Ure. 31.
PJaLiZ.
P>/.84.
loan. 1.
Rom. 10.
quodgenitum. A quo enim cieft efle, ab iplo & fimul do-
&um efle. Ex perform verb hominis, vbi formam ferui ac-
cepit,facilius intelligitura pacre didicifle.quxdixit.In qua
forma pucrum puraucrunt homines maioris gratis do-
cendum. Sedillequempaterdoeuic,vlterioriseratintel-
ligentix quam docen tes.
C Quia teftimonia tua meditatio mea eft.
Ideo fuper omnes docentes ft intelligebat, quiatefti-
moniaDeimeditabatur, qu«edefeprxnuntiata ipfe melius
nouerac & implebat.
Superfenes intellexi:quia mandat a tua exquifiui.
Mandata tua,non mandata hominum, mandata tua,
non mandata feniorum, qui volentesejfelcgis dodores, nonin-
telligunt netfe qua dicunt^ne^ de quibus affirmant.
Abomnivia mala probibui pedes meos: vt cuftodiamverba tua.
Merobrorum eft vox ilia , non capitis. Non enim ipfe
faluator, corporis noftri vllis concupifcentijs pullabatur,
vteinecefle d iet pedes fubs a via malign* cupiditatisin-
hibere. Noftrosergo motus,noftros cohibet appetitus,vc
in praua itinera noxijs defiderijsnontrahamur;
I A iudicijs tuis non declinaui: quoniam tu legentpofuifti mibi.
Perleueranter,inquit,iudicijs tuis credidi: quia rumihi
legem in corde pofuifti, tanquam digito tuo fcribens: vt
earn, non tanquam feruus fine imore metuerem, led tanquam
films cafto timo^diligerem.
I f Quam duleiafaucibus meiseloquta tua:fuper mel & fauum
on meo.
( Hxceftilla fuauitas quam dominus donat, vt terra no-
fira detfrudum fuum:8c vt bonum vere bene,id eft,non ma-
. licarnalisformidine, fedboni fpiritalis deledatione fa-
ciamus.
A mandat is tuis intellexi:
I Spiritaliummembrorum Chrifti vox ifta eft.Hocenim
I rede dicic corpus Chrifti in eis, quibus mandata feruanti-
bus, propter ipfiun cuftodiam mandatorum prxbeturv-
berior dodrina fapientix.
Propterea odio habui omnem v'tam iniquitatis.
Necefle eft enim, vt oderit omnem im quitatem amor
iuftitix, qui augetur & inflammatur. Ideoqj obtemperar
Deo,& in mandatis eius intelligir.
Lucernapedibus meis ‘verbum tuum domine: & lumen femi-
tismeis. ~
Verbum hie intelligendumeft, non illud quod eftx-
qualegignenti, & quod eft verumlumen yilluminans omnem
hominem: fed verbum quod fadum eft ad prophetas, vel
quod pr^dicatum eft per Apofto,los:verbum fcilicetChri-
fti, de quo fcriptumeft: Fides ex auditu, audit us autem per verbum
Chrifti. Nam & verbum prophericum lucernx com-<
Pofueruntpeccatores laqueam mibt, & d mandatis tuis non
errant.
Vnde hoc, nifi quia anima eius, in manibus Dei fem-
pereft? ' ;
Hareditatem adquifiui teftimonia ilia in aternumy quia ex-
ultatio cordis meifunt.
Vt teftis, inquit, tuusefle euperem,tudonafti: 8c vtpro
veritate mori non metueirenft tux hxredi tat is, tux eft gra-
tix,quod mihi donum in sternum eft, quia non eft in eo
gloria temporalis , propter quod etfi corpore aftlidus
lum,tarnen corde Ixtatus lum.
Inclinauicor meumadfaciendas iuftificattones tuas in ater-
num,propter retributionem.
Qui dicit,Inclinauicor meum,ipleiamdixerat,Inclina
cor meum in teftimonia tua:vt intelligamus,fimul hoc eile
8c diuinimuneris,& proprix voluntatis. Faciat aute hoc
propter retributionem , vtquia iuftificationes Dei dile-
dione fedatur , inxternum mereatuc habere quod di-
ligit.
S A M E C H.
Iniquosodio habui}&legem tuam dilexi.
Qui legem Dei diligit, probat ft in hominibus iniquis
id quod contra legem eit odifle,non homines.
Adiutor meus & fufeeptor mew es tu: & in verbum tuum fu-
perjperaui.
Adiutor 8c fufeeptor,ad mala euadenda.
Decimate a me maligni,& feru tabor mandata 1}ei met.
Mandata Dei ferutari, nili quieta mens non poteltr vt
ergo cxerceatur hoc ftudium, abigendafunt ftudiamali-
gnorum.
Sufcipemefecundum eloquium tuum,&viuam:&non con-
fundos me ab expeclatione mea.
Polcit magis magifqj fuicipi a domino is, qui fperat in-
tentus; vt tum dem urn, cum ilia adeptus fuerit, ft feiat elfe
vidurum : quia prxfentia( morci funtlimiltora quam
vitae.
Adiuua me, & faluw ero: & meditabor in iuftiftcationibus
tuisfemper..
Vt viuam.vt non confundar, vt in tuis iuftiftcationibus
Temper exercear. Adiuua me,inquit,& faluusero:quiaad
promifliones tuas.nifi tuo auxilio non venitur.
Ad nihtlum deduxifti omnes difeedentes a iuftificationibw
tuis,quoniam imufta cogttatio cor urn.
Omnia opera,^vel bona, vel mala, a cogitations proce-
dunt: qui ergo corde iniquus eft, ad minium deducitur,
qui a Dei iuftificacionibus iniufta cogitacionc dilcedit.
Prauaricatoresexiftimauiownespeccatores terra, idee dilexi.
paransapollolus Petrus, Habemus,i n quit, certiorem propbeti-
cumfermonem, cutbenefacitis intendentes, velutlucerna in obfcuro
teftimonia tua.
loco. Quod itaqj hie aftLucernapedibusmeis verbum Cum _prxuaricaror dici non ..w polfit, ... nifi . quilegis ..... ^ ^ .....
mandadocente.
tuumdomine , &lnmen femitis meis: verbumeft quod tatranlgredkuriquxrirur, quomodo omnes peccatores
feriptutisfandis omnibuscontinetur. Non itaqj fermo teirxprxuaricaroiesdebeantexiftimari, quorummultos
deitas fedlermodeitatis. | ^ i conftat line lege peccatores?&inue.nicur, omnes quidem
lurauty&ftatui cuftodire omnia iudicia iuftitia tua. j genres pixter populum Ifrael extralcgem fuifiefiedbmne
Hoc appeliauit iutaraento, quod ftatuit prxrer facra- homiflem teneri lege naturx: vt quod pati non vult, fciac
mentum: quiainidebeteffe mensfixain cuftodiendisiu- alijlion efle faciendum. Quamuis ergo multo amplius
dicijsiuftitixDei, vtfitomninoproratfonVqubd Itacuir. pr*uarieatorfit,quinohfolumnaiuralis,fpd etiam diui.
Humiltatusfumvfquevaldedomine, viuificame fecundum J nx tranfgr^flor eftlegis: nullus tamen, nifi tranlgreflione
vefbum tuum. . -| peccacov eft: quiaeham quem non cohdemnaclitera,.ar-
Proeo qubdiurauitdAftatuit cuftodire iudicia iuftiti* guitconfcientia. Interhosetiam paruuli congruc*depu-
Dei,perlecutionemrnaximampalfusefl;&neintantaftu- tantur,propteroriginaIisvinbulapeccati. Quiaetiamipfi'
miiiationedefieeret,viuificari fe,:fecundum verbuln pro- infimiittudineprauancatoris Ada, ad illaro prasuaricationem Rom-S>
miflionis.expofcit. Quiain nodetribulationum lueerna pertineremonftrantur, quaein paradifoprima cpramifla I
eft pedibus,& lumen lemitis ipfa promiflio. eft; Cum ergo omnes peccaflent, & egerent gloria D e i,
Voluntaria oris meifacbeneplacita domine, & iudicia tua j nec cuiquam in fua iuftitia faluseflet,rcftabat', vt per l a -
Voluncatiaoris,qu^approbari petit,lacrificialuntlau-
diSjCqnfefftoaecharitatis, non timore neceflitatisoblata.
Iudicia aUtem Dei doceti ft cupit,non quia ignoxat,ftd vt
proficiat.
Animamea in manibw tuis femper: & legem tuam non fum
oblitus.
Itadidum,tanquam ad non oblmifcendam legemDei,
memoiia eius illius manibus adiuuetur.
tiaiii faluatolisdtinataa Deo fideiiuftificatio fubueniret. '
Vnde ait Abo{kolos:Perlegemcognitiopeccati.Cogaitio-yiiot\ Rom.s.
abolitio. Nunc autemfine lege, inquit, tuftit'ta Det manifeftata
eftjteftifieataper legem & prophetas. Merit© igitur adiecit :Pro- j
pterea'dilexiteltim'oniatuajtanquamdiceret: Quoniain
lex liue^n paradifo data, fiue naturalicer infita, liue liceris |
promulgataprxuarieatores fecitonines peccatores terrx: I
proptetea dilexi teftimonia tua , qux funtinlege tua de
gratia tua.
A
Galat.
'Conftge clauii à timore tuo carnes mèas :
Quid in his verbis vult intelligi, nifi quod ait Apofto-
lus:Mibi autem abfitgloriari,nifi in cruce domini noftri lefu Chrifti,
per quem mihï mundiÿ crucifixus eft,ér ego mundo ? Et iterum.
P H E.
Mirabilta t eftimonta tua : propter hoc fer ut ata eil ea anima
Tfal. *4-
Tjal. 70.
C
[. Cor. j.
i [Sentcnt.'
! 'eft 27.
D
Rom, fd
c r H 1. V K . , . . . , , quidem opéra Dei,rcftimoniar«ntinaieftatis&
ChnJtocmpxMjumtrucu Vtuo autem tam non ego : vmanrb bpnitatisems.-nihilciuceorumeft.cjuodnonftüptndum
Omjtmnm.......................... iîtaïqùe mirandum. Sedmultamirabiliafunt teitiinbnia
legisipfius: quoium viilitas&iuftitiaaltillimèlatet.cùm
i l uumuicvel nmebat.cm: adhuc vt*timoré fao Deus qüæritur.quaie data fit lex que viuificare lion noifir & ex I
qua nonmJUficareturommscarocoram Deo. Merito ergohapc [Galat.
altitudinem ferutaruseft.qui intellexit,perfëgisdifticulta- Rom-i
tesid égilïè mifericoirdiam Dei, vt qui legem împlere non
poterant, cohuerteténtur ad grariam: f ftd diuina ope
adprehenderent, quod proprijs viribus adfequi non \
lebâiit.
crucifigeret carnes eius orabàt, nifi quia addi fibi volebat
timorem ; qui fufficeret mortificandis concupifcentijsaf-
fedibufq; carnalibus? Aliter quoque ita^intelligitur: Con-
fige clauis à tiniôrc tuo carnes rpeas, a iudicijs enim tuis ti-
mui : hoceft,àtirhore tuo cafto, qui permanet in feculum
ft culi, earn alia a me defîderia comprimantur, à quibus me
iudiciorû tuorü formido freriauit.. Cum ergo voluntatem
tuamfacere,&redè viuere non metupoenx, ftdiuftiriæa-
more defiderem, dahuticergo caftum & liberum timoré,
ad quem petendü meunquam pxdagogus legis iileper-
duxic,quo à iudicijs tuistimui.
' A I N.
Feci iudicium & tuftittam, non tradas me nocentïbw me.
, Quifquis timore Dei cafto,crucifixashabct carnes fuas,
& nulla carnali corruptus illecebra facit. iudicium opuf-
qiieiuftitiæ, oraredébetneaduerfantibus tradatur,ideft,
ne timendb perpéti mala, adfacienda mala perftquenti-
bus cedar, dquo enim accipit vidôriam, ne concupifcen*
tiæ voluptate fuperetur, ab illqetiam roburparienriæ, ne
dolore frangatur. Qupniam de quo dicitur : Dominus
dédit fuauitatm : de ilio etiam clicitut : Ab illo eüpatien-
I Sufcipe feruum tuurn in bonum, v t non calumrimtur mibi
- fuper,bi.
Id eft,n£illi impellan t vt cadam in malum, tu fufeipe in
bonum. Ulicalumnia.ntur in lùperbia: tu humiljtatede-
fende,& non mihinoceant calumniæ fuperborum.
Ocult met defecerunt in falutare tuum f& in eloquium iuftitia
tua.
In eloquium iuftitiç Dei,hoc eft,in promiffionemChrifti',
de feci fie dicit bculos cordis fui; non quiaintentio dc-
fideian tis animivicta luccubuerit ; fed quia in expedfcatio-
nem gratiæDei,coto mentisardore tranlierit. Iuftitiaauté
DeijChnftuseft, qui iuftosfadt.
Faccümferuo tuo fecundum mifericordiam tuàm.
Non vtique fecundum iufticiam meam.
Iuftificationes tuasdocé me.
Illas proculdubio, quibus facit iuftos, non ipftfc.
Sermistuiisfumego.
Neque enim bene mihicelfit, quando elfe Voluiliber
meus,non ftrüus'tuus..
Da mthi intellettumyVt difeam teftimonia tua. •
Nemo tamintelligens,nemo tara doduseft qui hac po-
ftulatiône non egeat. Non enim horum donorum itaVila
augmenta fulficiunt,vt nonlemper fuperfit quod & intcl-
ligi defideretur,& feiri.
. Tempiufaciendidomineydiftipaueruntjuperbilegemtmm.
Quid eft,Diflïpauerunt legem tuam? fi præuaticationis
inquitatefintegritafem eius nôcuftodierunt. Diflipataer-
go lege, témpus fuit vt per vnfgenitum filium Del, miftri-
coidiamipteretur. IsXenim fubintrauit, v t abundant delidu,
quo deli&o lex dilîipata eft ; & opportuno iam tempore
C hriftus aduenit, vt vbi abundauit delictum yfuperabunda-
-ret gratta.
Ideo dilexi mandata tua fuper aurum & topazàon,
Id agit gratia , vt mandata Dei dile&ioneimpleantur,
q u i impleri timbre non poterant. Diligpntut autem fuper
aürum & tôpaiion, id eft, fuper ea quæ pretiofe habentur
in terra, quando in obftruantia mandatorum,nô aliquod
temporale præmium quæritur, ftd ipla iuftitia ; quia nihil i
eft melius eo bono, quo ipft homo fit bonus.
Propterea ad omnia mandata tuadirtgebar.
Quia illi.sredis, vt etiam ipft reclus eflèm, diledione
cohærebam.
Omnem viaminiquitatis odio habui. .
Vnde enim fieri poterat, vt iniquam viam non odiflèt
diligens redum ?
Manifeftatio verborum tuorum illuminât,& intelligerefacit
paruulos.
Scrutando hoc intellexit hic paruulus,quod & apofto-
lusPaulus.ideo datum legemquaviuificdre nonpoJfet,quia con- ,
clufitfcriptura omniafubpeccato, vtpromifiioexfide lefu Chrifti da-
retur credenttbw. Huius ergo rayfterij manifeftacio ill
minât, & intelligere facit paruulos. Non enim hoefeere-
tum gratixjnifi humilibusinfirmisque reftratur; qiii çon-
fugien tes ad ad m torium Dei, viribus luis feiiiftificari non
polïè profitentufe
Oiméumaperui, & abftraxiJpiritum, quoniam mandata
tua defiderabam.
Defiderabac mandata diuina vtfaceret,fed hori erac vnde
faceret infirmus forria,paruulus magna. Aperuicos,cô-
fitens quod facere per ft ipft non poflèc.
Rejpice in me,& miferere metfecundu iudicium dilïgentitim
nomen tuum.
Id eft,ftcundu iudicium quodineosfecifti quidifigurif
nomé tuum : quoniam,vt diligerent re,pilus dilexilb eos.
Greffas meos diriges fecundum eloquium tuum,& non domï-
iiietur met omrits muftma.
Quid orat nifi vt Dei prxcepta, quæ imponit iubendo,
impleri faciat adiuuando ?
Redime me à calumnijshominÜ,&cuftodiam mandata tua.
Tu, inquit, age infufoipiritu tuo, ne me calummx ho-
minum terroribus vincant,& à ruis mandatis,ad lua male
fada traducant. Si enim me hocroodo redemérisj Vt mihi
interperfecutiones calumniantium conftantiani dones
,arque patientiaffi,Cüftodiaini mandara tua;
Faciemtuam illumina fuper feruum tuum y & dote me iuftt-
ficationestuas. ’
Præfentiam jinquir, tuam fubueniendo&opitulando
manifefta : 8c ira me iuftificationes tuasdöce, vt mihi eas
didicille, feciflc fit.
Exitus aquarümdefcettderiintoctili met, quia non cuftodie.
runt legem tuam.
Defcénfio oculorum perefFufionemlachrymarum,hu-
militatem indicat poenirentis. Cur autem non cuftodïca
lege fie fletur, nifi Vt implereturgratia,quxcpnficentis delet
iniquitatem,& credentisadiuuat Voluntatém;
Z A D I C H. t
Iuftw es domine, & redum iudicium tuum.
Mandafti iuftïtiam teftimonia tua, & veritatem minis.
Idem affedus poenitentix perlèuérat, reddens rationé
cur mulcum fiere debuerit; quia nifi ipfeft condemnarer,
rediflimé plcderetur. Magna eft ergo in vtro que iuftitia
Dei.redumque iudicium,quo &pobnapeccatori decerni-
tur,& poenicenti iuftifiçatio non negatur.
Tabefecit me zeelus domus tua : quia obliti funt verba tua 'mimici
mei.
Zelusfile,amoriseft,nonliuoris; làndaenimæmula-
tioneinimicos fuos Ÿulteflécorredos,dolens&ûbdcens
quod obliti fine verborum Dei.
Ignitum vèrbum tuum valde, &feruus turn dilexit illud.
Diligensdiuinumeloquium, eacharitateferuebati vt
ad amórem Dei, etiam inimicos luos vellet àccendî.
lunior ego fum & contemptus, iuftrftcationes tuas non fum
oblitus.
Bene hic duorutnpopulorunîintelligiturfignificatio,
qui etiam in Rebcccæ vrcroludabantür: quando non ex*
operibw, fed ex votante dictum eft: Maiorferuiet minors. Coh- 9‘