A
Catholtdeerant
quocidie ctiam illis Sacerdotibus qui in his re-* j Edeflam Macedonia ciuitatem commanec peregcinus.
gionibus verfabancur, quae regiones Palacio rributa pen* I Sed etiam Martyriaquamplorima efle probantur, con«
debant; & fi for fi tan quilpiam, vt moris eft, dum Dei po- fc flor uni aurem ingens& plurima mult itudo,ex quibus a*
pulum admoneret, Pharaonem, Nabuchodonolbr,'Ho-
lofernem, au t aliquem fimilcm nominaflet, obijciebatur,
illi quod in perfonam Regis ifta dixiflet, & ftatim exilio
trudebarur, hoccnim perfecutionis genus agebatur hie
aperte , alibi occulte, vtpiorum nomen calibus infidijs
inrerirer. Quadere plurimosSacerdotum tunenouimus
relegatos, iicuc Vrbanum Girbenfem, Crefcentem me-
tropolitanum Aquiraniae ciuiratis cum CX X . Epifcopis,
HabecDeumTeudalenfem, Euftracium Sufetanum , &
Tripolicanos duos, Viceflabratenum , & Crefconiura
Enfem, & Adrumednsciuitatis Fclicem Epifcopum, ob
hoc qubd fufcepillet quendam loannem Monachum
tranfmarinum, fed & alios mulcos quos longum eft enar-
I rare. Quibus camen in exilio pofitis dum obicus aduenif-
lee» non licebaralioseorum ciuitatibus ordinari. Inter
haectamen Deipopulusinfideconfiftens, vc examen a-
pud caereas aedincans manliones, crefcendo melleis fidei
| calculi$firmabatur,vtimplcreturlllafententia, Quanto
eos affligeban t, canto magis m ult ipli cabantur, 6c inualc-
feebant nimis. Pofthaecfattum eft fupplicante Valenti-
niano Augufto, Carthaginenfi Eccleli* poll longum u-
lentium defolationis, Epifcopum ordinari, nomine Deo
I gratias. Cuius fi nitatur quifquam quae per ilium Domi-
nusfeceritpaulatimexcurrere, ante incipient verbadefi-
ccre,quam ille ali quid valeat explicate. Illo igitur Epi*
| fcopo conftituto fa&um eftpeccatis vrgentibus , vtvr-
' bemillam quondam nobiliflimam atque famofam X V .
I regnifuianno GeifericuscapcretRomam. Et fimul exin-
de regum multorumdiuitiascumpopuli$captiuauit.Qu£
| dum multitudocapciuitatis Africanum attingeret litrus,
diuidentibusVuandalis&Maurisingentempopuliquan-
titatem, vt mods eft Barbaris,mariti ab vxoribus,libcn a
Vafa'Ec- Parent*bus,{cparabantur. Statimfategitvir Deoplenus
idefce di- & carus vniuerfa vafa mimfterij aurca vel argentea diftra-
ihaftaad here, &libertacemde feruitute Barbarica'hberare , & vc
redimen- coniugalia feederara manerent, 6c pignora genitoribus
dqs capti- redderentur. Et quia 1 oca nulla (ufficiebant ad capeflen-
° £ ( dammultitudinem tantam Balilicas duas nominatas &
amplas, Faulti & Nouarum eorum ie<ftulis atque ftrami-
nibusdeputauit, decernens per fingulps dies quantum
quis.pto meriro acciperet. Et quia plerofque inluetudo
j nauigij & crudelitascaptiuitatis aftlixerat, nonparuusin-
! ter eos nutperusfugcrat segrotorum, quos beatus antiftes
; venutrixpiaper momentafingulacum medicis circuibar,
fequentibus cibis, vtinfpedta’vena,quidcui opus eflecil-
Epifcopi prsfente daretur. Sed nec nocturnis horis ab hoc opere
Catholici mifericord\x feriebatur,fed pergebat excurrens perfingu-
Elcemo- losle£fcos,-fcifcirans qualiter quifque haberec; ita fc tradi-
■ jjtt derac omnino labor!, vt nec defellis membris nec cariofie
iamfene&uti parcerec. Quoliuore Arriani liiccen fi, dobs
liqua narrare rentabo. Etant tu ne lerui cuiufdam Vanda-
li^fuit hic Vandalus de illis quos Millenarios vocatjMar-
tinianus,Saturianus,&eorum duo germani; erat 6c confer
u a eorum quædam egregia Chrifti ancilla nomine Maxima,
corpore fimul 6c corde decora. Et quia Martinianus
armifaâorerat, &Dominofuofatisvidebaturacceptus,
& Maxima vniuerfie domui dominabatur : credidic Vandalus
vt fideles fibi magis memoratos faceret famulos,
MardnianumMaximamque coniugali confortio fociare. I
Martinianusadolefcentulorum fecularium more coniu-
giumaffedabat .- Maximanamqueiam Deo facrata.ho- ||j^-j|
manasnupdasrefutabat. Acvbiventum eft vt cubiculi craUt
adirentur (ecreta filentia , 6c Martinianus nefeiens quid
de illo decreuerat Deus, màrirali fiducie quail cümcon-
iuge cuperet cubitare , viua ei voce memorata fauiula
Chrifti refpondit : Chrifto ego 6 Martiniane frater mem- F
bra mei corporis dedicaui, nec poflum humanum fortiri
coniugium, habensiam coeleftem & verum Iponfum, led
dabo confilium : fi velis, poteris&ipiê tibi prarftare cum
licet, vt cuiego concupiuinubere, delederis 6c ipfe fetui-
re. Ita fadumeftjDomino procurante, vtobediens virgi-
ni,etiam adolefcens fuam animam lucraretur. Nefciente
igiturVandalocompundus, atque lpiritualisfecreticom-
mercium mutuatus Martinianus, etiam (’ is fratribus per-
fuafit,vt thclaurum quern inuenerathaberenr,vtpore germani
conimuncm: conuerfus eft ira,que cum tribus£rarri-
busfuis. Dei puella comitante node clam egredientes,
Tabraceno monafterio , cui præerat tunc norths paftor
Andreas,fociantur. Ilia veto hand procul, monafteiium
incoluit pucllarum. Scifcitanre igiturBaibaroinquifido-
nibus& muneribus erebus, quo.dgeftum erat cælari non
potuit. Inueniensitaquejam non iua,.fed Chrifti manci-
pia, conijcitin vinculis , & varijstormentis Dei famulos
inlêdatur, agens cum eis non tantum vt parirer milcercn-
tur, led quod grauius eft, per rebaptizadonis coenum fidei
fuæornamentaturpafent. Peruenithocipfum vfq;ad no-
titiam Geiferici. DecernitReXjVttandiu impiàcabilishe- ^
rus feruos aftligcret, quandiu illius fiiccumberent volun-
tati, iubetin modum ierrarum iuftes robuftos veliitipal-
matbscum ftirpibus fieri,qui quandentibusrergisnon fo-
lumollaconfringerenr, led etiam terebrantes aculeiin-
trinfecusremanerenc. Qui dum languis efflueret,&dilfi- |CathoIi.
patis carmbus vifccra nudarèhtur, icqucnti die dhrifto
medente incolumesreddebantur, Hocfæpiùsac multo ‘tur"
fadum eft tempore , & nulla plagarumveftigia videban- 'ebriftus
tur, (andoSpiiitu lubinde curante. Poft hocartarurMa-
ximaduræcuftodiæ, culpidique crudeli extendi tur. Cui
cum Dei leruorum non deefiecfrequentia viiitantium,video
tibus cundis ingentium lignorum putrefeens foluta
ftfortitudo. Miraculum h ocÔcîocç omnium celebracum
quam plurimis voluerc laepius enecare. Quod credo - tur,& nobis ad quern culiodiaperdncbat cum Sacramen-
praeuidens Dominus cito pafferem fuum de manibus ac- to teftatus eft ita fuifle. Aft vbi Vaiidalus virtutem negle-
cipitrumvoluitliberare. Cuiuscxitumita Vrbici capdui j xitcognofcerediuinam , ccepitindomo eius vindicatrix
planxerunt, vt tunc feputarenc magis tradi manibus Bar- i iragrallari. M oritur iple fimul & filijfamiliae,arq> anima-
batorum,quandoille perrexitad ccelum. Funduseftau- 1 ’ . .
tcmSacerdotioannistnbus \ Cuius amore 6c defiderio
populus attentus po tuerat membra digni corporisrapere,
hill confilioprudcnddum auocatur, nefciente mulnrudi-
nc fepeliretur. Ecquia tacendum Temper non eft de im-
piefatib. haeteticorum,nec vcrccundum poterit eile quod
adlaudemprpficitpatientisordinator quondam memo-
tatiSaccrdotis nomi'neThomas,dumvarijs ab eis infidijs
fiepiusartaretur, quodam tempore venerabilem fenem in
publica facie cacomis caecidcrunc. Quod file non ad opprobrium
, fcdadmercedemcomputans gloria; fuse, in
Domino laetabatur. Vnde fadumeft, vtpoft obi turn Epi-
fcopi Cartha^inisi Zengitan£e&proconfulari”Prouinci*
Epifcopos interdiceret ordinandois, quorum erat nume-
rusCLXIV. Qgipaulatimdeficientes.nuncfimulipfifu-
perfunttres tancum eile videntur, Vincentius Gigicanus,
PaulusSinrtaritanus, vere mcrit6&nomine Paulus, & aj
lium quaecunqjoptima erant pariter intereunc.F.pmanfit-
: quedominavidua^marito, filijs, &fubftantia déftituta.
Seruos Chrifti cognato Regis Sefaoni gratia muneris of-
I fett. Qui cùm eos ytpo.te oblatos cum gratulatione ni-
j mia fufcepillet,filiös&domefticoslandorummeritómale
H
ccépic dæmon varijs mo tibus agi tare, ßx ordineille co-
gnatusvtgeftumeratfuggeritRegi. Decernit ftatim Rex, Maxim»
cuidam gentiliRegi Maurorum, cui nomen erat Capfur, multaru
relegandosdeberetranfmitti. Maximam vero Chrifti fa- Dfivitgj
mulam confufus 6c vidus propriae voluntati dimriit, qu* nu matCi
nuncfupereft virgo, mater multarumvirginum Dei* no- I
bis etiam nequ?quam ignota. Peruenientes autera. tradu-
tur memoratoRegi Maurorum, commanentiin parüe E-1
remi, quæ d ici tur Caprapidi. Videntesigjtur Chrifti dif»[
cipuli multaapudgentiJesdc illicita làcfificiorum facrile-j
gia,coeperunt praedicarione & cóüeriatione fiiaad cogpi-
tionem Domini Dei noftri Barbaros innitarc.-dc tali modo
liusQuintianus, qui nupcperfecucionem fugiens, apud^; ingen tern multitudinem gentilium Baebarorum Chrifti
...............................-. ... ' Domi-
6 S3
Martyru
vltimu.no
Yale.B
Do.mino lucrauerunt,vbi antea nulla fama Ghriftiani no-
roinis fuerat diuulgaca. Tunc deinde cogitatur quid fieret
vrager iam cultus &egraminatuS vomere prædicationis,
Euangelicum fufeiperet lemen, & imbre lacri baptilmatis
rigaretur. Mittunt legates per itinera diftenca deferti; per-
uenitur tandem ad ciuitatem Romaham. Rogatut'Epi-
feopus vt Presbyterum & Miniftros, credenti populo de-
ftinaret.
nis non valenrib.capite rruncàri iu flîlïèt,â fuo pi'oh jbetbr
locundo ptesbyterOjdicente libi; Poteriseüm diueviisàf-
flidiohib. interfieere. Nam ifi gladio pefemeris, ih'cipieht
Romani Marryrem prxdicare. T une Theodori'disin By-
zacenam Prouincia m ad fodiendas eum co'ndc’mhat lei b-
bës.Poftea quafi ad maius opprobrium haud procul Car-
. thàgine vbi ab omnib. videretur, paftorem eUm prsecepit
Expier cum gaudio quod petebatur PontifeXi.) ’eflevaccarum. Inter hæcDominoreuelante tùm d'ôrmf-
DeiconftituiturEcclefia, baptizacurmultitudo maxima j tionisfuaiproximucerner'ct diem,adubcat quendamFeli-
Barbarorum, &delupisgrexfoecundus multiplicatura- | cemvenerabilehi Chriftianumprocutitoremdomiisfilij
I Leftor.
I Allcluya-
I ticum .
mclos. j
D s
I Crucis!
I Chrifti
vexillg j
I honte.
gnorum. Hoc Geilêrico relationefuanunciat Capfur.De
qua reiurgente inuidiaiubent famulos Dei ligatis pedibus .■
poft tergacurrentium quadrigarum, inter fpinolalocafyl-
uarum pariter intcrire, vt dudaàtque reduda dumofis lignorum
aculeis innocenriu m corpora carp'erenrur,ita de-
ligati, vtexitum fuuminuicem peruiderent. Qui cùm e
vicino currentibus Mauris léfe mutuo confpicerent, Vale
fibi angufto fug* vnufquifque icà dicebant: Frater ora pro
me,implcuitDeusde(ideriumhoftrum,taliterperuenitur
adregnum ccelorum. Itaqj oiandoatqjpfallendogaudc-
tibus Angelis pias animas emilère. Vbi vfqj inhodiernum
diem nondelinitingentia mirabilialelus Chriftus Domi-
nus pofter operari. Nam nobis beatus quondam Fauftus
BuronitanusEpifcopus atteftatus eft coecam quâdam mu-
iierem illuminaram fuifle vbi ipfe aderat prælens. Accen-
ditufpropcer hçc aduerlus Dei Ecclefiam Geilericus.Mit-
titProculumquendam in^Prouinciam Zeugitanam, qui
coartaretadcradendum minifteriadiuina vel libres, cun-
tftos DominiSacerdotes,vt primo armis nudaret,& ita fa-
ciliùs inetmes hoftis callidus captiuaflèt. Quibusfe non
pofle tradere clamantibus,ipfe rapaci manu cun&a depo-
pulabatur, atq; de Pallis alcaris, pro nefas, camifias libi &
femoraliafaciebat. Qui tamen Proculus huius rei executor,
frauftratim fibi comedenslinguam, inbreui rurpifli-
macOnfumptuseft morte.Tunecnimlânârus Valerianus
Abenfis ciuitatis Epilcopus, dumviriliterSactamentadi-
uinanetraderetdimicallet, foras ciuitatem fingularisiul-
fus cftpelli,&itapr*ceptumeft, vtnulluseum nequein
domo neqj in àgrodimitteret habitare. Quiin ftratapu-
blicamul.totempore nudoiacuitlubaere: annorum erat
plus8o.quem nos tuncindigni,in tali exilio meruimus fa-
lutare. Quodam tempore Palchalisfolennitas agebatur j
& dum in quodam loco qui Regia vocitatur,ob diem Pa-
fchalis honoris noftri fibimet claufam Ecclefiam relefa-
rent, compererunt Arriani; ftarim quidam Presbyter eoiü
Andiot nomine : congregaca fecum ar marorum manu ad
expugnandam turbam accendirur innocentum ; introeuc
euaginatis fpatis,arma corripiunc,alij quoque teiftacon-
feendunt, &perfeneftrasEcclefi* fàgittas fpargùnt; Et
tunc forte canenté populo D e i, le â o r vnus pulpito.fi-
ftens,alleluiaticum melos canebat. Quo tempore fagittâ
in gutture îaculatus,cadence de manibus codice, mortuus
Regis, qui Armogàftem vt Apoftölö Venerabaturi dicitq*,
illi; Tempusmeærelolurionis aduehit, obfecr'o te per fide
quamVmq; tehetr)lis,vtfub hacfihquxarboremcfepeli-
redigneris,redditutus Domino nóftronififeCerisratione:
non quod ille curaret vbi auc qualiter luülepeliterur c'or-
pus,fed vtilliid demonftrareturjqli'od feruo fuö reuelatie-
rat Deus. Refpondit Felix dedipti Abfitariobisconfeflbr
venerabiliSjfedfepeliam tein vhoBafilicârumcümtriutti;
pho& gratia quam mereris.GuibéarusÂrmogasinbn,fed = ^
quoddixi,fa<ftürusës. llletimens Deihomihehicotrifta- — •
re,veraciterqubdgeflèràtpromifiteflèfa<fturum. Sràdrti
np ht.
intrapauciflimoSÜies, Comesbonæ cbnfeffibhisde bac
vitamigcàüit. Feftinauit Felix libi delegâttim Fub arbore
fpfiereiépulchrum. Cuicùmintextæ radices & folidatas
aridaetelluHsmoràmfacerenti &labbre ahgëreturqiiàd
tardiùs fanifti membra corporishuma1rencur ; tandem ab-
fciflisràdicibus multoaltius terrain cauans, conlpicitlkr-
cofàgum fplcndidiflimi marnions præparàrum , qualém
force nullus çmnino hàbuitregum.Sedhec quendam Ar-
chimimum nbmihe Malculari debeo præterire. Qui cùm
raultis infidijspremfererur, v.t Catholicam bmicteret fidcj
ipfeéumrèx pofteâblandieridb affàtibuslècülaribusmu-
tabâc,promitcens multis eum dinirijs cumülandum,fi vb-
luntari eius auditüm facÜem commoflaflèt.QÙi cühi foi-
tisarq;inüi(ftusmànerer,iubereurrifubirerehtentiamCa-
pitalem, ira camen callidus occulté praccipiÇhs, vr fi in il là
hora,vibrântisgladij petcimercerèti<ftum, magis eum oci
cideret,ne Martyréin gloiiofum feciflcr. Si autem fortetri
in tonfeflione cbnfpicerec,àgladio tempëiaret.Sed ille vt
columnaimmobilisGhriftolblidanteforrisefFetftus, co-
feflbrreuerriturgloriofuà. Et fi martÿrem inuidus hoftis Cöfcifö:
nblùitfacere, cbnfcflorem tamen nbftrum nô potiurvid-
larê. Noubnus&aliumea teinpeftacenomine Saturum.
Qui cùtti lucidüm eflèt membrü Ecfclefi* Chrifti, 6c pfa-
uitatem Arriahdrum liberraie Cathblica frequenter ar-
guerët'C fuithiCprofcüracordoiïius Hunërici) conuehitùf
àccufantc Mariuado quodâiu Diacbnb,quem Hurieric'us
iilfauftuslihgularitërhonbràbar, vtfiérecSarurus Arria-
nuS,promittunturhbnores&diuitiaîmultaélifacéter,prç-
pàrànturfupp|iciàdirafinollët.Hacoptionepropôfità,vt
fi regalibus iüflïs nbn obediret, primo fiidta dilcuflione,&
ante amiffa domo vel fubftanria, d i f t r â i f t i ÿ p i f rhancipoftcecid.'
tiplè.' Nam&alij quamplutimi fagittis & ia - l .pijsac filijs,'Vxbreiusipfqpr^lèhteCamëlarioihconiugiu
culis in medio crepidinis altaris probantur occili. Nam j tradcrëtur. QüpdilleplenusDeQmagisvtvelociterpro-
qui gladijs tune interempti non lunr, pofteapasnisattriti* j iieniflet,impiospröüocabat.Öb quacaufam vxóreiusin-
regioiufliiomnespenènecatifunr, prxfertim maturiofis | duciäsvilaeftabhisquiexeqiiebäturj riëfëiétemaritope-
astatis. Alibi narnq^ficutThunazuda:contigit, Galibusj tifle.AcceditadmäritüaliaEuä,cbhfiIibmagifträtäferpe-
vico Ammoni*,vel alijs in locis, tempore quo Sacrameh- 1 tis: Sed ille Adam non fuit, quiillecebrolavetir*arboris
ta Dei populo porrigebantur, inttoeuntes maximo furo- | ponia cöntihgerètiqüiahon in-digens fedSaturus vocaba-
re corpus Chrifti Sc languincm pauimentisfparferunt, 6c 1 tur, faturatusabvb*ërtatèdbmili Dei ^ dctbrtëhrëdelicia-
illudpollutis pedibuscalcauerunt. Ipfecnim Geifericus rumeiuspotatus.Adueriitmüliêradlocuvbimaritus firi-
pracceperatj ita perfuad en tibus Epifcopis fuis, vt intra au- gularis orabar, cönfciflis véftib.crincq; fbluto, lecum coiamfuatttfiliorumqi
fuorumnonnifi Arriani per diuerfa
miniftetldpondrentur. Inter alios venturti eft tunc ad Ar-
mogaftetnnoftrum. Cuius cumdittacfiepiustibiastor-
quendotumentibus confringerentcordisj&frofttein qua
Chriftus vexillum fuse fixerat Crucis rugatam magisqjara-
tam defeendentes atq; mugientes oftehderent nerui,vt fi-
la aranearum fahdo ccelum refpiciente crepabaht. At vbi
mitantibus filijs,vnamq, infantulam qiue runcladabatur
manib.gëftàns, quæhelcientispEbijcitur ad pedes mariti.
Etiam ipfafuisgenuacópleótirurvlnis, fibilans vocifera-
tidhedracdniisiMilerèrerâeiduIciflime.fimul&tui; mile-
rérë commftnib.liberis quÖS cönfpicisipfë.Nön fubiaceat
conditioni feruili , quoS claros profapia reddidit generis
. . , no'ftti.Non fubijeiar ego indigno & turpi toniugio viùeritortoresneruicas
cordas diftuptas efle viderüt, allatis ere- ) te ittarito, qùaè mihi Temper inter co*iiafplaùdebâ de Sa-
briusfortioribus cordis atq; eanabinis, illo nihil aliud nifi I turomèo. Cogriofcic Deus qôiâiriùicusfaifturuses hoc,- :
Chtiftinomeninuocante,illâomniavanefeefiant. S cd& J' quodfo'rtèVoluntârièaliquantifecerunt.Guiille lob làn- I
capice deorfum dum ad vnum penderet pedem, dormiré <fti vocerefpondir. fdhqua vna extfifipientibus multcrib.loque- iob.'ii
quafi fuper leftfi plumis ftrâtum, omnib. videfratur. Que J r«.Fôrmidarémulief;fifolacflèthùiusviræ amaradülcë- i
cùm Theodoricus Regis filins qui eius Dominus erat.poe- I do,artificio côiunx diaboli miùiftrâris.Si diligeres ma'ritu' I
Btbltoth. Veter < Pair. Tonti yPdft^i nunqi.ani i