A
[tionefub-
Dcus pri
ufijuam
crcautr £
cur am
ereatura-
' rum iia-
buu.
A il.ij.
c
S a lu tu n i t M a ß tl . Epifiopty
Ephif.j.
Plus DOS
natOe*
quam fill*
pacer«
f e | _______________ Î ________
malum facinus ratione fubfiftat, qüia rationi hpn p o t
fuhtfceleraconiungi : nullum.tameneft,vtputo',vclir-
rationabilius, vtl inianius. Qjiid enim tam furiofum
eft , quàm vt aliquis cum Deum crcatörem rerum o-
mnittvn non negct, & gubernacorem negeti& cumfa-
dorem efle fareatur ,dtca t negligerc quae fecit : quafi
vero hcecei tàcicndorumbmnium cura fuerit, vtnegli-
gevet qua: fcciflet. Ego aucem intantum eltm curam
creaturarum fuarum habere dicp, vt probetrt pnufquam
eti,am crearefhabijiflc. Rés quippe ipfa hoc.emdentcr
oftendit. Nihil enimfacerec,nifi curam faciendiha-
buiflet antequam faceret : præfertim cum etiam in ipfo
humano geneue nullus.fit ferine hominum ram hebes,
qui ad hoc aliquid agat atque përficiat, arque perfe&a
non curet. Nam Sc qui agrum cxcolit, ad hoc colit*
vccultaconferuct: & qu i viueam plantar,ad hocplam
tac,vt plantatam eaftbdiat. Et qui initia gregum p'ræ-
parat, ad hoc parat j vt curam multiplicandis gregibus
impendat.' Et qui domum ædifiçat, vel fuudamen-
tum k)ca t,&fi ncçdumhabitationem paratam habeat,
iam tamen ipla quæ adhuc facere molitur, fpe futurae
habitationis ample&iturr Et quid de homine hoclo-
quar, cum etiam minima atiimalium genera futura-
rum rerum affedum omnia diligant. Eormicæ in
fubterraneis latibulis varia frugum genera condentes,
ad hoc cunda contrahunt acreppnunt: quia affedum
vitarfuæ diligunt quae recondunt. Apes, cum fun-
damina fauis ponunt, vel cum è flonbus natos le-
gunt, qua caufa vel thymum, iam nifi ftûdio & cupiditace
Nam fi vix vllus pro fumma iuflitia mortem fufeipiat*
probauit Chriftus quantum pirieftiterit pro noftra ini-
quitate moriendo. Sed hoc cur fecerit Domihus, ft&-
cim in flibditis d ocet, dicens : Commen Ut mitetq fuant
ebaritatem Dens in nobis: namjx cum adbuc peccatores ejfe-
mus y Chnfius pro nobis mormus ejl, mtilto magis igitur iujli-
ficari nunc in [anguine ipfius falui erimus ab ira per, ipfiitn.
Hoc ipfo ergo gratiam cpmmendat, quifi pro impiis
morcuus eft. Maioris enim* pretij eft beneficium quod
prxftarur indignis. Idcirco itaque ait : Commendat
fuam ebaritatem Dens in nobis. Qupmodo commendat!
fcilicet quia non merentibus prasftar. Si enim fandis
& bene merf is prxftitiflet, Tion videbatur qua non
debuerat praftidfl'c , fed qua debuerat reddidiffe.
Quid ergo nos pro his omnibus retribuimus , vel po-
, rius quid .retribucre debemus ! ! Prinium fcilicet il-
lud’ quod bcatiflimus propheta ei debpre fe, & reddi-
turum efle teftatur, dicens : Quid retribuam Domino pro
Omnibus qua retrtbuit mibi ? Calicem fitlutaris accipiam , &
nomen Domini inuocabo. P.rima ergo lntprccributio eft,
vt mortem morte reddamus , aepro eoquimortuus eft
pro nobis nos mori^mur ornnes , tametfi minoris, niul-
topreci| mors noftra,eft quam fua,. Qup fi,t vt etiam
fi mortem fufeipiamus , debirum tamen non exfolua-
mus. Sed tamen quiamaius refer re non poflumus,
tocum reddere videmur, fi toturp quod pafiumusred-
dere curamus. Itaque primi', vt dixi; hac retributio
eft. Secunda auten^vt fi debitum morte non folifi-
mus, vel amore foluamus. Nam ipfe faluacor ideo,vt
ait Apoftolus I morifendo pro nebis commendare yo-
!« • ‘ I 1 ' _____ „ j _J.,«.
mellis | vel flolculos quoldam, nift futures fo- 1 1 , t , ' • ^ ' v a r a r '"
bolis charitatc fedantur ? Deus ergo .qui etiam mi- l luit.omnibus charit^tem lùam , vc nos-ad reddendam
niraisanimantibus hunc affedum proprij operis infe- î pietatem rantaviçiflltudinepietatis fine traheret : ficut
ruit, fe tantummodo folum creaturarum fuarum amo- :'iHasnaturae admirabilis gemmas ferunt ,,qu?ferropro-
re priuaiiit i Præfertim cum omnis in nos rerum bo- ‘ pius admotae, duriffimum licet calybem, affedu quad :
narumamor., Cxillius bono amore defeenderit. Ipfe - lpirante fufpendunc : ita etiam illc * id eft,fumma Sc da-
eft enim fops Sc origo cundorum : & quia in ipfo, vt riflima regnorum cceleftium gemma, hoc fcilicet yo-
feriptum eft , & viuimus & mouemur & fumus , ab ipfo 'luit : vt-dum fe licet duriflimis nobis> de ice ft de ns de ■
vtique affedum omnerp quo pignora noftra amamus ccelo propius adiungcret, affcâiu fuq nos quan amo-;
accepimus. Totusnamquemuridus, & totum huma- ris fui manibus admoüeret, vt agnofeentes vtique do-*
numgenus, pignuseft creatoris fui. Et idco ex hoc na fua ac bénéficia , inte 11 igeremus ,qu id nos pro P o -
quPque affedu, quo amare nos fecit pignora noftra, mino tam bono facere conueniret, çum ille pro malis
inteliigere nos voluit quantum ipfèamaret pignora fua. feruis tanta fccifFet : & 'compleretur hoc quod Apo-1
Sicut enim , vt legimus , imifebUia eiusper ea qua faila ftolus d icit, vt mortificaremur charitate illius tota die,
mini in'teüecla confpictuntur : ita amorcra erga nos fuum, Sc neque trïbulatio , neque angiiftitr, neque perfecutio, neque
pereum quem nohis/érga noftros dédit amorem, voluit fames, neque nuditas, neque gladius poffet nos feparare a char-
intelligi. Et fi cut omnem , vt feriptum e ft, paternita- mate Chrifli , qua efl ïn Çbrijlo lefu Domino nojlro.^
temmcoelo& in terra a feipfo voluit nominari , fie à nobis v ergo hæc à nobis deberi Domino fâtis certain f i t , vi-'
patris iii fe affedum vóluit cognofci. Et quiddicam deamus quid pró his cundis reddimus quæ debemiis.
patris', imo potius plus quàm patris. Probat quippe Quid fcilicet , nifi tornm illud quod iliprâ diximus,
hoc vox faluatpris in Euangelip dicentis: Sic Deus dtle- quicquid indecens , quicquid indignum , quicquid ad
xit hunc mundum, vt filiusn Juum ymeum daret pro mundi iniuriam Deipertinens , adus improbos, moics flagi-
vita. Se d & Apoftolus dicit : Deus , inquit yfilto fuo tiofos,ebriascomefïationes, ctuentas manus, foedita-
non peper a t , fed pro nobis omnibus pradidit ilium : quomo- tes)ibidinis,rapidas cupiditares, & quicquid illud plus
do non etiam turn illo nobis omnia donauit î Hoc eft er- po téftco n ficip o t i a habere quàm 1er nip 1 Qua enim-, in-
goilludquodfupradixi,quiaplus nosamac Défisquam quit Apoftolus | in occulto fiunt ab eis, turpe ejl-etiam dice-
filium pater. Euidens quippe^rcs eft, quodfuperaffe- i re. Nec folum hoc : nam,hoe vetus eft, Sc ram pra:-
dum faliorum nos Deus diligit, qui propter nos.filio ! fentium terftporum quàm præteritorum : illud grauius;
non peperde- Et quid plus addô ? Sc hoc filio iuftö,
& hoc filio vnigenito, Sc hoc filio Deo. Et quid:dici
amplius poteft î & hoc pro nobis, id eft,pro malis , pro
& lugubrius , quod peccatis veteribus nöua addimus.
Nec folum noua, fed quadam paganica ac prodigiola.
Sc in Ecclcliis Dei ante non vifa iaólantes fcilicet proimpiiffimis
,'pro iniquis. Qujs aftimare hnne erga fanas in Deum.voces Sc conrumelias, blafphemances,
nos Dei amorem queat, nifi quod iuftitiaDei tanta efti I diccntes Deum incuriofum , Deum non intendentem,
vt in earn aliquid iniufkum cadere non.pofiic s? Nam | Deum negligencem ,; Deum non gubernantem , ac
quantum ad rationera humanam pertinet, iniuftam [ per hoc S c immilericordem Sc impraftabilem, inhurem
homo quilibet feccrat, fi pro peffimis feruis filium
bonum becidiffet. Vtique hoe magis inaftimabiliis
pictas, Sc hoc mirabilis magis Dei virrus eft , quod ita
intelligi ab homine magnitudo iuftitiæ fine-non poteft:
vt quantum ad imbeciliitatem humanam pertinet, pe-
oèiniuftitiæ fpeciem, magnitudo iqftitiae habere videa-
turv & ideo Apoftolus ad indicantlafii nobis aliqpate-
nus diuina milèricordiæ immenfitatem lie ait : Vt quid
enim ChriHus cum adbuc impij ejfemus fecundttm tempus pro
impiis mortuus eft ? Vix enim pro.iufto quit moritur. Omauum
, afperum, durum. ,Nam.qui non refpicions
Sc incuriofus, Sc negligens efiè dicicur , quid fupereft,
nifi vt & afper, & durus , & inhumanus efle dicaturîl
O caccam impudentiam , 0 faCrilegam temcritatem.
Non fufficic ehim nobis', quod peccatis innumerabili-
businuoluti,rei in omnibus Deo fumus*nifi & accufa-
tores D ei fimiis. Et quae rogo hotfiim fpes erit,.qui
ijpfuim acculât judicem iudicandus ? Si ergo,inquiunt,
refpiéit res humafias^efis, fi curat, fi diligit,li gubernat;
cur nos infirmiorès omnibus gentibus , & miferiores
ftendit proirceto nobis vna hac fentenria pictatcm D( i. j efle permitiit ? Cur vjnei à barbaris patitur ? Cur iuri hoftium
Dcus dibiugari ? Breiiiflime , vt iam ante dixi, ideo nos ,
'Ccnnictat !Pcl^eri'e hæc pkiftirquia meremur vt iftapatia- J
Chr-tti^-1 ’ Rcfpiciatnus enimàd tfirpituds ues, ad flagella, ad !
nosà bar-f fcéler^ ilia Rqmanæ plfebis, quàefupra-diximus, &intel- I
Vfiirpa-
tri* iuno*
ccDCià; ar,
rogjntià.
B
ligemus li prbceAtbncm mereri poflumns, cumintàhta
d^pï-ii-'ica.cc viuamiis. itàq,) quia hoc argumènto pluri-
mi non refpici rés humànaSi à Deo dfeunt, quod mifëri,
imbecilles lu mus, quid méremur ? Si enim in tantisvi-
tiis., in tanta improbitare viUcntes', fortiilîmos., fforen-r
tiflîmos , beatiflimoiciue efle pâteretur j fufpicio fortaffe
. aliqua eflp pbterai ^quod non refpiceret feelera Româ-
'noium Deus , qui ram malos tam perditos beatos efle
parerccur. Cum veto cam vidofos, tam improbos ,infi-
I -mos Sc miferiimos efle, iubeaf, euidentiflime patet &a-
fpiçi nos à Deo, & iudicari -, quia hoc patimur quod më- !;
remur*(féd ipei-eri nos abfqite dubip non pùtamus r &
hinc eft quod' nlagis' rei & Crirninbfi fumüs , quia non
agnofçimus .qfibd m e r em u r .Maxima quippe aceufa-
■ trix hominum noxiorum ëft vfurpatrix innocentiæ ar-
rogantia. Inter multos, fiquidem éofümdem cnminum
reos üullus ëft criminbfior , qüàm qui fe non putat cri-
minbfum : itaque & nos hoc folum malis^noftrisaÜdere
pofliimus, vt nos innoxios iudicëmus. Sed cil ( inquit
aliquis peficator & malignilîîmuâg). certe qupd negari
non poteft : meliores barbaris furâiis. E x hoc vtique
iplo maniieftum cil , quod non refpicit.xes humanas
Dëus | quia cum 'meliofés fumus, flererioribus fubiugâmur.
Anmeliores'fiamfiis:barbaris?iamvidébimus. Certe
quod nop eft diïbium,meliores efle debemus. Ex hoc
ipfo vtique détériorés fumus , fi meliores non fumus,
qui nlëliôres elle dehemüs. Criminofior enim culpa
elt j vbi hptîeftior ftatus.jfi honoracior eft perfona pec-
cantis , peccan quoquémaior inuidia. Furcuminomni
qurdeni eft homine malum facinus, fed damnabilius abf-
que dubib fl feriat.br furatür àliquando. Cünbtisforni-;
caciq incerdicicur, f^d grauius rfiulto eft fl de clero ali-,
q.uis quafi de popnlo fbrhicetür. Ica & nos qui Chriftia-
ni Cathbliqi ëife dicimur, fi fîmil.e aliquid barbaroruim^
puritatib..fàcïmiis, grauius erramus. Atrocius enim flib
fanbli.nominis profefîione peccamus. Vbi füblimïof eft
pr^ogatiua, maior eft ^ulpà. Ipfa enim errores noftros
rëligio. quàm profiremur acculât:^ Criminoftor eft eius
impfidicitia qui prorhilërit caftitarèim Fcedius inebriar
riir ibbriefarein feronfe prærendëxisi, "Nihil eft philofo-
pho turpius vicia obfcoena feéfanti : quiapræcër;eam de-
formicatcm quam vicia in fe habcnt,fapien,ti* nomine
plus notatür. Et nos igitùf in”othni humano généré
, philofophiam Chriftianam prbfefli fumussàcperhoc détériorés
nos cundis gçncibus credi atque habeiineceflè
eft; quia fub tam màgtïæ profeflionis nomine viüimus, '
Sc pbfifi in religions pëccainus. Sed fdo plùfimis into-
lerabile viderijfi barbaris détériores efle dicamur. E tr
quid'fa ci mus, quod çaufç nôftræ hbfc n îhilprbficit, fl
mtôicrabile id hpbis ëflé vidéâtur.Imo càufam noftram
hoc magis aggràuat, li détériorés fumus, Sc meliores efle
.di^iqus. Qui enim•, inquir Apoftolus exifiimat aliquid
ejfecutn mini Jit , fcipjum [éditât, opus autem fuum
Ç.niftino ■
minis pto-
fc ffioÄ
probet homo ; operi ergo noftro debemüs credere| non
opinioni , racioni, non libidini : vericati, non volun-
taci. Igitur quia non ferendùm quidam ëxiftimant,1
vt détériorés , aut non multo eçiam mclipies barbaris
îlLidicèmur, vidëàmus aut; quompdo meliores fimus, aut
quibus barbaris. Duo enim genera,in bmïii gentè p-
mnium barbarprum funt, id e ft, aut hæreticofum auc
pagariorum. His ergo orimibus quantum ad lëgëm
diuinam pertinet, dico nos.: fine' compàratione mèlio^
resr quantÜnï àucem advitam, acaétusj dolco’àc plangô
eflëpeiorcs i quamüis ïd ipf'um tamén ivtântëiàm d ili-,
mus , non de omni penicus Ronuinipopuli vniuerlkàte
diçaiiius. Excipio fenfin primum ottiues religiofôs, dein-.
de nonnullosetiam fcculares ieligiofis pares: aut li id ni-
mis grande eft , aliqu^ tamern religiolis hbnëftorum a-
étuuin probitate confîmiles. Cçteios verb aut omnes,
aut penè om 11 es , magis rëos efle quànybàrbaros. Hoc eft
autem deteriorem elle, magis reum. cflé, Itaque quia
ç
Duo ge-'
ll:ra batà
ûarotuiç.*
Bibltotb. Vet. Patr. Tom. $. Pars .3^
n .D e iL i b . l .
V ■ .- .V " vit,. . .. V ---- -.'y,1 ______ £39
i nonnulli irratlonabile atque abfurdum arbitrantur, yt
aut détériorés. , atit non multum etiam meliores barbaris
iudicemur : videamus, vt dixi*àut quomodo,aut quibus
i barbaris.,.; Ego enim præcer, èps tantummodo Roma-
norum, quospaulo antp noniinaui,cæterQsaucomnes,
aut pene omnes maioris reams dico , & criminôlîoris
vitæ éfle quàm barbaros. Irafceris forfitan qui hæc logis
, Sc condemnasinfuper quæ legis. Non refugibeen- j
lui am tüam : condemna fi mentior, condemnafi non
probaucro : condemna fi id quod afléro, non etiam fed-
pturas facras dixiflè monftrauero. Igitur qui meliores
nos m'ulto , cunétis quæ funt in raundo degentibusiudi-
camus 5 nec iple quiRomanos diçoin plurimis detërio-
rcs,abhego in quibufdam elfe meliores. Vira enim, vt
dixi,& peçcatis fumus détériorés : lege autem Catholica
I fine,cbmparatione meliores. Sed illud confiderandum
j e ft, quia quod lex bona eft , noftrum non eft : quodau-
i tem malé'viuimus, noftrum eft: & nihil vtique nobis
! prodeft, quod lex eft bona, fi vita noftra & conuerfatio
pon ëft bona. Lex enim bona rintneris eft Chrifti : vita
autem non bona criminis noftri. Immo hoc magis cul-
pabfles fumusjfi legem bonam-colimus, &maliculto-
rés fumus. Quin potius nec cultores, fi jnali : quia cul-
tbr dici non pbteft , malus cultor. Neque enim colit j
qùî rem fanétam non fàn<fte e,blit. Ac peracculâtrixno-
: ftrieftlex iplk quam colimùs. Remota ergo legis præro-
/^atiua, qiiæ nos,aut nihil qmninoadiuuat, autetiamiu-
! fta animaduerfione condemnat, vitam barbarorum at-
j que npftrorum ftûâia,niofes,vitia comparemus. Iniu-
ftifu n t'b arb arin o s hoc fumüs:auariiuntbarbari,&
nos hoc fumus : infidèles funt barbari, & nos hoc fumus:
ciipidi funt barbari, & nps hoc liimus : impùdici funt
barbari, & nos hoc fumus. Omnium denàq; impro-
bicatum atque impuritatum pleni funt barbari, & nos
hoe fumus. Sed refponderi fortafle polfit : Ergo fi parés
vitioficatc barbaris fumus, cur non fumus etiam viribus
pares ? Cum enim fimilisfitimprobitas,atqûëidem
reatus,aut tara fortes deberëmus efle nos,; quàm funt
illi : aut certe taminualidi quàmnos fumus, illi eflèdebe*
J rent. Verum.eft,ac per hpcfupereft,vt illi nocentiores
flnt,quiinfirmiores. Qupmoaohocprbbamus î Scili-
j cét quia , vtfuperius locuti fumus , pmnia ex iudicio
Deum facere monftrauimus. Sienim',vt feriptum eft',
in omni loco oculi Domini fpeculantur bonos érmalos : & iuxta jj
j Apoftolum , lûdïcium Dei eft fecundum veruatem in omnes
malos: videmus nos qui nondefinimus malà agere , ex
iudicioiuftiDeipoenàsmalitiæ fuftineie. :5Sed eadem,"
inquis, malaetiam barbariagunt, & non fünr camën tam
iriilëri,qüàm nos fumiis. Hoc ergo incereft, quod Sc fi
eademagànt barbari quæ nos agim'us, nos tamen maiore
offenfione peccamus.' .-Poflunrenim noftra & barbarorum
vicia çflé paria, fed in his tamen vitiis necelfe cft
peccaca noftra efle grauiora. Nam cum omnes, vt ante
iam diximus,barbari, auc pagani fine, auc hærécicij
vt de paganîs, quia prior illorum error eft ,priusdicam:
gens Saxonum fera eft , Francoriim infidelis , Gepida-
rum inhumana,, Hunnorum impudicà. Omnium de-
ni^ue gentium barbarorum vita viciofà : fed nunquid
ëundem reatum habenc illorum^ viria q.iem noftra?
nunquid tàm crinfinofà eft Hunnorum impudicitia
qùam hqftraînunquid tam accüfàbilis Francorumper-
fldia quàm noftra | aut çam reprehenflbilis ebrietas
f Alamanni, quàm ebrietas Chriftiani ? aut tam damna-
biliS rapacitaç A lbani, quàm rapaçitas Chriftiani î Si fal-
III Hunnüs vel Gepida, quid mirùfn eft ! qui culpam pe-
nitùs falficàtis ignorât. Si peierec Francus , quid noui
facere t? quiperiurium ipfum fermonis genus putat efle,
noncriminft. Etquidmirum fihoc barbari itacredunc,
qui legem Sc Deum nelciunc; cum mai or fcrc Romani
nomiriis porcio i ta exiftimet, quæ peccare fe houitîNam.
vt de alio hominum genere non dicam | cpnfideremus
folas negoriatorum & Siricorum omnium turbas, quæ
mâiorem fermé ciuitafum, vniuerfàm pàrcem occupa-
uerunc : fi aflud eft -vita iftörum omnium quàm médira-,
tio doli & tritura niendacij, aut fi non.perire admodum
Êl * ' veiba
j F '
Lex bona
iioapro-
deft n vita
non fie
bona.
Malus cul
tor legis
bonæ ma-
eis /eulpa.
biliseft.
Barbaroru
Titià. 1
t Ajant.
[Franci pu-
tanc periu.
rium cllè
genus Ccr-
For. Syro-
rum.