A
ASfor.1.
B
Itxrt. 14.
l.Cor.i.
Ioan.if.
c
Rom. S
D
coaftantia Spiritus ignis operatunRepleti font (inquit) 0-
rnnes Spiritu fancio. Mauifefta maieftatis eft poile plurima
fimul fubtilitate incorporea diuinitatis intundere
ne detrimenro integrum permanere.Itemcum difxiflent
Apoftolidèlefu: Hum Deusprincipem&falua(orem exalta-
uit dexter afira, ad dandam pcenitentiam in Ifraelinremifiionem
peccatorum. No-rfinquiunt) teftcs borum,&Spiritus fanótus
quem dedit Deus oipnibus obedientibusfibi. Iritellige^hic Tub
ordine Trinitatis non folum ad pradicandum , fed ad. ftri,ideft,fub Patriscommemoracione fSpiritusfoichis
dandam poenitentiam à Patre Filium deftinari , & ob-
temperantibus Spiritum landfcum qui óbedienriam ie-
muneret infundi.'Stephänüs fub momento pafllo.nis,
Spiritu fimófco mipletui & refèràris iuftitia-portis à dex-
tris Patris Filius reüeiaiur,ficut ipfc Spiritu ianfto reple-
tuseffatur. Eccc video coclosapertos, &filium hominisftantem
àdextris Dei. Vide quo modo fub lpe<ftaculorTrinitaris,
edebat munera pafilonis. Cornelium Centurionem Pe~
rius alloquiturdic#us : IeftimNazarenum, quomodo vnxit
eum Deus Spiritu fanflo. Vnxit Deus^d eft, virtusimple-
uit,bcnc,di&ioinf$dit,diuinitas penetrkuit.j^wewol/o vnxit
eum Dens Spiritu fan£to. Triahac proprietatcs fuas c-
uidenter dcmonftrant} Murius, munerans , muneratus.
Vngéns, Vndtus, vnguemum-, ficut in alio loco diçit ferr
raff) diuinus îT’wxir te Deus, Deus tyus oleo latit'u. ïn hifcepto
homineDeusvngitur, & De,us yngic, & fub columba
coelcftis illapfu poteftaspatrisagnofcitur, fas non eft, vt
hicSpiritus fanótus, à quo FiliushominisChriftùsiam
Deinlio plenusimpletur, aliud quam Deus effe creda-
tur. Nam fi creatura effet,quomodopenetrarcpoflètin
corpoream naturam omnia penetrantem ?'Capa^ehim
fui eft Trini tas, ficut ego in pâtre & pater in me. Et iterum :
Spiritus fcrutatur etiam profunda Dei. Item, Spiritus quiex
patre prof edit: Nifinic Spiritusexpatreeffet, & tiaturali-
terinpatris aeterna infufus habicaret, procedere ex pa-
Qeiproprium effe,vtfanäificet creaturam.
C A P V T XI.
AD Corinthios prima Epiftola. Et hac quideni fuiftis,
fed abluti efiis, fed iußificati efiis in nomine Do'mininoflri
lefu Chrifliy &mSpiritu Deinoflri. Ecce & hie fub Dei no-
Gorinthiorum fidèles Chrifto coopérante ian&ificat
Sanótificarenullacreatura aliampenitus poteft. Largi
tio fartótificationis » munificentia folius eft maieftatis
Quo loco in nomine lefu Ghrifti Sc in Spiritu Dei no
ftri,tresagnofeeperfbnas.Ad Corinthiosfecunda: Qrà
tia Domini tioftri lefu Chrifti, & chantas Dei, &communica
tiafantti Spmtusfitfemper itym omnibus vobis. Gratia Chri-
ftijcharitas Dei, comm unica tip lanóti Spiritus, ties perforas
euidenterexpreffit. ItemadCorinthios iècundo.
Qui aUtem confirmât nos vobifeum in Chrißo, & pm vnxienos
Deus, & quißgnauitnos,,& déditnobispignusSpiritus incordi-
bushoßris. Vnde in operibus vnitatèm indiuidua: Trinitatis
confirmât, &fignatnos proprie per Chriftum, &
daturus feipfiim | datiam in præfenn pignus Spirituni
fânôium. In terrenis negotijsarræquantitas', çon traârus
illius pro quoinrerceff^it quædanipoitio eil:, pignoris
ycro ratio , mçritum rei pro qua ppni videtiir , exce-
dit. Hiçvero maieftati pignus fuüm quia nefeit prceier-
r i , neceffe eft exæquari. Nequeunt,enfin perfefta tran-
feendi. Pro iè ergo PaterSpiritus fandtipignusindulget.
Nilitaquein Spiritu fan<fto femper vel iemiplenum fu-
perplenum, plenum putètur, quiaplenitudinicompa-
râtur.Nam qui ad vicemDei pignoris lôço tribuitur, fas
non eft, -vt aliud quam Deus elle credatur. Item ad Ti-
tum : S aims nös fecit per Uüacrum regenerations* & renoua-^
Cor.i,
R F
trenonpofïet. ^edinterrogas vttum femper Spiritus ex | tionis Spiritus fantti , quem ejfudtt in nos abunde per- Iefum
patre procedat: fempeicum illo,{ëmpcr ex ill o „ficut ca- f Ctyriftum. Ecce etiam 'hic fub Trinitatemanifefte Pater
lorexigne , itafin* intermiflionc profertur vt egredi j per FiliumabundantiamSpiritus^inftieffudit.Etquod
fciat, fepara^i nefciat. Nam finoneflet Spiritus famfti j maxime aduertendum e ft, ipfi fan (ft o Spiritui póten-
ptpceflio fempiterna jlocalis videretur efiê fubftantia: tiam regenerationis & renouationis adicribit. Petrus
Si non alter altcrum fine pertnixtipne fui penetrat in- quoque in Epiftola fuainfuperabilemperfonisexplicat
corporea Case elaritans vnione , ent confufa diuinitas. Trinitatem dicens : Secundum prafcientiant ï>ei E at ris &
Permixtiocnimtolliteffenti£etnpUcispropnetatem3in- fanftificationem Spiritus, in obedientiam, & afpeyfionem[any
fufioveromutuadiftin<ftam often dit eflentiam, quxin- | guinis lefu Chrifli, gratia vobis &pax multiphcetur. Inpraj-
tcr fubftantiam & perfonas media videri poteft. Ad fub- fcientia pater,& in fanétificationeSpiritus,in afperfionc
ftantiam pertinet quod' fubfiftit: ad perfonas pertinet, Ianguinis,ChriftitS oftenditur.
quod proprie fifii vnaquæque fubfiftit. Difcipulos fuos
Paulus allpquitùr diccns: Non fubterfugio, quo minus an-,
nunciem vobis omne confilium Dei \ Attendue vobu & vni-
uerfogregi, in quo Spiritus fanäus vos po fu itEpifcopos, regere
EcclefiamDei, quamacquifiuitfanguinefuo. Quaindilucide
peribnis fuistota trinitas defignatur ? Confilium Dei
Patris annunciate Epifcopos àS pi ri tu fanifto ordinàtos
elle confirmât} Dcuin ctiam Chriftum, cuius ianguine
Ecclefia fitacquifita/, dcmonftrat.- Ad Romanos etiam
.trinitas fub nominura proprietate digeritur. Qupdfi Spiritus
eius, qui [ufcitatat lefum, habitat in vobis, qui fufcitauit
lefum à mortuis, viuificabit & mort alia corpora pefira, propter
inhabitantem Spiritum eius in vobis. Pater fufeitat, Filius
Localem non effe Spiritum fariftum.
C A f V T X I I .
DEum Spiritum ianjftumcxfiiisvirtutibus^ operibus
demonfttemus. Omriis creatura ficu t ceinporü
initijs fubiacet, ica localis eflc ecrtislpacijs Sc finibus cir-
cumferipta cogriofcitur. Spiritus fiunftusnullis terininis
tanquam faótura ConcladiturjDcus necefleeft ,'pro fpjfk
liberta’tediffufie maieftatishabeatur. Domini laluatpris
ad' Apoftolos yox eüiDabit vobispater(inciuu) Spiritum yc-
ritatu,qui vobifcumfitin aternum. Si localis cft,ße perperüo
fufcitatur,&propterihhabjtantem Spiritum refufeitan- in illis manebat,vtiq,alibi effe non poterài.Videamusfi
dis mortalium corporibus vitapromittitur. Etincon
Icqucnti: Vos autem non eftis in came fed in Spiritu, fi tarnen
Spiritus Dei habitat in vobis. Si quis putem Spiritum Chrifti
non habet,bic non eß eius. Dum dicit Spiritum Dei,Sein con-
Icquente Spiritum Chrifli , aduertc quia-hic perfonam
Chrifti fub Dei appeilatione defignat. Aut fi hic pa-
trem cuius Spiritus u t , fub Dei nuncupaciöne fignifica t,
ecce hic Spiritus fimófus pervnitaterafubftantiae, Sc Patris
, & Filij eflc Spiritusdeclaratur, & m erft o procedere
cxvtroque. dignofcitur, & in;vinculo Trinitatis diftin-
tftain habereperlonam perfpicitur^ & qui Spiritum fangum
non hab}g:,nec Chriftum habere tnonftratur.Deus.
itaque eft Spiritus fanétus, quo negato negatur & Chri-
dasH\aió.ixvL:Nemovenïtadpatremnflperme. Qui Spiritu
fanólo vacuus eft, Chrifti non eft, &perdit viam,, qua
perueniturad Parrcm.
eius nacuraipcalibusfit dctéiminanda limitibus. Ait A
poftolisJDominus : Accipietis virtu tern Sptiitusfancti fuper^.
uenientis in vos, & ent 'ism(hi tefles in lerufalé,&momni ludaa,
& 'Samaria, & vf% ad vltimùm ter ta. Po ft cuius A fcenfioné
vcnitSpiritus^mftus fup.er eos, & apparueruntiÜis dijpar-
titalinguatanqua ignis,feditifefuprajinguïoseorum. Vijicainus
quàrd primitusdiuerfàrum donâturlinguarum ben'edi-
(ftiçnes, nfinirutn vt idonei efficercntur Fidelium erudi-
tione populorum. Qui vero in lingulosfedillc mein 01a-
tur s id cauiæ.eft vt intçllgaturper plures non tiiiffe diui-
fusmanfiffein fingulistotus,fed,ficut fieri ignib.tnoseft,
hancçnim vtuiouimus habetnhturam ignis accenfus, vt-.
quanti ad e.ü.quan tiad.crinem purpurei iplèndorisafjsexerint,
rantis vlhm fuae lucis imparciat, nantis minifteriu
fuim uncristn bp a nihilominus,in fui
man.eat : ftalantfti Spiiitus virtus quantut'ôlibct eflluat,-
G
■ Fet.i.
Àiior.i.
quantumquantumlrbet
in plurimos gratia diuina: largi,tatis CXu- rum &DeustotrnconfolatianislHabemas inPfalmo: Elurn'r | E
beret,ficut nullamprbbacur recipere menfurain, ita nul- nis impetus Uttficat ciuitatem Dei. Quis eft ifte fluminisim“ pf* lAS-
lamfentitexpenfam. AduerteDeumex operumdignita- p e tui, nifiillenimirum dequo dicitDominusperIoan-
te'. Apoftoli pleni Spiritu Sandtoper omnem mundum never. Qui credit in me, fiumindde ventre eius fluent aqua viua ?
chefauros falutis qrpgaturi} ccciefte-hoc munus in fe cir- Hoc dixit Dominus lefus ik Spiritu quem accepturi erant creden-
cunferuntdn alios manib.impofitis transferunt. Accipi- { tesineum.VAdemagnificentiammaieftatis^Sicin terristri-
entibus fine damrld daturlargientis.Crcdcntib.totus tra- j buicurEcclefije Dei,vt tatnen in ecelis lxtificet ciuitatem
ditur,& totus à tradenrib. poflidetnr, intufioneeius vni-
uerfus orbis impletur,fineattenrionedilatatur,li'ne diui-
fione difpergitûr. In illafpecialiter facratiffitna regen,era-
tionisnodteab-Oriente in Ocçidentein àSolis orcuvfq;
ad occafum,ab Aquilone & man, vbiq;. idem Spiritus, Vr
Dei,ideft-,regnorum cceleftium ciues, fupernjemilitiæ
populos, principatus, poteftates ac dominationes, inef-
fabilibus gaudiis pro confcienria seternæ beatitudinis
irrigatjô^vbertate læritiîc exundantius inebriat, concen-
tnm cccli in exultations torrente fuse landtificarionis exunus
& plenus opeiatur,per omnia prariens eftfinuocatio- feitat. Si liaec tanta per aliquam preatUram donari opineiTfrl
138.
Wpfilm.it.
nedrediturrbenedi61;ione fentirur,i.nnumerae mulrimdi-
nes vnp baptifmo diluuntuÄ^cvt dixit Apoftolus vnoSpi-
ricupotantur, in vnum adoptanfis gremiuin renafeuntur.
Etideo dixit Deus xlndiebus illiseffundam dejpmtu meofuper.s
omnem wmw.Aduecte quod dixit: effundam de Spiritu meo,
& nondixineffundam Spiritum meum,id eft,tantüde eo
quantüpoflit mundusaccipere difpeniando. Vides quod
-a patrfe egrcditiir, nec tarnen a patre feparatur^einictitur,
& rionfimitntur , effundjtui & recinetur, &incoquod
effundilegftur , magnitudo plemtudinis dcclatatur. Liber
Gencfeos facri voluminis ^ftatur exordio. Spiritus'
aut Deminiferebatur fuperdquaslferebatur,mquit,fuper aquas,
fertno ipfcab un ddntiarri v niueria GOinple ntis,&emineri-
tiaïn videtur aflignare dominantis;Piopriani quoq} hanc
eius magnificentiam * nullis locorum ipaeijs cucuinfcii-
ptam pari atteftationeconcelebrat diccnsiQuo ibo afpiritu
rao.hoc eft, vbi me abfcondaa confpedtu eiuS?qué praefto
effe per omnia-, id eft, intra éxtraq} non ambigo,jCuius 6-
culum äbyftbs penetrantem', intra fecreta mei pectoris
refonuido,cuius praefenrise vniuerfa qua» condicut fubia- j
cere cognpfeo ? De quo quia ignis confumens eft,dictum
cuidcntevhuc\iige,neceßqui feabfcondatdcalöreeius. Cuius j
ineffabilis magnitudo profunda infèrorum, diffufa flu- i
dtiium,extenta teuaium,excélfa c ® lorum intrat, implet,
cxcedit. Mitti a Patte &,Frlio dicitur, & de ipforum fubftantia
procedere, & vnü cum eis opusagere dignofcitur, <
&propteiea filiusde eojdiciv.Parjtcletus qui apatreproced.it.
Non dixit qui a patre creatus eft, fed apatreprocedit, id eft,
de paterme federate potentia:;&: de proprietace nature.
Sèdex ipfq (ermoncycumdieaturapatre procedere,ofté-
ditur cum patre initium non habere. Quid eft aüt, quod
ex Deo Patre nafei Filius dicitur, & Spiritus S.procedere
fignificatur?Si requifas,quidinter naicenté& proc^dcn-
tenrdiftet, euidenterhocintereft, quiaifteex vno nafei-
tui'jille ex vtroq} progreditfir. Quia ergo SpfiitusS. a patre
procedit,triainco priuilegiadeitatisoftendit,id-eft,vt
in pêrfona fua fubfifterc, & fine vllo temporis fpacio per-
manetèj&oftmino ex fiibftantia patris probetfir exiftere.
Dum ergo procedere commembr^tur, ipfa proprietate
{crmonis,nullistemporumlegib.circumicribiifedinirio
& fine carerecognoicitiif.Et quialegim9: Egofumquifum,
Sc, qui efi mifitjne. Hoc fimiliter indicat & procedit.Effe
enim & procedere, vnius fempiternitatis exprefiiq. Ergo
ipfaproceflio,ncc prima nec extrema contingens, nulli
vel principio intelligitur fubiacere vel termino. Non ergo
ideö localem efle crcdimus, quia mitti-eum a patre ex.
ic&ione percepimus , nam Sc de Patre & Filio legimus,
quod,vel ut. quodam mbtu defee ndaot ac veniant. Vidëa-
mus vbi. Ego (inquit) & Eaterventenm , &.manflonemapud
eumfactmits.'Etiterum} cum gigantesinccelum moliren-
tur turrimerigere,patris petiona loquitur: Ventte&con-
fundamus linguas eorum. Hic ergo per verboren noftrorum
fonosjfenlibus noftris rerum cfficientia demonftratur.
Cseterum localem motumviitus; diuina non patitur,qu?
ris,Diuiii£E potentise proprium nihil relinquis.Si hacc(in-
quam)per aliquam exiftiinas creaturam,in Angelorum
§c Atchangelorum tendis iniuriam, quibus tanta & talig,
tribui per conferui æftimas largitionem.
S . P A S C H A S I I S.R.T.
DI A CO NI CA R DIN A L IS , DE
Spiritu fan€io, Liber
I fccundus.
Quia nulla creatura rationales cognata creatura
pofsit infundi.
c a p v r 1.
E g im vsdeproflüaeffufïoneSpiritus
Sanbti: lefus autem plei\iu Spiritu lantto re-
greffusefiab lordane.Qius ergoniii qui.e-
iuldem d ie t plemtudinis, irnplentena
omnia poflït implere. De Apoftolis re-
fertfermo diüinus : Et npleti junt omnes-
Spirttu fancto. Et loquebantur■ verbum Dei cu
fiducia. Et paulo poft : Qupniam Sc in Natioftes integras
implere prohibetur, Sc inexhauftus atq} in fe plenus per-
manere dignoicitur.Si creatus eft Spiritus, de quo vnquä
Angelo vel Archangelo lebtum eft,quod fe cuiquam ani-
marintrinfecus fufeeptus infuderit: Dicmihi,fi vhquam
ex creaturis vllamlegeris ppteftatematq} virtutem, quae
multafimul implcat atq; poflideat, Sc- quod inagis eft,in-
diminutaatq} diuifa permaneat. lmpolfibileeft , y t ipiri-
tüalis ac rationabilis creatura, cognata: fibi natura: vnr
quam valeat infundi. Ita q; res materialis, materialem ne>-
icit.penetrare fubftantiam .Solus Deus in quo intelligitur
&SpiritusSan6tus/, fimplex, lubtilis,' pnrus, in febturam
vel Angelica vel humana virtute incorporex diuinitatis
illabitui,qus folafui operis penetratrix, occuita humani
cordis ingteditur. Qmrhbet aiuem creatura cceleftis, m
tantuminfunderevel implere hominem non poteft,vt
abdita cogitationis humanac fcirepoflic. Et ideb de folo
Deo legimus: Quifolus nofii cordahomtnum. Et iterum, Ipic
enimiiouit occulta cögnoicere , & lioc fi diuinitatis eft
proprium, quanto magis fcrutari profunda Dei fuitrmiin
pfona Spii;itusfan<fti,maieftarisflvligne eft:-Authon tan-
tü debetur hocpriuil?giü,vt cohfcientia pollitinccare le-
creta. Anima verb anima:, aut Angelus Angelo conmngi
' poteft, infundi nonpoteft,quiahuiufmodicreaturarum,
genera tam;üSpiritus fjnÓri,id eft,foliusDei capacia lunt,
quia figuli fui valk filnt,ab illo folo impieri poliunc,aquo
denihilo fabta funt,&: lïne-quo vacua efle lentiücur.Itaq}
fubftantia animte vrpöte corporalis marena, alij ranonaii
creatura penitus nefcit infundi. Craflitudini .n.exteriö-
necex cutfii agente aduenit,nec recurfu labente difcedit.1 J ris hominis comparata animarincorporea dici poteft, ad
Qui cum exced jt om nia, quo reeedit ? De Spiritu fanéto authorem veto relata,cui cöprehenlibilis eft materia lua,
didicimusffebtione. Ecclefia autem pacem habebat per totam Sc fadtura fuapalpabihs:a quo intra corpus includi Sc col-
ludaamambidansin limoreDomini,&confolanoneSpiritusfanr ligari,acq;ignriperpctuomancipari potei| licutlegimus,
ttireplcbatur. Et quomodo.inter hac eum localem quit- vteantin ignem aternuni} quipararus efi diabolo & angelisaus.
quam piafiimitaflcrcre creaniram, quiinfinita multitu- j Huicindubitanterauthori,perfe(5torisinre corporea eft.
dims implereprobaturEcclefiam? vt & ad lpfum pertine- Sedforfitä dicis r'Manifeftü eft quod fe etiam damonum
re manileftum fit quod Apoftolus die iv.Eater mifericordta- , importuna violentia, in hoés quoltcntandos accepci at
' , : i. - . 'r . ,0 . 4 4 4 fre-
P ro u .6 .
rj.l. 41.