•J- Sufcipi
1 Charitatc
fep tum
ede non
Nemo
malus nifi
Scoicorum
placitis.
B
Lue: 9.
c
Vmufc crimen
pluri-
bus officie.
lofue.7.
2. Reg. 24.
2f«‘ iô. §
i.Cor. j.
&a occupes^quamlibec cunffcapgruada's, vicinunj
vnum de Ecclefia malum expulit, ne conta&ufuoplu"
perinuenics, • Refpice.qua^b 'ftlios| quos veils nolis&
rimos inquinaret. Nunc nos etiam, pari vtriufquc par"
ipfe t fofpiciS.i^Rclpicc aiio^, quos velis nolis etiarh ipfe
tis nuiiaero contenti luttiiis. Et-quid contend dfeäm?
miraris,alri6res Tunc cxteris'dignicate ||aequales digna-
Exultare.ju.os potius ac tripudiaregaudio conueniret, fi
rione,maiotes flint poteftate & minutes humilitate. Sci||
parilitas ifta nobis contingetet. VEcce in'quid recidi-
profe&o eriamipfe ad queni nune.loquimur, de quo lo-
vmus,ecce in quid pqft illam Chriftiani populi piiritatem,
quamun&T idemde qu o rqin c queri mur, debes agno.fce-
qua omries quondam immaculati erant; ecce in quid
re quern hac laudeveneramur.atquc ycinam lqulci^eiTent
reda&i fumus,vtbeatamfore Ecclefiam iudicemus, fi
quiiaudarentttryfalubritas efl'et omnium , generbfitas
yel tantumin fe bonihabeätquantummalit^ Narnquo-
plurimorUtn. Sed eftq tu nolisefle laudabilis, cut Velis
modo non beatam arbitremur, fi median! ple.bis partem
qu«^fo dfle 'd4mnabflis VGurtibiiniuftiriynif amicipsi haberct innoxiam, quam . . . pene t’btarri nunc efl’eplangivis
, ^
eur auaritianil iucundius, currapacitate nil carius ? Gur mus criminqlam. Vnde iuperfiue, eum jiGcita fit, IW
niliudicaspreciolius quamhequitiam?CuynjIprxftan- j perfluedudumde vno malol^Cucidmnus,rupebflue v-
cius quam rapi.nam? Difce vcl d pagano libmine virum niusfcelera defleuimus: aut omneS enim,aut peneomnes
bonum:Garirate enim,inquit,8£beneuoleiitiafeptumb- flendiatq; lugendilunt. JMam autplurirnitaies funt, aut
porter efle non armis. Fallunt te itaejue opiniones tux, certe, quod non mittusCriniinofum eft, cupiunttalesef-
tallit pratlae 8c defcae mentis improbitas. Si vis probus,(i fe,&laboranta<5lumalorum op era mflonini pares vide
potens j fi vis magfhqs efle, noneftate debes,'cxteros,
non malignita.tefiipcräre.Legiquondamin quodam loco
: Nemo malu$,nifi ftultus: fi enim fiiperet, bonus elfe
mallet.Et tu prgoitamen fi redire adhüc ad firnitatempo-
tes,exue neqüitiam, fi vis habereiapientiam. Si enim b-
ptas vcl fipiens omnino efle, vel (anus, exüendus tibi o-
mnino & commutandiis es. Abdicare itaqueä c-eipfij, ne
abdicerifa Chrifto* Repudiate, vtrecipiarisd Chrifto.
Perde te ipfe, ne pereas. Qui enim, inquit Saiuator ,perdi-
derit animam [turn propter me,mueniet ww.Diligc itaqj hanc
ri :acper hbc etiam finninbra mala faciunt, quia minus
poflUnt, non minus tamen malidunt, quia nolupt minus
efle fi poflint. Deniq; qubdyntun poflunt vel vóto
tales finit, ac voluntate non cedunt : & inquantum fa-
cultas fiippetit fiiperàre conteiidunt. Eft'énim licet in
diflimilimis rébus hxcillorum æmülatio^quæ bohbrümî-
vtficùtb bni optant cunbtos h one fta te men tin m vin cere,
fiémalixupiant prauitate luperare: Nam iiciithæcbo-
norum g-loria eft,vt quotidie melibres fint . ficnialorum
omnium, vt dètefio4es:& ficut optimicupiunt virtutum
falubrem perditioném , vt adfequaris veramlalu- [ vniuerferum cnlmen afeendeiéf fie peifimi optant pal-
tem. Liberandus enim àDeoipfdomninononeris,nifi ma^fîbi vhiuérforum fcelerum. vendicare. fiftlioeVti-
tc ipfqdamnaueris.', . , % \ ?ù , qucinnvalumnoihüm,mixiifienoftri!,.hocèft Çfiriftiâ-
Explicitliber V '* * ' norfi > qm fcilf vt dam diximus, malitiam lapientiam pu-
* ' * ^ - tant. Et de quib;us Deus Ipccialiter âiütïRerdatnfoeptentiamfapïentium'i&
I N C I P I T L I B E R
Er so n a i it e r diu locuti fumu$, & excefliflè vi-
demurregulamdilputandi.Cogitatenimabrqvdu-
bio is quiïegit(fifuerit tarnen aliquisquiex Chrifti
ambre confcripta ob Chriftum légat) côgitat de mefor-
fitan,vel dicit : Cum caula generalis fit quam exfequitur,
quidnegociohuiccbntulit,quod inperfonam.vmus ta-
ta congeflit? Efto etenim ille , de quo locutuseft,talis.
Sednunquidofticit bonitati vnius,crimenaltcrius: aut
quod fortius multo eft, nunquid lxditur fcelereperlona-
l i , çaufa cun^orum. Pofliimquidem euidentibus tefti-
rrioniis approbarc quialxditur.Achar enim quondam de
anathemate quippiam furto abftulit,& crimeii vnius ho-
minis'plaga omnium fùit.Dauid numerariplebemlfiae-
liticam iulfil, & errorem illius Dominus elade totius potUam
mtellectump'rudentiimreprobabo, Cumq;
Apoftolus clamet :Stcjuis méiurfa^êns^ütiïujïdt, vifitja-
pïehs: hocéft dicere', Si quis vult çfl'é lapiens ,fit bpUtis :.
quia némo Vereiàpiens, nifi vere böhus. *< Nos ediüerfó
malarum mentiuin vitio , & yt diuinitas .a if V réprobo » fumU£, excefliflc lenfu,bon4tatem pro ftultitiàrepiidianïê^, é i hequitiam-
demurregularndifputandi.Cogitatenimabfqvdu- prolapientiâ^diligentes, tai^o quotidfepfi^entidéés efi'
1 ij»_. --s . {ènosxredimuSj quanto-peiordsVlihmus.^-Êt^qux'tandem
rogp fpes eme'ndationis in nobis eft, quinon erroiè
opirtion&ad malüm duéimur , fed ftüdip maiæ voluntatis
adnitimur, vt femper peiorès efle vidéaniur. Et hine
eft quöd dudum qüeftus turn détériores hbs multb eflè^
quàm barbarbs: quià illbs ignorantia legisexcufat, hos-
leiëntia acculat. Illi per impëritiam veritatis., quiâquæ
filnt bona néfciunt, mala pró bonis diligunt : nos çum
féientiam veritatis habéamus, quæfintbonaop,timë nb -
uimus ^■ '‘mpdrs. Primum ^ quod nihil ferhie Vél crimi-
numdvelflagitiorümeft, quodin^eâaculis'nbnlft.-vbi
. , jp PH i lummUm delitiarürfigëhus eftmori hömines, aut quöd
puli yindicauit. Rab faces 1 o cut us quædamincontume- i eft'morte Jgrauius acèrbiulqi tla e e ra ri, ^pleriferafum
EarnDci,&ccntuth oétogintaquinque milliahominum alubShumartis.carnibus ^comedihomines, cumcircun-
ftragepercuht, quodvniusprofani hominis procaxlin- iftaptiumlxtitia^onlpic^duifiyoluptatfefhbe eflf non
guamaledixit. Et ideo non immerito ctiamB.Apoltolus minus pene homihiim afpeélibus, qUa'm beftiarum dén-
Paulus eiici de Ecdefi* fieftilentemiubet, & curlubeat tibus dëüorari.. Atq-, vt hoc fiat, brbisïmpehdiumeft.
oftëndit, dicens : Quia modicum fefmentum totammajfam Magna ènimcurà'id agjtur, & elabbràtur:adeuntur et-.
corrumpitï ;Inde*;euid.enter agnplcunus etiam vnum fæ-; iam.locàabdita,luftrantur iriuiilàitiis,përagrahturïy hix
piflime malum hominem, perditionemeflè multprum. inexplicabilcs , cônlcenduritür hubiterfe aipes , pene-
Nec iniuria. Intelligereis quicunq; legeritdebet nonfa;û trafitUr niïiifetx valles. Et vt deuorari pb'ïfint ï k h s
perflue me fupenus devno nialo aliqua dixiflc,cum fe il.. yifcera homin.um , non'licet'naturamreruin aliquid hà-
trëquentiflime diuinà: maieftatis iràcundia etiam per v - j berpfecrêtum. Sedfixe>inquis,,norifemperfiünr.Cer-
num légatur accenlâ. Sëd ego nOn-agofiacdiftridtione ,n" ^ '
quadico. Neq;enimneceflcèftjvtvnttmobefle omnib.
piitém, cum omnes mutuo iibi obfint. Non conuenit,vt
per vnum cunétos periclitari pütem, çum per fe cunéti
periclitentur. Omnès eniny admodurn'inpcrditioneni
ruunt: aüreerte, vt aliquid dicamdcnius', penébmhës.
Vnde enim hoc bonum populoChriftianbyvt aut minor,
aut cette vel idem -eflét malorum humérus qui bonp-
rurii ? Omiferiam laCrymabilem, b miferiam iubfe&laiâf'
qudm diflimilis eft nunc a feipfo populus Chriftianus.
ChriOian
quam fi«
iegencres
I phmoii
Güûftia
bprump
:naic.
Àdqerfus
pcâacu-
[orum in*
commo-
M
' Inf7fteri
xemplar
àd . noenrû
jeft dçcflc
ihic ali-
■ quid •
ë c vero
mulca de-
elle quis
non vi-
dcai ■
tùm'eft^& præclara errbris eftexcufefio, quia nbn lern-
per.flunt -, quafi vero ypquamfiefi débeant, quæ Deum
lædant: autidéb quæ, mala'funt benefiant, quianoniu-
giter fiant. Nam & homicidæ-homines non iempefoc-
cidünt , & h6micidæ tamen finit etiam qUando non oc-
cidunt, quia interdum polluuntur homicidio ; & latro-
ries bmnes nomfemper latrocinantur , lèd latrones ta-
ménnon elfe defihûht : qùiàétiam cùm rebus ipfis latro-
cinia non aguat,animis tamen àlacrocinibnon rccedunt.
- L \ ; l — ------— 'Sicytiquéqmnéshi>qüifpe£tatuIisifiiufmodidele<ftanid
cft,ab éo qui fuit quondam. TuncpHnceps Apoftolb^ I tür,etiam quàndo lion fpedant, inno^ii tameiï’ifp e â a i
rum Petrus Ananiam & Saphyram quia mentitiçflèntyjc maçuîis mente non funt, quia feinper vellent
morte muldauit.v .Beatilfimus quoqué Pa^lnsjetiam [ fpedarefipoflent. Née folum hoc, led funéalia maidta.
Quid.;.
A
Augüriis'
incoufu-,
libus défi*
pnandis y
tluifïia-j
ni ibcc- 1
fiaci. '
in OonMbus defignandlïST hatc ita « n i , qui talia admus ' negliei n o sT 'd i-
Finnic. 11.
Wm*m.
Tiieatro-
D
'Contra.
dicatüca
'pcdaçu,
la.
Rom. j. •
volantispennæ auguriaquari'untùr.,acpeneonmiafiunr,
quæ etiam illi quondam pàgahi veteres friüôla atq;.irri-
dcndaduxeruncfEt cum hæc omnia ipfiagan,t, qui annis
nomina tribuunc ,..&à qui,bus.ahhi ipii exordium fumut;
credimus nobis béne annps po lie, procedere, qùra'reb us
fahbiis ordiamur. Atq; vrhiauî ficut hæc propter con-
fules tantumfiûnc,iraillos tantum inceftarentpropter
quoshuhr. ÏUud eft feralûfimum &grauiflimüm,quod
düm c onfe n lu publico aguncur, honorpauciflimbrum,
fir crimen omnium: *ac li eç fingulisbini inaugurentur,
plppè eft vc iii QUini niundp nullus euadac. Sed dehis
p u renias hoc lacis elle quod diélum eftÿquæ,vtipliex-
.culacis, non lémper nunt^ De quotidiauis camenbb-
^coenatibus loquamur quas taies aç cam innumeras legip-
nes dæmonum cxcogitàuerunr^ ytcciam hôneftæ.acpro-
bæ mentes , étli îïonhullas earuih Iperhcre, ac cal care
poflimt^mhesf amenpenitus liiperafc vixpolfint. Sic-
vUt eninr excrcicus pugnaturi eâ loca, per quæ venturas
hofti u.iii turûias fciunt, à’iic foueis)ntércidere , aut fudib.
præfigere, âut tribufis inféftare dicuntür :Tcil.Vjt etiaih ü
nQninqmniaeà quilpiamincidac, nullustamen peniciis
euadat : Ira etiam dæmones tam limitas in vita ifta hu-
mqnp generi illecebrarùm infidias prætenderuht, vtetli
•: pl.urimas. éaium aliquis e ffu^at, tamen quacunque ca-
piatur. Equidem quia loqgum eft ttüncdicere de omnibus,
amphitheatris feilicet, * odds, lttfotiis, pompis, a-
thletis, *peramiuariis, pantomimis, cætcrifque'porten--
ti.s:quæ piget dicere ,,quiapiget malum taie vel nolfe,de
fblfs cireorum ac theatrorum impuritatibus dico. Ta-
lia enim lunt, quæ illiç fiunt, vtea non folum dicere,fed
etiam recprdàn aliquis fine pollutione npn polfic. A-
lia' quippe ycrfinina lingùlas libi ferme in nobis vën-
dicant portiones , vt cogitaciones fordidæ animum,
vt impudiei alpéétus ocuios., vt auditus improbi au-
res, ita vt eum ex his vnum aliquid errauerit, reliqua
polfint carere peccatis. In theàtris vero nihil horum
réatuvacaf, quia & éôhcupilcennis animus , & aùditu
aures , & afpeétu pruli polluuntur. Quæ quidem o-
m nia tara flagitiblà:funr, vt etiam explicate ea qUifç
piam atque éloqui laluo pudore non yaleat. Quis e-
niin- iritégrO verccurtdiæ ftat,u dicere queat illas rerum
turpium>imkationes, illas vocum ac verborum obfcce-
nitates , illas motuum turpitudineS , fillas geftuum
foeditates ? quæ quanti fint criminis', vel hinc intelli-
gipotêft , quod & relatione m fui interdicunt. Non-
nulla quippe etiam maxima fcèlera incolumi honefta-
tërefereutis & nominari, argui poflunt, vthomici-
dïum, latroeinium', adulterium', lacrilegium‘, cætera-
que in hünc modum. Solæ theatrorum impuritates
iiln t, quæ honefte non pofluilt vçl accufari : ita noua
in coargUenda harum turpitudinum probrofitate res
euenit arguenti : vt cum abfqué dubio honeftus fit
i qui acCulare ea velit , honeltate tamen integra ea
loqui ôc accufere nonpoflit. Aliaquoque omnu ma-
i la agentes pqiluùiït, non videntes yel audientes. Si-
j quidem etliblalphemum quempiam audias , facrilegio
I non pollueris, quia mente diflçnêis. Et fi iqteruemas
latrhcinio ; non inquinaris àéfcu , qui abhorres animo.
j Solæ Ipeétaculoiû impiu'itates liant, quæ vnum admo-
! dum iaciunt 6c. agentium &ç afpiçientium crimen,
i Nam dum fpedantes; hæc comprobant ac libenter vid
ent, omnès ea vifu atque aflenfu agunt, Vt vere in
eos Apoftolicum illud peculiariter cadat : quia dt-
gni funt morte non folum qui faciunt ea y fed etiam qui
confentiunt facientibus. Itaquë in illis imaginibus for-
nicationum , omnis hmnino plebs anhiio fôrnica-
tur. Et qui forte ad Ipe&aculum puri yëherahc,,
de theatro adulteri reuertuntur'.^ .Non enim tune taii-
tummodb quando. redëunt , 'fed etiam qiiàndo veni-
unt rbrnicantur. Nam hbc ipfo' quod aliquis rem
cimus > cum ipfi Dotninuiii rëlinquamus. Fingamus
enim,qüod relpiçere nos Dominus hofter velit,etiam
non merentes , videamusTi poteft.- Ecceinnuméra
Chriftianorum rhillia in fpeé^acuKs quotidie rerüm
turpium cbmmorant-tir. Eoreft ergo illos Deus rë-
Ipicere , qui taies funt ? Potéft ad eos relpicere , qui
baçchantur m'circis , qui moechahtur in thëatris ? An
forte hoc v-olumus , & 'hoc dignum putamus , "vt
cum in cireis hos & in theàtris Deus yideat, ea quæ
nosafpicimus , afpiciat quoque ipfe nobifeum , &
turpitlidmés quas nos cernimus, cernât etiam ipfe no-
bifeum ? alterutrpm enim fieri necefle eft : qiiia fi nos
videre dignatur, confeqitens eft , vt etiam ilia vbi noS
'lumusvideanautii ab illis, quod non dübium eft, auerA
tir ocuios, etiam a nobis qui illic fumusp’ariteraüertat.
Et cum hæc ita fint,facimus hæc tamén, ac fine ceflatione
quæ _dixi. An forte in morem vetcrum pâganorum, thea-
trorum & cireorum noi Deum habere arbitramur?
Faciebanc enim hæc illi qiiondam , quia has idolorum
fuorum delirias elfe credebant. Nos quomodo hæc
racimus , qui odifle Deum nofttum hæc cèrti fumus ?
Aut cerre fi plicere has turpitudines Deo nouimus,
non prohibep quin fine ceflatione faciamus. Si vë-
ro in confcientia noftra hoc e f t , quod Diu s liorret,
quod execratur , quod ficut in his fit paftus diabo-
l i , ita oflenfio' Dei : quomodo nos in Ecclefia Dei
colere Deum dicimus, qui in obfeoenitâte ludorum fem-
pér diabolo dcfccuimus, & h iegn ari ac feientes , de
cdnulio & induftria > Et quæ nobis quælo , ipes eric
apud Deum, qui non cafo aut,impradenria Deumlæ-
dimus, fed exemplo iiibrum quondam gigantum, quos
inlanis çoriatibus fiiperna tentafle , & quaïî in nubes
gradum tuliflè legimüs. Sic nos per iniurias quas in
omni mundo femper inferimus, quafi confenfu publico
coelum oppugnamus. Chrifto ergo, ô amentia mon-
ftruola , Chrifto circenfes offerimus 8c mimos , runc
& hoc maxime cum ab eo aliquid boni capimus, cum.
prolperitàcis ab eo aliquid ateribuitur, aüt viéloria de
hoftibus à diuinitaté præftatür. Et quid aliud hac re
tacere videmur, quam fi quis homini beneficium lar-
gienti miuriofiis f i t , aut blàndientem conuitiis cædat,
laut ofculantis Yilltum mucronè transfigat ? Interro-*
go enim omnes potentes ac diuites mundi huius, cuius
piaculi reus fit feruusille , quibono aepio Domino
malumCogitet,qui bene merenticonuicium làciat, 8c
pro libertate quam accipic, çontümeliam reddat: abfque
dubio maximi criminis reus crëditur, qui malum pro
bono reddit, cuietiam malum pro malo reddererionli-.
ceret. Hoc ergo etiam nos qui Chriftiani dicimur faci-
musrirritamus in nos mifericordem Deum impuritati-
busnoftris, propiçiantem fprdibus lædimus, blandien-
fémmiuriis verberamus. Chrifto ergo, ô amenda mon-
ftruofa, Chrifto circenfcs offerimus & mimos , Chri-
fto pro beneficiis fuis theatrorum obIcoena reddimus,
Chrifto ludicrorum turpiflïmorüm hoftiasr immolâmes.
Videlicer hoc nos pro nobis in carne natus Sal-
uàtor nofter edoCuir. Hoc vel per feipfum , vel per
Apoftolos prædicauic. Propter hoc humanæ nariui-
tatis verecundiam lübiit & contumeliola terré ni or-
tus principia fufeepit. Propter hoc in præfepio ia-
cuit, cuUeruierunt Aiigëli cumiaceret. Proprer hoc
inüolui fe paniiorum crépiîndiis voluic, qui coelum
régebat in pannis. Proprer hoC in pacibulo pepen-
d it , quem pendentem mundus expauic. Qui propter
yoj,mquit Apoftolus,pauperfaäus eft, cum dimes effet, vt
illius inopia vos boneßaremirti. Ec , cum in forma;, ihr
qiut , Dei effet., humiliauit femetipfum vfque ad mor-
tem, mortem autem crucis. Hoc nos videlicet Chri-
ftusimbiiit, cumprOnobisifta coleraret. Praeclaram paf-
iiom élus^viciiritudinem^^reddimus, qui cumdiorce iplius pbfccènam éupit-dutn ad immunda prooerat' , im- ! f^m K rinn*m : • ' * --------1 —
mundüs eft. Qm: cum ita ( in t, e c « qualia m l * damusPf
m n e ^ a u t pene omnee Roman: agunt.. Et cum /uDomM mßr, Ufu c m ,
PIe~
F
Thcatrd-J
rum &
! cireorum
Deus.
G
Ludi Circen
fcsia
'Chrifti
ho j ore m
iaChnfti-
japjs im-
jpic .cde-
I brari.
H
i)
2.. Cor. 8.j
Philip, a
f i t . 2.