A foe,9.
Deus ea longanirtiis tuletit* Quum enim data patientia,
motes 8c v-itam quifque fuam in meliorem permutare-fta-
cum de b uifle mus; tune peccaui mus. Qui igiturgrauiter
adeo flagiria commilerant, vt vefindigni eflenc venias
hos iam per fidem feruat, seternumque beat. Ad demon-
ftrationem iuftitia fua, in prafenrt tempore, vtßt ipfe iuftus, & iu-
ftificeteumquieftexfidelefit. Mortuum namque peccatis
nunc leruari quando tempus fupplicij inftät; ifthuc vero
eft commonftratio iuftitix : per hoc quod nedum iple
Deus iuftus fit* verum etiam iuftificet perfidem in Ielatn
Chriftum, proprium etiam popuium luum. Vbiigiturglo-
: riatiotua ? Quum h*citafeie habeant, paterque leruet
i eum qui ex fide in Chriftum proprius fadus eft, Deoque
I adiundus, vbinam in pofterum ludaeorum gloriatio ma-
net? monftracautemeostemeregloriari. Exclufaefl. Per
quam legem ? Non dixit; obfeurataeft, fed, Exclufaefl-yo-
itendens olim quidem fuiflet relidum iadantiae&glöria-
tioni locum, iam nunc vero per fidem exclulam. Aliter:
Exclttfa eft: id eft, eieda eft. Operum inon, fed per legem fidei.
Legem operum,periphraftice dixit, legem; ficuti legem
fidei,periphraftice,..proip1a fideaccepit. Non per opera
ergo,inquit,qu£e nos peregimus, luda:orum gloriatio
eft excluiä; led cert£ perfidem; Periode quafi dicere fui filer
ei animus: omnisifta gloriatio, & quaj vifa eft digoi-
tas, primatuive vefter: exclufafunt perfidem, citraope-
rumindigentiam,accelfumve.
tise ineft. Sic enim quadamtenus confecutio textus ac
ftrudura erac compolita ; Quid igitur dicemus Abraham,
fecundum carnempattern noftrum inuenijfe ? Redeamus ( in-
quit)ad principem generis noftri fecund um carnem, A-
b rah a mumque rn ex omnibus gentibus Deus eligens,
benedixit e i ; pofterifque eius per ipfum , benedidio-
nemflefe tranfmifliirum pro mi fit; yt quatenus fe Abra-
hami res haberent, ita & noftrae habitur* ellent. Secundum
carnem. Pulchre ad Iud*os ,fecundum carnem. Secundum
fidem enim &promiflionem, Fideles,filij‘fu-
mus Abrahami, perinde ac leriptura dicit; Nonfitqcar-
nu} ij funtfilij Dei: fed filij prom i f mis reputantur in femen A^
hr ah ami. Si enim Abraham ex operibus iuftificatus eft , habet
gloriationem, fed non apud Deum. Duo indicat: & quod
Abraham ex fide iuftificatus; & quod iuftitia per fidem,
maior eft. Dicit itaque : fi operibus 8c virtutibus fuis1
Abraham iuftificatus eft: habet quidem gloriationem,
led non apud Deum, verum apud leiplum eo quod ftre-
nue & cum virtute fefegeflerir. Qui vero ex fide feru^tus
eft, poftquam non habet vnde apud fe glorictur ( riul-
lum enim opus operatus eft) coram Dco'glbriatur. Ma-
ius porro eft apud Deum gloriari ,-.quam apud SenYcti-
plum. Virtutesenim redeque gefta, haud raro alijs def
i e s obfeurantur; gloriatio vero quae eft ifi Deo ,-in-
alterabilis perfeuerat.
Quid enim feriptura dicit ? Credidit Abraham Deo , &_ re-
Arbitramurautemfide. Arbitramuryro eo quodeft:ratio-| putatum eil ei ad iuftittam. Genefin p rofert, atteftantetn
nibuscertisaccedentes putamus, iuftitia fidei, omnem quod Abraham ex fide iuftificatus fit. Operanti autern
hominem volentem efle participem eiufdem, fine operi- merces non tmputetur featndum gratiam , fed fecundum debt-
bus legis iuftificari. Iuftificari hominem, fine operibus legis turn: Non operanti vero. Maiorem , fecundum gratiajn,
Proindc, inquit, dicimus ex fide iuftificari hominem c i- ; iuftitiam eflè monftrat, quam fides p r* fta t; hanc ob
tra legis obferuationes. Aut ludaorum ne Deus tantum ? non racibnem * Ei qui grauiter operator; premium, fecun-
etiamgentium? Na ,& gentium:poll quamvnus eft Deus.Quod dumdebitum debetur, & merirum. At veto quid quafi
eos tan tum modo, qui ex lege proficifcantut, aut ex fo poceft, qüi totus etiam in virture verfatur ae ftrenuè
lege incedunt, iuftificaret;'neeomnem hominem ere- . fe gerit? quid inquam : & quomodó Chriftum poteft
I dentem , vnius modo partis ftudiofuselïèt,acDeus Iu- i debitórero füum vel&cere vél habere f Ériiïnuero qui
daeorum tantum. Quiiufiificabit6ircuncifionemexfide,&pra-\ èx fide iuftificatur, fêcundüm gratiam iüftificatur. Vbi
putiumperfidem : Cum qui fuut è lege , tu m qui extra le- j pórroDeusdonat, omninograndiadonat.Ecquidve-
gem, Opus habent fide ad falutem. legem igitur deßrutmus j ro dohat? filiorum adoptionem p r*ftat, fratres èfficir
1 perfidem ? Haudquaquam. Tumulcuabantur ludaei, perin- Chrifti, haeredes Dei, cohaeredcs Chrifti; qu* fanèiam
de quafi lex per fidem è medio tolleretur. Quare, inquit, olim nobis praeftitit dona. Sedcredtm in eum qui iufiificat
nonfolumnon deftruit légem fides, led potius conftituit.| impium, reputatur fides eius. Neque fidem exiftimes Oui-
Ec quanam id ratione ? Qijia lex falutem impertiri vo- j piam facilè obtingere, forritudine enim indiget, circun-
lens, non poteft hoe prxftare: fides autemfaluat& aster- j cifaqueaiiima. Adiufiitiam. Vides quod operanti, mer-
numbeat. Qrnim itaque legis Icopumexpleat fides, fta- ceslecundumoperatribuitur^credenti.Vecp; iuftitiaim-
tuitprofeélo legem ac ftabilit. Vel ficintelligaslicebi't. putatuf: Innumerasautem mercèdes, iuftitia cotitinetl
Opuseratlege,.vriuftum facerct hominem; verum hoe| Quemadmodum & Dautd dicit, beatitudmém effe hominis cut
praeftare non potuit, omnes enim peccauerunt: Fides au- j Deus imputat iuftitiamfine operibus. Daujd, iuftitise fidei,tri-
tem veniens: idipfum tranfegit: fimulac enim quifpiam I buit fan<ftification'cm , citra opera. Bdati quorumdimijfe
credidit» & iuftificatus eft. Proinde legis voluntatem | funtiniquitates, & quorum conteäa funtpneata. Beatitudo,
ftatuit: vel ante hac apud Maiores noftros, adhaec vf- fummitas adeoquefinis bonorum eft. Videturquadam-
que tempora, Prophetas,quxad fidem pertinebant va-J tenuaalienum clïè teftimonium. Non enim eftèeatus,'
ticinatilunt: fidem itaque ample&entes, ftabilimusle- cui fides adiuftitiam fine operibusimputatur: nammü-
gem. Sed legem ftatuimus < Quum dicit: ftatuimus ; iudicat tuum inter fe refpe&um habent, opera & fides: quod fi
fuifle concuflam. Beatuseftis,cuipeccatäpergratiamdimiflafunr,terBeatuseft,
quern per gratiam iuftificauit Deus.
C A P V T IV . G r e g o r i i T h!e o io g -i . Remijfafunt; ad bäptifma:
Contefta, ad peenirentiam refetcur. Quod adijeit:
Cuinonimputauerit: eft interpretatio ve rbi, Conteäa fünf,
veranamque 8c re&a peenirentia tegitpeccata, vtapud
Deum non impurentur. Beatus vir cut non mputauerit Do-
G
Fides mfi
fordbos
gon ob*
tingit.
Merccs
fecüduiu
QVid igitur dicemus inuenijfe Abraham pattern noftfltm fecundum
carnem ? Impenlà Abrahami nomine, Iu-
.daei mtumefeebant : quod Abraham circumcifus eilet ___ ________ ____
adierences. Çonfilium itaque & fcopus Apoftoli, eft, ‘ minuspeccatum! Beatitudo ( inquft j ab Dauide di«äa,Td
demonftrare , quod Abraham etiam iple non eXoperi- circuncifione.m ne venit anadpraeputium? Magisautem
b us legis, led per fidem i uftificatus fit. Quid igitur dicimus, oftendit ad præputium rpfam venifle ; locumqué habere;
Abraham pattern noftrum fecundum carnem , inuenijfe ?aut qua- proprerea quod Abraham in pneputio exiftens, & ferua-
lem ipfum confecutum iuftitiam ? operumne an fidei ? tus&iuftificatus fit.
Oftendit autem , quod pet fidem fit na&us iuftitiam.1 SEVERïANï.Circuncifio,treisob caufas data eft: Pri-
Vnde & inuentioncm , ipfam appcllat, po'ftquam non mum vt efïètfignufidéi;dcinde vteflèt indicia generis A-
ex operibus ipfam polTederit ; fed ex fide, qu* per gra- brahami;poftremo,vt elTct Argumentum & index & pre-
tiam Chrifti prsftatur : Aliter Qualem nam ( inquit) monftrarioReipublicæ,vitæque puræ & fobriæ. Beatitudo
antequatr^Deo crederec Abrahamus , iuftitiam eius per igituriüa,adcircuncifionemanadpraputiumpertintt. Proinde
opera fuifie audiuimus * ? Secundum carnem namque, non eft data vt iuftitiam efficeret, verùm vt iuftitisefigit-
iuftitiam appellat operum : quandoquidem per rpfam j Jura effet, & euidens iaftitiæfignificatio,qu«e Abrahamo
carnem nimirum , opera perficimus. Vel hune ad mo- i exfideobtigit. Dicimus enim, quod imputât» eft Abrabamo fi*
dam intelligere etiam queas. Hyperbaton buic femen. des ad iuftitiam« Quomodo igitur imputât a eft î quum in circunâ•
------ - • ■ ■ •• . - - . " ' ■ • / . - fione
Gircuncîfiooi*
myßeriaftone
effet, an cum mprxputio ? incircuncifione. Confit1- i pfàmimplere potuit. Vnde autern iraptôüehit qüatiam
mat,mpraeputiom'agisfiaberelocumbeatitudinem..A- ratione, ifthinc,promiffionesoriantur?Atqüifidc.,'gra-
brahamo (inquiensj iuftitia per' fidem impucatacft, ÿi- tiamDeiadducic: gracia poriro fi a^fir, vertiuntimplen-
Iufti, Or-
bis inno-
nati, bz-
ifdes fu-
turi>
deamus itaque,in circuncifione ne an praîputio talis fides
Abrahamoimputata fit: Planum autem f i t , quodincic-
cuncifoobtigerit. Quare in praeputio potius , beatitudo
turque promifliones ; Secundum gratiam. Vbi nftmqüe
gratià Dei, ibi haud funtdùbiâîpromilliones ; fed firm*
âcHabiles: Dmehim, inquit, <?/?ÿ/«pcrgrâtiâm iufttficat
eiufmodi locum habet. Sedinpraputio: Si ergo in praepu- I & 'qtiü eft qui condemtiet ? Vt firma effet promißio omni feirttm,
tio quum eilet, iuftificatus e ft: magis igitur, a Dauide di- j Hyperbaton e il, omni feminin Abrahami. honillt quod ex It
K^aririltlo . in nwnurin llimni mnm in dmin- (äa beatitudo, in præpucio locum habet quam in circun- _____ .________ J -ÏV i-lAL-i
fione. Etfignttmaccepit circuncfiotiis,fignaculum iuftitia. Ob-
ie<5tionemquaevidebaturhicemerfura, diluit r Hunce<-
nim ad mödum opponere quifpiam poflet. Adeo ptx-
clara&ardua res erat circunciho s vt fine haciuftincari
gefolum effet.Exlegeeos dicit, qui ex IiidaèiSad fidem Chrifti
acccfièrunc : Verum eietiam quodexfide Abraham effet,qui \
eft Pater omnium noftrum ,ficutfcriptumeft : Quontam Pattern
multarum gentium pofui te. bos qui fine lege fidèles fadti
funt ex fide Abrahæ elle dicit. Porro hic iterum incueré
nonliceret: nam & ipfe iuxta euum fermonem, in praepu- & confidera, quo patfto duos populos conucrtatom-
tio iuftificatus, circumcilione opus habuic. Cui hac via i niiimque Pattern AbrahaniuiTifaciat.
occurrit:Nonobaliamremcircuncifuseft, quamob-fi- T h e o d o r e t i . Pe rin d e in qu itj atquborhhitim
gnum. Ac,circuncifionem , infert, demonftrationem [ eftconditorDeus, omniumqueDeus& curator: confi-
cllepr*fcntisiuftitix,qu*inipfoquummpra:putiodum j milemadmodumAbrahamitmomnium patrem clegit;
ellet,renitcbat. Si vero proptfer iudicium , adeoque fi- i nonludjfeorum tantum,verum cundfcoriim iuxta creden-
gillum , accepit circuncifionem t nihil ipfi adiuftitiam tiiirti; Ante confpeftum eius cui credidit: Corain eo , hoccft,
protuk. Csterum tali ratione ipfum iuftificatum cftc fi- > aeque ac Deus non eft partis vnius tantum; fedomnifim
grtificabat: hoc eft, quum in praepurioeflet, iuftitia eum j plane Deus; nondiftirailernadmodum; Abraharacun-
Deusdignatuseft.i Fidei qua eft tnpraputio. Fidei quaeex fi- j dlorum cft Pater. Qutviuificat mortUOs vocatia quanon
deeft.Ftfitpatetomnium. Ad quid autpm omninocircun- funttanquatu(int. Relurredtionishiclcrmonem & argu-
cilioneceilariafaitjlinihileadem-juftitiaBprofuit ? quid ; mentumrexif.idquecommode8c ad inftitutum : Credi-
( inquam) opusea habuerunt ? Primurn quidem, perin- I dir, enim Abraham Deo : quod quum mortubs refufcitetj
de acfupracommemorauit j vt eflet ipfa lignum : dcinde ipfum etiam fibilenio eonfeiftopolle.darc femen. Nam
vt communis oiler pater 8c eoru m qui incircuncilibneel- j fi mortuos viuificat:&ijs quas non funt, eflcntiam com-
fent & eorum qui in ptaepucio agerent. Credentium. Non | municat ? multo magis poterit etiam eftceco & lenij nq1-
fimpheiter qualitercunque credenrium , verurn tfreden* 'mine mbttuo corpori meo dare feme n. Qui prater fipemtn
tiuminChnftum Iefum. perprapituumvttmputetur & ipfis
iuftitia. Perprreputium; hoeeft, corum qufinpraeputio
credunr. Et vtfitpater circuncifionis: Iuftitia per fidem, fei-
licet fine opeubus. non ns tantuttiqui ex circuncifione fint ve-
rumetiam, &c. Quemadmodnnrin preeputtoagentes,
cam obrem folam non habebunt Abrahamum patrem,
quod in prxputio crediderinteum clfe patrem : nifi & fidem
eiusimiratifucrint; Hacratione, nequecitcuncifi
tantum, patrem habebunr Abrahamum-, nifi fiderheiiii
cumimitacifuerint, turn monbusexprefierint. Planum
itaque eft* quod ludariexcidencd cdgnatioHe Alprahami,
nifi in Chriftum crediderint. Veftigta fidet ingredwuibus:
inobedientia.petfeuerantibus. Quaeftmpraputiopatrisnoftri
Abrahami: Rurliis meminit, quod in pr*putio credidit,
& poftea circuncifus eft. No« enim per legem promtftto Afpe
credidit vt effet ipfe paten
S e ÿ e r u n i . Prætèi: Ipèm prbpri*rîàturæ , iii Ipe
prbrnillæpotenti*. Aliter ; Præterfpem, fcilicethuma-
nam : in Ipe Dei. Mtiltarumgentium fecundum id qtiodditlum
eft :;SiceritfemeHtuùm : Mu lea rum gentium quae fecundum
fidem & pfqmi/fionem agerent. Qtfil> veto per fidem &
promifïïonem ei filiusdatus eft ?dlaac fane : nam Ifinaei
filins eius fectiridum carnem .Porro quum infidenonelanguif-
ftt i haudconfiderauitfuutn ipfius corpus iam emortuum. M ultà
profe&o étant, qu* fidem eius" langui dam 8c inualidam
rëddcre potuifTe^ir, fed enim id nullüm iftprùm plane
gcherbfaeiuâanimaelaftguit. Primum quidem nnllum
exemnlum quod intueretùr ,* CuiVemens eius inniripof-
fèthabuît ; verum primuinpræcerfpem ; prbmiffio pro-
generandæfobolisilli tradita eft; Secundum j quo anibrahamo,
autfemini eius-. Mirificum quiddam dicit. Adeo mus eius labefaiftari potuiflct quoniinus adhiberet fi-
C inquic) circuncifio fine fideiuftificare non poteft: ne- i dem; erat corpus eius fenioialtiprorfus cofifebtum 8c e-
que progenitorem tuiim, b Iud.ee, fibi Abrahamum fa- j njórtuum * Tertium : quöd Sarrae coniugis eius matrix
c i t : Nam & ipfa lexob.quam gloriaris, nihil profuit ad pariterintetroortua eflet; & Sarra ipfa eftceta , 8c fterilis
promiffiones ipfi Abraham fatftas j vt quae non dum fan- lëpio , adeoque inutilis ad prolemcum' concipicndam,
eita eflet, fed lola fides. Quumenim in circuncifus dum turn giguèndam. centum enimferetum annosnatus erat, & t-
e flee Van te legem, promiffiones illi darae funt credenti. Si mortua matrix Sarra. R ed e dixit , Centum propemodum
itaque lex ad promiffiones nihil fecit, circuncifio ad iu- annos, nonaginta enim nouern tum habebac. promiftione
ftitiam haudquaquam quicqaamvaiebit,fufticietTe. Vt autem Dei. Non eratoperis demonftratio , fed tenuis ver
hazes effet mundi. |ba. non vdällduitincredulitate, Non dixit: Non credidit; fed,
S E v,E R i a n t. H*redesmilndi, Iuftosfereadfeuerat,
quoniam impijs c medio fublatis flipplicioque tra-
ditisindie iudicij, vniuerfum deinceps mundum poffi-
debunt ipfti innoua turn: ipforu tuque erunt tarn cccleltia
quam teireftriabuna, fedperiuftitiam: non quamlibetin-
quit, Ced, fidei. Si eninl qui ex lege, haredesfitnt, euacuata eft flies.
Qui enim legem, ecu earn qua feruecur, tenet: is falutem
pet fidem obuententem contiunelia aflicit. Hxre-
des autem, nimirum ccelorlim regni. Euacuata eft fides:
Ccunihilcommodantes,irfit£e fad *funt promiffiones:
.hbeeft .inefficaces, nihil eflicicntes, inutiles fa d * lunt.
Quombdo ? Si enim fides deftruitur, propter quam pro-
milfionesfad*: perfpicuum eft, quod promimoncspa-
ritefabolentur: qu*ii abolitariticrint, neque Abraham
patercuiulpiamrelinquitur. lrritaque fafta eft promiftio:
lex enim tram operatur. Vbf namque non eft lex, ibi, neque tranf-
grefitoeft. Proptereaexfide funt haredes: Adeo autem (inquit)
perlcgempromiflioncsnon ftabiliufttur , vt quadamtenus
etiam impediant. Quomodo ? 'Quoniahilexiram
efftcit, ft quis nimirum earn prxuaricetur : nemo enihiinon
fuitincertusanimi, non h<Efitauit,'neque dubitauir.
8(drobordtus eft fide : Quum d i x i t roboratits eft. monftrat,
mulfxi laborc 8c virtute animi defatigarioneque fidem re.
d e firmari. dattsgloriam Deb : Hoc e ft: non enriose inda-
gans quomodo iftue fieri qutat ,• Verum illico rediens,
Deumcjue laudans ceu benefadorem qni iam dederat
quod iam olim promilerat. Accertusfaftus, quoniam quod
promifertt, potensfitpraftare Deus: earn ob rem reputatum eft ei ad
iuftitiamv Cettior redditus; nondixit^Credent,fed tignifi-
cantius, Certiorredditus. Nonferiptum eft autem propter ipfum
tantum , Viden*quod ex fide iuftificaruseft ? quoniamrepu-
tatum eft ei: Verum propter nos et'tam, quibu sit idem ad iuftitiam
imputabiturficrediderimUs in eum. Vt ne'dicerent auditores^
Ecquid ifthucad nos ? Ille enimiuftificatuscft , Infert;
hate non Patriarch* folam odo caufa feripta funt , verum
etiam propter nos: vti exemplp Abrahami nobis pr*pofi-
to,fidelesfimiliterefficiamor,eundemq;ad tnodumhdes
ad iuftitiam nobis reputetur.jQfi excitautt Dominumex mot-
tuis,qui tradi tus eft propter delift a noftra& ex ci tat us eft propter nos:
Studioseinlermonem de Domino le conuertic, inqui-
. Bl?b 4
t
Ko’ik i f.
Gth'.ij.i.
$
G
o
j
ens :