3W
omniftudio, omni nlFu, non folùm iùftanon Fâcimusl
Ledcontraid Facimus quod iubemur.Iubüt enim Deus jvt
omnes fiobis inuiçem 'cari'fimus,|omncs autem nos mu-
tuaïnFcftatione laceramus.lubccj)cus,vt cundti egcnti-
bus fiiattibuant : cuiufti admodum aliéna peruadunt.lu-
bctDeusV vtomnisquiChriftianuseft,etiamoculôsca-
ftos habeat : qüocus quiFqùe eft, qui non le luto fbriiica-
cionis inuoiüac:& quid plurà i graue &lu.&upfiim eft,
quoddidürus Fum. Iplà Dei ecclciïa, quæ in omnibus eile
debetplacàtrix Dei, quid eft aliud quàm exacerbàtrix
Dci,autprahérpauciflîmos quoFdam, quimalaFugiunt,
quid cft aiiudpcnc omnis ccetus Chriftianorum, quàm
lëntiiiavitiorum î Quotumeiîim quenqucinuenipsin
ecckiià nôautel>riofum,auc helluonem, alu adultemih,
aucFornicatorem,'autraptorcm,: aurganeonem',-aùtia-
tronem,authomicidam î 3c quod his omnibuspeiüs cft,
propè hæccundtafinc fine. Interirogo enim Cnciftiaao-
rum omnium confcientiam : ex his y cl flàgitijs j vel fëele-
ribus quæ nunc diximus,quorus quiique hommumnon
aliquid eft horum ? auc quocus quiique non corumî.faci-
lius quippe inuenias qui cocum lit, quàm 'qui nihil'. Er
quod diximus nihil, nimis foriican grams videacur eile
ceniuræ : plus m.ul to dicam, Facilius inuenias reos malo-
tum omnium,quàm non omnium : Facilius maiorpm cri-
min um, quàm minor um : id eft,Facilius qui & maiora eri-
mina cum minoribus,quàm qui minora tantum line ma-
ioribus perpetrarint. In hanc enim morum probrolità-
tem propè omnis Ecclefiaftica plcbs rcdadta eltivcin cun-
do populo Chriftiano genus quodamniodo ianditatis
fit,minüseflë vitioFum, Itaque eccleiias, velpdcius cem-
pla arque altariaDei mmorisreuerentiæ quidam habent,
quàm cuiuilibetminimi acmunicipalis iudicis domum.
Siquidem intrajanuas non modoiiiuftriumpotefiatum j
Fed e ciam prçiîdum aut præpo (irorum jnon omnes pallim
inrrarc præi'umuntjniiiquos aut iudex vocauerit, auc ne-
gocium craxerit,aùripFa honoris proprij digni tasintroii e
permiferitiita vt fi quiipiam FueritinFolencer ingréiFusj
aut cædatur,aucpropellatur,autaliqua verecundia arqué
exiftimàtionis Fuæ labe mulretur. In .templa aurenrvel
potiusin altariaacque in làcrariaDei, pallim omnes lor-
"didi acflagitiofi fine vllapenitus reuercncia lacn honoris
irfùmpunt .-nonquia non omües ad exorandum Deum
currere debeant, Fcdquia quiingreditur adplacandum,
non debet egredi ad exacerbädum.Neque cnim eiuldem
officij eft.indulgenriam pöFcere, & iracundiamprouoca-
re.Nouüm'fi quidem monftri genus eft : eaclempene omnes
iugi terFaciun t,quæ Feci£ïe lëplangünt.Et qui intrant
e'ccleliafticamdomum,vEmalaantiquadefieant,exeunti
& quid dico exeunt? fn ipfis pènè hocörationib us Fuis ac
Fupplicationibus moliütur. Aliud quippeorahominumi
aliudcordaagunt: & dumvàrbisprætentalnàlaplâgdhti
FenFu rutfifa meditantiir : àc fic oratideorum fixa eit îïia-
gis bnmmum,qüàm exoratrix : vt vexe illain feis Fcripfu-
ræmaledidiocômpîéatuf \ vtde oraciohe ip la exeant
condemnafi,’& oratio eonim fiat inpec'catum. Denique
fi vult quiipiam Fclre quidin templo huiuFmodi horni-
nes cogitauerint?videacquidFequatur: Siquidem con-
Fummacis Folemnibus Facris, ftatim àd confiietudinarja
omnbs ftudiadiFcurfilntialij Fcilicct vt furentur j aliivt
inebrieritùrjalij vtfornicentdn,alij vtlatrocinentur : vt
euidenterappareat hoe eos efte meditätos ', ddm intra
templum runc,qùodpoft qiiàm egrefiiFuerint'exlcquun-
tur. Sed Videlicet fiæt mala,'& omnem Vitiorum probro-
ficatem, qüam Füpra dixi, àd Feruos Fbrtall equidamdc ad
abiedlifimosquoiqueKomniesreFerendamputant: eaî-
tcrum nomèn ingenuurii ha"c flägitibrum labe non pol-
ltii". Quid autem aliud eft ciindtorurn ne'gotiantium vi-
ta, quamFraiis atque periùrium ? Quidaliudcürälium^
quam iniquitas} Quid aliud officialiuni, qüàm calum-
nia ? Quid aliud omnium militahtiüm,quam rapina? Sed
putasforfitän , qubdh6Cetiamde- perl'onis iltiuFmbdi
ferrFp.qftif. Hit eft enim, inquis,eôrum adltis quæ &pro-
I felfîo : àc per hoc nihil inirum eft,fi aguht quod p’rofi ten-
I tui'- OiB11* verdaut agere v 11 um Deus res malas vclit aut
| jpr'ofiteri; autnùlla, | | r penifus là er ite'maieftatis oftchlk,'fi
Tcmplo-
tum con-
lemptusi
jNouunv
. jiîionftri
jg c au s^
I Oratio
jimprobolr|
c"g'aru.Jï'
jDe vita
■ iicgotia-
tor um.
S a lu t a m i J l i a ß t l . ß p i f i o f i ,
maximuhiFcelus minores videantuf àgére péfFonæ : præ
Fertim cum in hac hominum multitÏÏdine maior multo fit
pars generis humani : & abFque'dùbio vbi maior eft pec-
cantium turba,maior eft diuinîtàcisïniuria. Sed omnis,
Nobiliti
înquis, nobilitas ab hisFceleribus immunis eft.Parum eft
idquidem : quia non àliud videtur nobilitas in omni
mundo,quâmvnushbmôïn grandipopulo. Sedvidea-
| mus tamen fi vel ipFumpârum fit carens çrimjne : aepri-
mum.cpnfiderèmus quidde huiuFmodi hominibus dicat
Ferme diùinus.Àrguens quippe ApoftolusDèi populum j
fic ait : Audite f atres met d 'ilectifimi : Nonne Dew elegitpauperes
in hocmundo,iiuitesinfide,& luredesregni quod reprotnijit Deus
diligentibasfe : vos autem exhonorajlis pauperem. Nonnediuites
per potential opprimant vos i nonneipftblajphemant bonumno-
men quodinuocatum ejlfuper vos ? Graue hoc Apoftoli te-
ftimonium eft : nifi Forte immunes Fe ab eo nobilespu-
Nullus
tent,quiaiunt Foli diüitesnominati. Sedautijdemlunt
habetur
nobiles,qui & diuites : aüt fi Funt diuités prêter nobiles,
uooilis,
& ipfi tamen quafi iam nobiles : quia tanta eft miFéria hu-
ius ccmporiSjVt nullus habeatur magis nobilis,quàm qui
eftplurimum diues. Sedfiuè de alterutriss fiüede vtriF-
que Apoftolus dixerit , Faciledehpccomjioni poteft:
Nonemm intereft de qua hoc potimmum parte didum j
Fit,quod vtriq'ue certum eft éoniienire. Quis efiim eft vel . .H
nobilium omnino,vel diiiitum,horrenscrimina ? qüam- (elle fl*
uisin hoc FeFellerinv.Multi enim horrent, Fedpaueiffimi
euitant.In alijs quippè horrent,quo4inîeFemperadniit: f ilf
tunt,miruminmodum & accuFatores eorundem crinil*
nüm & exculatores. Execrantur publiée, quodocciiltè
agun t : ac per hoc düm damnare le cæterôs putant, ipFos
le magis propria animàduerfione condcmnanf. Sedre-
linquam us iftos,qui magis rei Funt. Quis eft vel âiues o-
mninb yelnobilis, aut înnocentiamFèruans, aut à cun-
disFceleribus manus abftinens ? quànquam Fuperflue à
cundisdixerim. Vtinam vel àmàximis : quia voluntfibi
id Forte maibres quafi priuilegiüm Vendicare, vt iureFub
cfimina vel minora committant. Itaque de peccatis Faci-
lioribusnihildico. Videamusfi Vel à duobus illis quafî
capitalibusmalis vllüs immunis eft : id eft, velabhomi-
cidio,vel à ftupro; Quis enim eft aut humàno Famhiine
non cruenfuS,aut coenolàimpuritate no Fofdidus î vnürft
quidem^x his àdpoenamàfterüimFüfficit,Fedprope nul-:
lus diuitum non vtrunque commifit. Sed cogitât Forte
aliquis de hobnumero : Ego lain iftanon Facio; Làudb fi’
non lacis, Fed tamen Forte ante Feciftii Sènbn eftnunj
quamomnino Feciïïè,Faceré célïalïe. Qupdfiità eîïet,'
quidprqderat tamenvnumàFcelere defiftere,& multos
inlceleribus permariere ïISÎonlànatvnius conudfio cfimina
plurimorum : necFuffic^adlplacàndum Deuni
qiiod vnus peccàta deFerit quem vniüerfitas totius hu-
niàni generis ofFendit; prælertim cuis qui conuertîtùr vt
mbrtemæternampolîit euadere,magnos proFedo con-
üerfionis FuçFrùduscapiatft euàdat,nedum eôtingere ei
f ? ? t,vt.^.a^isPoena^ ^ amn^ ti9nisaftertac:quia&hbc
intolerabilisluperbiæ atqueimmànis piàculi crimen cft,
fi-tam boriüm Fe aliquis efle credat, v t etiam malos exifti-
met per Fe polTe làluaH. Loqudns Deus de terra quadafü
- H veldepopülopeccatore,fi'cdicit : Sifüerinttres viriinme-
Ez.ec h.u,
dio eius,Noèr- & Daniel, & lob, non liberabüntfiliOs ^ filias.: ipfi
folifalui erunt. Nëmiriem tamen reor tam impuderi-
Innumcrosperdi
tem Fore,qui Fe his talibds viris aiideat comparàre ; quia ,,
quamuisplacerénuncaliquis Deb ftüdeât ;. hoc îpium pcflfiTfuf
tamengenüs maxim* iniuftitiæeft > fi Fé mfttrm præFu- ftagijs.
mat': acpcrhoC Fublafaeft omnis Fpes FalFæ opinibnis',
quacredarnus innumerara1 perditbrum fiominum mul- f 0^ °run
titudinem Fuftragio paueorum^ t>oribrUm à præfenti- '° 6
bus malts polTe déFendi. ■ Gum enim riull us illis quos Fu-
prà diximus par fit F quæ elle Fpës vllisp'oteft j quodlibe-
rari&extranei; &innümèri, & malià paûciflîmisbo:
ms poffinf? cumilh Fàmiliarilfimi Deb Fàndi ne hbequi-
dem 4 Domino promerucrint # vt Fn filijs fiiis vel Fuà
metnbra laluarent : & redè.Nam licet Omnes admodum
filijmembraparentumeïïë vidèantùr, non puratidi Funt
tamen membra eqrum elTe à quibus afFédu coeperint di^
crepàr'ct qüiainortim degchërantium praditaté pèreunc
—— ~ _____i.________ intali-
A -
pdirifti»
Miiôtuin
liioinén*.
D .e g u h ew ï ) e i , L ib . J I I I .
jcliriftia-
|j ni qui!. ||
jNoirédit
[IfiJeviaa.
k '!*Ptrw j
Ilchar.cate-I
Il operator,!
lalioqiiin^l
Jet fi mor- ;
iruuin,ve-J
llilt camea
intalibusbeneficianaturar. Qupfityt etiamnos qui nos
Chfiftianos clFedicimus, perdamus vim.tantinominis,
vicioprauitatis.OmninoeiiimmhiiprodeftnomcnFan-
dCimfiabere fineiqoribus: quia yitaaproFdFioriedircor-
dans.,abrogatilluftcistitulFhonorem,perinclignorumadFuum
vilicatem.Vndecumpene npilam Chriftianorum
omniumpartem, pene nullumecclcfiatum omnium afi-
gulum non;plenum omniotFenfionc » & omni letalium
peccatoru labe videamus j quid cft in quo nobis de Chriftiano
nomine blandiamur FCuhi vtiquehocipFo magis
per iromen Facratiflimufti rei fimus, qui alando nomine
cl i I c r c p a m us .Nam & ideo pi us lub religionis titulo Dcu
iudiraus,quia pofiti in religionepeeCamus.
Explicit liber'11 1.
I Fides flag
0peribus I
liufti-
ficaiattu.v
c fi-1-
IN C I P I T L I B E R
Q3 ' A R T V S. '
iFccditur itaque ab illa,quam Fupra diximus,
^ ¥ Chriftiani nominis pr^rpgatiuajVtpucemus
‘F- tlula fimus. cundis gcntibus religioliores,
M d g b e r e . n o s efteeriariiFortioiéf; Namcum,|
vc diximus,hoc lit hominis Chriltiani fidcs,
fideliter Chrifti mandata ftruarc j fi t a.b^ué dubio,vt ncc
fidemhabeat.quiinfideliseftinec Chrifttim credat, qui
Chrifti mandata Conculcat : ac per hoc tocum ln idreuo-
luicur,vt qui Chriftiani
nus non clFe vidcatur.-Nomen cnim fine adu atque officio
Fuo nihileft.Nam;fieutaitquidain(cripcilipif; Qmq
eft aliud principacus fine meritonim {ublimitace, nili honoris
titulusfihe homine,aut quid cft dignkasm mdigno
nifi ornamen turn in Into ? Itaque vt ijFdern verbis enam
nos vtamur,quideft aliud Fandtum vqcabulum fine me-
rico,nihorname.ntuminhito ?Sicurctiamperdiuina.sli-
teras (acerFermo teftatus eft,dicens : Cu;cuius aureus in na-
ribusfuis,mulier pulchra &fatua.Etin nobisitaque Qhriftianum
vocabulum,quafta«reura decus eft v^nofi indigpe
vtimur,fit vtFues cum ornamento^efib videam ur.% Denique
qui vulcplenius Fcire, vocabulanihilclle line rebus,
refpiciat ,qu.omodo innumerabiles -populi ccilantibus j
meritis etiam nominapèrdidërunt. Duodecim Hébraeo-
rum cribus cuirfeicfts quondam a Deo eilenr^ duq^no-
minalacroFaniftaacceperunrrpqpulusVhimÖyF^&.Il-
rael app.ellata:lhnt..Sicquippe legimus lAudipopulus meus,
& loqitar : ifrael, & teji/ftcabortibi. Ergo ludan aliquando
vtcunquc,nunc neucruni.vNamnec Deipppdlus dici p o-’
reft,qui culrum Dei iam olim reliquit: nee videns Deum,
qui Dei filium denegauit, ficuc ier^ptum é&ilfrditfiero me
riottcognouit,&pqpulus,mc non intellexit. Pfopter quod etiaiir
alibi Deus hotter dc Iudxorum plebe loquitur ad^pro-
ph'étam,dicens: Voca nomen eins non diledta. E t iteruni ad
IudffiosipFös: Vos non èfiispopulus meus,&ego non fum Deus ve-
fter.Cnt autem hocfte eisipFe diceretV aUbi euidenter 0 -
ftendit.Sioquippe ait: Dereltqueruntpenam aquarum viuen-
tium,Dominum.Et iterum: Verbum. inquit, Dominiproiece-
ruritf&fapientia nulla efiin tllis.Qnpd quidem ameo ne non
ma^is tunede eisftici potuefic, quam de nobis.nuncdici
pbSit: quia nee verbis dominjeis obtemperamus, i5c qui
verbis Domini non oblëquimür, rapiencïani pr.oFeëto m
nobis penitus non habemus : nifi FbtcaflekredinmsFa-
pienter nos Deum Fperhere. Et^oc ipFum quod .Chrifti
niandaca cbhtemnimus , fivmmamprndenciamriidica-
muSv Eft quidem caula cur hoc ica exiftimare credamhr.
Nam tanro conlenFu omnes peccata lequimur , quafi
Fummi confilij conlpirationepeccemus. Q u ® cumica'
finc,qu* ratio eft,vt ipfi nos Falla qpiniqne laliamus,exi-
ftimantes Fcilicct quia Chriftiani elle tiicam ur,quod opF- '
tularfnobi inter mala qu* agiftius, riphien bohumpoF-
f it : cüm Spiritus fandus nec fidem quidem dicat hominibus
Chriftiariisfine bpgabuVbohisp bfteprodeflë: 5c
I Es.
dfim qua
vtique multo plus eft fidem habere :qudm nomen ; quia
nomen eftvocabulum fiominis, fides autem frudus eft,
rpentis.. Er taihenhuncipfumfideiFmdum infiutftuo-
Fuifi Apoftolus.fine Operibus boftis efte teftatur,di,ceps:
Fidesftntoperibus bonis mortuaefi. Eticpriyii1: Sicutenmcor-
pmfinefiirituficfidesfineopeVibiumortMa'efiaddit quoque
arperiofa qajedam ad conFundendos eos , quinbiprse-
fiimptione Chriftiana: fidei blandiuntur. Sed dicct aliquis:
Tufidem babesj& egooperahabeo. Ofiendemihifiiieqpe,-
nbusfidemtuam, & ego ofiendam tibi ex operibus fidem meam.
Qupvtique hocindicpt, adusboiios , Chriftianaefidei
quafi teftes elTe; quia Chriftianus nifi opera bona Fecerir,
fidem Fuam penicu^approbare non poflit : ac per hoc
quodprobare non valeac quia fit,fic ornnino habendum
efte quafi non-fi t. Nam q.uam pro nullo hoc habendum
exiftimaret, in Fubditis ftatim iple demonftrat, dicens ad
Chriftianum ; Tu credit quu vnus eft Deus bene facis, decmones
credunt &contremifcunt. Confideremus quid vol iie-
• rit hoclocd Apoftolus dicere t’ne iraFcamur diuinis tefti-
mpnijs,led acquieFcamu'§: ne cdntraaiicamus ,.Fed profi-
ci^mus, Tucred^inquitadGhriftianum lermodiuinus,
quod Deus vnuf eft,bene facts : & damones credunt^, & contre -
w^nf.Nunquid erfauit Apoftolus,vt hominis Chriftia-
ni fidem daemon! comparar.et,non vtique: led oftendere
illud Volens quod fu pradiiftuin eft j .quia fine .operib. bonis
nihil.fihi per’hdei. lupercilium vlurpare oeberet. ld-
cii’coj-utem adsmonibus Deum credi, Fcilicct, vtficut
dasmonps cum efte Deum credunt, tamen m peruerfita-
teperdurant: ita & quoFdara homines quafi credulita-
tem daemoniacam habere: .j^qui cum Fe Deum credere af-
Ferant, tamen a! malo opere non cefl'ant. Subiungit au-
temad pudorem’& cbndemnationem hominum pecca-
tqrumj non predere fplum.daempnes Deinomen.ledet-
|iam timere & contremifCere, hoc eft dicere : Quid tijbi
blandiris q hotpo quifqiiis es credulicate, quae fine timo-
reatqu^ obkquiqDei tiujl-a ,e,ft .aliqdidplus damrones
habent. Tu enim vnam rem habes tantummodo , illi
duas. Tuered ulit^tem habes, p on Habes timorem: illi
dc credulitatem habent paricer dc timorem. Quidmira-
risergo fi caedimur,quid miraris fi caftigamur,fi in ius ho-
ftiumtradimur,fi infirmiores omnibus fumusjfiuemife-
ri£enoftrae,fiue infi r mitat e s, fiuec uerli ones, fiue captiui-
tatps,,&: peneimprobaeFeruicutes, teftimonia Funtmali
Fefiii Srbonidomini. Quomodp mali lerui^ quia pa-
tiorFcilicec velex parte quod meteor. Qupmodo boni
domini ? quia oftenditquid mereamur : etfihonftro-*,
gat quae .mereamur, clementiflima enim ac benignifli-
ma .caftigatione niau ult rios corrigere quam perire. Nos
fiquidem quantum ad crhhina.noftra perti.net, letalibus
lupplieijs digni Fum us : led ille plus miftricordiae tri—
bueps quam lcueritafisj niauult nos clemenfis cenlurae
temperamentoemendate., quam plaga iuftae coercitio-
nis occi^ere. lngramm nobis efte quod cardimur, latis
certus fum .S edq aid miramur,fi,peccantes nosDe us ver-
berat , cuih ipli .pcccaintes Feruiilqs verberemus ? In-
iuftiiudiceslumu| ip homunculos nosilagellari ^ Deo
nolumps., cum ipftcohditioihs lioftrae homines flagel-
lcmus. Sednccmiior ,.quod tarniniqui in hac re Fu-
mus : natiua in nobis &: nequicia (enulis eft , volu-
nius delinquerer, & nolunuis yeiberari. Ipfi in nobis
mores Funt qui in Feruplis noftrisv.,^- omnes vplumps
impune peccare. Denique fi meritior cuti^tos cbn-*
Fulo, Nego yll um efte quam liber p agni criminis re-
um, quii.eacquieftat debere corqueri. Hin.c ergo co-
gpoFci poceft, qilaminiqui & pra’ui fumhs : alijsFeue-
riftimi lumusm’o.bis indplgentilfimi : alijs alperi, nobis
repifti. In eo.dem crjiTiane p.unimus alios, posabFolui-
mtis. Iutolerabilis prorfus &contumaciae, dc pr^lup-
ptionis :nec aghoFcereyolumusiAhohis reatum,. & au-
demtisde ahjsvFurpai'e iudicium. Quid efle iniuftiusrio-
bis i aut quidperueifius poteft ? Id iplum Feel us in nobis
probabileefte ducim9 , :,quodin p m leuerillime vindica-
mus.Ecideo po fine Caplaad nos Apoftol9 chmatiPropter
quod inexcufabilises 6 bomb omnis quiiudicas.ln quo enim aliutu-
dicat, teipfu m iudicqs^Fadeetii m agis quaiudicas.Scd no eadem.
Cred u li- :
tas d xmo
uiorum.
Tribula -
ciooes pa
tienterfe-
rcodæ.
H
Hominu
ibiquitas.
inquir,