad Chriftum re-
tulit, aflerens ilium hoc dixifie per Mpyfetn , qui eft iu- J
ftitia yera.QuibUs verbisinftruit nos > ne dicamusin corde
lean, u
verf i. ,
! lacoi&xf
; Mi*tt. zj.
noftro, & putemus Chriftum localemefle, vtinalio
lococontineatut' , led potiius credamus ilium' fecundum l
diuinitatis plenitudinem vbiqueefle , ac per omnia dif- I
fulum cum patre, & fpiritu lanófco , iuxta qupd Deus Pa*
ter per Elaiam prophetam dicit , ccelum , &terraró ego
irnpleo, ideoenim non cohcludi.Cur loco,quia in eocon-
fiftit omnis locus. Praefidendofiquidem lu’ftinct, omni^
fuftinendo pr*fidet?implendo circundat, bircundandó|
impie t, in verbis ergo Apoftöliïen(üshuiufinodieftiDe j
dixeris in corde tuo ô q'uicunque e s, quiaicendet in,co5- •
lum, id eft, ,non ccedas Chriftum localem, vt credas il^
lum poft Afcenfipnem eius ita éflê in ccelo ,• vt non .fit in
terra, autita elle deorfum in abyftpàpud inferos,vt te fUr-
fum pofitûm ignorer, fed crede illiim vbiqueeile prsfen- j
tem lècundum diuinitatem, ficut$c eo dicitUr ; Sapien-
tiaattingit afine vfqttead finemformer, & dijponit omnia fua-
titter t ne dixeris ergo m coede tiio, ô homo ,quis aicen-
det in ccelum , vt inde Chriftum deducat mihi, qui me
doceat. Saltern in'eorde noli dicere hoc , quia hie eft
Chriftus, &vb ique , Nam in terra erat, & dicebat, nemo
afcendit in ccelum, nififilw homihis, qui eft in ccclo. Quomo-
! do non magis cum lit in ccelo, eft & in-terra, autq.uisder
! feendit inabyflum ? fubdit Apoftolus ex luo »-hoc eft-
Chriftum ex mortuis redocare , limiliter , & lupra hoe J
eft Chriftum dedueere. Non necefïé habes Chriftum ab
I inferis voCare , quem vbique præfentetTi debes agnplce-
: re. Vnde dicifipfa feriptura^Deuteronomij propeeslverbum
! woretuo, & in córderüo. Verbum hicduplititer poflumus
i intelligere, U voluimus verbum legis, quodillim ore lia-
i bebanc, aftidneillud legendó , in corde quoque iugiter
mêdicandoi ac memoriæcommendando. Altioriautem •:
! intellecluiiftud eft verbum, de quo Ioannes air, lnprinci-
! pio erat verbum, &verbtttn erat apud Deum, & Deus ér at ver-
bum: Ergo, quia Deus erat verbum prope erat in ore, &
in córde illorum , vtpote quod omnia replet. Nam yr
Beatus Hieronymus dicit heut veftis totum cotpusjiinc
I inde circumdat, ita Chriftus elëótös'fuos vndique circu-
dandoampleditfir, Imoaroplius, qupniamveftixtan-
tummodoextriniecus corpus circumdat adhaerendo illi,
Ghriftus verb eft inceritis in ore per confeflionem> in corde
per creduliratem , ficut hie dicitur, & vb i alias ideih
Apoftolus dicit in interiöre homine habitare Chriftum
per fidemin cordrbus veftris, hoc eft verbum fidei,quodpiidt-
camus nos Apoftbli. Hoc eft, inquir,verbum, filius-vidé-
licet Dei patris, in quern fecundum praedfeationem np--1
ftram credi opöïtet. Óutaficonfitearü in oreiuo Dominum
lefum , & crédïderit in-corde tuo , quod Deus ilium fufeitauit à |
mortuis faluus eris, id èft lalutemconlequerisæternam', ita
tamep^vt Iuftitiaefeóteris opera,-quia non oportet feruum
Dei manere otiofum. Corde enim creditur ad tuftitiam, ore I
autem cbnfefiiofitadfalutem. Profequitur diligentius, qupd
fuperiusfide tetigerac, fides in corde locandaeft, quæ
Deum , Trinitatem habere iri perfonis , ôrvnitatem in
omnipotentia Maieftatiscredat, hliumqueluum humanatum
, & fecundum euangelium firmiter ceneat genus
humanum fanguineilliusredemptum , & e a ÿ qliæ circa
hùmanationém èiliS font faófcie Dëificasexhibita non hæ- ,
fitecfih'öreëtiatn cónfe(fib débet efle , quia fides cordisM
ptómenda eft officio oris , illa enim confelfio fit ad falu- j
tem, fi tamefi exprnata fùèrit bonis opef ibus per fpaitium
vitre ,ham aXiztvfïdeifine ofenbiiS ftïortuaeft, non dicit de f&y
lute corpóris qua potruntur etiam , qüi confitentur
Deum’, led de faliiïe in^erfeus hominis j d eft animæi quç'
faluatur confelTïone veræ fidéiynöri tempofkliter 'fled x -
ternaliter, quoniam falus huiuseoufellibnis fërhpitptna-
Jis eft. Dicit etianfertpfura Efàiæ Prophetæomnis. qui credit in
eutn, id eft Chriftum eafide, qua pcr.dileófionem opera-
turnonconfuitdetur. Qüjeufiqüecredidericin Chriftum,
ficuticrèdendumeft- , ndh ecubelceccum maedifiisin
dieludicifiquibusipfeludex àitztjteùïignemmrnum^tà
: 1 . BibltotljïVèt.Patr.Tom.ypars.^ ‘ .
14 .
potipf gaudebit cum ab eo, in quem crcdidit, retnunera-1
bitUriâggregatusnuméro,& collegioeleift^tüm j & Defl i
con'fitenrium. Hoc exemplum valet contrafiid^os* qui 1
gentiles à fide Ghrifti putàbant feCernendos,vhde Sc fub-
dit ,N«n eftdiftinetio fubaudiin iftt) exemplo, quod pofui «
quorum non diftimftid ,fiuè feparatio,tudai & Graci, quia
devtrifquë dicitur* Omnis.homo, qui crediderit-in ilium
flue Iudaeus, fiue gentilisnon confundetur. NamidomDib
minusomniufh diuesin omnes, quimuocantilium > Idem Do*
j minus,qu|eftcreator,& Dbminus ludæorum,& Doml-
nusgentilium,ideft omnium hominum :diüesaritem id-
circo dicitur in omnes,quiinuocatitilliimi quiapotefto1
mnes in fe credentes à pnefentibus tribul,ationibus erue'
ad vitamæternam perducere 4 rçddehs piæmiuitt
i éis à-fepromiflum. Veiideo dicitur diues., quia p.otcns
l eft gehriles exaudire, de faluare ficut & Iudæos,, quia per*
fYonärum-acceptio non èft apud ilium , nec fi cid t e ù d.itv-
ni, vt fe deneget altern Ergo fi voxnoftraad o^ineSj'qui
! audiuntæqualiret venir, &ramen vnaêft, mulco jnagis
ï pmnipotens Deüs exaudire omnes mifericordifèr poreft<
. NeC dum Vnum audit,alteriüs prccum obliuildtut.Qua-
propter fubinfert.- Omnis quicutique inuocauerii nomert Do mi*
ni,faluuserit. ,Qgûcunque,.inuocaueritnpâieri Domini,
• ficut inuocatjjdebet, fçilicet fide, ore, St opére,hic lâiuus
erit.' Quomodoergo inuocabunt,Cübaudi,lüdxi Chriftum ftri
quem norurediâerunt, Ôcidcirco non falüantur,quia non în-
uocant, aut quomodocredent ei, quem non audierunt ? Ergo auJ
dierunt ludæi Chriftum, Sc non audierunt,audieruntaui
re corporis, fed non aure mentis# qua$£)ominùSi‘è^uirebat
inquiens, quihabetauresaudiendi,dùdtai, infiiperemm Matth, r
auerteruntaures fuas, ne audirent verbaeius, quand© il- -vp/.ij.
lo clamantein templo ,& dicente, fi quisfuit veniat adme, ioan.ÿ.
&btbat. Nolueruntadeumvënire credendo , idéoque wr/-J7*
non audierunt, quia nonfuerunt pbediyntês. Quomodo
autem audientfine pradicante.lnhoc oftendit fefuique fimi*
les Apoftolos , & prædicatorés ad prædicandum ludrèis
effe miflos à Chrifto ^quorum minifterio dQcerentür,fed
illi petfecuti fnnt eosëxpellentès eos a fe,ficut inadlibus
Apoftolorumlegitur , vb'iôc parratür quemadmoduni^
eis Paulus dixerat. Vobis quidem oportebat primumloqUi Veï-i
bumDei, fed quia repellitis illud,ecce conuertimur adgemes , hi nc w y.+<s.
eftquod fubdit. .Quomodo amernpradicqbunt.eis , prædica- j j y
toresyerbum vitrenifimittantur ? Et eftfenfiis ipii occide-
runt prædicatores quofdam ad fe miflbÜ , ficut lacobum G
fratremloannis, ScStephanilm, reliques verpflâgèllâiï-i
tes à fe expuleritnt. Quod dicit quomodo prædicabunt,
nifi mittahtur, itapoteft vno modo intèlligimequàqiiam
nosApoftoliadofhcium prædicâtipnis açcedçrepptuiftè--1
mus , nifi gratia Dçi , qüa protegimtif, ad nloniti ydireéU |
fuifièmus prinium Iudæis verbum vitæ anriuneiâre, dein- |
de gefttibusfideo inexcufabiles etunt Indçtde adüe^tu fi-.
lij Dei, quia ApJlcolos ad falutem fui dirçb^PÎ a-;fuisftfii4j
bus repuierunt. Poteft & ita non inconucnienter intelli-
gi,quompdûi inquit, prsëdicabunt ipfi ptrédicatofeseis 1
vêrbunj vita:, quiexpuïfifuntabeis # nififterummitïafïtur.
Affirmât quoque exemplo prophëticp qualiter prx- j
dicàtores euarigelizare voiuetunteis b o nafed-« olüer un t
credere, nifi pauci , Scriptum inquit, eft in Efaià propheta. j
Oisam jpeciofi.pedes euangeïfzantium pacem, uiarigelizantiutrt
bonaî Apoltoiorum pedesfpècidfi fuerunc,quiaa Dômi--
no funt abluti, pedes quoque irt fâcfa feriptura ali quan*
dobonas àvftiones iîgnihcant, ficut Zacharias pàter loan- 1 m
^ ^
n is Bap lifta’ often di t .^icens. Vifitauit nos orient ex dit* illtt- Lué ±
minarehis, quïintenebns, & Vmbra mortts fedentadjtrjgendos w >/7s.
pelles uofiros,ici eft action es riöftras itt viampacté. Aliquajpdo
fignihcijnc pedes vetbumpraroicationis, ytillud ifubiecit Pfat. 46.
populoSnobts, Urgentesfubpedibus nofiris, ApoftolipacCm pi-£-^erf +■'
dicauerunt fecundum m'bnitâ4jiçentis< InqUamcunquèdo-i :
mumintrdueritis pnmumofFertèpâcèmdicentes, paxhuic Luc ^
rfoîWKî,Et euangelizauerunt bonafuturi fcilicetregm præ- ^erff:
rhia-i qüre oculus tion vidïf, rieqtte auris attdiuit, nec in cor hominis
afeenderunt, 6c de quji.busPlâlmifta uteit. Credo nde- ifjori». i
rebona Domini in terra Viuentium« i'4- . A . '
. Bona quoque anminciauerunt, fidem fan(xst Trinita- ^
tis, myfterium IncarnationiS, ChriftipafEoncm,refùrre-,
i > • B b b b ’ i- I . dioncm,