C O M M E N T A R I V M .
LAudamus Dominum in fim&is fiiis, quando eorum
imiramur exempli,ïcquimur mönica, regulam obti-
nemus. Laudamus eum in firmamentö virtucis eiuscum
firmum fidci noftræ agonem öftendimus & ficutfan&i
contempleruntpcbnas, hoftesvifibiles, icanos inuifibi-
lis hoftis delebfationes ingeftas' abijcimus. Laudamus
eumihfbno tubæ, cumquodin aure audiuimus,fi tem-
pus exegerit luper tebtapofiticxclamcmus, non timentes
eos qui occidunt corpus. Laudamus eum in plalterio & d -
tharara, fi in cithara lignum crucis ampleäramur , 6c in
plalterioconfeflionem catholicam teneamus. Räucum
enim lonatquodcatholicum non pxobatur. Laudamus
eum in cympano 6c choro , quando in conuerlatione
reddendipoliti,tympanum corporis noftris optimisde-
coramuséxemplis. Laudamus eum chordis & o rg a -
no,quando chordarum quæ funt in cithara noftra, fila
integra exercemus. Etiam pudicitiam quam contineh-
tiæ calamellis ab omnif übigine peccati mündantes, Deo
fonosnicllifluosexhibemus» Laudamus eum iti cy mba-
lis bene fonantibus, & benè tinnientibus |quando labia
noftra ad bonàm perfuafionem, & fpiritalem explana-
tionem aptamus. Inuitamus autem v t omnis lpiritus
laudet Dominum, quando ipiritalia-ipiritalibus comparantes,
nihil concedimus carni,. redomnequicquideili-
bueritjtotum ipiritui mancipantes, Ipiritualium imita-
mur exempla,per quorum euntes veftigia, eredamus nos
ad Domini milerieordiam peruenire, cui gloria &impe-
rium per omnia lècula feculorum, Amen»
I l N I
T H E O D O R I
IN COE NOBI O R AI=
T H V P R E 5 B Y T E R I C O M M E N T A T IO
p r æ p a r a t o R i a , s e v e x e r c i t a t i o a d
ÎVM, S C R1 Î T A qV i DÖCIRI CVPI AT, QVIS
•merit modus carnisàDeo aflumptæ arque dilp'eôlàtiô-
nis,qu©ye padfoperabtaeft : quæitemabalumnis
Ecclefîæ aftruantur adüerfum minus re&è
~ deealèntientes : Godefridb Til-
manno Carthufiæ Parifienfis
Monacholnter^ :
prête» ;
^/dgogert, ipfimet Author vrpoverboGrdcoappellàt in
expoßttone Vnionü 2. Natur arum inChrißo.
Et hac quidem nunc (inquit J v t in
pr&uia lJàgoge>dicta
funto ,&G.
EX B E L LA RM IN O D E S C R IT T O -
ribus Ecclcfiafticis.
THeodorus Prelbyter in monâfterio Raithu, quid
GennadiodicitUr Theodorus prelbyter Antioche-
nüs , Icripfitquinque libros de Incàrnatione Domini;
nunc extat Commentarium de Incarnatione Domini c6-
traNeftoriüm & Eutychetem.
M b R y Mprobitatealienum elle dubOjft'e1-
queidpeflimè mecurn reputaui, (Eft enim
abfiirdum prorlus & infoiens) fi illi qui-
c vfrî- W i m m ficmq u^Pro tuellcla mendaci fâlfitate Eu-
ufque & j Diolèori , ‘in vnum confpirant ,-âc
I ve^ut* nfilfiarem deleétum agentes'contra veritatem,tan-
\ltgt t a pertinacia,torque peruigilijs folam catholicam & Apo-
\lib.t. E«4.
'grij Seho-
ym.
Hæteùcc
rum cura,
&Catho-
Iicorum
focordia
tnfticu.
dis pucris
Catholiasmccuendum
fernperat
Hærcfi.
ftolicam Dei Ecclefîam oppugnant tita vt quos habent
puerulos linguæ (per ætatem^ adhuc impeditioris, 6c
necdum compotes plahieloquij, aliquanto etiam prius
quàmàdmagiftrosfe coni:eranterudiendi,primislittera-
rum elementis eos exacuant atque perfiiadeant inducea-
dbquddicerepoifint&audire quæ afferunturpro tuen-
do dogmate præcipui apud fe honoris. Nos contra lu pine
adeo lentelcimuSjVt videamur animis concidifté ; vt
nehocquidemipiumrcire adnitamur quæ hæc fit differentia
oppugna,ntiumEcclefiam,&cuiufmodiinitijshçc
velitaris pugna cdnflatafitaduerfiim nos 5 qui item eo-
•runklucesfint hià quibusfuam fbrtiunturagnominatio-
nem. Quapropterdiflèreredehis,nondebemusexifti-
mare fiiperHuæ efle & vacantis operç. Vt fit Ecclefîærefti-
tuta paxjgratia&erganos benignitate Dei, fimus licët in _
trafi quillitate,nec vlla nos exagitet p'erturbatio fiibmo-
ta omni procul hæiefî , inqueiuis fpclæis delitefcentê :
nonftatimconiequiturnos inermes efle dcbcre ac pro-
indeimbelles per inexperientiamb elli; nebcllopræter
fpem ingruente deprehenfi nu4i & imparati,àb impieta-
te opprimamur.Vique dumfecundo alpirante ventona-
uigasjtime naufragium (Theologus illc ait Gregorius) &
minus fendes nautragium, fubfidio vfiastimoris; Itâque
iuxtapræceptum Apoftolorum principis ; paraît fimus^acl
faîisfactionem femper}omnipofcentinos,rationem deeaqtt&inno-
bis e]i}Jpe,cuni manjuetudine & timoré,confcientiàm babentes bottant
: vtper hanc diligfendam commendatione dignâm,
ex vtrouis omninoalterutrum contingat : aut eos qui le
fegregant,ad falutem prouehamus & eofdem afi hac per-
uerlàdijudicadone abripiamüs, vtmonet qui Frater Domini
cognomento didbus eft : fin id non obtinebitur vt
faltèmimpudens illorum os increpationibiis lcgitimis
oppilemus, necunde occafionem arripiantdeblateran-
di-aduerfus veritatem. Quodporrè antiquius eft his ac
præftantius , vtnouerimus& compertiflîmum habea-
musquanamfidenitamur : gloriemur etiamnum, fium-
ptanimirumliberiorefiducia , apertooreeamprofi-'
tentes ; cuiusconfeflioniS gratia, aduerlas Poteftatesà
nobis amolimur. Quin etiam , quatenus aflequi datut
temporefuturæ retributionis , .merces accedet vberior;
plertior item cômmendatiocompctentiSvpoenirentiæ,cui
lofide acfirmiter*adiun«5tafuerit religiolàobigruatio eo-
tum quæ iemel & vtferè fit, innotueruntinfufceptione
ipfiusfidei,iuxtaconfiietudinem à maioribus traditam ;
dc.hi quidem per accidens folum,illi autem qui fideles
fuiflè deprehenduntur, mente &animi deftinatione, fi-
quidem contigériteos remiflioris fuifleanimi & tutelæ
parentum hæreticprum addiéfcos, non interrogafle quæ
•fidedignafunt, acnecuraflequidem,àüvtexcuterent
veftemimpietatis a maioribus acceptæ : ficnclcire?, nçç
ânterim velle doceri, damnabile eft. Diârum ob id eft,
Sapientïam &difciplmam qui negligit -, infelix eft c, qui contra
diiigit difeiplinam , inuenièt Icientiam cüm iufti-
tia.Cæterum, vt le<ftor qüiuis propofiti operis, minore
negotibcapiat quæ<ontra impios ex aduerfodicuntur,
necellarium putaui pauca quædam in ordinem dige-
rere ad totius Qperis introduâàonem, à quaexorfusiic
loquor.
‘'Opinio Manetis.
Hxrctico
•Mattes ille qui fuo .commento tenebras , Veriùs , fi-
gmentum poteftàtis tenebrarura oppofuit Deo : Hie-i-
-maginatione plane-fallaci commentus eft,& veluti per
•inlomniumviius eft videre , qniaDominus fè con^i-
cuumexhibueritin fpecie.perquàm'éxi-ii;, fiibqueinani.
EabitUcoiporis. Itaque aflerit ipfirmquidem vifîim efle
pati fimul & facere,quæ fecundùm nos &peregiV& paf-
fiiseft-î n ih il-âlioqui ieorum reiplà aut vere lubftitifle; '. .
fedin-fpeciem tantùm crédita efle & fallaci quadam
fùadèla irapofuifle hominibus quibuscum conueriatus
«eft. QuareinDominoduasfateri relpuitnaturas,fedv-
•namfelamadmittit ; nempe diuinitatis Quafi verd
imagi nariam illam corporis habicudinem indignamdu-
xerit qüæ aie appellaretur & in nomen tranfiret huma-
f ili ) . I
; '-Opinio
Opinio Pauli Samo fateni.
ïftius Manetis tèmporc natus eftPaulus quidam > généré
quidemSamobtenus , Antiochenæ autem Eccfe-
fiæ,quæ inSÿriaeft-, præfes. Hic bklphemus mentitus
eft,Doniinum nudum fuifle hominem , 6c quemadmo-
dum in vnoquoque Prophetarum,ita 6c inipfo habitafle
De^um Verbum. Hinc commentus eft duas in Chrifto
fuiflè naturas diftinâè fe habentes : nec vnam quouis
modo alteri inter fè fuifle communieabilem,ac fi alius
eflèt ipfeChriftus, alius in eodem habitaretDeus.Verbum.
Enimueróvtramque eius natiuitatem fiue gene-
rationem pcrfido ac blafphemo ore cenfuit dici natu-
ram vnam 6c alteram in Chrifto Saluatorerfic vt per illam
humanitatem auferret, per hanc verô » abrogarct ei
diuinitatem»
Opinio Apollinariji.
Dein quumplufculum temporis proccflîflct, Apolli-
narius quidam Laodiceæ Syriæ mantimæPræful alterius
infaniæ fuitauthof. Afleuerantibüs enfin Arianisad v-
num omnibus carnemDomini fuifle. inanimem,ifte A--
pollinariùs dixit eum carnem afl’umpfifl’e animatam
quidem fed vitali anima , non item accepifl'e mcntem
feuintelleétum. Neque ènim ea caro huraana mente’
egebat , quippe quæ abipforegebaturqui eam fubierat,
Deo Verbo': qum 6c ipla incapax erat alterius intelle-
btiiis potentiæ,præterquàm diùinæ;neque enimhuma-
na qucçuis mens luftinuiflet cohabitare præftantiori
Domino. :His fqopte ingenio conftitutis obnpxiè con-
tendebat vnam elle 6c Verbi 6c carnis haturam : nimi-
rùm vtperabieôtam earnis conditioném, totus cenfere-
tur efle homo > necyila proinde iniretur ratio naturæ
præftantioris., «•
Opinio ibeodori Mompfuejiiam.
Secundùm hune Apollinarium mox emicat feque
promit Theodorus quidam à ciuitate cui Mompfueitia
nomeneft. In terra Cilicum hic accepto dùcatu aduer-
lus Apollinarium ex diametro pugnans, non leues con-
tunielias finpudenti animo Ôc inttepido c.orde effundit
aduerfusDominnm Cln:iftum,eum appellans hominem
vt vnum aliquem ex nobis.comm,ùniter, qui 6c pergra^-
dus proinoueUs, accepta à Deogratia promeruitnomi-
nari Deus,idem per baptifmum in Iordanis.fluuio in pri-
mis dignus eft habitus dono Spiritus fanéti baptizatus
in nomme Patris 6c Eilij & Spiritusiàndi. Cæterum
Deus Verbum qui ipfum inhamtabat pfopter præcel-
lentemeius virtutem, pro b.onafua voltuicate, denique
p oft coafummationem , confortera fecic diumæ maie-
ftatis&adorationis. Hæc& confimilis formæ permul-
ta blaiphemushic ementitus., duas aflerit in Chrifto fe
noffe naturâsfuis proprietatibus circumfcriptas, 6c fola
interfcfchabitudine conlertas.
Opinio Nejlorij.
Hbs proximè lequitur Neftorius quidam nomine,
ortus quidemèGèrma'nicia Syriæ, verùm Antiqchiæ
quæ apudOrontem fluuiùnvfitaeft^afcriptus Cléro^ de-
nique is Çonftantinopolitanæ -Ecclefîæ libi vendiçat
thuonura. Rurfus hic duarüm naturarumquæin Çhii-
ftb funt, voce abufus eft, impiè detorquens naturæ nomen,
peræquè ac fui progenitores Paulus ôc Theodorus.
N on enfin vt veritatem duarüm in Chrifto natura-
rum,diuinæ pariter 6c humanæ confignaret,’& earurn in-
commutabiiem perfiftentiam,citra yliam confufioaem
oftenderc t,v tramqu e conftituitnaturam :fed vt prætextu
iftius duernionis,dolo malo duas lubindicaret perfonas,
malitiosè acreucrape^uerfp fuo mpre accipiens Natura-
rumvpcemproPerionis,duminterimper jiberiorem 6c
temerariam aenominationem vpcis iltiûs tù» piinti» n a-,
I turarunijinterdidlamfin Chrifto) diblioncm
hoc eftjPerfonarum in inediumadfert.* itavtlecundum
hunc,alius fit Chriftus, alius item Deus Verbum,iuxta
errortm illi a maioribus inftillatum. Eilius quippe hie Ncftori»
erat Cilicis , at Samolateni pronepos: & o b hoc per- Pauli Sa-
pes & implacable geflic bellum aduerfus venfcrabilem mofat<?nl
6c inremeratam Virginem| nec vllodignatus eft hono- prone'
re caftiflimam Dei matrem Mariam,vt Domini matrem i P°*’
fed perinde ac feruus ceruice obdurata & perfrida
fronte impudens fiiummet negabatDominum , fuam
ipfius dominam afpergens pudendo dedecore , dum
nomcnclaturam hanc , id e ft, Dei-para, non
tam ei,inuidet,quam neis dicatur Deus qui ex eageriitus
eft. Plane hie Neftorius tertius prodijt Iudaics iftius
haerefe«s auxiliaris patronus, earn in fe recipiens 6ccon*
trahens.
Opinio Eutychet is.
Oppofine partis quie a Manete & Apollinario ftat,rUr-
film tertius hie Eutychesinnotuitpropugnator, qui 6c
vnicuipiam praserat monafterio eorum qu * circa Con-
ftantinopolim fita erant. Hie enim non fuftinens nos
cofifiteri Dominlicam Carnem confubftantialem nobis
efle 6c eonnaturalem , negauit duas in Chrifto naturas
I incolumeseflepotuifleacfaluas, vnacumearumdem v«-
nione &connaturaliprbprietare. Nec folo hoc errore
I contemns,infuperprodigiofa qusdam & abfurdapror-
j filsfecum commimfcebatur, aflerens Domini corpus 6
! ccelo delatum & per Virginem aefi per fiftulam aut ca-
j nalem praeterfluxifleDeum Verbum, qui e ccelo aflum-
ptum fibi induiflet corpus: idque vt crederetur progna*
| tits'propemodum ex muiiere,non itemgenitus. Dod rfi
nahiecManicbsieft,nempepraeilloManete tanto nu-
gis per imaginiationem excogitata. Hic-igitur Naturam |
vnam detulitChrifto^auerfo prorfus &obliquato cor-
de,fecundum vnam naturam.
Ecclefia Definitid.
Duxergo partes quum fintvnaquidemiuxta Mane5
tem,Apollinarium & Eutychen: altera autem iuxta Paulum,
Theodoruiu&Neftorium , & quidem illi fccundu
vnam naturam,hi autem fecundum duas: e regione inter
fefe pugnantes, DomfimmChriftuminfcite admodüm
expreflerunt, Eorum vtrinquepeilimas peruerfiones,in-
flexibnefq; imgias elidens ac refpuensCatholicaEccle-
fia,per mediam vtriufque falfi tatis incedens viam, gradi-
turper viam nimirum regiam neutrobi declinans , non
ad ea quae in ipeciem dextera funt, non item ad ea quee
in prolpedufinillraflint. Non enimfiiftinetfateri iuxta
Manetem, Apollinariurn6c Eatychen, vnam in Chrifto
fimpliciter conuenifle naturam, led vnam naturam Dei
Verbi incarnatam9accdfione dibtionis In c a rn a t am ,
declarans naturam humanitatis quain natura Dei Verbi
aflumens, fimulque & cum eadem vnus Dominus Iefiis
Chriftus natus elt. Scd neque ipia Dei Verbi natura ä
feip la permutata eft,non item aliena aftebta a gloria q u ®
illam addecetmaieftatem, etiam fi Deus afliimpta carne
natus lit, & quidem came non fimpliciter natus credi-
tur{ hoc enim Arianifinum refipit^) led carne animäta.
Nec vtcumque ammata folup . Reuoluiturenim& hoc
dn Apoliinarij errorem: fed carneanim'ata, animavti-
que intellecftu 6c ratione prxdita. Neque verb hominis
naturam , qua aflumpta natus eft, fu£einfudit diiunitatfi
aut eamiplampermutauit,prseterquam iujeta naturalem
6c eflentiaiem ipfius fimtionematque rationem. Neque
quemadmodumaflbletignis ccram, itaeam humanita-
tem aflumpiit. Itaque Integra definitio quam hacraa-
nifeftatt,t,apietatis cultoribusfic cflertur : Vria natur.i
Dei Verbi incarnata, carne animata, anima vtique in-
telledtuali 6c rationäli. E diuerlo iuxta Paulum, Theo-
dcirum 6c Neftocium, duas in Chrifljo naturas vtcumque
fateri, Eeclefiafticaimprobauitdobtrina: led duas
naturas recipit fiibftantialiter vnitas , hacindu&ione
D d 4
rep.ii-
Ecclefia
Catholidit
mediâ
inter HcB-
refes.
C a th plica
Expo-
ficio V-
nioDÎs X.
Nacuratû
in Chrifto.