I!
MS
Jiphef.i.8.
Remigtj \S4ff Epifcopi Rhemenps,
fcilicetluda?iabie&i fu n t, vtego gentilis infer at in locum
iliofum. Bene. Subaudis,dicis> quiaitacft, fcdattende
quidfequiru^ Propter incredulttatemfraSifunt rami. Quia
luda?i noluerunt in Chriftum credere, lapfi font in mortem
damnationis, fra&i funt ä gratia D e i, Tu autem fide
Chriftißas non tin's rtieritis, ideoque noligloriari, nolial-
tum fApere, id e ll, noli fuperbire, fed time caderc, Dei enim
beneficium eft, quod vbcatus es, non cuum meritura^iu-
xta quod idem egregius praedicator alias dicitygratiafalua-
ti eßis,&hoc non ex vobis, Dei enim donum eß-, non ex operibus,
vthequisglorietur. Si enim Dem naturalibus ramis nonpepercit,
ne forte net übt parcat. Naturales ramos appellatludäeos,
qui ex fan&is Patribus, & Deo dile&is originem traxe-
rurit. Ht eft fenfus. O gentilis confidera, quiafi Deus non
pepercit Iuda?i$, qui a fenötis Patribus originem duce-
bant, & ex quorum gerne ipfe carnem aflumpnt, mülto
qua; fit amiflo lumine oculorum , fed cordis , qua?fir te-
nebrisinfidelitacis. Inhisergodi^is Apoftoli,quodfit
per myfterium in lapfu Iudaeorum difcimus , fed ex qua
profunditate confilium Dei veniat cum ipfo Paulo ignoramus.
Et fi ipfe fciebat, non tarnen manifeftauic., di- j
cit eftim, qyia cscitas ex pariie; cpntigit in Ifiahel, Donee
plenitude gentium intrant, &ßc omrtis ljraelfaluusfieret-. Ple-
nitudinem autem gentium, non conuerfipnem omniurö
accipimus, fed multi tu dinem earum, quae aut jam diui-
na praedeftinatione colleifta eft aut in futuro cPlligetür.
Plenitudo vero haec non ad numerum a Deo pnefinitplii £
corrueruntitaqueludxi, vt furgcrent gentes .Q u i s hoc
myfterium valeatpenetrate, cur D E V s multitudinem
gentium ipreuerit pene ab exordio mundi, a tempore fci-
licet, quo confufum eft labium vriiuerfie tcrrte^Et Iuda?os
tantum fibipcculiares fecerit, quiperlineam Eber de firn
agis nee tibi parcet, fi afide recefteris, qui oleafter eras, cenderunt, iterumque genres in fuo aduentu elcgerit , 8t
vei in fuperbi* faftum teeleuaueris defpiciendoIuda?u. Iudaeosinfinemmundirecipiendosabiccent ? Quisin- Videergo bon\t tat'e m, &. f/e• ueri. tatem D- eir . Sre.u_e_r_u_sT I_n_d] ex dJ i;- • ‘ ■ SHfl " ■ HB I bmBh
citur, qui in nUllam partem iudicium fuum fletftit, fed
per re&itudiriem incedit. Seueritas vero dicitur iudiciü,
quo nulli adulatur, fed iufte omnes iudicat. Bonitas au-
tem pietas gratraS j&mifericordias, qua bona prseftantur
hominibus. I» tos quidemIudseos, qui ceeiderunt, feueri-
f4f«»,ideft,iiiftifllmtimiudiciuin exercuit , Inte autem
bonttatem, hoc eft, gratiam pietatis monftrabit. Sipermanferis
quam tam fubtilem dirpofitionem.diuinam inueftigaré
iufficiet ? De^rasdeftinationep.uichrümfermo.neni
ne le<ftor vfqüe adobfccro vos. Vernet ex Sion , quteripiat
impietatem lacob.Sion jpfa eft Hierufalem, de qua Mlcheas ^
•ait, De Sion egredietur lex, & verbum Domini de, Ilierufalem. .
Saluator etenim afcendendoex plebe Ifirahelitica;, qüod i
Efaias olim prophetaucratdicens. Ecee yirgo conciptét, -*f*' 7*14-
par'tetfiliumi veaietdeSiotii fiue deHieruiaïém. Ponen- ;
do veto membra fua in crucè , propriumque fanguihem
in bonitate, id eft, in fiae re£ta, Alioqüin & tuexcideris, . . . . .,.T.
ideft»fidfidereceiFeris.penitusperibis. Diftataijtemin- fundendo, & lauacrum baptifmatis dandp eripuit tarn
terfcangi, &excidi. Quiafratftus ramus poteft vtcun- ] gentes, quamillas reliquias, quseex Ifiahel crediderunt,
que arbori.fiia? folidarî. Excifusnullatenus , 8c notan-
dum quiaIudæos dixit frafkos, quiapt*diçantcElia, &
Enoch, folidabun tut in fide Ghrifti." Gentues autem, fi
àfidé icecèiterint pênitus abfcindendosd gratia Chrifti,:
ac deindeperdendos. Vnde fequiturSedtllt.Subâüdiyhi-
d xi}JrnoMpcrman/êrint in incredultrate, in/irenturjîdei Chrifti
, Ôcfidei PàtriarcKarum. Potens eft enim Deusiterum infe-
nreiüos fidei Chrifti. N am fi tu ex naturaliexcifusesoleaftro,
& contra naturdm infertus es m bonam oliuam , qùantomagisij
quifecunium naturam, inferuntur fua oliua. Gentilem allo-
quitùrfupèrbientem contratamos, qui -fradi funt, qua-
fi fuis méritis felUari ïrterueni,&dicit: Si tub Gentilis per
gratiamDcifeparatùsàpaganiimo , & abh is,q u iab exordio
fui diuerfis errorib us à Pectfunt feparati, & contra
confuetudinem infertus es in bonam oliuam, hoc eft, in
fide-praecedentiurh patrurn, quipingUedinem fandiSpi-
ritus habuetunt-, quanto magis Iudæi fe fecundum naturam
infèrent fua?oliua?, fidei videlicet patrüm fuoru'm.
quodantefacercnou ptæualebat. Auertit nihilominus
impietatem ab Iacûb. Ab his, videlicet, qui crediderùnÉ ex
ludæisinprimo>aduentuillius. Auertit quoquepléniter
ab his, quifufcepta gentium multirudine conuettèntur,
&faluabuntur, ficut fcriptum eft, ipferedïnietlfraelexom- pyj^>I2J
nïbus imquitatibuseiusyôc^ctjjpl plenitudo gentiuiù ifitraue-
rit, tuncomnis Ifraclfaluus fiet. Etboctllisà me tejlamen- ; y j .
turn, fubaudidabitur, fiuecomplcbitur , per quodali-j
quando promiffiodefignatur, &euangclium. Et poteft |
hic vtrünque intelligi promiffio videlicet regnicoeloium ,
&euangeiiuminquo iplapromifiiocontinetur > dicentc | q
Domino, poenitentiam agite, dppropinquauit regnum caelorum.
De hoc tcftamento diiftum eft per Hietenuam^reriaro,
in quit, cum eis paiftum nouum , 8c teftamen tûrn nouu in |
fcribam in cordibus eorum. Sequitur, cumabjltHeropecca- :
taeorum, his verbis demohftrat,, quod licet quorundam \
creden tium ex eis peccata fint ablata , in fine tamen (æcu- |
li ber baprifmigratiam plcnius aufercntur. Secundûmeuan/
Mf
Quoddicit contra naturam irifertum eflè ramum olca- \geliumquidem inimici Deiproptervos. Non au fecundum
ftri m oliuam,more humano lot^ itur, quia naturalè/eft, ; legem Vquam pro viribus fuis Iudasi »mukbantür, fed fe-
Vt furculum.bonæarborisinleramus in truncomala?,non cundum euangelium,quodipfi contemnebant, vbinar-
furculum malæ in trunco b o n * . Et hoc infertio dicitur, . ratur quàltter Dominum raqrti tradiderufit. Ergo quan-
Deus autem conditot,&creator omnium naturarumiii- turn àttinet ad euangelium, quod Iudæi non recipiunç 1
hilcontra naturam facit. Nolo autem vos ignorare fratres inimjfifChtHlifunt, & eiufdem euangelij, hanc inimiei-
myfieriumhoc. Myfterium eft res occulta, 8c iëcretura ali- tiam idcitco incurrerunt, vt gentes credeie pofîènt , & i
quodin fe continens. Al loquitur ergo gentiles credcn- . hoc eft, quod dicit, proptervos ôGentiles ,,vtvos ere- j
tes confideratequadecaufedaluifaâi funt, fuis meritis, Ideretis , inimici Dei fa£li fun t Iudæi. Secundum euan-
an gratia Dei : & iudaeiâbicéti,Sc dicit, occultum & fe- gelium *id eft, fecundum quod euang|liumbârrat. Sir.
crctum Deiiudicium, quantum Homo penetrate poteft quidem in euangelio refertur, qualitcrïinpie Iudæi pete-
nolo vos lateac, quare Iudæos quondam populum pe- getint liecem Chrifti, propter quam incurreruntiniroi-
culiarem abieceric , 8c gentes peccatrices pet fidem iï6i citras D e i, & quia in infidelitare petmànfetunt. Secuncopuiauem.
Et duiusreigraçia hpc admonueric perpen-
dere,fubinfert dicens. (Vt nonfititaobisipfefapientti, ) id eft,
vtnónfüperbiatis dicentes vós proprijs meritis fore fal-
uatos ac per hoc alios defpiciaris.. Sibienim fepiens df-
citur qui donum quod habet non Dei gratiæ-, fed fuis mentis
& ftudio dépurât. Qui autem fecundum Deum, fa-
piens eft »in benefieijs Dei non infultat abiedis, fed cum
timoré gratiasagit mifericordiaelargitoris. Aliter fibi fit
fapiens, qui quemlibet peeçatorem dcfpicit,cum potius
e x confideratipnepeccatoris humiliati conueniat, quia
omnes vniusiumus naturæ,licet npn eiufdem gratiæ ,i-
ipfe ergoApoftolus demohfttauit dc quo rayfterioloque-
rétur. Qutacdcitas ex parte contigit in Ifrael. R ed e dicjc.ex
parfeedhtigit cæeicas, & non ex toto , quiareliquiæcre-
dideruiit. Cæcicas vero contigit in Ifiahel non corporis,
dum autem eleftionem Carifimi propter patm. Non ficincelli- j
gendum, quod qui appellantur inimici De i, ipfi fint, 8c
Cariffimi, prxfertim , cum Iuda?i vna gens fine, quaedi- j
H
uiditUr in credcntes, & non credcntes. fgicur ludaei a-
lieni d fide Chrifti inimici funt D e i, Charimmi v e r o illi,;
qui per eledionem, fiue praedeftihationem Dei funt iu-
ftificati. De qua dicitur 7 quieUgitnos in ipfo ante mundi yEphef.
conßitutionem,vteffemusfanäi, & immaculati: Qifipropter
patres , ideft Abraham , d£ csceros Chariftimi nuncu-| 1
pantur, quoniam exemplar iuftitiae, & fidei-praecederi- ,
cium Patrum ilii, qui credunc, veraciter tenent. Sine poe- j 1
nttentia enim funt dona, & votatio Dei. ...
Po2nicenri$ pro mntatione accipitur nónnunquam
in fanda icriptura', ficut habes Döminó dicente ad Sa- j
muelem. Pcenitet me regemfecifie Saul fuper Ifiahel.
• > Vnge ~
51 I l f i l l
Iroimmav Jd i ln t â d q n c r t faatfui.ideoqi.edicitpoe- \ indicia«* . , ho“ ' ," es/ &
niterme fcalibi S « « &mnpxmtA«e«m, id- dæos, atquegent.les.&qmbusnondftoseleglt, none
’ I ■’ S S k im iB h n Vemmoooddieitdö- I iD o s iM d f iB qoam Sm tvuem . qoibos *
£ft mUtan ,C^n^plUpinirôrdibeot^P^ I genribus ad Iudæos, & slludæis ad gentes tcahfiit,& quina,&
vocatio e 8 feaindum eledionem bus iterum à gentibus ad Iudæos ttanfiturus e ft, vei vias
, enini vocat eu rnnferr donafpintusfahdi, Ôc poflumusaccipereadiönesDei, quibus omnia operatus
gratjæ.pqftmodum ve ^ B% ■ . P. ^ & y0G^ eft , qaævrique iaueaigabiles funt. Qmimtmogmmtfm-
pram'asit*. gnur i v ^ ! fm Domini, id «ftäoteUeäa*einsptófttnditatemquis pe-
t,o D ennh,S; de j netrauit r, aut mfitirim pm f a i Pattis confdiatins
 ^ t S S f t n î  l.nigeoi«usfiiiuseft^w>qni&Asijelnsni»giûc«n61ijsp-
Votómt qui‘snelpaganifmo, baptizWut. ab ontni culpà j fibatius, aut quüpmr
V OWlUiqUIStA J/ngaiuimw > --------- •,
abfoluitur.. Ä Quidbonifecit, --11 • f- ...____vtvpcatetnt,&: Jlrwr/vt donutn
Inrinr
re million is omnium culpamm confequcrctuc, neque e.
nim ieiunauit, neque in eleemofynis vel anriomm pom- ■
pBta'tione in poenitentia culpas delciiit. Dicanvns aper-
tius.nalcitur quis cum originali pecearo , addit deinccps
multa adlualia , f i credidericvocarus elt.bapcizatus. ftatim
ab hac vifa fubtrahipit', accipit dona perennis vttx.
Pccedona,
vostliqnaHomnmmSiiiDio,nuncdmmmi[imordum(or,-
recmtfa, propter inmiulitatem A M iu & ipi mmomn
cndidcruntmviframmiftrinriiam,nipftniiftriiordiamconjequantnr.
Mifccicutdiam appcllat hoe in loco Apoftolus.
fideta.gratia'm baptifmatis remiflionem peccatoenm.ac
donum fpiritnsfanaiVpatitctque teconciliationem yqua
rcconciliati font gentiles Deo , &infnpetqui cqmdbom
poft Dominiadnentum gratisdDeapetceperunt.Oltendens,'
mmims, aut quis prior aeuniui,uiu*uui<> • yn
aliquod bonum opus antequam.ab eius gratia pr^uenire
tur, & retribuetur ei merces a Domino,ex hoc quod fidem
iuam prior dedicei, quidam voluerunt contra hoc intel-
ligere centurionem Cornelium bonis fuis'meritisexigen-
cibusa Deo accepifie fidem , quafi caufe temunerationis
propter elcemofynas feilicet, 8c orationes, quibus inft^-
bac,qui.idcirco ignoranteriocuti lunc ».quoniam dfide
venitur ad bona opera agenda,non ab operibus ad fidem
njfi enim Cornelius primum fidem habuifiec pracuentus
infpiratipne diuina,nequaqua'm bona op.era habuiflet.
Sed & ficut Sandhis Gregorius dicit,pr^uentus eft a Deo,
vt haberet fidem vniusDei,non tamenTrinitatem perfo-
narurn in Deoefte cognouit,quoad vfque Petrus a a pum
miffus. Vnufquifque autem Deo fidem, & opera fuatri-
buit, quando,eius gratia ptaeuentus credit in eum, 8c bona
quia ficut gentiles in primoDottiilii adnemu ttnie-
ricordiamDeifnnt confecmi, ite&Iudsa confequentet
appropinquante feenndo per pradicationem H eh *v&
EnochViiim quod idem cgregiuslpradicatpt abas d.cit,
cum plenitudo gentium intrauetit. tunc omnis Ifrahel.
(aiousfiep, SMft. inquit, vbs gentiles aliquando non crc-
didiftis Deb', nunc autem in Domini aduentu pet pradl-
cationem Apbftolotnn) mifeticotdiam omtnpotentis
Dei confeenti eftis propter IndsOtum inctedulnatem in
quorum locum cfedendo fubinttaftis , ita Sc ipfi ludan
nuncnonctcdidetuntinvefttamifeticotdla,qqivobisa
Deodatacft,ideft,iftOin tempore, qflando v o s M M
eotdiamconfecutieftis. V.el inv.eftramifcr..cotdiadic,t,
operaexercendo. ftudet voluntati eius placere.^Honi#
ex ipfo, i.e. exPatre funt omnia,quiaab ipfo originemluro.
pferunt.c^'pe>'i/^<W'>*»e«Per funt omnia,<juia per ilium
omniafa<ftafunt}<H»i^ddeft,infpiritu Czn&ojuntownia,
quia in illo confiftunc. EcceTrinitasperfonarum; quod
v.ero fubdic, ipfigloriatttmm perfonarum vna & fingulans
(dbftantia dcclaratur, ficut & Efaias etiam dicit fe audifte
diccxcSetSivhin >fariftusifanftus, fanclus Dominus Deus Sa-
baoth, ter dixit deperfonisfamftus, §c.vna tantum vice,
de Maieftate Dominus. Similiter & Pfalmifta,6c»cto
nos Deus Pacer, benedicat nos Deus filius, benedicat nos
Deus fpiritus fandus , & metuant eum omnes fines terra.
Qliod vero ait ex ipfo Deo patrefunt omnia , attenden-
dijm, quia non dixit de illo , aliudenim exipfo, aliud dp
• r ______ _ : _ in ln n n n n n n d
36-
Gd
IfAt.6.3,
Ffal.61.1
iufo, mnnccnim, quad eltexipfo,non deipio,lcdquod
hoceft, vt vos mifencardiam confeq p eftdeipf6 hoc vtique ex ipfo, verbi gratia.Filius ex patre
eteniimillpmmfalus fnitgemium. Poterar aliquisdice- I oripinçm aecc'pit, & de ipfo, quia de eius
tu KAdh«Apoftotos,vtgentes,mqu,t,m.fçr.cotd,am bm ita n t^ a om n S j^ £^q
confequerentnr, &;ipfi poftmodum con fo* p0n eft de ipfo,id eft,de, eius fubftaiitia, Deus iginiminptimoDominiJtlnctucredidi
en_c; g . p ^ur’creatoEomnilIII1fpitimseilinnifibilis, ntqucimmnbnsfeiuftificatosputarent,
in finevecofeculi enm etc jttataniverooinnismMabilirtft.eigpdejmiiiatabibfiibfcintbi
eius creata fiint omnia,fed ab immutabi-
. tern vt.ortwium m-irf-e reatur. Coiiclnfos efle nofflt-e^nnddiirt rtaamm
Indaeos s quam gentiles fnb peccato mctedulitatis , Iu-,
d io s quidem legem naturalem,& fcriptam. aeftruendo,
eeutiles veto naturalem legem calcando,. led vt clanus
gerct eius gratia, qua dimittuntut peccatahis.itaconelnfis.
placuitei tuncabolitispeccatishotninnm.&cranrentnm
tcmfffioms afferre , qnando nemo potetat de fills
lnetitisgloriari. Inctednlifiqnidemfuetuntgentiles,mi-
(erieordiam Dei ab to vocati confecuti funt, fnnt modo
& IudieiincredulÄred mifetebitut eothm. .Quate tarnen,
mnltitudibetn gentium tanto temp.oreabiecetitDeus.Iu.
dieosvecq dilexetit.&pdftmoduminadnenmtuogentlbusad
fe colleäis,Indsösabiece«ti'fol\Sipfenduit, qui
conipicit omnia,confidcraris igitnt Apbftolns taptas efle
diuitiasbonitatisDei, fictantasopesdiuina:iapientiie.cn
nonpotmtethoccomprehendere fnbitom intetiqtibus
.ocnliscordis ftupdrefimiil, atquepauotepercalfusex-
clamault,S cdixit.; Oaltitudo diltitiarmnfdpinitu , &[mn
patte funt, quia ab illo originem ducunt.
C A P V T X I I .
Inftruit Romanos vt a fAnli vapinte. abi'lracli totos fe
Deo dedant, de fqfceptis donis nohfc efferentes,, aut
iüorüm lirnites tranigtedientes, fed in modum mem-
brorum eiufdem corporis omnia ad,proximi vtilita-
' . tern ordinantes, ip fs quoque immicis bene&ciant.
OBftcroita0.votfrdtrespermftrkordiam Vei, *vttthibea-
*P hil. 4
t l eorpordviftra boßiam viuentem.ptnfitm Deo place«-,
umrationMeofatuumvtßrkm. X Etmliteconformaribuic J
fee«!» reirfamammii»rnditate[enfutv4 n:*vttrobetisti«a 1
ritvoluntitcDn bona, & bemfUcem &perfi£la. X Dico emm
J ___...A*t*t&mibi. omnibus mi funt inter vos: No»
Eph.s
clamauit, 8cdixiV;Valtindo dittitiarmnfapientia S Ï Ï
tia Dei.' A W t i JS , & fnbi.mltatem , « . p » & » 4.oi- I
tern fignificat : fapientia accipitur in luimsre » . P T,ut Diesdmfitnimfuram ftittX Sicut emm mvnocorpore i*
tiainhumanisïfliblimisergo,&pro Un ae a nn an a j j ,tmi,omniaautemembramn amiemaätem
fapientiædiuirtarum, hutnanarumqne rerum apud Deu, ‘
aiu.ficntifnnt,onini^lntnctur,8eadeuiUsomperonoti-1 habe»!: ^ ttavmttrmni^ p J --------------J „ J i. ^