■ fatumDominasè coelo venir,terras adiir.ex c * rne pari- fumerc.aurdealio defpërare ? ? Omnes e n im , iuquic A '
ter & in carne proceffic, humiliatus vfque ad humani poftolus, ftabimus ante tribunal Chrtfit, & vnufqutfque omis
poteft.
}exordijpudorem,&èannorumiUuuiem, & prxfèpij vi
'litatem,tolerans indignas (è vitæ iftius pafliones,eden-
di.bibcndi ,fomnij, vigiliarum ægras viciflïtndines, &
caducæiftius conuerfationis contumeliofâsnèceflîtates,
ipfam denique hominum circa Ce èonuerfàntium foeti-
dam commoracionem | populos peccatorum forden-
tium luto oblitos , Temper malx confcientix admilfu
reos ,turpium ex fè a&uum nidorem exhalantes. Et i-
deo çoeleftium prxceptorumincapaces, nec ftiftinentes
facri fulgoris iubar , quia caligantes peccatis oculos
fplendordiuiniluminisobruebac ; nec fblum hoc, fed
poll haec omniaadde proteruas fiiperbientispopulicon-
cradicliones,adde conuicia , adde maledi£ta ., impiam
infèélutionem , teftimonium fallum , iudicium crüen-
tum , irrifiones populi , iprçta, verbera , acerbilîimas
quidem poenas, fed indignitares pccnis acerbiores, co-
ronam fpineam, aceti poculum, cibum fellis, damna-
tum ab hominibus Dominum vniùerforum , penden-
tem in patibulo humani generis falutem , Deum terre-
nx conditionis lege morientem. Qux cum ira fint,
Deo par quicunqueille aut fan <51 us e s,au t fahâum te'êffè cré-
folui non dis, die mihi quæfo, nunquid lolui hxC fola poflunt, e-
tiam fi nulla alia debeantur ? Quicquid liber enim
homo pro Deo perferat, lolui omnino non poteft quod
Deus pro homine perpeflus eft. Quia etiam fi pafiio
ipfa non différât généré poenarum, multum tamen diftet
neccflè eftdiuerütas padentum. Sedforfitandicis,generale
in his qux diximus omnium hominum elle debitum,
& in hoc vniuerforum hominumgenüs indifere-
te obnoxium. Verum eft : fed nunquid aliqui ideo
minus debent, fi & alius idem Jdebeat ? aut fi centum hominum
caudones decentenisfèfterdisfcriptxfint, num
idcirco alleuatur vniusdebitum, fiomnes fine eiufdem
numeri debitores ? Vnufquifqueenim , inquit Apofto-
lu s , fuum onus portabit, & vnufquifque pro Ce radonem
redder. Nequaqùam ergo vniuspondus pondéré alle-
uaturalterius, nec ab(oluiturreus focietate multorum :
neque ideo minus eft cuilibet tetra damnado, fi multos
videatur complices poenx habere damnatus. Ira hoc
quod fiipra dixi, licet generale fit debitum, & fpcciale
tamen eflè non dubium eft : licet fit commune omnium,
eft tamen peculiariter fingulorum : ita ad omnes x-
qualiter peruenic, * vt tamen de fumma vnicuique nil
recedit. Chriftus enim ficut pro omnibus paflùseft, fie
pro fingulis ; &cun£lis le impend« pariter & fingu-
lis : & totum fè dédit vniuerfis , & totum fingulis. Ac
per hoc quicquid palfionefua Saluaror prxftitit, ficut totum
ei debent vniuerfi, fie totum finguli: nifiquod pro-
pë hoc plus finguli, quàm Vniuerfi , quod tantum acce-
peruntfinguli, quantum vniuerfi: Vbi enim hoc vnus
aceipit,quod vniuerfi, & fi pareftmenfura,maior inuidia
eft. Quo fit vt licet ipfunoaccipiat plus debere videatur:
quiamagisfit vnuso noxius,quivideturomnibus comparants.
Hxc ergo haâerfus, quia debitores D eo quidam
fàmStorum eflè le non pu rant, cum debitum xfti-
mare non poflint.- Sed dicit fortaflè aliquis ; non quidem
debitores non eflè fandtos, lèd multorum maiora
hominum fxcularium eflè débita , quorum * funt plura
peccata. Quod taleeft , ac.fi quifpiam dicat: Ideo ego
fum innocens, quia alius magis eft nocens : ideo ego iu-
ftus,quiaalceriniuftus : ideo ego apprime bonus, quia
alius fingujariter malus. Iamprimum enim indecorum
hoc * fanûimoniæ e ft, vt bona lua crefcere malis arbi-
tretur alienis, & meliorem le elle xftimet comparatio-
nepeiorum. Infelicilfimumenim confolarionis genus -j
eft, demifèriis hominum peccatouim capere folatia;
cum Apoftolus gaudtre nos cam gxtidentibus iubeat , és
deferecum flenttous: & non qux lua lune lingulos cogitare,
1
quod
fanâx
menti eft.
Incertaini Ce,^e a ^uæaf i ° rurn-%d eftoiftiufmodi cpmparatioiufta
iDci iudi-j atq; honefta videatur, nunquid etiam fida exiftimari po-
rfum. teltîQuis enimdeillotanto, âccarh terribili futuro Dei
z,Corînt.$| judicip fatiscertuseil? Aut quis dicëre poteft; Ego mi-
P /al 2
nus debeojiile plus debet } Quis poftremo de le prx
fuumportabit. Nihilergo, inquit aîiquis -, inter làndVos
&peccatoreseft ? Multum plane,Ôcpenc immenfurabilc
? Sed quia fcripëuradicit? q«i
eftpauidusi &nunquamcftde lalute propria mens lècura
lapientis : licet multum inter f.u<âos& peccatóres fit^
quxro tamen ab omnibus religtonem pro fellis, quis fibi
iuxtafuam confeientiam latis landtus fit ? Qhis de ilia
futuri-examinis tremenda leuerirate non trepidus )
quis de perpétua incolumirate fecurus î Qdod fi vti*
que non eft; ficuti neque eflè debet ; dicat mihi öblecró
quilibet hominum,cur non ton's fubftantiæ fux viribuS
id adniticur, vtvel mortis deuotione redimat quicquid
vitx oftenlïone contraxit î Quanquam hxc qux lo-
quor feire omnes legentes volo,non me de omnibus fart-
(ftis,led de his tantum loqui,qui licet religionem profeflî
line,tamendiuitiasnon relinquunt. De illis enim qui
expediti au t omnibus, aut pene omnibus farcinis Salua-
toris viam lèquuntur, & Dominum Ieftim Çhriftum
non fanëtitate tantum, lèd etiam paupertate imitantur,
nihil eft quod dicipolfitvnifi illud tantum, quod etiam
Propheta dixit,: Mibiautemnimisbonorificatifunt amici tui 'Pauper!
Deus. Hos enim ego ómnes non aliter quàm imitatoren luntim;
Chrifti honoro.non aliter quàm Chrifti imaginés cq-
lo , non aliter quam membra Chrifti fulpicio. Et ad
hoc tantum illorum memini, vteorum memoriadignus.
fiam, fed iniuriolàforfitanilla,quxfuprâ diximus, re-
ligiolxprofeflioni eflè videantur. Quid enim , inquit
aliquis, fi vidua fitdiues, &viduitatem tamen iq magna
opum copia non relinquens ? quid fi virgo intcgrita- vj
tem prorefla , & impolluti corporis, làndlitate deuo-
ta ? quid fi coniugium fine opéré coniugali, negans lèi-
pfum fibi, &habens fèquafinon habens ? quid fimo-
nachus ab incunabulis Deo militans ? quid fideriçus
facri minifterij feruitutem fideliferuitute confummans ?
nunquid etiam ij xternx falutis frudtu periclitantur, fi
aut viuentes opes intégras habeant, aut morientes in-
digentibus non relinquant ? ' Paruaeftadpromulgan-
dam de huiufcemodi quæftione lenten tiam lermo arque
audoritas mea. Videamus ergo quid dé iis omnibus
facrorum voluminum linguæac præccptorumçoeleftium •
voce*fonenr,& tuncredhlfimelècundum datam à Deo
normam opinionis noftrx reguhun dirigemüs. Ac pri-
mum noneft qüod confugiendum fibi nunc quifquam
^É e t ad vercrum exemplorum eflè folatia : vt dicat a-
liquos fortalle landtos, aut in lege, aut ante legem diui-
tes fuiflè. Abiit quippe illud tempus, mutata ratio eft. An-
telegem enim liberum omnibus erat vel habendx, vel e-
tiamconlèôbndx^cuitatisarbitrium : quialcilicetad-
huctunc virga interdiétorum çoeleftium non caftigaba- Rom.4.
tur : Vbiemm,induit Apoftolus, nonefllex,necpr£Uari- j
catio. Lex ergo fecit aliquid non licçre, lecundum il- Rom-j.
lud : Namconcupifcentiam, inquit Apoftolus , nefciebamt
nifilex diceret, Non concupifces. Et ideo* opes quas ante legem
Deus non reprehenderat , homo libère poflTde-
bat. In lege quoque nihilominus prope idem iuris o-
mnibus fuppetebatrquia lex hominem,dummodoiufte,
habere quod vellet penirus non verabat. Iraque tuneq-
mnes omnino fànôti cunctisfaculcatibus fuis iuxta prx-
feriptos legis term^nos vtcbantur,4wt«/<*»t«, vt legimus,
in omnibus mandatis , & iufeficationibus Dei fine querela.
Sicut vtique illi ipfi ambulauerunr,de quibus ilia me-
morantur, ficut prophètes Anna in ieiuniis arque ora-
tionibus viuens : ficut Nathanael illequem legimus,
virilfi'aelitx laude fiiblimis,&iploDominoacDeo teile
mirabilis : fient Tobias, magnanimitate deuotionis
prxcepta legis excedens, fepulruris hominum mortuo-
I rum ptiam eum mortis pcriculo lèruiebat, & indigent!
bus vlque âd indigentiam fiiam confulens , in tantum
j.largitacis afftâum venerat,vt mercenacio fuo.partem bo-
! noïum omnium deputarcr. Et hoc.quo magis polîit
’ mirumeflèjiarpdiues: &quo mirabilius,diucs ex pau-
pere : quia maiorem ferme cxcirant habendi cupicji-
tatem opes poft indigentiam. Tales ergo. tune fandli
Miferi-
cors To-
bias.
M,.Car. f.
■ Diff-rcc a
■ [egis & eu
erant,fecundum legem habentes, lecundum legêm om- j, diccre coepei amus, fi vidua eft quxpiam,nequaquam fi -
nia relinquentes ■: apfieperfedfcusfuit omnisqui legi pa- bi lufficeread xrernam fälutem nomen viduitatis putet,
j.uit,& cam deuorus,qüi Tub lége tun'd minus fecit, quam! fed videat qualem eflè in Apoftolo vidram Deus mb» at,
nuncin Efiangelioqui plus facit:tunc enim,quafi Euan-.! dicens : ''Qua verè vidua eft >defolataJperat in Domino, in-
gelium lex fine. Quo fir, 'qu&d quisle obremperantem* flat orationibusnolteacdte : Ham quam delink agtt, viuens
rtinplegi prxbuit, quali Eifangelia Com pi e üi ri- N o ne ft mortvdefi ;\n o eódemque prxeepro duas Apoftolus for-
ergo quod,fugiendum fi'bi nuncquifqpam ad legem pu-; mas viduitatis cxprclhc : vnam virx , alteram mortis,
ter ‘.Vetera etenftnivt ajr ApoKohis,tranfierunt,fittafunfoJ \ cum in deiitiismortem polujt. Eigo ablque dubio di-
mniattoua. Plus tune indulgentix erat,,& plusliecntix: uitem tile non v u lt , quam delitioläm eile non patitur'
tuncefus carnium prxdlcabatur ,nuncabftinenria;tune
inomnhvità ieiunior^m paucilfimi d(es, nunc quali v-
num rciuniitm vira ompis : tiihclxfis' vitro füppetebat,
nuncipatientja : tunciralpentibus léx mini-ftraerat,n'unC
aduerlaria:aceufatorigladiùm pôrrigèbat, nuhrf charita-
tém i tuncetiam carnalr'flleeebrxlexindulgébat, nuhe
Euangeliu m nec afpeilui : tufic corporex vol optâtes
hab'ehant quan dam', liée ntiam, nnnciubchtur etiam o-
culi.Cuftodire cenfuram: tune ad ni u 11 as vxo r es re ci p i e n -
das vnius mariti torum lex dilatabat, nunc etiam adv-
nam exeludcndam cafti affedusdçuotion'î çonftringit:
Superefeenim . inqfiit Apoftolus. vi &qusbabent vxores ita
fint,ai.fi non habeant,& qui fient tanquam nonflentes,&qutgau-
dent tanquammn gaudentes, :&^ut erntint tanquam non pofsi■
quia omnisfiu&usdiuitiarurn invfu eft pofitus dtlitia- j
lum ? alioquiremotbvfudelitiarum,caufx opUm n o n 1
reliri'quuntuf. Cura itaque Apoftolus m deiitiis vidux
mort'emefle memorauerit,promptum eft quod ad vitx
xternx fiu(Slum yule vniuerla diftribui , qui non vult
ad mortis yfum ahqua rtferiiari. Er ideo 'dicir :
Qua vere vidua e(l, defolata ferat in Domino : docens fei-
licerparum He, 1’ non fit vidua dehtiola , hon diues,
nififueric Deo adhxrens , nifi orationi dedija; mfi a
cundtis mundi illecebris defolata , & per hxc omnia
verevidua. l^gpd fi ira 1 ft, quxcuhque le virx cu-
puefle% non m ortis, nequaquam fufficercfibi xftimrt,
fi dehtias fibiob Deum & diuitias abnegant, nili & ora-
tione & labore id promeruerit.vt vere vidua Dei efle vinuif.
t
dentc'Si&quivtmtur hocniundo tanquamnonvtantur : praient !’deatur : Quia noneftdtibiutp» quod que madm«. dum
eniinfigura hums mundi. Videtè quàm brefiiter mifliis à : quisinhocl«culoChriftoadhælerit :, ita in Chrifti cor-
Deo doctor cunéla modcratus fit , & intra vnam perfe- pore peimanebir , fecundum illud î Adhgfitanima mea
âionern vniuerfa conclufcric, nbn ilheita folum inter- pofi te, me aurem fufieptt dexterd tua. Quo declaratur,
cidendo^edetiamlicitacoanStando' : Circuncidens lei- quod earn.tantumammam, qux Deo adhxlèijt in hoc
licet S c ^ m coniugiprum,& infideliracem fletuum, & lxculo , dextera D u lulcipiet infiituro. Hxoergovi-
inre m per an tia rn gaud i ocum habe n di libidincm,& e- duitatis eft régula. Nam deconiugibUsçontînentiam
mendicupidiratem, & ipfam denique mundi buius bre- profelfis, & Ipiritu Dei plenis, dubitare quis "dcbeai,
uem atque vmbratneto volupfatem. Et hxc omnia cur •• quinftfahaçiedibüsmundafiisferuirè n61inc,qui lèiplos
ytique, nifi, vc iplè d ixit, Cjpia praterit figurabuius mundi. ■ mundbelirninauerint '? Quomodo enim ad Ce peiti-
Quàm longèergo (untàmandatoDei, quos cum iplBs nentiaaliisaddicint, qm iplos fè fi^i denegânt ? ram
iufièricDeus viuënte5op1busrenunciare,illi'eas cupiunt: noua.enim virture prxdiri, conceflalque,& quod ma-
étiamin coghatisfuismortuipoflidere: aucquàm longè ius éft,èxpeitas corporum voluptares admirabilis con-
abea deuotione funt,ytéxhxfèdentipfbs Ce propterDefi, cipenux auftericace calcantes , quem.'.dmodüm àliquid
quiéxhæredare nolunclàlcemextraneospropter fé. Qui-^ terum fuarüm non Deo voueant , qui ipfum intra Ce
bus libenterlibérédicerém: Quxinfània‘eff]ô mifèrrimi, ] Deum eflè fecerunt ?.. y t meo quidem iudicio etiam
yt' hxredes alios quofeunqueladacis, vos ipfos vero ex- ; de tali coniugio reâiflîmè dici!poflîc : Latare fierilis
hærèdàcisîvcahosrelinquàtis velbreuidiiijrés, vos ipfoÿ quod non paru, erumpe & exclama quod non parturu :quia
Xternamendicitare damnatis.Sed quxrirforcallealiquis, multt filijdeferta , magu quàmeius qua habet vtrum. Et fte-
qùid fit iftud quod nuncplus exigac Déusà Chriftiams, nlenamqye ell quodjron piric : delèrtum , quod
per Euafigdium, quàm àrludxiis ante prr leg-m ? Aperça àb omnibus Ce mu n ai _ illecebris 'fepa tau it ; & line vi-
iftiusrei ratio eft. Ideo cnim maiora nun Dômitio no- ro , quod fine viri vfu ita virutrï habet, vt non haber
ftrb lbluimus,q.uia maioradebemus. Iudxi quippe ha- re vidçatur. Hos ergo coniugeis taies quis dubitet j
bebant quondam vmbramrerum,nos veritatem: Iudxi & dura viuunt, ficut'm fè , ira etiam in luis fubftan-
fuerunc fèrui» nosadop iui : Iudxi %cceperunt iugum.,' dis Deq,yiuere,& eùmè vita exeunt, cumfuaad Deum,
nos iibeftatem : Iudxi malediéla , nos gratiam : iudxi cüi vixecinc, faculcare migraré î Aiuer enim quîïi-.
litteram interficientëm, nos Ipiritum viuificantem t lu- bec horum, fi res fdàs fxcuio dediris , arque ipfi Ixcu-
dxisleruus magifter miflus eft,nobisfilius : Iudxi per ma- lo dt'r e 11 n q u 11 , f r u it ra iibi no men religions inferiplit :
recranlieiunc adcremum,nosper baptifina innoimusin ei * videtur lemper vixrflè cui moiinir. De comugi
regnum : Iudxi manna mariducauerunt ,.nos Çhriftfim^ bus itaque ifta fiiffiçiunr. Tranfeamus ad fieras virgi-
IudærCarnes auium,nos corpus Dei: Iudxi prninam coe- nés , quibus legem deuotionis Saluaror ipfe prxfciipfit,
li,uqs Deum eceli: qui cum, vt Apoûolt^ ait, informa Dei exccpplo fphce.c-decent vfrgmum ,.ex quïbûs f.ruaiuih
efiet , humiliauït femettpfeim vfque admortem, mortem autern numerum puellarum ideo. tantuminodo dicit pénis
crucis. : nonconcenrus fcilicet firapheem prb nôbis fubi- perennibus dandum, quia fie e io p us ' m i fe r i c or d îx de-
re rhortem,nifi ipfam voluntafiçnecîs fulèeptibrié lum-^ fiiturunî : Quo diélq éuidentilnmè dbeuit ; quanti-'
moulin fupplieiorum pei pelîîone cumulallèt. Pro hoc pretij ludicarir largam iTufcricprdiam , fine qua dix«
ergofblo quid foluere homo poterie, cui fe per v him am nec integritatcm quidem ipfam virgi ni profucuram.
poenarum acerbiratem Chriftus impendit î Aut quid Sed blandiuncur fibi forrafle quædam ; & fuffiepre fibi
proi'edignum Domino repeufabic.qui ipfumDeoàquo xlbmàût , lï cum mu Ita ac rnagna in f.culcarihus ha-,
redemptuseft Deumdcbecî Hxc ergô eaufa eft qua de- béant, lalcem exigaà làrgiantur. iNFcc ego abnub, vc
uotiores elle nos Dominus fibi velit: quia ram magno j fi ica rano eft,ita elle credatur , Parumdecui , ii parum
deuotionem'nbftràm.precio compaiaùi-. Et idéo bea- | dediife fuflicir. 'Sedego (ufficere parum ndc.o, îmo
tilTimusPaulus : QuüergoJnqùit,nosfeparabit a charitate] parivmnon lüfticcrecertelcio.. Sialiter ipfx femne, a-
Qbrifii ? tnbtiUno? anangufiuï an perfeçutto ? an femes > | pud ieipfas fêlant : Ego vnum Icio , quod Deus diànnuditas
i an pen ul uni ? aiigladml Non Apoftolus lo-jeu extinçtas fatuarumvirgihum lainpadas, operum bo-
làpecunia,neclol.isdcbeii ànobis diuinas Deo dicic,fed norum oleum non h abc n ces. Sed tu , quxcunque
.rribuiationem,anguitiâ,famem,gladium, pallïoncm,ef- les , habere te oleum abutide pu cas : éc i!læ profe-
fu fi o n e m (a ngui ni s, amrncecxhaiationem, moi rem de- j cio, de quibus dixi, iiu I rævirgmes fie pucabant : m
nique om ni poenarum genere condiram. Vnde mrèl-; li emmhabere fecredidilTenr, proûidifleut ,tvt habe
'Ugant-bthné^li^iblib'ion'fàt^ fè Deb redde^ëTiam fi ■ rent : Namrkcum pb(tea , vt ait Dominus, mutuan
vniuerfas dederint faeulcares : quia heerfua cuncla di- vellent, 8t omni ftudio arque ambi'ione peropmc-
fpenfenc, ip4bs fè tamendebenr. -Et ideo,ficut Uipra rent,ablquc dubio eciam ante quxliflent,mfi eas ha-
. ■ - ... . . . . -a- .. _________> ben di
Coniuga-
n en tes.
• qu*.
v, H,
Oleum ç
boni op-
ris Hefii
fàtuis v
ginibus