B
K^Arnobij Comment.
Laus canriciipfi Dauid. X C IV .
VEnittexltemus Domino,iubilemus Deofalutarï noßro. Pra-
oictqiemusfaciem eiusinconfeßione, & ïn pfalmis iubilemus
et. Quoniani Deus magnus dominus& rex magnus fitper omîtes
Dcos, quoniam non repcUet dominus plebemfuam. guia in manu
eius funt omnesfines terra, & aititudines montium ipfius funt.Quoniam
tpfmefi mare & ipfefecit iüud, &ficcammanuseiusforma-
uerunt. Venire adoremus & proctdainus & ploremus ante dominum
qui fecit nos, quia ipfeeß Dominus Deus nofter. Et nospopulus
pafcu&eïus, & ouesmaumeius. Hodiefi vocem eius audieritis, nolite
obdurare corda vefira. S'tcut in irritatione fecundum diem tenta-
tionis indtferto, vbt tentauertintmepatresveftri, probauerunt &
viderunt opera mea. Quadraginta annis offen fus fui gênerationi il-
lïy&dixi femper ht cirant corde. Etifli non cognoueruntvtas rntas,
qutbusturauiin irameafiintroibuntinrequtem meant.
C O ' M M E N T A R I V M.
Exulectio T Auscanticihæceft , vtexultemusnonin deledatio-
Chtiftia- JL-mibusvanis, fed in domino : antequampræoccupe-
oa- j mur, nos præoccupcraus faciem eius in confelBone. pec-
( catorum noftrorum , credences quod non repellec ple-
j bern fuam conHtentemlibi, ille qui magnus eft friper o-
i mnia, cuius coeii funt, cuius montés, qui cerram manibus
j fuis tun dau it. Venite hune adoremus,non in forma ferai
j eumactendentes.putemuseum hominem purum. Inipt'o
eft,qui hæc omnia fecit. Venite adoremus dominum,ploremus
quia pius eft,ipfe éft quifecit nos.Ipte eft pàftor,cuius
nos oues fumus. Audiamus vocem eius, & iequamur
eum quocunque vadit. Ideoenim paftor voeem ad oues
emittic, vc audiences eum fèquantur. _Aut enira pafeua
procurât, auc ab infidijs ferarum eruere ftudet. Vnde
clamatur nobis hodie, vt fi vocem eius audierimus , non
obduremus corda noftra, ficut fecerunc per quadraginta
! annos filij Ifjaei in eremo. Ec quia non audierunt vocem
^ eius, nonintcoieruntinrequiem eius. Nosautem audiamuspaftorem
noftrum, & iequamur veftigia eius, vtcua-
dences mortem defertihuius, cjiralefu terram fluentem
la été & meile mereamutintrare, ipfî gloriain l'ecula fecu-
loruro,Amen. .
P fai mus Dauid quando domus ædificabatur
poil captiuitatem. X Ç V .
f Antate Domino canticum nouum, cantate Domino omnis
I per Adam , quam captiuitatem poftquàm Clniftus conr
I uertit, ædificauit domum glpriolî(ÏÏmam non habentem
mac.ulam. neque rugam, qùo ædifican te domum, templa
vniùcvfadcilruéta ibnt. .Probat-um eft enim quodomnes
dij gentium qui in remplis p o lit ic ia n , habitarenc iii eis
dæmonia. Hicautem quifabricauitdomumjpfèeft qui
coelosfecit,confeflioneeiüsnafcitur omnjs,qüi non con-
ficetur Dominum lefum, anathemabili foeditare defpici-
tur. Quiautemconfitemurfulgebunt ficutfol inconfpp-
<Stu Dei.Sahâitas enim 6c mugnificentiaeft in ipfafanaa
confeffiöneeius. Vniuerfæ ergo patriæ gentium inuita-
mini,venite, afFerte.Domi.no,quidafFererous-dominoî.
AfFertegloriamquamincaflumidolis præbuiftis. Aft'erte
honorem,quofruftiàidolorum antiftites honoraftis.Tol- i
litehoftiasab idolis, &hicïntroitein domum quam ædificauit,&
adorate eum in aula fanâa eius,& gens genti di-
cat. QuiavnusDominusregnatà lignocrucis , quia per
lignum concupifcentiæregnum Dei ab hominibus recel-
ferat, modo per lignum crucisrégnum reuerfum eft Dei,
qui firmauit earn in orbem terræ,vt non commoueatur.In
qua ecclefiaiudicac populos in æquicace , &gentes jn ira
Fuà.Pro hocopere lætantur coeliin fàniâis?lætatur & terra
in nobis peccatoribus. Adhocgaudium moueturpare,
ytilgus ignobile &fluctuans,& plenitudo eius,id eft,diuites
pleni opibus, ijcommouentucridenteshumilesChri-
fti,&ptalmoseius,&do<ftrinam,eiusfrigidas nænias computances.
Ligna verè filuarum qui ligne!& filueftres
videntur mundi fapientibus,tunc exuitabuncante Faciem
Domini,.cum venerit iudicare terrenos. Non enim iudi-
cat, vt perfonas potentium accipiat, fed fola æquitâte to-
tum orbem terrarum iudicat, & pqpulosin veritateconfirmât
per omnia fccula Feculorum, A men^ v
Pfalmusipfi Dauid,quando terra eius refti-
tutaeftei. X-G VI.
D Ominusregnauit exultet terra, latentur infula multa. Ntt-
bes & caligo in circuitu eius,iußicia & iudicium correftiofe-
dis eius. Ignis ante ipfumpracedet, & injlammabk incircuitu mi-
micoseius. AlluxeruntfulgurtCeiusorbi terra, vidât & commotaèfi
terra. Montesficutçerafiuxerunt a facie Domini, a jack Domini:
omnis ferra. Annunciauerunt cali iufiit 'iam eius , & viderunt o-
mnespopuliglonam eius. Confondantur omnes qut adorant fcul-
ptilia, & quiglortanturinfimulacrisfuis. Adorate eum omnes an-
gdteius, audiuit & Ut at a efi Sion, Etexultdueruntfilta Iudapropter
iudicia tua Domine-,Quoniam tu Dominus Alüßtmus juper
omnem terram, nimis exaltatus es juper omnes Deos. Quidiligitis
Lignum
morris.,
'Lignum
j terra. Cantate Domino & bénédicité nominïeius,annuncia- J Dominum oditemalum, euftodit Domïnusanimas fanltorum juo-
’ te de die in diem falutare eius. Annunciate inter gentes gloriame- J rum, de manu peccatorum liberabiteos. Luxortaejliujto, & réélis
iusyinomnibuspopulismirabiliaeius. Quoniam magnus Dominas, çordelatitia. Latamim lujti in Domino , & confitemini mtmoria
& laudabilis nimis,ternbilis eft fuper omnes deos. Quoniam omnes fanciificationis eius.
dij gentium damonia,Dominas autepicoelosfecit. Confepo &pttl- i \ÿ.. v v
1 chntudo in confpettu eius,fanciimonia&magnificentia in fanéti- ( C O M M E N T A R 1 V M.
‘ ficatione eius. Affcrte Domino patria gentium, offerte Dominoglo- j . • , ■ „
! nam & honorent, offerte Domino glouam nominï eius. Toüite ho- , ^ E cu ru s cantas in nonagefimo fexto, qui in nonagefi-
Jlias&introite in atriaeius,adorate Dominum in atriofancto eius. ! »3 mo quintoDoniinum cognouifti. Inhocenimplàl-
■ Commoueatur afacie eius vniuerfa terra , dtcite in gentibus quia rao, & reira exultât de îefuux-ctionc ianctorum, & inlulæ
! Dominas regnauit. Etenim corrpxitorbem terra,qui non commo- non pmnes, Fed inquibus habttant Ianâ:i. Ecçe enim ve-
uebitur,'iudicabit populos in aquitate.Latentur cceli&exultet ter- ! nier fi cut promifit in anteriorc pfàlmo, venit vt iudicet,
: ra.commoueatur mare&_plenitudoeius,gaudebuntcampi&omnïa ' nubes &caligp in circuitu eius , iuftitia& iudicium dirc-
i quainemfunt. Tuneexultabunt omnia hgnajiluarum àfacie Do- <ftio (ediseius. Ignisanre cum præcedet, igois duo officia
mini quia venit, quoniam venu iudicare terram. îudicabit orbem pera&urus. V no enim eodeinque afpedtu animpsDeiil-
terramaquitate,&populos in veritatefua. ' lnminar,.&inftammaxiiii;tS,icois eius. C^iwndoapparûerintfulguça.
cius prbi terræ.,' tune montes lieut éera li^ue-
C . O M M E N T A Ü V M . fcencante facietpeius, &aïaçie Domini tremët t ç r ta -^
mnibuFque rebus. metuentibus^ac Formidantibus atqtié
VI plorauimus.poenitentes in nonagefimoquarto, trementib. cpnFuudentur omnes qui adoràntidofâV cüiri
' " ‘ ’ viderint omnés ih tefurre&ione gloriam Dpmin|,IeFu
Glmfti:tunc Fola lætabitur Sion, ide(t, ecclefia. Exülta-
buntôc filiæiudæ, id eft, Fynagogæ omnes, quæantead-
ùentum Domini proplietas Habuerunr.aduentum Domini
præconantes» Propter iudicia Domini iufta, præiudi-
cium poftetjoris temporis non habebunt.Quoniam idem
Dominus nunc,qui tunc ante aduentùm Domini ih fyna-
gogis illuxît, ipfe eft folüs Fuper omnes Deos. Quieun que
Ignis du
officia.
Q lin quinto Si nonagefimogratulernur. Ibienim do-
I mum npftram tieuimos, credentes nos per mifericordiam
eiusadaedificacionemhuiusdomus irerum pofie pertin-
■ jjjV. g gere. Vnde&titulusadhsceademconfentit,quipoftca-
'tium'd*- ptiuicatem iplam domum xdificari confcripfic,quam redi-
jraooia. ; ficansChriltus,datgaudiumomniterras, dc ideodicitur,
j vt cantetDominoomniscerracanticum nouum & bene-
| dicat nomen eius. Habuic eriim captiuicatem mundus
. ■ [ 1 1 I i n • - - ' r ■'
fuga mill
eleftio
,b«ni-
Malt. 10.
Flumina
:niftraflc;'
__ _____ i________________ In Pfaltn. I
ergo bohum Dominidiligatis , o'diteomne quod malum
eft.In o'dioeriim mali,boni diledtio comprobatur. Scd &
fi qui vosproamore boni ruerint perfecuti -9 Feciiri eftote,
nolitetimerieosqui occidunt corpus. Cuftodit cnim Dominus
animas fan&orum Fuofuro ; & de manu peccatprum libérât
eas. Ignis enim qui inflarnmatnrus eft delinquemes -,
lux efticitur iuftis Sc reiftis corde lætitia. Nolite ergo metu
poenæ,Fed amoris gaudio leruare iufticiâin,vt eciam in hoc
mundo iam gaudeatis in Domino, Sc coficeamini memorise
Fandti tatis eius qui regnat in Fecula feculorum, Amen.
PfalmusDauid. XCVII.
C Antate Domino canticum nouum,quia mirabilia fecit. Sal-
uabttfibi dlxtera eius & brachium fanctum eius. Notum |
fecit Dominus falutare fuum, mconfpectu gentium reuehuit iufli-
t iam fiant. Recordatus efi mifericordiajua:& ventât is fua domui I
ifrael. Viderunt omnes termini terra falutare Dei nofirt. lubtlate
Deo omnis terra,cantate & exultate&pfallite. Efalkte Domino in |
cythara, incythara&vocepfalmi, in tubisdutlilibus&vocetuba
cornea, lubiluate in confpeâu regis Domini,moueatur mare &ple~
nttudo eius,or bis terrarum & qui habitant in eo. Eluminapiaudent
manufimul montes exultabunt à confpeélu Domini,quomam venit j
iudicare terram. Iudicabit orbem terrarum in iußitta&populosin j
aquitate.
C O M M E N T A R I VM.
CAufas cantiei præfentis ipfè pfalmus exponir. Dicit
enim, ideo nouum canticum vtcantctis exhortor,
quia mirabilia fecit, Sc ficut dixit, ideo cantate quia mira-
bilia Fecit, quafifiaudifietfibidici: femper mirabilia Fecit
Dominus', non ergo nouumfed vetus eft canticum mira-
biliadiuina can tare: adhæcille relpondear, noua mirabilia
nouum carmen expofeunt. : Die ergo nouum nobis,
quæfunc noua mirabilia? fi interrogasaudi. Dixerunt Iu-
dxiin ctaccpohto Domino,faluumfaciat eumthanczuKm
Faluauic dexrera eius,& brachium lan&um eius tunc quä-
do notum Fecit Dominus Faluatorem fuum,fulcirans eum
à mortals , Sc in confpedu gentium reuelauit iuftitiam
Fuam. Memor enim fiiit mifcricordiæ, quam promifit ia-
cob,dicens:Efegotefaciamingentemmagnam. Hancverita-
tem impleuitdomuiIfrael,quando videruntotnnesfines
terræ falutare Domini Dei Ifrael.; Ec licet omnes prouin-
ciæ videant falutare Domini, tarnen hoc non ociofe tranf-
eat intuentem, quod finem terrenæcogitationesdumac-
ceperin t,na(çun tur cogitationes coeleftium rerum. Et ipfæ
Faciunt videri falutare Domini Dei noftri. In hoc ftudio
jubilate Domino vniuerfk terra, id eft, omnia mébra corporis
terreniin offieio fandtæ conuerfacionis offerte. Non
cum triftjtiai fed cantantes exul cate, Sc pfaliite in cytharà,
cuius cantor inuitat auditum,& in voce pfàlmi,cuius my-
fteria incitant mentes, in tubis dudilibus & in voce tubæ
corneæ,quibus vocibus belli vidoria declarattir. Iubilate
in confpcdu régis Dotriiui, confpedum Dominipræco-
nantes Feculis. Nolite timere, eciam fi moueatur mundus
ficut mare Sc plenitudo eius, Sc otbis terræ, Sc omniaquæ
in eis Funt. Tuncfluminaplaudent manu fimul invnum,
plaudent I Suoniam nullum penè Humen eft in quo non datafunc
falm i mi_ retniflà peccatorum,huila aqua eft, quæ non protulit ex fc
anirpam viuentem ad vitam æternam. In quo fado montes
exultaburit, ex quorum vifeeribusegrediuntur fontes
quifaciuntvflumina , montesquorum capita coelos pul-
fant,quorum habitatores ccelo vicini funt. Hi exultabunt
Cum venerit iudex, vtiudicec orbem terræ in æquitâte, &
populos in veritate. Omnes fàndi exultabunt, quia re-
murierator fanditatis aduenit,qui regnat in feculafeculo-i
rum, Amen.
Pfalmus Dauid. 3t C V I I I .
" T \ Ominus regnduit irafeantur populi, qui fedes fuper chérubin
A - / moueatur terra. Dominus in Sion magnus &excelfus fuper
Omnes populos; , Confiteamur nomini fuO magno, quoniam terri-
bile& fanäumeß, & honor regis indicium diligit. Tu pdraßidireétiones,
iudicium, & iuftitiam in la'éob tü fecifii: Exàltafèbomî ■
mim Deum hoflrum,&adordte fcabeü'ùmpedum eius quonrâtnfan -
étum efi. Moyfes & Aaron in facerdoiibus eïus,& Samuel inter tôt
quiïnuocantnomen eius. Inuocabdnt Dominum & tpfe exdudte-
bateos, in columna nùbis loquebaturadeos. Cufiodiebdnt trfftmo-
nia eiusy&prdceptum quod dédit illis. Dohnne Deùs nofter,tu exau-
diebas eos, Dem tupropïciusfuifti eis, & vlcïfeerisjn omnes ddinuen-
tioneseorum. EjcaltateDotriinumDeumiiofirum , & adorate in
montefanéto eius quonidm fanétus Dominus Deuinofter.
C O M M E N T A R I V M.
IRafcanrur populi, Sc iprelatione Dptriinùrn rioftruiri
lefum Chriftum afpiciant. Ipfefègnauit qüem regnarë
FuperFe non purant. Ipfefedetfuperchérubin,quantiim-
cunque mouéàrurterra; Ipfeëririri Sion magnusipfe ëx-
celfus friper omnes poprilos. Sanè hoc Fcire nos cbnue-
nit, quod honor tegis iudiciurii diligit: non enim timent
iudiciriminifi qui îe fciurit habërè, quod iure puniatur,fa-
dum fcilicet quo ëxhonoratiis èft Deus.Hi autem qui ho-,
iiorëm Dominiiri fuis mentibùs feriiauerunt, hi iudicium*
diligurit: ficrit illi è contrario m'ètuunr, qrii feirint fein çô?
tümèliam regis, legis eius inraviolafTe , inquibus rexifte
parauit æquitatèm. Ergo æquitacem cuftbdieqtes regem
honoran c, Sc honor ifte iudicium non timet, quin imo et-
iam diligiti Ipfé tarnen iiidipatums eft; qui iuftitiam &iu-
dicirim in Iacob fecit, qui habuitMbÿfen&: Aaron in fa-
cerdo.tibusfiiis, quihabuitSariuieleiiifimilem ipfis. Ip-
fumquetniftiinuocâuerrint&exauditi flin t, cum irico-
lumnanubisloquebàcUrad eos.Hicurtbdiebantreftimo-
nia eius & praicepta quæ dédit èis. Qùicunque ergo imi-
tanturéos,hi iudicium Fucuru hi horifölrimnön merrirint;
ftdetiam diligunç»; jDicamu^ ergo Domino noftro Iefu
Ghriftoi Tu es.Domine qui dim Moÿfe &cum Aaron lb-
<^utus es, tuexaiidifti eo,, tupropicius fuifti illis,.tu vindi-
cifti in omnibus ftudijs eorunn ^xaltêmus ergo Dominum
Deuro rioftrum i n Clirifto. Et^adoremus in rri on té
fandd eius,in cclfitudihefidei eius,quç ahitudiheFua nu-
bes pénétrât ^dum crediirius Quoniam ipfë eft Doiriinus
Deus nofter,cui gloria in féçù!âfeeuloriirh,Âmen;
Pfalmusiri confelfione. X C IX .
f Vbiiate Deo omnis terra, feruite Domino in latitia. Introitem
X confpeâu eius in exultatione. Scitote quoniam Dohiinust ipfe eft
Deus, ipfe fecit nos & non ipfi nos. Populus eius & oues pafetta eius
tntïoiteportas eius, in confeßione atria eius, in hj/mnis confitemini
illi. Laudate nomen eius quoniam fuauiseft Dominus ; ih aternuni
mifericordideius, & yfqueihgenefdtiorteni& genetdtionehtveri-
taseius. •
_ C Ô M M É N T A R I V M .
OM nis terra ad iubilacioriem inuitacur, vt fine perfo-
narum acceptione feiatrirefle vocatio: Veniteomnes
quilaboratis, &pnefaiiefiis^&intratein confpedu eiuS in
exultatione; Scitote quod Dominus Iefus Chriftus,rion
eft flius quàm qui cilm MoyFelocutus eft. Ipfe eft Deris
qui Fecit nos,de quoMoyfes löCutus eft,^uödfecerit ho-
mincm, ipfe fecit nos, eius eriim fadiira Fumius omnes no?
mine's, Denique riiulti cupientesnlios,quia Deus non dat
non habent: Multi riolentes; quia fëminant es nolunt Fru-
dum,eo quod contra ordinem riolunc,étiam quiàiriiuftè
nolunt i Deusiuftecreaturam iubec femiriidare refp’ori-
fum: & vtprobetur; quia ipfe Fecit nos; dumndnnoftro
arbitriö vefdantur filij, vel riegaritur. Ergo qriiä eins populus
fumus, efficiamuroues pafcuæeiusagndfcericespa-
ftdrem dicericem, Egofiuhipdfiorbonus. Et intremus portas
eius in confeflloneynitatis: laudantes nomen fàndum ë-
ius,' quiafuauiseft-credenres ; quia eftin ærernùm rriiferi-
cordiaeiris credentibus,& prdrhiffioriibuseius ve*-
riras,quæ manéc in l'ècrik Fecrilorum;
Atrien;
Solitiniet
iudicium
mali:
I
Proles
Dei do-
num.