Hcbræo -
ru de bö-
minc fen'
tcutu.
kStnif.3.
rod labium
con
cefsiïdt
h o m i ni
Vefci car
iubus.
hçc ad animum velut vtentem corpore referuntur)vt vir-
tutes:aliaanimiipfius perfenecegeritis corpore fane pro- .
pria,vc pictas in Deum 8c rer um cognitioJtaq, qui hominis
qua homo eft nonanimalbantùmjyitamvoluntdege-
rcjvirtutes & religionem cohinr. Quæ autem advirtutes
& religionem pertineant^poftea peripicietiir cùm de anima
8c corpore difleruerimus.Cùm enfin nondÏÏ fît cogni-
tüm,quænam visfît&efl^ntiaanimipo£l:ri,.non côuenit
dé vlu fei usagers & munere. Hëbræi homme ab initio ne-
que plane mortalem, ncq.ue plane i mmortalcm genitum
elle aiunc, fed veluci in con finio càdentis,, 8c fèmpiternæ
natura: elle poli turn, fie vtfi corporis affedionibus fe de-
dere*t,fub corporis mutaçioncs {ubijçeretunfin animi bona
anteponeret.adimmortalitatemtraduceretur.Naivin
hominem à primo ortu Dews mortalem proercaflet, pro-
fccdo,non poftquàmfc peccjito obftrinxerat,mortis eum
condemnaftet.Nam mortalem quidem quis mortalitatis
condcmnat ? Contra £1 im m o r t al cm, n e q-, aliment! egen-
tem fecîflct : Nihil enim qubdimmortaleeft,corporeum
alimentum defiderat,ncqueitafâçilc posniçentia du<ftus
eum qui créa tus eilet i$nmortalis,condmi6 mortalem cr-
fceiflçt.Neq-, enimin Angelisqui peccarunt hoc fecit,lcd
vt dbinitio natura immorales finit creati:ita manferitnt,
neque pecçatorum'fuotum pcënam morte,led aliudfup-
pl ici j genusex fpe &ànc. Quarc vel hæcprobanda fentetia
éft.vfi^diccndum mürralcjn quidem factura elle homine,
fed quiad pcrfc<5tidneinprocedere,acimmortalitare tandem
contequipolfet. Quod hanc habetfententiam,po-
teftatc horniné efle un mortalem procrcatum. Quoniam
verb nö conduccbat illi ante partàm perfedionem,nolle
natura iuam,ligno illi cognit ionis interdix.it : Eran t enfin
Sc veip-funt etiam miné y ires in his quæ è tetra oriuntur
maximçjverùm tunc y tin exqrdio müdi,cum»puræ 8c incorrupt^
e fient, erât efficaGiflnnç.Eratigiturfi/udus quidam
qui delibiatus, illi naturæ Ilia* cognitionem afferret.
Nolcbât autem Deus ipfu m ,an te uuacn perfe £tu s ôca,b fo-
lutus diet, nolle naturam lui, ne vbimulc|iibi deefle co-
gnoflet, animi cùram vfiiipiltuiqj corpo rfi p ofihab eret.
Hanc ob caulam ne cognirionisligtuiatcingerct, prohir
buit.Vèrùm vbrno obtehipèralïet, leq^iple çognouiflet,
& à perfedione remotas eft.Sc quæ ad corpus vfui client,
défi derauit:Itaq-, ftatim quo le tcgeret,quæfiuit. Aj t enim
Mo jdes,ilium feejfe nudumcognoutffcR ri ùs enim apud le nô
eï:at',&:irfluijpfiiisignorationeverfabatuç. Çùmigiturà
p^rfet^ione effet Éeied:9, item ab immortalifate depulfus
cft:quæ tarnen poft eaDei bcneficio recipictu r.Polî hune
' .càfurn cpnceflùméfiytcartiibus vèfcerecur.cùm-priùsfô-
lisriis quæ o termnàl'cgrentiiu concçnfuiu efle iufnflet : Ea
fcfiimtnparadifb erat.Àtdelperatap.erfedfeioneiSe cçter©
vt quibus veliet fruerctur,indullit. Cùmauté ex corpore
homo con ftet, oinqe porto corpus ex quatuor eleméntis
Eildctn
concreti
If mus &
Dutiimur
Per alias verb, naturas omnes quibus alimur.Térrà àütem
perfe nosquidemnullomodo, fed lertiperalijsquibufi- j
dam incerpofitis vefeimur: T erra enim frumetumfit,fru-
mentum^utem nobis cibus eft.Gateriræenim,Ôccblütn-.
bç fiepèetiamperdices rerram edunt. homo pcrlemina,
arb or um baccas,carncs.Seâ qiioniàm noii folum propter
deçentiam, led etiam propter tan gendi fenfus excel-
1 cciam^uo maximè omnibus ànimalipü«hottàô Jiràftafi
néq; corio nos obduxiti vt boues 8c cætdraquaé éràlfa cute
veftita funtmeq; pifis magnis 8c denfis-,vt capras,ou6§j Quibus
lcpores:neque corrige,vt férpcntes,& pifees: nequèteftà bomocmolli
ore,vtjcarabostiiéquepçnhiSjVtauesmeceflàribjVClîituopus
habuimus, qui cumijs quæ cætéris ânimâtibus r^us'
tribuit'Compenlfttetuï. Arque hæ quidem caüfæ funt eut
aliment© &ami<ftünûl>isopüsfit. Te(ftùtiiVérb,cumijC-
déni de caufis obqiias & veftitu Ôtviiftü irtdiguivnus,Eum
maximè acTfiigi e ndu ni ferarum impetum opus eft,Medi-
cos auté 3c curationé, propter malas temperationes qua-
lit;atum,&diftbliitionem continuationis corporis,requi-
rimps.Mucatio autem cum in qualitace fiatinecefiè eft per
concrariam quali tacem ad aptam compofitionem humo -
rum,eQftitiitiouem cotporis redigéré.Non enim, vt opi-
n,antur quidam, me(|'cis propofitum eft corpus concale-
fadtura rehigeraré, fedad tfonam temperationemtradu-
cerè': S^enini refrige tarent,in contrarium morbum habitus^
orpprisvertereturi^iiar£Cor»cl,udiitur,homini cibo
ôepotiphe opusçll'é, prb peer exinanitiones, & difeuffib-
nes:ven:icu,quonianaà natura nullo valido amiétu muni-
tus eft:domo,proptèr malas tempetâtiones aeris, & feras :
curaçioiie,ob nrutaubttès qdalitàtum,6â>leiïfiun,qui cor-
poiimgeneratuseft.Sienini fefîîusnobis non adeîTet^e-
que.dolercmus,neque èuratioriisindigeremüs: Siautem'
non dblerçmusjVtïqvpèlriremuS,,neq:5»i'n ignoratidne ma-
li morbum curaremus.Iim vcrbproprer arces, Sç fciencia's,
& vrilitates qüÆab his manant, indigemus alteralterius
opera,& idcircb vnum in locum multi conuenimus,&ad
vicæ vins, resincernosrarionelque contrahimus. Quem
cônueiuum, 8c côiuaâfionèm ædium,ciuitatemjvocaüi-
muSjVt è propinquoiion loiigè mptuacommodacaperé-
tur. Natura cnimafiiihal congregabile & citiilê homo*fa-
bhupeft. Nam'innentinevno, ad onfiniàlàtispræfidijeft.
Itaque perlpicuLirneft,çiuitatespropter commerciale di*
fcipîinasene coftitutas Eft autem diiplici honoris 8c mu-
neris genere'hohioaffcâlis^qubd ôeipfc folus pcenitehtia
veniam peccatoiiunimpecrat,&ëiusvniü^c'Orpus quamuis
mortalc, 8c cadiic&,ætçr n nm, & immortàlé redditur:
iQaipfum alterüqubdarf corpüspertihet prbpteranirtiüî
aîïetuiuquod ad animum propter çorpus coüfecutus eflj.
Solusenimhotnb inter omnia quæ ratio ne fiint.prædiBa
liabèc hoc præcipüûjVC'èius errafumpoenitétiç condone-
tgriNam nèq; Dæmones,neq,Angc-li,përpcÉnitêntiâue-'
i
Ciuitat
ratio.
conflacumfit,ncceffcelli quæ aftedtioneselementiscon-^ ^ âo rum v e ÿ iâh ^ ê tr^ ep o ft iin t. Iiitpio thakimèiùftüs
ueniuntjeafdem in liOminem cadere,fe(ftiancm)cómüta-"^*'^' x ' :/"-■ i,,^ ' ■ ' a : ^ m A« cri*li rf»
tioncm,fluxum,quæ'luntlblius corporis. Accommùta-
tio tjuidé in qualicate, fluxus in exinanitidneperlpicitur.
Exhauri tur enim lemper animal cùm per apérta, cum per
occultàfbraminaquipbfidicùBCur, de quibus poftèriùs
dScêmus^Neceflè igicut eft paria ijs quæ ex hauriütur fiimr
mi cti,aut morte dÜfplüi animal, inopia eoru m quæ fiijfi-
cianeur: quoniam autém fiçcafunt & humida, 8c fpiritiis,
quæ exhauriuntur, necclle eft ôc llcco 8c hümido cibo in-
digéatanimal.dclpintu.CibusaUtemôcpotusperelemc-
ta nobis côparantur,cx quibus etiam pôneretilumus.Aliter
enim v numquodque naturæ fiiæ accommodato,&fi-
mili, curatur contrario. ElementUmvcrb parrimptOxir
mè, partim alijs qui bu fila m naturis i n ccrceden t-ibus allu-
mimüSjVt aquam ali quando per fbiàli quand ö per vinum j
olcùra,&omniaquæhumidifrü(ftusappellàntur : Nihil
eniln äliud eft vinftqUam âqiiaè vite certâ quadam qiiali-
tatc aftcbta.Similîter igné vtimüràliquando proximè,dü
ab eocalefimiis j aliquandbpèr ea quæ edimu’s ^ velbibi-
mus : Iri omnibus enim Vel màgnâ vel parui igriis pars in-
Iperlàeft.Dè aëre idéfn féntiédum cft.Nanlproximè quidem
ëo fruimür, qüddrelpirâmUs, quèdcircüfiiftim nobis
habemus, qubd in comedërtdo & bibëndo ducim’ùsf
Solius I
minis (
rata,p<
■ finite
I P CO
^e'ftiilèriébrî Deù?&qfténditur&dicitutfcNamAhgëli cö dööant
nullam habèûntcaüfam neçefîàaÜam qtl^ad pëccandum
imnellat, fed natura ômhi affebSènè corpofiS , 8c inopià
3c voltiptate vâcèntimei/itb pèrjioenitentiaad vêniâàtpi-
rarë noii poflpnt. At homo non modo rationiS particépSi
fed ëtiâa*iimal eft,3c nèc.ellàrij vit^ vlijS ànim'aliS,ihbtlxlquêturbidipérfy)
H
éràtionemattentaht,atqjlabefà<ftant.
Q^are eum ad faiiitatcm rèditi 3c declibàtis turbülctisa-
nirni înbtionibus, yii t,ut€ complëârituri iùftâilli miferi-
cordià^dçftjVéniatrihuitiir. Arque vtprôpriümelusnà-
turæriderceft: nâmdCfbîi adëft,&Omni,« lfemper,ita iri
reb. riÔ naturæ lege,fèd Dêi ërga nos bénéficié côftîtiicis»
prppriümfcfthomlnis.prçomnibUsqüibtaÜonefiintprç-
'dita.vtpér pcénitchtiâomhi cùlpaliberètur.Nam loH ho-i
minfiôc ômni,& fèmper, quoad in terris viüit hoc datum
^It.Nam môitêobita nô item.Qupmodo etiam Angelos^
nonnulli volant noampliuspoftqùàmlipfifiirit Côfequi
vemamperpcehiteritiâ:Mprsénimilloriimlàpfiiséft.Sed
ântc lapi ùm,ad fimrlkudincvitæ homiriii m, ètiâ ipfîs vë-
niâ Deum daturiim fuilîe: NiinC verb,cùm non poenituëJ
rit ébs.crràtbrùm fiiôrn,æterriis,nëc vlîa venia rémiteedis
lupplicijSjfiiifqi meritiscpngrüëhtibusmïilétâtüf. Qua-
propter hiiic ihtelligitut,qui pcenitehtiam relpuiirit, co 9 ;
præei-
Soli*- ho-;
minis coc ;
is ad.im :
inortali- |
. tatêlufci;
; tabitur.
Hcbrio-
I ru dc rcb®
! cceatis
fententia.
I Angcli r
I bus cor*
veb'créa,
is nó eft
I abuccndu
|Nêc,a
Mata, nec
I ioaniitia
propter fe
I fifta fu#.
I tuut.
precipuu-m munus 8c proprium hominis tollcre. Eft hoc
qiioqtfeinhbmineproprium, 3ceximium, quodin omni
geneseanimantium, eius vnius corpus,amorce excitatur
' ad ^itam, 8c ad immorcalitacem cocendit.Quod quidem,
projfteranimi.imm6.rtahtatem,vciUud«a'lteruni, propter
c6rporisimbecillicicem,&:peiturbationes,qiiibuspluri-
-misiablatur,adeptuseft.S9iiusquoquehominiseft,arti-
ura,& lcientiaiumcognitio,oC hammipfarumarciumex-
ercitatio. Qua'mobrem hominem definiuntfic, Animal
rationis;particeps,morcale,menris,6c {cienci* capax.Ani-
mal,quoniam homo iubftancia eft animata,'(entiens,qua:
animalisdefinitioeft. Racionis particeps.vrfepareturab
his quee ratione ca'renc. Mortale,vtab immorcaiibus qua:
ratione vtun tur, feiugatur. Mentis 8c fcientiscapax, quoniam
difeendo artes>& fei entice patantur.Ecfi enim natu-
ralis faCul.tas in nobis eft mentis artiumque capax,earum
tamen vlum & exercicationem difeiplina acquirimus.
Quamquam hanc partem,addicamentum definicionisa-
umtcfte, qubd nihilbminus, vEeaabfit,dcfinitio'confi-
ftac.Sed qubniam llint quiNy mphas,& alia quxdam D?-
monum genera inducant',viuctia quidem ilia ad iongum
tempus,n6 tamen imm or tafia,-vt ab his hominem fccer-
nant,addidemnt ad definitionem, mentis capax.atq; fei-
ent-ix. Nihil enim ilia difeunt, fed naturafciunt.quse fei-
unt.Porro auteni Hebraeorum-dogma eft, hanc rerum v-
niiierfitatcm hominis caufa sdificatam efle,vc qua: tergo
geftandisoneribusaprafun.t: Sc bouesquiad agriculcibrum,'
8c ifti rurfus aliorum, vt vltimorum alimento quod
perpetubjè terreno illo qu©d in mari eft, luggericur, reli-
quiincolumes conferucncur.Ratio igirur ëdocet, ftirpes
non fuacaufa,fed ob vibtum Sc naturam hominum Sccæ-
teroriimanimalium ortas efle.Idqucfi verum eft,dubium
nó eft,quin etiam caufæilIarumaccretionis,Scorcus,pro-
ptereademanimaliaconfticutæfint. Ergo ftellarummo
tus,Sc orbes coeleftes,Sc anni tempora, 8c imbres.omnia
tafia proprereainftituca finit,vc alimentis cotinenter velut
in orbe fuppedirantibus nullo tempore eorum natura
occidat,quæhuâ:ibusvefcumur': vtilla quidem propter
frudusjfrufftu s autetn,animalium caula,Sc hominum re-
perianrur. Reliquumeft vidcre beluæScmutæpecudcs
lüane cailla,an hominis gratià gëneratæ fint. Verum for-
taflè abfurdumfit,quæ prudetia vacentScnàturalifolùm
appetirioneviuanr,Screrrampronaincucatur,8cferuituté
figura fui corporis declarent,dicere propter fe efle pfbdu-
da.Cùm aurc multa fine quç hac de re dici poflint, 8c ferè
proprium opus propter multitudinem dcfidercntmecin-
fticutumnbftrirmhuius temporis longitudincmoratio-
nis patiarur,ad pàuca, eaqj quæ pondus aliquod habean t
veniendum eft.Itaq; fi in hominem vt in imaginé intuen-
t©s,ea quæ externa finit contemplabimür,exiplacflèntia
earum rcrü quæ quærun tur, argumentum concludemus*
Vidcmus in noftra anima,partemeam quç ratibniseftex-
pers,eiulq; item duas partesiram, 8c ciipiditatéiti feruire
Qua: eniip fad a funt, alia propter fc, aliaaliorum caufa, lue mini ft ree,ad omnes vfus quosratio oftenderir,cü qui-
fada funt: propeer fe.pmma qua: rarione v'tuncur: aliorü dem homo in naturae lege perftiterit.Quöd fi ratio qu? in
<äula,cum qu« ratione, tum quaanimacarent. Quodfi nobi.s eft imperat rationis expertibus animx partibus qa?
harcaliorum caufa funt genita, age quorum caufa fine ge- in nobis funt, nonne verum eft, etiam eöraiii cxpertiüni
nica videamus. A n igicur A ng'elorum • At hoc quidem neT rationis qn« extra funt earn efle dominant, Sc illa ad eiüs
mo qui fapiardixentrquje enim propter alia funt effedä, vfiis efle cöparata? Natura enim ita ftarutumeft.vtquod
proprer eorum coha:rentiam Sc permanetiam Sc obleda- rationis eft expers , rationi feruiat , vt ex eo quod
tionem,comparaca fiincrau t enim propagadi generisgra-J in nobis vfu ve-nieprobatum eft. Oftedicidemmultorum
tia,autcibi,aut^egi|menti,aut.curatidnis,aut volupratis,| animalium ftruduraadhomiiiümminifteriumfabricata
Screquietis. Ac veto Angelus nihil horum defiderat, ne- boum,o,mniumq; quftergogeftantadcolendosagros,Sc
queenimgenusfiiumpropagat,nequecorporeoalimen- ved:iones:pleiärumq; volucrium,Scaquatilium,Scterre- «pcrs.ra-
to neque tegumencb,nequereliquisopüs nabet. Sin au- ftrium,advefcendivoluptatc:imitatriciumauium,adde- tionifer-1
G j
Qupd ratem
- r , . I _ iraquerem comparatam, vthcecimperet.illaparnem
funt vtilesproxime homnnim caufa, feenumillorü. eant:h<'eciubeät,illaiuflisobfcquanrur,&pr*ftofint,vc*i
horum Angeli non indigent,Æquidem multo minus
alia vlla natura quæ Angelisiic prçftantiûr.Vr enim quid-
que excellit maxime, ira ab inopia 8c indigentia eft remo-
tiflionim.Icaque quærendanatüra eft, quæ ôc rationis fie
particeps 8c his quæ iamenumerauim9opûs habeat.Quæ
igitur aliali hominem prætermittamus,talis queat exifte-
reîQuare eflicitur hominis caula,Sc quæinanimalunc, ôc
quæ racionecarenc,eflè procreata.Qupd quoniam itaeft,
eiimperium in ilia omnia mandatum eft.Officium autem
eius qui imperat eft , ' pro modo fuæ inopiæ vci ijs quibus
abuti*, aut ijs grauem eue,atqu,c moleftum. Ergo in vitio
funt,qui beftijs non rede vruncur: non enim imperantis,
aut ornninp iufti hominis munerc fungunrur, quandö vt
traditurdiuiuisliteris,'luflus'jiufer.etur anmarum iumentp-
Yufuorum. Scdfortafledicec quis, nihilalteriuscaufa,fed
quodque proprer lefadumeile. Quocirca feiund:is pri-
mum animatis ab inanimis, confideremus all fieri poflic,
vtiilanimafiiam ob caufam creatafinc.Si enim proprer je
ipfa,quomodo aut vnde nutrientur animalia ? Videmus
enim naturamfiippeditareanimalibus paftu e terra, fru-
d:iis,& ftirpes,excepcispaucis ,quae carnemv'orant^ qua:
tarnen ipfaoafcunturaninialibusquil?us terra cibus eft, vt
lupi,Scleones,agnis,capris,fuibus,cevuisc.aquilce,perdi-
cibus,palumbibus,leporibus, Sc eiufmodiqus terra: fru-
dibus alutur. Nam pi-fees.qui inter fe alius alium voranc,
nonomiicsin carnemgraflancur: fedhaeccarnis appeti-
noinfiftitinijsqüa:palcunturalga , Sc alijs quibufdam
qua: in aqua nafijuntur. Nam h omnia pifeium genera
c{irne vefcerencur,nullumqae eilet quod a carne abhor-
reret.ne ad exiguum quidem tempuS fuffeciflent, aciam-
dudü aliamutuis c^dib9,alia cibi inopia perijflent.Qupd
nc eueniaf, aliqui pifees a carnibus fe abfhncnt, & mari-
nam,vt ita di cam, herb am depafeu nt,vc ex ipfis eciam exr
teri fuftenrcntur.Horum enim pab uliim alga eft,i pfi alio-
ledacionem, Sc animi remiflioneffl. Sin äl/quafiint quse uire dcbe^
hosfrudus non ferant,contraq; pernicie homini important,
feiendum eft cum qü§ad hominum vfus valent,pri-
mario loco’creata eflen t , tu cetera omniä qua: natura fe-
rcbar,efle condita: vc ne res vlla qua: fieri poflet ab hoco-
pificio abeflec. Quanqiiäneifta quidem plane eiufmodi
funt,vt Hulkin' ex ijs homo vtilitarem capiat. Nam etiam
vcnenat?befti^cmolumentüillifaciunf,propterea quod
eis ad curädavulneraab illis ipfis illara,caeteröfq; morbos
fanandosabutitur.Tales funttheriacce quxdam eompo- Venehaf^ I
imperet.NequeintcmperanterSccotumelioseadluxum fitiones,qua: vocantur, quasratio excogirauir,vtpereas heftiarho
------------H i— etiamillisdominaretur,Öcvelutkdeuidishoftibuscom- J*,“ Pro'
• modüperciperer.Sed habet homo infinitas vires his con- . U° £
trarias a Deo accepcas,quibus arcere, Sc vldfci 8c corrige-1
re eoruminiuriaspoffic.Aliaenim alios vfus habcnt,com-
muhiter tarne omniaad hominis commoditatem nacura
coferuntjetikm illa quoi ü alioqui nulla vtilitas a-ppareat.
Verdm hxc iic accipienda funt, vt ad pnefenrem vira: noftra:
ftatumreferantur.Nam an riquirus quidem nullü c?-
terorum animaiiu m hominem audebat kdere,fed omnia
il-lileruiebanc ,Scii\iperioparebac quoad fuos ipfe turbi-
dos animi niocus,SC pattem ilkm a rarione vacuaminpo-
teftate habebat. Cum vero'non ratione tegeret comotio-
nes illas turbülentas,fed illis fe ipfe dederet.merito etiam
ab extraneisferisfuperatuseft.Nampeccatum beftiarum '
liocumentacomitata funt. Qupdita efle,patetex his qüfi ^
cafte Sc innoccntcrvixere, quos beftiarum conatus refu- -
tafleicimus,vt Daniel^emleonum,Paulum morfiim vipe- Daniel 6:
rx.Quis ergo huius animalis nobilicätem digne admirari A£Ll*'
poflit.1 quodin feipfo mortaliacum imriiorralibuscopü- J
latySc ratione vrentia ciirn rationis expertibus coniun«*itj''
Qupd in fua i pfi us natura omnium rerum creätarum fpe- '
ciem gcrit.quade caufaparuus müduis didus eft:Gui tarn Homo
egeegie Deus confuluit,cuius gratia ommaScpraflentia Sc ParuD.s
futina funt,cuius caufaetiamDeus homo fadiis eft.quod |mund'IS‘